Euskaltzaindiaren Arauak

espezializatu, espezializa, espezializatzen. da ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

espezializatu, espezializa, espezializatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: especialización.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

bereziki.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

espezimen 4: M.A. Unanua 2 ("Guadalquivir-en gora igotzen diren espezimenak oso gutxi dira"), Azurm ("[Giza]banakoa espezimen singularra da: bere partikulartasun eta bakartasunean, esklusibitatean kontsideratua, ez espezie edo talde jakineko elementu edo zati bezala"), UZEI ("Potestatea oso bakana egin den espezimena da: potestateak pertsonaren gaineko boterea adierazten du, eskubide errealak gauzaren gaineko botere inmediatua adierazten duen bezalaxe").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

espezimen : DFrec 1 (Egin: "giza espezimen"), HiztEn (alea), Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

espezimen : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

espécimen / spécimen formen ordainak: ale : ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE; erakusgai : Casve FE (-gei), T-L LFB, PMuj DCV; erakusgarri , erakusmen , erakutsi : PMuj DCV; eredu : ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, PMuj DCV; espezimen : HiztHand, ElhHizt, HiruMila; munstra : T-L LFB; tipo : HiruMila; xantilun : T-L LFB // Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, HaizeG FB.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta baliokidearekin batera onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du (cf. es, fr, en).

Kategoria

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

espia* e. espioi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "espia († espioi), espiatu, espioitza".

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

espia(tu), espiatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Bot., Zool.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. espinaka, ziazerba.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: espinaka; ziazerba: Spinacia oleracea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. ziazerba / MilaHitz / Prestas: 25 lek. (B 4 / G 21); 15 lek. (B 2 / G 13).

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ziazerba.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

espinela: LurE-Harluxet.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

espinela: ZTC 18 (Elhuyar, EHU, Geologia HE) // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): espinela; it (S. Carbonell): spinella; de (Langenscheidts): Spinell // Ez dugu aurkitu ap. fr (DLLF; ap. WebMineral: spinelle), en (Collins).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "espia († espioi), espiatu, espioitza".

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

espioitza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

kiribil-itzuli bat.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

"De uso general en todas las épocas y dialectos. La única forma que se documenta en los dialectos occidentales es espiritu (Villasante, Alzola, Erkiaga, Gandiaga y Lasa emplean izpiritu). En labortano hasta el s. XVIII la mayoría de los autores (Materre, Etcheberri de Ziburu, Haramburu, Axular (más frecuente spiritu), Harizmendi, Pouvreau, Argaignarats, Gasteluçar) emplean espiritu, además de ispiritu (Argaignarats e INav); también hallamos spiritu. El primer ejemplo de izpiritu es de Etcheberri de Sara, siendo la forma más común en la trad. septentrional a partir del s. XVIII. En suletino documentamos espiritü, izpiritü, ispiritü, ezpiritü y spiritü"

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Espiritu Santu, espirituz, espirituzko.

Euskalki batek eraberritzean sortu da bitasuna

espiritu da hedatuena: Ipar zah. (ES arte; gerokoa da izpiritu) eta B-G, eta horri dagokio lehentasuna landu ditugun irizpideen arabera; izpiritu, berriz, "Ipar. edo Jas." markarekin bigarren mailan onartzekoa.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

Espiritu Santu; espirituz; espirituzko

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Fil.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz. eta izond.

Jakite-arloak

Fil.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ki: -al-ki.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Diakronia

Zah.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

esplikabide 5, EB (J. Intxausti: "Esplikabidea, inolaz ere, Erreboluzioa da"; G. Ansola: "Denis-en esplikabidea, beraz, aski garbi agertzen da"; A. Lertxundi: "Ez zegoen beste esplikabideetan ihardun beharrik"; G. Nazabal: "Beharrezko dugu, beraz, beste bustidura zuzen baten eskasiaz aparteko beste esplikabideren batetara jotzea"; K. Gorostiaga: "pertsona ospetsu batzuentzako gu kalean egotearen esplikabide bakarra gure borondatean datzala").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

esplikabide : DFrec 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ohiko hiztegietan (EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiak lehen pasaldian erabakia da hobestekoa

Ik. esplikazio.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-bide/-zio.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

esplikaezin 3: P. Urkizu ("Uste duzu, heriok, okasio hauetan mila era ezberdin hartzen dituenak, ez dezakeela animoetan beldur izugarriak eta ia esplikaezinak sorrarazi?"), ELAO 1996 ("Benetan esplikaezina da halako egoerak ez aurreikustea"), J.M. Iturralde ("Nonbait erantzun egokirik aurkitu ez eta horrexegatik etorri bide zitzaidan bat-batean dutxatzeko gogo esplikaezin hura"); esplikagaitz 3: J. Intxausti ("1873-an errege koroea eskaini zitzaionean, ezezko esplikagaitz hura eman baldin bazuen, agian honexegatik izan zen"), J. Zulaika ("garai hauetan, norberaren denbora laburra bizitza intelektualari eskaintzea ausardia esplikagaitza gertatzen da"), J. Garzia ("Michel Tourainek asmo sendoa du hiriaren historiaren berri zehatzagoa izateko modua egiteko, hain esplikagaitz dirudien kokaleku haren arrazoirik #mdash#arrazoiren bat behar baitu noski#mdash# atzematekotan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ez ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm) ez eta hiztegietan ere (EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, eta lehiakideak ditu

esplikatu arautuaren eratorri normala da, eta onartzekoa, nahiz azalezin (eta ezin azalduzko) bezalakoak aski izan litezkeela aipatu den (baina hauek ez dira jaso oraingo itzulian: behin jaso da azalezin EEBS corpusean).

Atzizkien araberako erabakiak

-ezin.

Kategoria

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

esplikatzaile 1, Jaur ("Jaun Doni Paulok, Salbatzailearen egin eta erranen esplikatzaile lejalak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

esplikatibo 6: JAMuj ("perpausak har dezakeen balio esplikatiboa"), X. Mendiguren B. 3 ("Egitura narratiboa eta esplikatiboa [...] Diskurtso-tipoen analisiak bi oinarri-egitura bereizteko aukera ematen digu: narratiboa eta esplikatiboa [...] Diskurtso esplikatiboa [...] elkarri loturik dauden aitorpen orokor eta partzialez egituratzen da batipat"), A. Diaz de Lezana ("Errealitate berri baten izendapena hasieran deskriptiboa edo esplikatiboa izaten da"), U. Apalategi ("idazleak bere argitalpen-politikaren gertakizun horren inguruan utzitako hutsune esplikatiboari hipotesi single batez erantzuteko dugun asmoa"); esplikatzaile 4: Euzko Deya 1937 ("Queipo, Sevilla-ko Radio-esplikatzaileak, au erraiten zaukun"), M. Haranburu ("Erregresioaren estatistikoak ez du Garapen-maila Natur-eko errendimenduaren esplikatzaile bakartzat jartzen"), I. Iñurrieta 2 ("zientzilariek garatutako legeak ez dira egia absolutuak, eredu esplikatzaileak baizik; erabili, aldatu eta, denboraren harian, beharbada beste zuhurrago batzuez ordezkatuak izan behar duten eredu esplikatzaileak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

esplikatibo : Euskalterm 2; esplikatzaile : Euskalterm 9 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

esplikatu, esplika, esplikatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

esplikatu, esplika, esplikatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond. eta iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

esplizita, esplizitatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

esplizitu egin.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-itu

esplizituki 19: Beñat Sarasola 2, Edu Zelaieta, Argia, Koldo Aldabe, Uxue Apaolaza, Aitziber Laskibar, Victor Alexandre 2, Ainhoa Larrañaga, Joan Canela, Agustin Unzurrunzaga, Eñaut Gantxegi, Garikoitz Goikoetxea, EiTB 5. // esplizituki 211: Aizu, Argia 29, Berria 67, Deia 8, EiTB 14, Elhuyar, Elkar 7, Erlea Consumer, Espainiako Gobernua 6, Euskaltzaindia 4, HABE 2, Jakin 24, Karmel, Laneki 5, UEU 37.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: esplizituki 29: Berria 8, Filosofiako gida 7, Josu Zabaleta 4, Ana Urkiza 2, Xabier Olarra, Xabier Amuriza, Juan Garzia 2, Itziar Laka, Xanti Iruretagoiena, Joxemari Iturralde, Iñigo Aranbarri.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: -itoki / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ki osaerako librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Maiztasun handikoa eta sartzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

esplora, esploratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta egokituz onartzekoa

bere osoan mailegatua proposatzen du lantaldeak, -keta edo -tze osaerako egokitzapenen lekuan.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zio/-keta/-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

esplotatu, esplota, esplotatzen. du ad. h. leher egin; ustiatu, etab.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. leher egin; ustiatu; etab.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aukritu esplotatzaile formarik.

esplotatzaile 56: Argia 17, Berria 14, DiarioVasco 2, EiTB 18, Elkar 2, Erlea, Consumer, Jakin.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

esplotatzaile 19: Berria 7, Fernando Rey, Pello Lizarralde, Josu Zabaleta, Jon Alonso, Iñaki Heras, Inazio Mujika Iraola.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es explotador / fr exploiteur: Adorez: 1 ustiatzaile; 2 (expoliador/ra) xurgatzaile, esplotatzaile, hurrupatzaile / Elhuyar: 1 ustiatzaile, esplotatzaile; 2 esplotatzaile / Labayru: 1 adj. (que obtiene beneficio) ustiagarri, esplotagarri, etekina ateratzen dion(a) (tb. con irabazia y mozkina); 2 adj. (que hace trabajar de forma abusiva) suntsigarri, sakagarri, estugarri, esplotagarri, suntsitzen | sakatzen | estutzen duen(a), esplotatzen duen(a); 3 adj./s. (persona que obtiene beneficio) ustiatzaile, esplotatzaile; 4 adj./s. (persona que hace trabajar de forma abusiva) suntsitzaile, sakatzaile, esplotatzaile / Zehazki: 1 m,f ustiatzaile; 2 pey esplotatzaile; 3 (de la explotación) ustiatze-; esplotazio- / NolaErran: baliatzaile – baliazale (ZU) – esplotatzaile.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, hiztegi orokorretan ere jasoa. Sarrera gisa gehitzekoa izan liteke.

Euskaltzaindiaren Arauak

esplotazio h. ustiapen.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. ustiapen

espoliazio forma aztertzean proposatua. Erabilia eta nazioartekoa da.

Kategoria

ad.