Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

intzirika.

Euskaltzaindiaren Arauak

'azaoa'.

Erabileremu dialektala

Ipar. / g.er.

Forma baten adiera(k)

azao, bala

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Behe-mailako formaren aldean hobestekoa

Zah. Ik. bizkar; sorbalda.

Kategoria

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

espal(du), espaltzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

espaletan bildu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Kategoria

adlag.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

belarra espalka metatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

bakarrak (Ox) erabili du, baina ez du trabarik egiten.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Zerrenda osagarriak

RENFE: "Espaloia: Andén"; "Espaloietara: Acceso a los andenes".

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'harrigarria'.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. harrigarri, miragarri

Euskaltzaindiaren Arauak

espantatu, espanta, espantatzen. Ipar. da/du ad. 'harritu'.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. harritu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

espantatu, espanta, espantatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira espansio (eta espantsio) 8: Elhuyar 4 ("Aire-errekin mezklaren sarrera, konprimatzea eta konbustioa pistoiezko betiko motoreen antzekoak dira, espansioko lehen partean ordea, balbula birakor eta oskilakorrez batzen dira zilindroa eta espansioko tobera", "Konbustio eta espansio aldietan"), LMuj ("Hurien espansioa handia izan zen zenbait tokitan"), Hemen 1987 ("Albistearen espansioaren balioak, demagun, komunikazioaren balioak hiritarrak benetan kezkatzen duenaren espejismoak sortu ahal ditu"), Kim/UBI 6 (adib.: "Gas bat konprimatuz gero, zulo txiki batetik espantsio aske bat jasatzen uzten bazaio, gasa likidotzeko adinako tenperatur beherapena lortuko da", "Espantsio askearen prozesuak, tenperatura jaitsi egingo du", "Konprimatuak dauden gasak, espantsio askearen bidez hozten dira; espantsio-prozesuan puskatu behar diren molekularteko indarrak gainditzeko energia behar bait da"), HizkLiter 2 ("deskribapenaren espantsioa nahi adina luza daitekeen arren, informazio guztia titulu batera laburtu eta bil daitekeela. Informazio berriak #mdash#edo gai nagusiaren espantsioa#mdash# deskribatutakoa #mdash#gaia#mdash# erlazionatzen du gai horri dagozkion propietate, parte edota kualitate zenbaitekin"), F.J. Juanes 3 (adib.: "Pisu molekularra gutxitzerakoan espantsio-koefizienteak unitaterantz jo behar du", "Espantsio-koefiziente biskosimetrikoa honela definituko dugu"); espansionatu 1 Elhuyar ("Konbustioko produktoak berau zehar espansionatzen dira, abiadura handia lortuz eta erreakzioz bultzada ere bai"); espantsionista 4, Historia eta Artea/DBH (adib.: "Azaldu Japoniaren politika espantsionistaren arrazoi eta ondorio nagusiak", "Kanpo-politika espantsionistari dagokionez...", "Gogo espantsionistak Txina eta Japoniaren arteko gerra bultzatu zuen [1894-95] eta, besteak beste, Formosa irla eta Port Arthur eskuratu zituen"); espantsiozale Bakearen DK 2 ("Signifikazio unibariatuei dagokienez, 3.9.4. taulan ikus daitekenez, espantsiozalea eta utzia itemetan izan ezik, beste guztietan ematen dira", "Identitate soziala azpimarratzean bestea deskribatzeko gehien erabilitako izenlagunak, ordea, boterezalea, agresiboa, krudela, arriskutsua, traidorea, susmagarria, gerrazalea, espantsiozalea, deabruzkoa eta argia izan dira") expanditu 1 (A. Aldezabal: "Kanoietatiko irteeran, korrontea lateralki expanditu eta sedimentuez dezamatzen da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

espantsio : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 7 (hauetan e. adiabatiko, e. isotermiko, e.-indar, e.-ontzi, e.-politika; tapoi hermetikoa, espantsiokoa); espantsionista : Euskalterm 1; espantsionismo : Euskalterm 1; expantsio : AB38 3, AB50 5; expantsionatu : AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

EEgunk: espantsio h. hedapen, hedadura.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ElhHizt: espantsio, espantsionismo, espantsionista // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal expansión / expansion formen ordainak: HiztHand: hedatze, zabaltze, hazkunde, barrena huste, jolasaldi, josteta, lasaialdi // HiruMila: 1 difusión: hedakuntza, hedapen, zabaltze, etab.; 2 dilatación: zabalpen, hedapen, etab., 3 desahogo: lasaialdi, asaskapen; 4 recreo: jolasketa, jostaketa, olgeta // ElhHizt: 1 hedapen, hedatze, zabalkuntza, zabaltze; 2 lasaialdi, jolasaldi // Lur EG/CE: 1 hedadura, zabaltasun; 2 olgeta, dostaldi // Lur EF/FE: 1 harrotze, 2 hedadura, zabaltasun // Casve FE: hedapen, zabalmen, hedatze, zabaltze // HaizeG FB: zabalpen, hedapen; (en volume) harrotze; (surface) hedatze; (propagation) hedamen // T-L LBF: (en volumen) harrotze; (en surface) hedatze; (propagation) hedamen; (épanchement) bihotz-huste // PMuj DCV: 1 dilatación: zabaltasun, zabalera etab.; 2 difusión: edamen, zabalkunde; 3 desarrollo: azte, gara, etab.; 4 efusión: atsaldi, utsaldi, etab.; 5 recreo: jolas, jostaldi, etab.; b) erdal expansible formarenak: hedagarri : ElhHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV (edagarri); hedakor : HiruMila, PMuj DCV (edakor); zabalgarri : ElhHizt, Casve FE, HaizeG FB, PMuj DCV; zabalkor : HiruMila, PMuj DCV // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE; c) erdal expansivo / expansif formenak: HiruMila: 1 dilatable: zabalkor, hedakor; 2 comunicativo: lagunkoi, zabal, ireki // ElhHizt: 1 hedakor; 2 ireki, lagunkoi // Casve FE: hedakor, lüzagarri; (caractère) bihotz zabal, laino // HaizeG FB: zabalkor, hedakor (caractère) bere berri jariodun, bere berri aisa emaiten duena // PMuj DCV: 1 dilatable: edakor, zabalkor, etab.; 2 franco, comunicativo: zabal, lagunkoi, etab. // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, T-L LBF; d) erdal expansibilidad / expansibilité formenak: hedakortasun : HiruMila, PMuj DCV (edakortasun); zabalkortasun : HiruMila, PMuj DCV; hedagarritarzün , zabalgarritarzün : Casve FE // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG FB, T-L LBF; e) erdal expansionar(se) formarenak: HiruMila: 1 zabaldu, hedatu; 2 desahogarse: asaskatu, barrua hustu, etab., 3 divertirse: jostatu, jolastu, etab. // ElhHizt: 1 hedatu, zabaldu, 2 lasaitu, atsegin hartu, jolastu // PMuj DCV: 1 desahogarse: barrutik erten, asazkaldi bat artu, etab.; 2 divertirse: dostatu, gozalditu, etab. // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE; f) erdal expansionismo / expansionnisme formarena: espantsionismo: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV; g) erdal expansionista / expansionniste formarena: espantsionista: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV.

Erdaretako formak

Erdal expansión, expansionismo, expansionista : fr (DLLF): expansion (dilatación); expansion, épanchement, effusion (de afecto); délassement (recreo); épanouissement (del espíritu), développement, expansion; (expansión de la producción) développement de la production; (expansión colonial, industrial) expansion coloniale, industrielle; (la expansión económica) l'expansion économique // expansionnisme // expansionniste; en (Collins): expansion, enlargement, extension, spread(ing); (la expansión económica) economic growth; (la expansión industrial) industrial expansion; (relajación) relaxation, pleasure; (efusión) expansiveness // (Pol etc) expansionism // (Pol etc) expansionist; it (S. Carbonell): espansione (dilatazione, effusione, manifestazione di gioia, affetto); Fig. ricreazione, svago // ø // ø; de (Langenscheidts): 1 Ausdehnung, Expansion, Wirtschaftsexpansion; 2 vertrauliche Mitteilung; Gefühlserguss, Überschwang, Mitteilsamkeit; 3 Entspannung, Ablenkung // Expansionsdrang // ø.

espantsio 2, Marian Iriarte (“gasen espantsioa erabiltzen den horretarako”, “Bat-bateko espantsio horiek erabiliz”). // LB: 95 (Laneki 52, UEU 28; hainbat espantsio-uhin); ETC: 234.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: espantsio 2: Berria (“espantsio prozesu hori”), Irene Aldasoro (“Etankako emari baten gorabeherak leundu beharrean gertatzen den ingeniariak espantsio-ontzi bat jartzea pentsatuko luke ziur asko”). // Elhuyar: espantsio iz. Fis. expansión / Adorez: espantsio iz. (Fis.) expansión; espantsio adiabatikoa: expansión adiabática; espantsio isotermikoa: expansión isotérmica/ Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Erdaretako formak

es expansión; fr expansion: Elhuyar: 1 s.f. hedapen, hedatze, zabalkuntza, zabaltze la expansión del cólera se detuvo en otoño: koleraren hedapena udazkenean geratu zen 2 s.f. lasaialdi, jolasaldi después de toda la semana, necesitaba un día de expansión: aste osoa igaro eta gero egun bateko lasaialdia behar zuen 3 s.f. (Fís.) espantsio en el proceso los gases tienen una expansión adiabática: prozesuan gasek espantsio adiabatikoa dute / Adorez: 1 difusión: hedapen, zabaltze, zabalkunde, hedatze; expansión cósmica: hedapen kosmikoa. 2 dilatación: hedapen, handitze, zabalpen, (gases) espantsio; la expansión de la pupila: betseinaren handitzea; la fuerza de expansión de los gases es grande: gasen espantsio-indarra handia izaten da. 3 desahogo: lasaialdi, asaskaldi. 3 recreo: jolasaldi, josteta, olgeta. 4 (Fís.) espantsio, hedapen; expansión de gases: gasen hedapena / gasen bolumena handitzea; expansión libre de gases ideales: gas idealen espantsio askea / Labayru: 1 s.f. Propagación o extensión zabalkunde, zabaltze, zabalkuntza, hedapen, hedatze, hedakuntza 2s.f. Desahogo asaskaldi, asaskada, lasaialdi, hutsaldi, asaskatze 3 s.f. Recreo o diversión dibertsio, olgeta, libertimendu, jolas(keta), olgantza, josteta, solas, parlantzu, jostagarri (lo que divierte); rato jolasaldi, jostaldi, jolas-ordu. En su tiempo de expansión le gusta estar con sus amigos: Jolasaldian bere lagunekin egotea gustetan jako / NolaErran: 1 extension physique hedatze – hedapen; 2 extension des idées hedatze – zabaltze; 3 accroissement hazkunde – hazte.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "espantsio h. hedapen, hedadura".

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez dago maileguaren premiarik (Fisikan ere hedapen darabilte, A. Sagarnak dioenez).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, Fis. markarekin eta ‘Ik. hedapen’ gehituta. Bide batez, hedapen sarreran fisikako bi adiera gehitu behar dira: 1) uhinei buruzkoa; 2) gasei buruzkoa.

Jakite-arloak

Fis.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: espantu egin.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

espantuka

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: esparber / HiztEn: Ik. gabirai / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

-a eta guzti erabiltzen dutela dio J-L. Davantek.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

mirotza, gabiraia.

Euskaltzaindiaren Arauak

esparrago h. zainzuri, frantses(-)porru.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

ik. zainzuri

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu esparru(-)akordio formarik.

esparru(-)akordio 70: Berria 3 (“Sektore arteko esparru akordioa guk bultzatu dugu eta. Ekaineko akordioan jasota zegoena ia berdin jaso du urtarrilean ELAk eta LABek ere sinatu zutenak”), Euskal Herriko Agintaritza 4 (“Halaber, euskal administrazio publikoek Gizarte Zerbitzuei buruzko Legean aurreikusitako hitzarmenak eta lankidetzarako esparru akordioak formalizatuko dituzte, erantzukizun publikoko zerbitzuen hornikuntza eta erakundeen interes orokorreko bestelako jarduera sozialak estaltzeko, administrazio publikoek horrelakoak sustatzea egokitzat jotzen badute”), EiTB (“Etorkizunean elkarrekin proiektuak garatzeko esparru akordioa sinatu dute gaur goizean EITBk eta Tabakalerak”), Consumer (“Nolanahi ere, 2002ko uztailaz geroztik, Telelanari buruzko Europako Esparru Akordioa dago indarrean”), Espainiako Gobernua 13 (“Kasu horretan, hautagaiaren premiak direla eta, kapazitatearen ezaugarriak zehaztasunez definitu beharko dira beharbada, eta trenbideko banden maiztasunak, bolumena eta kalitatea gaineratu beharko dira, zeinak esparru akordioa indarrean den bitartean esleituko zaizkion hautagaiari”), Gomylex 3 (“Kontseiluaren 1999ko ekainaren 28ko 1999/70/EE Zuzentaraua, CES, UNICE eta CEEP erakundeen arteko esparru akordioari buruzkoa, aldi baterako lanaren gainean”), Nafarroako Gobernua 45 (“Esparru akordioa enpresa bakarrarekin egiten denean, esparru akordio horretan oinarritutako kontratuak bertan ezarritakoaren arabera esleituko dira”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu esparru(-)akordio formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa esparru eta akordio sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

Esparta / espartar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

espartar 4: Zait Sof (“Bata Akaitarra zan, bestea Espartarra”, “Onela espartarren erasoei buruz zure iria eldu-gaitz iraun-eraziko duzu”), Eguzk GizAuz (“Irurogei urteraño gudari izaten ziran espartarrak”, “Espartarren bardintasuna”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

espartar 1, Etxde (“Espartar gudarien gisakoa zen”); espartano 2, Kondairan zehar (“aintzinako espartanoek zituzten ohiturak zituenak”, “Tebanoak espartanoen nagusitza suntsitzeko zorian zeuden”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

espartar: I. Mendiguren / A.J. Toynbee ("espartar aristokrazia", "espartar [...] sistema"); BiblE (4 ager.: ik. 1 M 12,20.21; 14,20); ZTC: I. Iñurrieta (“espartarrei Termopiletan erasotzeko”), X. Mendiguren B. (“espartarrak”); cf. espartarki (J. Garzia: "espartarki hazi zituen hiru seme").

Erdaretako formak

Ik. Le Petit Robert: «spartiate [...] lat. d'o. gr. spartiatês [...] 2 Adj. (1847) Digne des anciens citoyens de Sparte; qui rappelle leur austérité, leur patriotisme».

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

espartza, espartzatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

txirikordatu.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: espartzu: Stipa tenacissima; espartzudi-sugandila: Psammodromus hispanicus.

Euskaltzaindiaren Arauak

Med.

Euskaltzaindiaren Arauak

Geol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

espa(tu), espatzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Forma baten adiera(k)

kexatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) Ik. OEH argitaratuan 'Platalea leucorodia' adierako espatula testu-lekukotasunik gabea; b) 'pala antzeko tresna' adierakorik ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'Platalea leucorodia' adierakorik ez dugu aurkitu; b) EB dira 'pala antzeko tresna' adierako espatula 7 (FisKim/5 2: "Tentegailu bat saiodiekin, termometro bat, espatula bat, beirazko makilatxo bat...", "Espatulaz (eskuz ez!) gehitu NaOH solidozko dilista bat"; Saioka/3 2: "zurezko espatula batzuren laguntzaz, pitinka aterako duzue pintura mahaiko potoetara", "nahasketak espatulaz egingo dituzue; inoiz ere ez pintzelez"; HezkSaila 1984 2: "Zurezko espatulak fabrikatu eta eraiki lurrez edo buztinez modelatzeko", "Txapazko edo zurezko zenbait espatula fabrikatu"; M. Aizpurua: "Ondo dakigu erlazainok, izan ere, erlauntzako pieza guztiak propoliz kolatuta daudela eta joanaldi bakoitzean espatulaz baliatzen gara kaxa zabaldu ahal izateko"); ezpatula 1 (Bene-benetan/4: "iltzea / mailua / giltza-ingelesa / brotxa / arotza / igeltseroa / elektrikaria / pintorea / ezpatula").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

espatula : AB38 4 ('espátula' itzuliak), HiztEn (pala txiki baten formako tresna), LurE (1 pala antzeko tresna; 2 Platalea leucorodia), Euskalterm 12 (hauetan e. bikoitz 1, e. formako 1, kautxuzko e. 1, koilara e. 1, etab.; guztiak 'espátula' itzuliak); pikuespatula : Euskalterm 1 ('sapata' itzulia) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

HitzIrud: "espatula = espátula" // Ik. Izendegiko mokozabal (zuri) (Platalea leucorodia) fitxaren hustuketa: atazuri : Labayru Zoología bizcaína, PGarm Aves; espatula : Arzdi Aves; golhari : Labayru Zoología bizcaína, PGarm Aves; moko-zabala : PGarm Aves; mokozabal : Galarza Gure hegaztiak, Euzko Gogoa 1956-IX-X, Dass-Eliss Oiseaux, Ag Kr-3 Itxas-iztegia, Peillen Anatomie, LMuj DGT, J.M. Aranalde Egaztien mundua, Gordailu IkastHiztegia, G. Lantziri Itsasoko GH; trulla : PGarm Aves // Eta piku espatula (Deania calceus) fitxarena: katea : Lotina Peces; piku : Lotina Peces.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

espatula : HiruMila (Kim. 'espátula'), ElhHizt ('espátula'), EskolaHE (1 pala antzeko tresna; 2 Platalea leucorodia) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es espátula formaren ordainak: HiruMila: 1 Kim. palote, espatula; 2 Ornit. mokozabal; e. blanca: mokozabal zuri // ElhHizt: 1 espatula; 2 mokozabal (Platalea leucorodia) // PMuj DCV: 1 endaixka, palote; 2 moko-zabal // Azkue Aurkibidea: phalote // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "espatula = espátula".

Aski nazioartekoa da

mailegu onartzekoen minimoa (es, fr, en) betetzen du.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 Spathularia sp. 2 (palaren antzeko tresna).

Jatorrizko forma

geometria espazial; simetria espazial

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: espazio-ontzi .

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

LBeh (2014-04-03): espazioratu 42: Elhuyar 3 (adib.: “izarra espazioratzen ari den materiaren garrak”), Berria 29 (adib.: “Koheteei atxikita espazioratzen ikusi ditugu, eta hegazkinen pare lurreratzen”), EiTB (“Lehen Meteosat satelitea, Europako eta Afrikako zeruen baldintza meteorologikoen berri ematen zuena, 1997ko azaroaren 23an espazioratu zuten”), Jakin 5 (adib.: “Laika txakurra edo Valentina Terexkova lehen emakumezko astronauta ere bere ontzitan espazioratu ziren”), Argia 4 (adib.: “Joan den otsailean, NASAk Solar Dynamics Observatory izeneko behategia espazioratu zuen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: espazioratu 12, Berria (adib.: “Okerrik ezean, gaur goizeko 08: 30ean espazioratuko du ESA Europako Espazio Agentziak Rosetta zunda”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu espazioratu formarik

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

-ratu osaerako librea da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, jasotzekoa launch into space, lancer dans l’espace, lanzar al espacio kolokazioaren ordaintzat.

Aditzoinaren erabilerak

espazioratu, espaziora(tu), espazioratzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: expediente; espediente administratibo: expediente administrativo; espediente-irekiera: apertura de expediente; espediente pertsonal: expediente personal; espediente-zenbaki: número de expediente. / JustiSaila: "errolda zibila (espedienteak): registro civil (expedientes)".

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. dosier.

Kategoria

iz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez da gardena eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa espediente eta ireki sarreretan.

LBeh (2014-04-03): espediziokide 32: Elhuyar (“Argazkiaren behealdean, Dougal Jerram eta beste zenbait espediziokide, Erta Ale sumendiaren kraterrean”), Berria 17 (adib.: “Glairon-Rappaz 2006an ere saiatu zen Nuptsen, eta 2005ean Frantziako Mendi Federazioaren eskutik antolatutako espediziokide gisa bide dotorea ireki zuten bi alpinistek”), EiTB 14 (adib.: “Erronka honi aurre egin behar dioten espediziokideentzat, hiru tontorrak lotu eta igotzeko bide berri bat irekitzea aurrerapauso kualitatibo nabarmena izango da mendizale bezala egin duten ibilbide profesionalean”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: espediziokide 11: Berria 7 (adib.: “Maiatzaren 7a inguruan etxean izateko asmoa dute espediziokideek”), Edorta Jimenez 2 (adib.: “Irribarreak ez zien luzaroan osorik iraungo espediziokideei”), Patxi Zubizarreta (“Tabernan, kasualitatez, Karmelo topatu dugu eta bera izan da espediziokideokzoriondu gaituen lehena”), Iñigo Aranbarri (“Hartu urriaren 24ko Berria, zabaldu eta beha kontsignapean "espediziokideek" egindako argazkiei”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf espedizio arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

espejismo EB 3 (Azurm: "Espejismo bat eta ilusioa"; G. Nazabal: "Basamortuan hain usu ematen diren eta espejismoa bezala ezagutzen diren fenomenoak"; Hemen 1987: "Albistearen espansioaren balioak, demagun, komunikazioaren balioak hiritarrak benetan kezkatzen duenaren espejismoak sortu ahal ditu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm) ez hiztegietan (EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal espejismo / mirage formen ordainak: HiruMila: miragune, irudikeria // ElhHizt: 1 ispilatze; 2 ameskeria, irudikeria, ilusio, irudipen, begitazio, lilura // Lur EG/CE: ispilutze // Lur EF/FE: 1 ispilutze; 2 amets // XarHizt: lilura // Casve FE: alpo; lillüra; miratze // HaizeG FB: llillura, ilusimendu // T-L LBF: ilusimendu, amets, miragune, isladura // PMuj DCV: 1 isladura, miragune, lauso; 2 amets, ames, ameskeria, amets zoro, zoro-amets, txakur-amets, amets uts, irudi uts, irudimen, lillura, lilluraldi // Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

fr (DLLF): mirage // it (S. Carbonell): miraggio, fata morgana; illusione vana // ca (DCC): miratge // en (Collins): 1 mirage; 2 mirage, ilusion; (piece of) wishful thinking, (piece of) wish fulfilment // de (Langenscheidts): Luftspiegelung, Fata Morgana; Sinnentrug, Blendwerk.

espejismo iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, espejismo-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. lilura; begitazio].

espejismo 30.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

espejismo 9.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

ez du mailegu onartzekoen minimoa betetzen (gaztelaniaz bakarrik erabiltzen da): ordain posibleetan, begitazio izan litekeela egoki(en)a, aipatu da.

Debekua bere horretan uztea proposatu da, baina ispilatze, ispilukeria adierarako baliokideak gehitzea komeni da. Nolanahi ere, ispilatze (edo ispilatze-efektu) eta ispilukeria erabili diren begiratzea komeni da. Hurrengo bilerarako informazioa bilduko da. Erabili da eta, beraz, ispilatze formara bidalketa sartuko da. Hortaz, ispilatze forma gehitu behar da hiztegian.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. lilura, begitazio, etab.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan espeka : Ort Oroig ("Ezkerraldetik leio bat espeka burdiñezkoakaz"); eta testu-lekukotasunik gabeko espekatu : "Apalancar" Lar. "Étayer, étançonner" H.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

espeka 3: Zientzia eta teknika 1986 ("Espeka baten bitartez ihesbideko balbula irekitzen da"), TeknolMekan 2 ("Espeka / jarraitzailea mekanismoa. Espeka / jarraitzailea mekanismoak, higidura zirkularra txandakako eta aldizkako higidura zuzen bihurtzen du").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

espeka : AB38 10 (hauetan e.-ardatz, -balanka), HiztEn (Teknol. biraketa-higidura jarraia atzeraurreko translazio-higidura zuzen edo biraketa-higidura oszilatzaile bihurtzeko mekanismoa; espeka-ardatz: 1 birabarkiaren higidura zirkularra, banaketa-organoen higidura atzeraurrekoa bihurtzen duen ardatz horztuna edo irtenuneduna; 2 espeka-sorta bat gorputz berean eginik nahiz muntaturik duen ardatza), LurE (Teknol. tinko dagoen elementu bati ezker-eskuinerako eta gora-beherako mugimenduak egiteko aukera ematen dion tresna, gehienetan laua eta biribila. Automobiletako motorretan erabiltzen dira, eta baita ehungintzako makinetan, jostekoetan, inprimeriakoetan...), Euskalterm 15 (excéntrica, leva; hauetan e.-ardatz, -arrabol, -gurpil, -polea) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

espeka : ElhHizt (Teknol. Leva, excéntrica), HiruMila (1 Teknol. palanca; 2 Mec. leva), EskolaHE (Teknol. tinko dagoen elementu bati ezker-eskuinerako eta gora-beherako mugimenduak egiteko aukera ematen dion tresna, gehienetan laua eta biribila), DRA (palanca), PMuj DVC (ANG palanca de madera, barra, alzaprima, perpalo, mangueta, ceprén); espekatu : PMuj DVC (apuntalar, sostener, apoyar, barrear, barretear); espekatzar : PMuj DVC (barrote, barra grande, palanca) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Teknol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

spektakle 1 (Lç: "spektakle hartara bildu izan ziraden jendetze guziak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira espektakulo 6 (Hizkuntza/OHO: "Antzerkia ez da literatur jenero bat bakarrik, aldi berean, espektakulo bat da"; Azurm: "sakrifizioa norbere barruan ordez kanpoan egiten da; jasan ordez, espektakuloan kontenplatu egiten da"; Bertsolaritza: "Bertsolaritzak alde erabat ezberdinak dituela argi eta garbi dago: espektakuloa, olgeta, komunikazio-tresna, sofistika eta abar."; J.M. Iturralde: "astebetez geratuko direla Vetierro-n esan dute eta egunero hiru espektakulo eskainiko dituztela"; J.M. Arrizabalaga 2: "ordubeteko espektakulo bat egin genuen", "Ordubete eta pikuko espektakuloa"); espektakulu 16 (P. Iztueta: "Espektakulu publikoak antolatzen dituztenen legezko interesak"; Saioka/5 2: "Dena dela, ikus-entzuteko espektakulu baten posibilitatea aurreratzen dizuegu", "gai lirateke espektakulu hori osotzeko"; Zer egin dezaket/1988 2: "pastoreletan espektakulu herrikoiak diren aldetik, herri bakar bateko auzokideak dira aktoreak", "partehartuko du zuzenean espektakuluan"; X. Gereño 2: "varietéen espektakulu bat ikustera", "Espektakulu paregabea izan da"; M. Solbes: "Espektakulua ez da hasi ordu laurden bat pasa arte"; Egin 1988, 1989 eta 1991 5, adib.: "herri eta auzo mailako espektakulu bikainak bezain galantak bilakatuko direlakoan gaude", "26 argi eta kilometro bat kable erabili behar dira argi eta urezko espektakulu hau eskeintzeko"; Eguzki Erregearekin: "beren mozorro dantzaldiekin eta espektakulu izugarriekin, herriaren eguneroko bizimodutik oso urrun daudela begitantzen zaigu batzuetan"; E. Lopetegi: "baita, zinema, posterrak, diskoak, antzerkia, fotonobelak, eta espektakuluak ere"; J. Irigoien: "Egaña gaurko gizartean espektakuluaren zerbitzura dagoen jornaleko morroi bat duk").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

espektakulo : DFrec 11, AB50 12; espektakulu : DFrec 4, AB38 2, AB50 10 // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

espektakulo : EuskHizt // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: -o / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioartekoa da.

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. ikuskizun.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

espektatiba EB 6 (HezkSaila 1984: "iraupen motz eta aldagarrizko heziketa osagarria, lanean hasi aurretik eta herriko edo eskualdeko lan espektatiben arabera"; Egin 1988: "Sail honen asmoa ekonomi tresnen bitartez zenbait ekonomi sektoreren diagnostikoa egitea da, gerorako espektatibak ahaztu gabe"; Hemen 1988 2: "sozialistek eman dizkioten espektatiben bitartez", "espektatiba guzti horiek beteko ez balira"; N. Gonzalez: "aurretik, helburuak, espektatibak eta konpromezuak ongi argitu beharra dago"; Erlajazioa: "programari buruzko espektatibak bete zirela baita erlajazioaren trebatzea lortu zela").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

espektatiba : DFrec 2, AB50 1, Euskalterm 2 (hauetan 1 mozkin-e.) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ez dugu aurkitu ap. HezkAdmin, LurraldeAntol, AdminMila, EurItune // es expectativa formaren ordainak administrazioko hiztegietan: AgAld: itxaropen, ustantza, itxaropide // HezkAdmin: igurikapen, espektatiba (en e. de destino: destino zain) // AdminHizt: e. de destino: destino(aren) zain // Ez dugu aurkitu ap. AdminEL, LurraldeAntol, AdminMila, EurItune.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

espektatiba : HiruMila (ikus itxarobide) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal expectativa / expectative formen ordainak: HiruMila: iguripen, itxaropide; irudikapen (estar en e. de destino: destinoaren zain egon) // ElhHizt: itxaropen, aukera // Lur EG/CE: itxarobide, itxaropen // Lur EF/FE: iguripen, itxarobide, itxaropen // XarHizt: beha egoite, haiduru egoite, igurikimen, itcharo // Casve FE: egürükantxa; haidürü egon, egürüki // HaizeG FB: beha egoite, haiduru egoite, igurikimen, itxaro // T-L LBF: igurikatze, itxarote, beha, zain, aiduru egoite // PMuj DCV: uste, ustantza, bea-egoite (estar a la e.: aioan (erpai, aiduru, bea) egon // Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea.

espektatiba 43: Mikel Asurmendi, Sustrai Colina 5, Estitxu Eizagirre, Mikel Garcia 10, Uxua Larretxea 2, Saioa Ruiz, Idoia Etxeberria, Joseba Aurkenerena, Beñat Zamalloa, Agurtzane Ormatza 2, Ainara Gorostitzu 3, Uxue Alberdi, Maider Gonzalez, Irune Berro, Berria, Urtzi Urkizu, Iker Aranburu 2, Jon Benito, Aingeru Epaltza, Ixiar Zubiaurre, EiTB 5. // espektatiba 315: Aizu 4 (“Garai batean bezala, espektatibarik gabe hasi gara, eta konturatu gara denbora igaro ez balitz bezala dela”), Argia 101 (“Baina ez dago medizinarik gizarteak eta norberak sortutako espektatiben gaineko presio, beldur, lotsa eta segurtasun faltak sendatuko dituenik”), Berria 80 (“Errealitateak bizkor asko aldatzen ditu espektatibak, Irlandako kasuak ongi erakusten duenez”), Deia 10 (“Eta hasierako espektatiba eta promesen tokian ez da ezer geratuko”), DiarioVasco 34 (“Emakumeen egoerak, beharrak, interesak eta espektatibak kontuan hartzea da planaren helburu nagusia, baina horretaz gainera, bizitzaren arlo guztietan emakumeen eta gizonen aukera berdintasuna sustatzeari ere garrantzia berezia emango zaio”), EiTB 15 (“Orduan, erantzunak espektatibak betetzen ez zituela ikusita, kazetariak galdera berdina egin dio, baina beste era batera”), ElCorreo (“Eginda geneuzkan espektatibak gainditu egin dira, zalantzarik gabe», ospatzen du”), Elkar 10 (“Laburbilduz, ezezagunei erdaraz hitz egiteko espektatiba soziala dago Euskal Herrian bai erdaldunen aldetik bai euskaldunenetik”), Erlea 3 (“Kontua da nahikoa al den hori, ala generoak irakurleongan sortzen dituen espektatibek ez ote zuten eskatzen beste «zerbait»”), Consumer 9 (“Arlo guztietan bere portaera eta etekinez espektatiba handiak ditugula adierazi”), Goiena 7 (“Jendeak espektatiba handiak ditu, bi aldetatik: Loreak en atzean zegoen taldearen hurrengo lana da, eta hark sortu zuen zaratak eragin du espektatibak sortzen; eta horretaz gain, Altzoko Erraldoia-ri buruzko istorioa da, pertsonaia ezaguna, XIX. mendekoa...”), Jakin 13 (“Ezagutzaren gizarteak sorrarazitako espektatibak garatzeko, hezkuntza eta prestakuntza alorreko behar berriei erantzun behar diete unibertsitateek”), Laneki 18 (“Hartzaileak bere egoeraren, aurretiko ezagueren, jokabideen eta espektatiben arabera interpretatzen du mezua”), UEU 7 (“Nolanahi ere, lehen aipatutako hariari helduz, badirudi gerraosteko lehenengo bi urteak pasatu ahala galtzaileen sektore batzuen jarrerak progresiboki beldurretik itxaropenera igarotzen hasi zirela, batez ere, Bigarren Mundu Gerraren eztandak sortutako espektatibak eraginda”), Uztarria 3 (“Hainbat kiroletan ez dago programa espezifikorik emakumeentzako, eredu gutxi ikusten dituzte eta helduen espektatibak emakumeekiko ez dira onak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: espektatiba 29: Berria 20, Jon Alonso 3, Joxean Agirre, Urtzi Urrutikoetxea, Iñaki Iñurrieta, Patxi Zubizarreta, Unai Elorriaga, Pako Aristi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: expectativa.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez dago maileguaren premiarik; cf. itxaropen, itxaropide, etab.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Maiztasun handia du, eta gutxienekoa betetzen du. Jasotzekoa izan liteke.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Izenondo erreferentzialak

-al izond. erref.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Fis.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

analisi espektrala.

Erabiltzekotan, forma horretan erabiltzekoa da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 36 (Laneki 22, UEU 14); ETC 63

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: espektrofotometro iz. (Kim.) espectrofotómetro / Adorez: 0 / Labayru: espektrofotometro 1 iz. Fis./Kim. espectrofotómetro / NolaErran: 0. // Euskalterm: espektrofotometro (Industr. termino onartua da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Espezializatua da, baina hiztegi arruntek jasoa dute. Sartu.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Fis.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Fis.