Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

esku mut(h)ur (SP Phil, Mb IArg I, Hb Egia, Urt Gen 24, Apaol, Mde Pr, Lab SuEm, NEtx LBB); esku-mut(h)ur (HU Zez, , Barb Sup, JE Ber, Or Eus, Lab SuEm, Izeta DirG, Berron Kijote); eskumutur (He Phil, Goñi, Or Mi, Ill Testim, JMB ELG, NEtx LBB, Ugalde Iltz, Lab SuEm, Osk Kurl, Mde HaurB); eskubitur (); eskutur (B: Añ, Mg PAb, Ag Kr, Erkiag BatB, Etxba Ibilt; G: VMg, NEtx Antz; EB: Osk Kurl); esku-muturreko (Izeta DirG), esku-muturretako (Izeta DirG); eskumuturreko (Dv, Ol, EgutAr); eskumuturretako (Lg, Lard, Ur), eskuturreko (Lard, Alz Burr; Ker), eskuturretako (Lard, A BGuzur, Erkiag BatB, Osk Kurl).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskumutur 25 aldiz jaso da (G 5, IE 1, EB 12, EgAs 7); 3 aldiz esku mutur (B 1, EB 2) eta 5 aldiz esku-mut(h)ur (IE 3, EB 1, EgAs 1); eskumuturreko bitan (G 1, EB 1).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec eskumutur 4, eskutur 2; AB38: eskumutur 5, eskumuturreko 3, eskutur 4, eskuturreko 1; AB50: eskumutur 1; HiztEn-LurE: eskumutur, eskumuturreko, eskutur

Atzizkien araberako erabakiak

-ko

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskuordetu 3: LarrialdiLegea 1996 ("Elkarteaz gaindiko interesa aitortu ondoren, zuzendaritza eta koordinazioa Autonomi Elkarteko organoetara eskuordetzen denean"), EHAA 1998 2 ("azaroaren 25eko 27/1983 Legearen 12. artikuluan zehaztutakoaren arabera eskualdatu edo eskuordetu daitezkeenak ere", "Zuzendariok eginkizunak eskuordetu ahal izango dizkiete euren menpeko hierarkikoak izan eta gutxienez lurralde historiko batean eskurantzak dituzten polizi arduradunei").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eskuordetu : Euskalterm 4 (hauetan eskumen e. 'jurisdicción delegada'; funtzioak e. 'delegar funciones'; eta eskuordetze 4, eta horietan ahalmen-e. eta ahalmenak e. 'delegación de facultades'; funtzio(en) e. 'delegación de funciones') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

eskuordetu : HezkAdmin-AdmMila (delegar); eskuordetze : AdmMila (delegación #mdash# ekintza).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eskuordetu : ElhHizt (delegar), HiruMila (1 eskuordetu: delegar; 2 eskuordetu: delegado #mdash# eskuordegarri 'delegable', eskuordestezin 'indelegable', eskuordetzaile 'delegante'), eskuordetze : ElhHizt (delegación) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal delegar / déléguer formen ordainak: HiztHand: delegatu, ordezkaritza eman, -en esku uzte // ElhHizt: eskuordetu, delegatu, -i esku eman, -en esku utzi // HiruMila: eskuordetu, esku-eman // Lur EG/CE eta EF/FE: ordezkaritza eman // HaizeG BF: ordaina igorri // Casve FE: ordelari igorri, ordezkari igorri // PMuj DCV: ordea (lekua, eskua, eskubidea) eman, ordeko jarri, ordetu, eskubidetu, mezutu, eskudundu.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: delegar.

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Bebil (cf. eskuordeko).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orde-tu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskuordetza 3, HerriAdminLegea 1999 ("Eskumenak eskuordetzan ematea", "Herri-administrazioetako organoek beste organo batzuei beren eskumenak eskuordetzan eman diezazkiekete", "Ezin dira inola ere eskuordetzan eman").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eskuordetza : AB50 2, Euskalterm 12 (hauetan ahalmenak eskuordetzan emate 'delegación de facultades'; eskuordetzaren bidez) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eskuordetza : HiruMila (delegación, sustitución) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Bebil (cf. eskuordeko).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orde-tza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: 0

LB: 3 “Eskumenak eskuordetzan emateko prozedura eta baldintzak” (Euskal Herriko Agintaritza), “lege izaera eman nahi izan zaie administrazio organoek dagozkien eskumenak modu eragingarriago batean baliatzeko eskura dituzten baliabide batzuei, hala nola eskumenak eskuordetzan ematea egitura organikoko beste bati edo erakunde publiko bati, deskontzentrazioa, izenpea eskuordetzan ematea, kudeatzeko gomendioa, goragokoak eskumenak bereganatzea, jarraibideak eta zerbitzu aginduak” (Nafarroako Gobernua); EPG: 0; ETC: 3 “Trafikoari, Ibilgailu Motordunen Zirkulazioari eta Bide Segurtasunari buruzko zigor-eskumena esleituta duten agintariek beren eskumenak eskuordetzan utzi ahal dizkiete trafikoko probintziaburuei eta herri-buruei edo, Gobernuaren ordezkariaren kasuan, horiei eta Gobernuaren ordezkariordeei” (IZO), “Kasuan-kasuan ardura duten organoen eskumenen ohiko erabileraren inguruko arauak emateaz gainera - eskumenak utziezinak dira, printzipio gisa -, lege izaera eman nahi izan zaie administrazio-organoek dagozkien eskumenak modu eragingarriago batean baliatzeko eskura dituzten baliabide batzuei, hala nola eskumenak eskuordetzan ematea egitura organikoko beste bati edo erakunde publiko bati, deskontzentrazioa, izenpea eskuordetzan ematea, kudeatzeko gomendioa, goragokoak eskumenak bereganatzea, jarraibideak eta zerbitzu-aginduak” (Nafarroako Parlamentua)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

eskuordetza iz. Batez ere Zuz., Admin. Eskuordearen betekizuna. Ik. delegazio; ordezkaritza. Organo horrek bere kabuz ezin dituenean gauzatu beharrezko eginbide guztiak, eskuordetza emango dio mugape horretako epaileari. || Eskumenak eskuordetzan eman: eskumenak eskuordetu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa eskuordetzan eman forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa eskuordetza eta eman sarreretan.

eskuordetu du ad. Batez ere Zuz., Admin. Norbaiti zerbaiten ordezkaritza eman edo zerbait beste norbaiten esku utzi. Ik. delegatu. Ganberek legegintza batzorde iraunkorrei eskuordetu diezaiekete lege proiektuak onestea. Bilkuretara joan ezin diren batzarkideek beren botoa eskuordetu ahal izango dute.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu eskuordetze formarik.

eskuordetze 60: Arabako Batzar Nagusiak 3 (“Botoa eskuordetzeko, Biltzar Nagusietako Mahaiari idatzia zuzendu behar zaio, eta botoa eskuordetzen duen pertsonaren nahiz eskuordetzan hartzen duen pertsonaren izenak jarri behar dira, baita botoa zer eztabaida eta zer bozketetarako eskuordetzen den edo, kasua balitz, eskuordetze horren iraupena ere”), Argia (“Orduan, zergatik ez horrelako eskuordetze gehiago beste arlo batzuetan”), Bizkaiko Batzar Nagusiak 7 (“Aurreko zenbakikoetarako, bada, eragindako batzarkideak eskabidea zuzendu beharko deutso Mahaiari, atsedenaldi baimena edo botoa emoteko ezintasuna behar bestean ziurtatuta eta eskuordetzea zein batzarkideren alde egin behar dan eta eskuordetze hori zein bozketa edo batzarretan erabiliko dan zehaztuta”), Deustuko Unibertsitatea 3 (“horrez gain, eskuordetze hori beren beregi ezarri eta gai zehatz batzuetarako izan behar da; eta, azkenez, epe jakin batean gauzatu behar da”), Europar Batasuna (“Biltzarrak baieztatzen du Batzordeak asmoa duela finantza zerbitzuen arloan eskuordetzearen bidez eman beharreko egintzen proiektuak egiteko orduan estatu kideek izendatutako adituei kontsulta egiten jarraitzeko, ohi duen bezala”), Euskal Herriko Agintaritza 17 (“Eskuordetzeak eta ahalorde orokorrak emateak eta errebokatzeak Euskal Autonomia Erkidegoko Fundazioen Erregistroan inskribatu beharko dira, eta inskripzio horrek izaera deklaratiboa izango du”), Espainiako Gobernua 9 (“Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalari ez bidaltzea --arauetan ezarritako edo batzordeak berak emandako epean, eta lege honetan ezarritakoaren indarrez edo batzordeak bere zereginak betez eta irailaren 16ko1060/2009 (EE) Erregelamenduaren indarrez-- bidali behar zaizkion agiriak, datuak edo informazioak --, betiere eskuordetze- araubidean edo beste agintari eskudun batzuekiko lankidetza araubidean esleituta dauzkan eginkizunez baliatuta, eta Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalaren gainbegiratze- jardueren aurrean laguntzeko betebeharra urratzea, horretan barne dela deklarazioa hartzeko zitazio batean ez agertzea, 277.etik 299.era artikuluetan aurreikusita dagoenaren arabera jokabide horiek arau-hauste astuna edo oso astuna ez direnean”), Eusko Legebiltzarra (“Legebiltzarraren Aldizkari Ofizialean argitaratuko da eskuordetze erabakia“), Gipuzkoako Batzar Nagusiak 7 (“Eskuordetzeak egin ditzake bere egitekoetan”), Nafarroako Gobernua 3 (“Eskuordetze baten bidez ematen diren administrazio egintza eta -ebazpenetan egoera hori azaldu beharko da berariaz eta, ondorio guztietarako, organo eskuordetzaileak emanak bailiran hartuko dira”), Nafarroako Parlamentua 7 (“Eskuordetzeak ez ditu 132. artikuluak aipatzen dituen osoko eztabaida eta bozketak bere baitan hartuko, ez eta 148. artikuluan aurreikusitako aintzat hartzea ere, Osoko Bilkuran eginen baitira, betiere”), Zuzenbidearen Euskal Akademia (“Gehiengoak, ordezkapenak, eskuordetzeak, etab. arautzeko teknikek ere, beste motako Sozietateentzat landutako ereduak jarraitzen dituzte”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eskuordetze 1, Jose Morales (“Batzuk bai, eta gainerakoek eskuordetze-gutunak eman dizkidate”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta, beraz, sarrera gisa jaso liteke. Batez ere Zuz. eta Admin. markak ezarri beharko zaizkio eskuordetu formari bezala.

Jakite-arloak

Zuz. eta Admin.

LBeh (2014-04-03): eskuorri 84: Consumer 6 (adib.: “Hori dela eta, eskuorria ongi gordeta eraman behar da maletan”), Berria 64 (adib.: “Asmo horrekin, eskuorriak egin dituzte; espezieari buruzko informazio oinarrizkoa eman, eta hura hedatzea saihesteko aholku sorta ematen dute bertan”), Jakin (“Akarregik halakoxe titulua ikusi duenean, eskuorri batean idatzita, barre txikia egin du bere kautan”), Argia 3 (adib.: “Eskuorrien tirada neurtu dugu eta kartelena murriztu, euren eraginkortasuna zalantzan ikusi baitugu”), DiarioVasco 10 (adib.: “Lan hori da aurtengo Inauterietako kartelari irudia ematen diona, eta programaren eskuorrietan ere ikusi ahal izango dena”); esku orri 14: Berria 5 (adib.: “Plana bururatzeko, ikastaroak egiten ari dira langile eta ikasleekin, blog bat zabaldu dute, esku orriak egin...”), EiTB (“Gazan zabaldu dituen esku orrietan, garaitu egin direla aldarrikatu berri du”), Argia (“Etxeberriak dioenez, bizilagunen gutunontzietan ere esku orriak banatu izan dituzte”), DiarioVasco 7 (adib.: “informazio gehiago duen esku orriak etxez etxe gaur eta bihar banatuko dituzten arren, horra hor zerrenda hau osatzen duten herritarren izenak”); esku-orri 48: Consumer 6 (adib.: “Itsuen kasuan, karteldegia braille bidezko esku-orrietan edo doako telefono sistema bidez kontsultatzeko aukerarik ba ote duen”), Berria 5 (adib.: “Herri administrazioetan ere esku-orriak jarriko dituzte, kanpainaren osagarri”), EiTB 5 (adib.: “Kartel, esku-orri, argazki, dokumentu eta prentsa artikuluei dagokienez, ia 500 lortu dira, toki klasikoetan baina baita arraroenetan bilatu eta gero”), Jakin (“Liburuxkarik txikienak, esku-orriak, kartelak, egitarauak...”), Argia 9 (adib.: “Frantses hiztunak “ merci ” esan eta oro har hartu egingo dio esku-orria”), DiarioVasco 22 (adib.: “Prozesu hau martxan jartzeko, aste honetan Zarauzko ikasle zein gurasoei proiektuaren berri emateko esku-orria banatuko zaie, hasierako izen-ematea bideratuz”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: eskuorri 79: Berria 75 (adib.: “Propaganda mailan, 11 hilabeteko greba egitearen arrazoiak azalduko dituzte txartelen zein eskuorrien bitarte”), Jose Morales (“Berari buruzko artikulu beltzaileak idazten zituzten egunkarietan, finantza-txostenen itxurarekin, eskuorriak eta afixak plazaratzen zituzten”), Oskar Arana (“Bere bulegoko atearen azpitik eskuorri bat sartu dute: "Emakumeek hitza har dezagun”), Jon Maia (“Bitartean, guk, komunistok, eskuorrietan, kaleko hormetan eta airean, lucha obrera, venceremos, proletariado, pueblo eta horrelako hitzak idazten genituen”), Jesus Mari Mendizabal (“Etxera ailegatu nintzenean, eskuorri batzuei begira zeuden gurasoak, eta kalkulagailuari joka”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: foileto* e. liburuxka, eskupaper, eskuorri. || esku-. Hona hemen 'esku(-)' duten zenbait hitz elkartu. Esku-argi, eskubaloi, esku bizikleta, esku bonba, eskuburdina, eskudiru, esku eskailera, esku freno, esku galga, esku granada, eskujoko (malabar*), eskulan, eskulangile, eskulangintza, eskularru, eskuleku, eskuliburu, eskuohe, eskuoihal, eskuorri, eskupaper, esku pilota, eskusoinu, eskutoki, eskutrapu, eskuzapi, esku-zarta, esku-zartaka, eskuzerra, eskuzorro.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es folleto / fr brochure, dépliant: Elhuyar: liburuxka / Nolaerran: argibide orri, esku orri; liburuxka / Zehazki: (obra impresa de más de 4 y menos de 47 páginas) liburuxka | (explicativo) (argibide) liburuxka; eskupaper, eskuorri / Labayru: liburuxka, foileto / Adorez5000: eskupaper, eskuorri | liburuxka, foilleto.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

Euskaltzaindiaren Arauak

bere eskupe edo agindura dauden guztiak; handikien eskupetik herria atera zenean; berak ezetz esango du, baina eskupetik laguntzen die.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa gehituz eskupean forma ere.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bere eskupe edo agindura dauden guztiak; handikien eskupetik herria atera zenean; berak ezetz esango du, baina eskupetik laguntzen die

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.: eskupekotzat hamar pezetako bat eskaini zion mutikoari; eskupekoa eman zion.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

eskupekotzat hamar pezetako bat eskaini zion mutikoari

Euskaltzaindiaren Arauak

eskuperatu, eskupera, eskuperatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

eskuperatu, eskupera, eskuperatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ESKUPETIK (G, AN-5vill, S, R-uzt ap. A; Aq, Dv, H, Foix ap. Lh). En secreto. "Cuerda por debajo (AN)" Aq 1151. "Eskupetik ematea, donner secrètement, en cachette" Dv. [Nahasdura, errebolta] horietan guzietan ari direla esku-petik framazonak. Elsb Fram 183. Eta eskupetik zerbait emanaz, esan zion. Goñi 66. Berak ezetz esango dau, baña eskupetik lagunduten deutse. Zam Man 34. Amak eman zion aparia eskupetik, aitak jakin gabe. Osk Kurl 68

adib: eskupe 1 iz. Mendetasuna. Bere eskupe edo agindura dauden guztiak. Handikien eskupetik herria atera zenean. Nirea haiz eta nire eskupean hago betiko. 2 iz. Berak ezetz esango du, baina eskupetik laguntzen die: isilean laguntzen die. Eskupetik eman.

Ez dugu adiera horretako eskupetik formarik aurkitu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eskupetik : Xabier Montoia (“Hego eta Ertamerikako poliziekin nahi baino sarriago tratutan aritua izaki, banekien haiekin zelan jokatu, zenbat eta noiz behar zitzaien eskupetik ordaindu”), Joxan Elosegi (“Ezpainetako gorri hiperdotoreak salduak nituen eskupetik eta dardara batean bizi nintzen, harrapatuko ninduten beldur”), Eduardo Matauko (“Egin nuen gauza bakarra, ordea, zera izan zen: eskupetik eman zenizkidan diru-paperak berehala ziskutik atera eta hari itzuli”), Matias Mugica (“Niri, ordea, amak ez zidan astebete hartan eskolara joaten utzi, eta nola edo hala eskupetik baizik ez nuen jakin prestaerak zertan ziren”), Anton Garikano (“Elkarrekin paseatzera bidali ohi zituen beraz, eta Ramsay andreak berari esan zion, inori eskupetik ematen zion ironia aztarna horrekin, pentsakera zientifikoa zeukala; loreak atsegin zitzaizkiola; oso zehatza zela”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: adib. / ElhHizt: adib. / EskolaHE: adib.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa, ‘isilean, ezkutuan’ adiera jasoz.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-petik.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa, eskupe sarreran (hala dago eskainia, zerrenda arautuan).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa eskupe sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan eskura azpisarrera.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskura 16 (jarri 7, eta bana: ipini, aurkeztu, eman, entregatu, kobratu, saldu): J. Gaztañaga ("Edozein zati euskeratu bear zalarik ere, lan-tresna asko ipintzen genituan esku-eskura"), Elhuyar 2 ("190.000 pezetako salgaiak eskura saltzen baditugu honela egin daiteke [...] 500.000 pezetako makina bat saltzen dugu, eskura kobratuz"), Hizkuntza/7/OHO ("Harriturik geratu nintzen, izan ere, aste bete baino lehen etorri zitzaidan Yoplait etxeko enplegatu bat eskatu nituen modelo desberdinak eskura entregatzera"), XedBilduma 1989 ("Itzultzeko eskubidea duten aitorpenak norberak eskura aurkeztuko ditu Sozietateen gaineko Zergaren Sekzioan edota posta zertifikatu bidez Sekzio horri zuzendurik"), J. Ziganda ("Larrialdietarako dirua zen... zernahi gerta ere, eskura behar zena"), X. Olarra ("-Zuri deitu dizut? -polliki irribarre egin zuen. Beti eskura, ezta, adiskide?"), L. Oihartzabal ("Gure kontzientziak ez dakien hori ezagutzea eskaintzen digu eta geure eskura jartzera, hitz batean, geure burua ezagutzera"), P. Zabala ("13 urte dira Meza-Liburua, euskera argian, gure Elizbarrutiek eskura jarri zigutela"), A. Zelaia ("Ez dugu ahaztu behar, 1970-1980 urteetako Euskal Herrian utopia guztiek ematen zutela [...] gure eskura"), EUEstat 1997-98 ("argitalpen ez-aldizkako inprimatuak eta jendearen eskura jarriak"), Egunk 1998 ("Flamenkoa denon eskura"), Getxoberri 1998 ("Zentzu honetan udalak hauteskunde ekitaldiak egiteko lekuak zehaztu ditu eta Hauteskunde Batzordearen eskura jarri ditu"), J. Haritschelhar 2 ("Behar izan dut bidea egin liburu honek denen eskura jarri aurretik [...] Uste dut, bai Euskaltzaindiak eta bai Euskal Herriko Unibertsitateak mesedea egiten diola euskarari mesedea egiten diela euskaltzale guztiei, lan hau eskura jartze honekin"), Ttipi-ttapa 1999 ("informazioa bildu behar dute, ondoren jendeari eskura jartzeko").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

esku-eskura : AB50 1 (en mano); eskura : AB50 1 (a mano) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eskura : HiruMila (adond. 1 cómodamente; 2 al contado; eskurako ordainketa, salmenta) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

arauak jasoa du, esapiderik ohikoenetan: eskura eman, eskura (izan, egon, eduki), eskura ordaindu.

Atzizkien araberako erabakiak

-ra.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ESKURA ETORRI. a) Someterse a la obediencia. Eria gozakaitz egonagatik [...] gozatuko da, ta eskura etorriko da. Cb Eg III 285. Beingoan paketu [soldadu matxinatuak] ta etorri ziran bere eskura. Mg VersBasc 14. b) (Con forma bipersonal). Venir bien, resultar factible, venir la oportunidad. Goitu ta galdutzat daukadaz arerijuak, ta deritxat eskura legez jatorkula euren ondamendija. Mg PAb 207. Betetan badituzu zeure gurari okerrak, eta guztija erara ta eskura bajatortzu. Ur MarIl 30. Eskura zetorkion zerbait eskatzen ziola. Lard 175. Eztegura da lagun gazteak / eroatea zerura / gauza guztiak etorten iakez / orduan berez eskura. Azc PB 62. Eta gauzak eskura datozkigun ezkero, zergatik ez jaso aukeran deguna? NEtx LBB 84. Ogei urtegaz olako bat eskura etorrita, nok itxi? Gerrika 159. (Txoria eskura etorri, uso fig.). Jacatik Huescara [Karlos errega], / andik Barbastrora, / gero etorri zaigu / txoria eskura. Echag 163. Baiña nola arrimatu itz egitera? [...]. Buru austen nenbillela nola pentsatu eziñez, eta uste ez nuala, txoria eskura etorri zitzaidan. JAzpiroz 160. Ez neban dudan denpora alperrikorik emon. Berez eskura etorritako txoriari eskapetan itxi? Gerrika 161

eskura etorri 13: Elkar (“Nire gainean atzera eta aurrera zebiltzan bitartean, eskura etorritako lehen berrogei edo berrogeita hamarrak hartu eta zoruaren kontra botatzeko tentazioa sarri izan nuela aitortu behar dut”), Berria 4 (“Larreari eskura etorri zitzaion Urmenetaren erantzuna, ondoren berea erantzuteko”), EiTB 2, Jakin, Karmel 2, Argia 2, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eskura etorri 8: Berria (“Tapiari egin dio, hain zuzen ere, liburuko eskaintza Izagirrek: «Joseba Tapiarentzat, kantagintzak ematen dizkidan lanak aipatzen dizkiodan aldiro perfekziokeriaren arriskuaz jardunda kontsolatzen nauelako eta, ondoren, soinua jotzen hasten delako alegia deusez, notak eskura baletozkio bezala”), Iñaki Mendiguren (“Hatzak klaskatu zituen, eta Lupin lotzen zuten soken muturrak bere eskura etorri ziren”), Karlos Zabala (“Txoririk eskura etorriz gero, ez zuen berehalakoan askatuko”), Elizen arteko Biblia (“Zantzu hauek gertatzean, egin eskura datorkizukeena, zeurekin izanen baituzu Jauna”), Pako Aristi, Pello Zabala, Aingeru Epaltza, Anton Garikano.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta adibide gisa jasotzekoa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa eskura azpisarrera arautuan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ager. banakoak dira eskuragai (MEIG: "Xede-helburuak hurbil eta eskuragai ikusten ote zituen") eta eskuragarri (Txill Let: "Zeren eskuragarria zirudien zorionak Mirenen bidez").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskuragai formarik ez da jaso; EB dira eskuragarri 26 (EuskararenProgr 1981: "Eskuragarri diren zenbait komunikabide ezagutu eta erabili"; SEIE: "Xede motzak, beti eskuragarriago!"; J.A. Lakarra: "[edizio kritikoa] lekukotasun batera mugatzen da, hura deszifratuaz eta eskuragarri bilakatuaz"; U. Larramendi 2, adib.: "Askoz hobea izango litzateke ARELS (...) delakoaren liburuxka osoa erabiltzea (British Council delakoan eta ARELS beraren bulegoetan eskuragarriak dira)"; KontsumHeziketa 1986: "Kontsumitzaileak edo etxe indibidualak, sarrera eskuragarri baten erabileran datzan ekintza-parametroa besterik ez du"; EHAA 1986-1994 arteko 16, adib.: "lehiatzaileek eskuragarri izango dituzteneko helbidea", "interesdun izan daiteken gainerako dokumentazioa ere, beren eskuragarri daukate E.U.T.L.-eko Egoitza Nagusian"; BEO 1990: "izenak emateko boletinak Zerbitzu horretan izango direlarik, eskola Talde eta Zentroen eskuragarri"; UZEI: "jende xehearentzat eskuragarriak ziren prezioetan"; PsikolSoz: "Informazio bat bera interpretatzeko zenbait eskema alternatibo dugunean, une honetan eskuragarriena dena erabiliko dugu"; AdminEusk 1994: "egokia iruditu zaigu doktoradutza-tesiak zabaltzerakoan normala dena baino modu eskuragarriagoan eta monografia itxura handiagoa emanaz aurkeztea"); eskuragarritasun 5 (I. Antigüedad: "baliakizun naturalen ugaritasun eta eskuragarritasuna"; X. Arana: "janari hauen eskuragarritasunaren arabera, hartzak nahikotxo aldatzen du bere aktibitate-eremua"; PsikolSoz: "Eskema baten eskuragarritasuna"; GAO 1992: "Eskuragarritasuna mugatzeko neurriak, gizabanako eta talde txikientzat, inguruneari zuzenduak"; NPAO 1994: "lurren tituluartasuna edo eskuragarritasuna").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eskuragai izan : AB50 (ser objeto de transferencia); eskuragarri : DFrec 1, AB38 2 (hauetan 1 `accesible' eta bestea `disponible' itzuliak), AB50 3 (hauetan 1 'disponible', eta 2 'a disposición' itzuliak), HiztEn, Euskalterm 6 (ekoizpen-faktore e. 'factor de producción asequible'; hiztegi e. 'vocabulario disponible'; informazio e. 'información accesible'; material e. 'material asequible'; produkzio-faktore eskuragarri 'factor de producción asequible'; sarrera eskuragarri 'ingreso disponible'); eskuragarritasun : AB38 (`disponibilidad'), HiztEn, Euskalterm 3 ('accesibidad', 'disponibilidad' eta eskuragarritasunaren heuristiko 'heurístico de accesabilidad') // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eskuragai : EuskHizt; eskuragarri : HiruMila (1 accesible, conseguible; 2 domesticable), ElhHizt (alcanzable), Lur EG/CE (asequible) eta EF/FE (assequible), Casve EF (eskü-: accessible, récupérable); DRA (conseguible), PMuj DVC (1 accesible, asequible; 2 domesticable; 3 fácil de conseguir); eskuragarritasun : HiruMila (asequibilidad, disponibilidad) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hainbat irizpide gurutzatzen dira

irizpide gurutzatuak: a) esku arteko datuen arabera, behin erabili izan da OEHn (MEIG), eta beste behin prentsan; b) osaeraz, eskuragarri lehiakidea bezain egokia izan liteke (nahiz testu bietan atributu-banaketan ageri den, ez "izenondo oso" gisa); baina c) -garri osaerako hau frankotxoz erabiliagoa da. #mdash# Bata eta bestea onartzea proposatzen du lantaldeak, gero ikusteko zein gailentzen den.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gai/-garri.

Kategoria

izond.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-garri/-gai.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri-egokia.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

eskurakoi(tu), eskurakoitzen.

Atzizkien araberako erabakiak

-koi-tu.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

eskuratu, eskura(tu), eskuratzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

eskuratu, eskura(tu), eskuratzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

BEZ: "Eskuratzailea: Adquirente"

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Saih. Ik. txango, (ikas)bidaia, etab.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

eskukada (B 3: Astar II, AB AmaE, Otx; G 6: Or Eus, Ag G, TAg Uzt, Ibiñ Virgil, Osk Kurl); eskukadaka (Or Tormes, Otx, Bilbao IpuiB); eskuta (O Po, Mg PAb, Mdg, Or Eus); eskütaka : Ip); eskutada (Añ LoraS, Mg PAb, Or Eus, Ker, MEIG; 'txalo': LE, Añ LoraS, Añ EL II; eskutadaka : Añ MisE); eskutara (Ax); eskutra (); eskute (Or Mi, Or Eus, TAg Uzt)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskukada 7 (G 3: Ag G, TAg Uzt, Juan Garmendia; EB 4); eskutaraka 1 (EB)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

AB38: eskukada 2, eskutada 1; Euskalterm: eskukada 3; LurE-HiztEn: eskukada, eskutada, eskuta(ra)

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kada/-tada...

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH agitaratuan: Añ MisE ("Jokoak [...] ta solasak artu bear dira bere muga ta neurrian; gatza legez, es eskutadaka, ezpada garauka"), Ip Mt 13,30 ("Bil etzatzie lehenik zalgiak eta herts etzatzie eskütaka erra-erazteko"), SP ("Eskutaskartzea (O), examiner avec les mains, eskuka, eskutaka haritzea").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskutakada eta eskutakara bana: Y. Arrieta ("Udazkenean, ordea, aitak eskutakada berria ekarri zion"); JMB ("Heziketa egoki bat eman zion eta gero bidali egin zuen eskutakara bat urre emanez").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eskutada : AB38 1 (puñado), AB50 2 (manojo, puñado), HiztEn (eskukada), LurE (eskukada, eskumena; eskukada, esku ukaldia), Euskalterm 1 (manotazo) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eskutadaka : EuskHizt (1808 eskukadaka), ElhHizt (1 a puñados; 2 a tortazos, a manotazos, a bofetadas); eskutada : HiruMila (1 puñado, 2 haz, manojo, 3 plumada), Lur EG/CE (manojo, puñado) eta EF/FE (poignée), DRA (haz, manojo), PMuj DVC (1 haz, puñado, contenido de la mano, manada, manojo, hacecillo, gavilla, haz; 2 almuerza, almorzada, ambuesta) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tada/-kada.

Kategoria

adlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. eskutada.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tara/-tada.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: eskutik: etsaien eskutik galdu du bizia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eduki: -tik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

esku sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(gral.; Lar, Añ, Dv, H). Ref.: A; Lrq; Elexp Berg; Gte Erd 193. (Empleado en la expr. esku izan). "Mano, el que es mano, esku izan. Yo soy mano, ni naiz esku" Lar. "El delantero al juego del mus" A. Azc PB (“Peru da esku ta dino / bietara enbido”), Zait Plat (“Ogei ta amaika ta esku izanik, galdu egin zuten sofistok”). (Vgip, AN-gip; Lar, Dv, H). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 193. "(Estoy de) mano, eskutik nago" Lar. "Nork du eskua? qui a la main?" Dv. "Eskuaz irabazten du" Ib. Elexp Berg ("Benga, eskua kendu bihar jotse(g)u", "Hoixe da hogetamaika eskutik eukitzia, tener la sartén por el mango"), Gte Erd ("Ni eskutik nago”) [AN-gip], Zub (“Hogoita amekarekin eskutik irabazi zuelakotz yokorat”), Enb (“Ogeita amaika eskutik dauzu... Etsaiak jo dau or dago”), Lab EEguna (“Musean, eskutik ogeitamaika jokuan duanak ark irabazi”); exku. (Con palatalización expresiva); Ardoy SFran (“Orotan "exku" nahia baitzen, eta jokoa beti hogoita-hameka behar!”), A BGuzur (“Aunetxek emon yeustak ontxe ogeta amaika esku eskutik”).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

kartak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa ematekoa da lantaldearen ustez (lehen itzulikoetan adiera berariazko batean jaso den arren).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ESKUTIK UTZI, ESKUTIK LAGA, ESKUTIK LARGATU. Soltar, dejar, abandonar (sdos. prop. y fig.). v. ESKUETATIK UTZI. Norako da [arima] bere azken finean, Iainkoak bere eskutik utz dezanean? Ax 110 (V 73). Ez detzatzula, gardia huni, armak eskutik utz. He Gudu 83. Artu dudan zeruko nere bidean ongi ta kontuz ibiltzea ta eskutik utzi bage artan beti haritzea. Mb IArg I 96. Asi zen Jesus gaztedanik bere lan latz gogor onetan ta etzuen eskutik utzi guztiz egin ta bukatu arte guzian. Ib. 150. Bada Arima galdua ainbeste urtean, arria legez, bekatuan urtetua dagoana ta egongo dana norako da bere azkenean, Jangoikoak bere eskutik larga dagienean. Añ GGero 87. Au egin ezkero, laster kutsutuko zirala, eta Jainkoak eskutik utziko ziela, eta Jainkoaren laguntza gabe arkitzen ziranean, aisa ondatuko zituela. Lard 103. Esan oiek austen zituztelako, Jainkoak eskutik uzten zituen. Ib. 123. Heriotzea hurbiltzen ikustea baino dorpeago, saminago, jasan gaitzago izan bide da harentzat lana eskutik utzi behar ukaitea. HU Aurp 123. Ez dute utzi bear eskutik Zenbatze abetakoa. ForuAG 279. Iskillua soldadu edo gudariarentzat bezala da otoitza kristauarentzat, etsaiekiko borrokaldietan eskutik utzi ez ditteken gauza. Inza Azalp 124. Euskel-idazleok, eztezazutela zuen eskutik utzi zeuek eta zeuentzako yarritako sari ori. Ldi IL 148. Ez utz eskutik egin nauzun au nere griñetara. Or Poem 519. Baña bein irakurri ta nola utzi eskutik zure karta zoragarria au? NEtx Nola 32. Berari ortzak obeto erakusteko, eztiat bizi naizeño nere aginpidia eskutik lagako. Etxde JJ 78. Ain ongi doaien lana eztugu eskutik utzi bear. Izeta DirG 88. Oraindik ere gure Jainkoak / ez gaitu utzi eskutik. Olea 224. Arbason ganik ukan dohaina ez utz sekula eskutik. Xa Odol 85. Urtiaren buruan / zutik gera asten, / bitartian eskutik / ez digute uzten [...] ortik pentsa amak zer / supritzen dituzten. Uzt Sas 32. Ume txikerra ikusiten zan / Jaunan eskutik utzia. FEtxeb 39. Baina, eta horrelakorik ez da sarri gertatzen, orrialdez orrialde irakurri nuen, eskutik utzi gabe azkeneko AMDGraino heldu arte. MEIG III 99. Baina heltzen badiot, ez dut eskutik lagako. MEIG IX 134 (en colab. con NEtx).

eskutik utzi 7: Deia (“Lehen lerrotik dakigu amaiera, baina hala eta guztiz eskutik utzi ezinik segituko dugu amaieraraino”), Consumer 3 (“Istripua gertatzen bada ere, ohola ez du eskutik uzten”), Berria 2 (“Denen eskutik utzita aurkitu zen gure arteko asko eta asko drogaren zurrunbiloan itota”), EiTB (“Jainkoaren eskutik utzia”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eskutik utzi 27: Elizen arteko Biblia 12 (“Eta Jaun ahalguztidunak, haserretuta, eskutik utzia bazuen ere, berriro adiskidetu ondoren, bere edertasun osoan berriztatu zuen”), Asisko Frantzizko 3 (“Beren otoitz jardunean ohiko barne debozioa sentitzen ez bazuten, Jainkoak eskutik utziak zituela pentsatzen zuten”), Edorta Jimenez 3 (“Jabeak hura eskutik utzia zuela zirudien arren, batek zekien norena zen”), Ander Irizar 2 (“Pentsa dezakezunez, gauza asko gertatu ziren zuk eskutik utzi gintuzun egunetik; gauza asko eta ez beti atseginak”), Iñaki Segurola (“Urrun eta izigarri urrun; Jainkoaren eskutik utzitako bazter batean, joan-da-joan eta sekula iristen ez den erreka-ondo batean bizi da Maria Luisa, 2001eko larrazkeneko egun batean ezagutu baikenuen, 73 urteko alarguna zelarik”), Imanol Zurutuza, Patxi Altuna, Jose Antonio Mujika, Aingeru Epaltza, Matias Mujika, Anjel Lertxundi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa esku sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. eskuleku

Sinonimoa(k)

eskuleku

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. h. eskumutur

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. eskumutur

eskutxo 53.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eskutxo 32.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

adib: oin1 2 iz. Hainbat animaliatan, hanka; hanka bukatzen den zatia. Ik. apo2. Untxiak aurreko eskutxo edo oin biak laburragoak ditu atzekoak baino. Erbiak oinetan ez du, ez, berunik.

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo osaerako librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibidea da lehendik eta aski izan liteke. Komeni da esku sarreran ere gehitzea.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa esku sarreran.

Atzizkien araberako erabakiak

-tzar handigarria ez da automatikoa