Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

Forma baten adiera(k)

(pozoia).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ahapaldia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

estrontzianita: Harluxet; ez dugu aurkitu ap. LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

estrontzianita: ZTC 1 (Geologia HE: "estrontzianita [...] Estrontzio karbonato ortorronbikoa, aragonitoaren isomorfoa dena") // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): estroncianita; it (S. Carbonell): Stronzianite // Ez dugu aurkitu ap. fr (DLLF; ap. WebMineral: strontianite), en (Collins), de (Langenscheidts). // Ap. Geologia HE: "en strontianite / es estroncianita / fr strontianite".

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu ap. OEH-EEBS.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

estrontzio: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Sr.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

estrontzio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B-G dira guztiak: estropa 1 (Tx B II); estrepada 2 (Azc PB); estropara 4 (Tx B); estropada 31 (Ag Kr, Enb, Echta Jos, Balad, Erkiag Arran; Or Eus, Tx B II, TAg Uzt, Lab EEguna; MEIG); estropadatxo 1 (Ag Kr).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

estropa G 6 (S. Mitxelena), EgAs 1 (Argia 1931: "estropa egun"); estropalari EB 1 (cf. infra); estropada 39: B 28 ager. (E. Erkiaga 1, A. Zubikarai 27: "estropada denpora" 1; "estropada egun" 2; "estropada ordu" 2; "estropada bezpera" 1); G 5 (J. Gamboa, T. Altzaga, Jesus'en biotzaren deya, A. Zavala); EB 6 (L. Barandiaran, J. Etxaide, J.J. Iribar, Aizu!; Arabako lurralde historikoaren...: "estropada-leku"); estropadalari 2 (cf. infra).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

estropa : DFrec 1; estropada : DFrec 27, AB38 10, AB50 13, HiztEn-LurE, Euskalterm 13.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

estropadalari 2: JBDei 1921 ("Badakizute zer egin zuten estropadalari ayek itxasotik irten da txaloka ta goraka errira eraman zituztenean?"), Zubk ("Estropadalarien saiaketak ikusi"); estropalari 1, Etxde ("Han ari ziren euren herriaren eta estropalarien alde nor-gehiagoka eta kontrarioa nondik eta nola hobeto zapalduko").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Tradizioak ez du besterik agintzen

iritzi-emaileak aipatu duen estropalari forma ere ezaguna da (batez ere aho-mihizkoan); baina, lehia dagoenean, sistemaren araberako erregularra da hobestekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. hondatu, matxuratu, andeatu, etab.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratua. Hor jasoak: estrapuzu (Apaol); estropazo (EgutAr 1962); estropezu (Ber Doc, CrIc, Astar, Ur MarIl, Alzola); estropozo (Sorarrain Lili, Arti Ipuin, Tx, JAIraz); estropezadu (Astar); estrapozo egin (Auspoa 146, Tx, Uzt); estrepuz eragin (LE Urt); estropezu egin (Añ MisE); estropoz egin (Iraola, MEIG); estropozo egin (Alz STFer); estropuzu egin (Ag Kr); eztrepuz eragin (Kortazar Serm); estropezuka (Astar, Lard); estropozka (Iraola); estropozoka (AA, Jauregui, JAIraz); estropozuka (Ag AL).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) iz. gisa: estrapozo EB 1 (P. Aristi); estropozo G 1 (M. Lekuona); ostropozo EgAs 1 (Ikastola); b) ad. gisa: estrapozu egin EB 1 (P. Sastre); estrapuzu egin EB 1 (J. Zabaleta); estroposo egin G 1 (A. Anabitarte); estropozo egin EB 2 (Txill, P. Lizarralde); c) adlag. gisa: estropozoka EB 1 (M. Ugalde); estropuzka EB 1 (X. Mendiguren Elizegi).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

estropezu : AB38 1, HiztEn, LurE ("estropezu edo estropozo"); estropezu egin : HiztEn; estropezuka : HiztEn, LurE; estropozo : HiztEn-LurE ("ik. estropezu"); estropozuka : AB50 1.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: estropezu egin, estropezu eragin .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

estropezu sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eragin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

estropezu sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: estropozoka / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Kategoria

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 Ipar. 'istripua'. 2 (arraunarekikoa).

Forma baten adiera(k)

1 Ipar. istripua; 2 arraunarekikoa

Euskaltzaindiaren Arauak

1 Ipar. 'istripua'. 2 (arraunarekikoa).

Forma baten adiera(k)

1 Ipar. istripua; 2 arraunarekikoa

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. egitura

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

gisa honetako izenondoen premia izaten da batzuetan, gehienetan egiturazko eta egitura-x modukoekin konpontzerik badagoen arren.

Izenondo erreferentzialak

-al izond. erref.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 67 (Laneki 45, UEU 18), ETC: 93.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: estrusio iz. (Geol.) (Teknol.) extrusión, estrusio-arroka (Geol.) roca extrusiva, estrusio-makina (Teknol.) extrusor; Adorez: 0, Labayru: 0, NolaErran: 0; Euskalterm: estrusio (TN, Industria), estrusio-makina (TN, Arteak) ; ZTHB-LZOL: arroka estrusibo (Geol.)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa dagokion markarekin.

Jakite-arloak

Teknol.

Jatorrizko forma

estu, he(r)stu

Jatorrizko forma

estu "mehar"

Euskaltzaindiaren Arauak

estu eta larri, (norbait) estu hartu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: estu-estuan .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

(norbait) estu hartu; estu eta larri

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: Estu egongo aiz oen glosatzen. (Tolosa, 1619). TAV 3.1.25; Txakurrak [...] estu egozan urten gurarik eizen atzean. AB AmaE 367; Estu egongo da gure barriak jakin arte. Echta Jos 360; Diru gitxi daukona sarri dago estu. Enb 163 (v. tbn. estu egon en Azc PB 277, Ir YKBiz 285, Akes Ipiñ 35); Izan ziran urte batzuk ille-moztailleak oso estu egon ziranak, etzeukatelako jenderik. Albeniz. 196.

LB: 112 “Kontua da oreka pixka bat lortzea. Egun, gainera, gauzak oso estu daude” (Aizu), “Sailkapena estu egongo da, eta horregatik luzatu zen partida, Aspekoek ez zutelako tanto bakar bat ere oparitu nahi izan” (Berria), “Oso estu daude kontuak OHO erregional mailako lehen postuetan“ (DiarioVasco); EPG: 15 “Sailkapenaren azken postuan hain estu daudela ikusita, Osasunari inork ez al dio eskaini dirusaririk Zaragoza sailkapenean hondoratzearen truke?” (Berria), “Irribarre urduria egin zioten elkarri: Alazne, agian, estu zegoelako; Imanol, beharbada, zerbait gertatzen zela edo gerta zitekeela sumatzen hasia zelako.” (Fernando Morillo), “Eta estu zegoen Matias, baina trena geldirik dagoenean ezin da komuna erabili” (Unai Elorriaga); ETC: “Bitxia da, baina osasun agintariok estu geunden lehen, duela hogei bat urte, udaberria ailegatuta: makina bat kaka-larri bataioen-eta bazkarien ondorioz.” (Egunkaria), “Tony Blair elkarrizketatu behar izan dudanean inoiz ez naiz urduri edo estu egon” (Berria), “Lazio eta Piemonten, berriz, emaitzak estu-estu daude gobernuaren aldeko eta oposizioko indarren artean” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0; NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

galtzetan estu egon aztertzean hau ere azpisarrera gisa jasotzeko proposatua. Adiera bat baino gehiago bereizi beharko da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa estu eta egon sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

bikoiztapen indargarriak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

estu sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ESTUAN. a) En apuros, en un aprieto; grave (referido a una enfermedad). "Estuan, en aprieto" Lar s.v. estangurria. Arzobispo Burdeosko, perladu gexoa / estuan daroazu zeure kolkoa. EgiaK 88. Gaitzak eman zion, ta txit estuan jarri zan. Cb Eg II 189. Kalea barrena, txit lasterka, ta estuan zijoazela. Ib. 197. Gaizkitu, ta oiean txit estuan arkitzen zan. Cb Eg III 226. [Tentazioa] ezin kendurik, txit estuan zegoen. Cb Just 118s. Adiskidia, estuban iminten dozu nire jakiturija. Mg PAb 82. Baña egunok oso zirean / ezbearrez ta estuan. FEtxeb 31. b) "Estuan (V; msOch 163), tomar a pechos" A Morf 361. "Estuan artu, tomar a pecho" A Apend. c) Con firmeza, firmemente. Batzuk, euren opiniño-aldeko paperak artu oi zituen zintzoro eta eutsi estuan. Erkiag BatB 28

adib: seingintza iz. Bizk. Haurgintza. Emakumeak seingintza oker eta estuan daudenean.

estuan : Deia, Berria, EiTB, Argia, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

estuan 9: Xabier Amuriza (“Honela, hodeiok edozein lekutan pilatzen dituen haizeak berak bero hazi asko atera eta bera ere suarekin nahasi ondoren, zirimola, hodeian barnaturik, estuan itzulkatzen da eta sutegi gori horren barruan oinaztua zorrozten du”), Jose Morales 2 (“Gustatuko litzaidakek gertatzen zaidan guztia hain biziki ez sentitzea eta hain estuan ez hartzea”), Ibon Uribarri (“Agureak estu-estuan besarkatu zuen neskatoa.”), Bernardo Atxaga (“Noizbehinka kontsultatzen zuen haren iritzia, eta estu-estuan hartzen zuen”), Pello Zabala (“Eguraldiarekiko nire lotura hortxe korapilatu zen estu-estuan.”), Edorta Agirre (“Areago, estu-estuan egingo dugu pario”), Koldo Izagirre (“Horren etxe kriket hauek, horren alegera, horren zuri, horren argi itsasoaren gainean, ez dute deus ikustekorik eskaintzen erromatar itxurako estrata lauzaztatu, oker eta estuan, ez badira pikor-harri belzkarako horma altu batzuk, leiho karratu bakanekin, harkaitzaren isuri hezeek bustiak; eraikuntza bereziko lerro iluna, gainean txano erraldoiez jantziak dauden lehoiek edo gainerliebean landu herkuleek eutsitako armarri gaitzek soslai egiten dutela”), Iñigo Aranbarri (“Bistan da, egin duen bideari esker, egungo kazetaritzak ez duela zertan orain arte esandakoa estu-estuan bete”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Inesiboan sortutako adberbio lexikalizatua, azpisarrera gisa jasotzekoa estu sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa estu sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

estuarazi, estuaraz, estuarazten. du ad.

Txostenaren laburpena

Datuak llabur, OEH / EEBS segidan: a) 'estua denaren nolakotasuna': estutasun 2 / 1; estuasun 1 / 2; b) 'estualdia, larritasuna': estutasun 138 / 31; estuasun 77 / 36; esturasun 37 /-; estudasun 1 /-; estusun 3 /-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B-G dira denak, eta EB: a) 'estua denaren nolakotasuna' adierakoak 3 dira: estutasun 2, B-G (Mg PAb: "... galerazoten dau tokijaren estutasunak"; Aran SIgn: "Gauza banaka ta bakoitzaren gañean erautsizea, ez darama ongi laburkida baten estutasunak"), eta estuasun 1 (Etxba Eib: "ibaixa estuasun baten sartzen da"); b) 'estualdia, larritasuna' adierakoak 256 dira, eta formak: estutasun 138: B 67 (Cb CatV, Añ GGero, Mg CO, fB Ic III, CatBus, Ur, AB AmaE, Ag Kr: "estutasuntxo", Ag AL, Itz Azald, Ag Kr, Echta Jos, Kk Ab I, Enb, Erkiag Arran, Akes Ipiña, Gand Elorri, Alzola Atalak; eta Ur MarIl: "estutasun mueta"); G 71 (Lar STomas, Mb IArg I, Cb, Ub, Mg CC, Gco I, AA, It, Bv AsL, Arr, Apaol, Ag G, Goñi, Iraola, ArgiDL, Inza Azalp, Muj PAm, Or, Alz Txib, Etxde JJ, Lek SClar, Berron Kijote); estuasun 77: B 10 (Or Tormes, SM Zirik eta 3 "estuasuntxo", Etxba Ibilt); G 63 (EusJok, PE, Ud, Sor Gabon, Bv AsL, Arr GB, Urruz Urz, A Ardi, Muj PAm, Or, Ir YKBiz, TAg Uzt, JAIraz Bizia, Etxde JJ, NEtx LBB, Basarri, Uzt, Ugalde Iltz, Vill, Gazt MusIx); EB 4 (MEIG); esturasun 37: B 8 (Zav Fab, Mg, JJMg BasEsc); G 28 (VMg, Lard 23, Mok); EB 1 (MEIG); estusun G 3 (Uzt); estudasun G 1 (Gco II).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'estua denaren nolakotasuna' adierakoak 3 dira: estutasun EB 1 (I. Tapia: "Jauzi eginez, eta arboleztatutako arro eder batean baretuz, berriro ere Saseta herriaren ingurura arte beren estutasuna zabalduko ez duten bi hegal malkartsuen artetik bideratu arte"); eta estuasun 2, G-EB (I. Unzurrunzaga: "Baña jendea nunbait geiegi plazarako eta ango estuasunean bertsolarien aldamioan zerbait etenda balantzan asi omen ziran estradu gañean Joxe Bernardo eta bere lagunak bertsotan ari zirala"; Euskal Herriko geografia: "Euskal Herriko herrialderik txikiena da lurrez, eta industriak eraikitzeko hestuasunik larrienez betea"); b) 'estualdia, larritasuna' adierakoak 67, eta formak: estuasun 36: B 2 (S. Onaindia, T. Etxebarria); G 15 (B. Gerra, J. Iruretagoyena, A. Arozena, A. Arzelus, J. Eizagirre, B. Iraola, A.M. Labayen, M.M. Zubiaga, M. Ariztia, T. Garmendia); EB 19 (J. Jauregi, A.M. Toledo, I. Sarasola, F. Mendizabal, A. Urretavizcaya, M. Ugalde, K. Navarro, M. Etxezarreta, M. Altuna, X. Mendiguren, P. Esnal, M. Murua, J. Etxaide; El Pueblo Vasco; J. Artetxe; hestuasun: J.I. Hartsuaga, Zeruko Argia 1974); estutasun 31: B 10 (Cristiñau dotriñea bere esplicaciño laburragaz, J.M. Etxeita, D.M. Bernaola, J.A. Ugarte, M. Olazar, R. Etxebarria, A. Zubikarai, Olerti 1980); G 12 (D. Agirre, P.M. Urruzuno, J. Agirre, A. Menan, J. Kerexeta, J.M. Mokoroa, A. Etxarri-Aranaz, J.M. San Sebastian, E. Zipitria); EB 4 (J.M. Satrustegi, J.C. Alonso; hestutasun: X. Gereño, L. Unzueta); EgAs 5 (Agur, Gure Erria 4).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

a) 'estua denaren nolakotasuna': esturasun AB50 1; estutasun : AB50 1, Euskalterm 2; b) 'larrialdia': estuasun : DFrec 4, AB38 3, AB50 6, HiztEn-LurE, Euskalterm 3; estutasun : DFrec 7, AB38 5, AB50 4, HiztEn ("ik. estuasun"), Euskalterm 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

estuasun* e. estutasun.

Formen arteko bereizketa semantikoak

1 'estualdi, larritasun' adieran estuasun forma nagusitua dateke (OEH eta EEBSko datuetan erdizka dabiltza estuasun/estutasun, eta esturasun, formak); 2 estutasun ere behar da, 'estua denaren nolakotasuna' adierazteko (cf. "leku baten estutasuna", "bularreko estutasuna" edo arnasa hartzeko zailtasuna)

Euskaltzaindiaren Arauak

estudiarazi, estudiaraz, estudiarazten. dio ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

estudiatu, estudia, estudiatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

estudiatu, estudia, estudiatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

estufa 14: Gure Erria 1957 ("gonan lekuan estufa-tuboen antzeko prakakin"), TxaloPT/3 2 (adib.: "butanozko estufa bat erosi zuen amonarentzat"), H. Etxeberria ("Elkar loturik daude estufarena ahaztu nahiz"), P. Sastre ("Estufa txiki bat da, hotza kentzeko"), J. Lasa ("kinkea eta estufa bat jarri, eta negu amaiera hartan ikasgela gisa erabili zuten"), P. Lizarralde ("estufa zilindrikoaren ondoan eseri"), G. Etxeberria 4 (adib.: "ireki zuen estufaren burnizko ate haundia"), J.M. Suraso 2 ("Mortimer buruz behera jaitsi zen tximiniatik, zarata handia eginez eta estufa barruan lurrartu zuen", "Ikaragarrizko zarata egin zuen estufa barruan"), J. Urteaga ("Nere laguna baltsean ari da estufa inguruan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

estufa : AB38 2, Euskalterm 1; estufalari : Euskalterm 1 ('estufero' itzulia) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

estufa : HiruMila (ik. berogailu) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal estufa / poêle, étuve formen ordainak: HiztHand: berogailu, berotegi // HiruMila: berogailu // ElhHizt: labe, berogailu // Lur EG/CE: berogailu // Lur EF/FE: berogailu / Ø // XarHizt: berogailu // Casve FE: berogailü, sütuntzi / berotoki, izertoki, labe // HaizeG FB: su-untzi / labe, bero-toki // T-L LBF: (fourneau) furnego, labexka / labe // PMuj DCV: 1 e. de fuego: labetxo, etxelabe, sut-ontzi, berogailu; 2 invernáculo: berin-etxe, landare-etxe, berotegi, etab. // Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 20 lek. (B 10 / G 10); 17 lek. (B 8 / G 9); 27 lek. (B 19 / G 8).

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

ez da nazioarteko forma (aski antzekoak diren arren es estufa, fr étuve, en stove); eta a) etxeetako arruntak izendatzeko aski da berogailu; b) lantaldeak ez daki laborategietakoei nola deitzen zaien; c) beharrezkoa izan liteke 'lehortzekoa' adierazteko.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une

LBeh (2016-10-26): estupefaziente 31: Consumer 3, EiTB 28.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: estupefaziente 16, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: estupefaziente; substantzia estupefaziente (4), substantzia sorgorgarri (4).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu estupefaziente formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es estupefaciente / fr stupéfiant: Elhuyar: estupefaziente / NolaErran: 1 harrigarri – espantagarri – baldigarri - txundigarri; 2 droga / Zehazki: 1 sorgarri; 2 droga, narkotiko / Labayru: 1 harrigarri, ikusgarri, txundigarri, ikaragarri, izugarri, miresgarri, miragarri, bizi; // sólo [adv.] harriturik, txunditurik, izuturik; conmovedor hunkigarri, zirraragarri, erdiragarri (desgarrador); 2 estupefaziente, aluzinogeno, txundigai, nahasgai, droga / Adorez5000: 1 sorgarri; 2 droga, estupefaziente; 3 txundugarri.

Ez du "baldintza minimoa" betetzen, baina onartzekoa da

Ez du guztiz gutxieneko baldintza betetzen, baina oso erabilia da. Heg. markarekin jasotzekoa.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Formen arteko bereizketa semantikoak

estua denaren nolakotasuna, vs. estuasun 'estualdi (psikikoa, ekonomikoa, etab.)'

Euskaltzaindiaren Arauak

estutu, estu(tu), estutzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

estutu, estu(tu), estutzen

Euskaltzaindiaren Arauak

estutu, estu(tu), estutzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

estutu, estu(tu), estutzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan estutxe (Mic: "Aramen estutxea, non dago dustia orraziagaz").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

estuitxe 3 (F. Krutwig: "beren sutegian zirraidazko estuitxe berri bat egin zuten (...) Eta haren gainean bertze estuitxe bat egin zuten (...) Eta botil hunen estuitxeak egin zituztenean, botila atzera eman zeraukoten"); estutxe (eta estutxetxo) 3 (A. Cazabon: "Maixtrak ere, pixkat lasaitzearren, bigarren egunean egurrezko estutxe polit bat erregalatu zion"; Bi ta Bi/4: "230 pta balio dituen boligrafo bat erosi dut; baita 518ko estutxe bat eta 1120ko liburu bat ere"; A. Narbaiza: "Batek, berriz, josteko estutxetxo zaharkitu bat atera patrikatik eta bere amonarena dela esaten dio apur bat gorriturik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

estutxe : Euskalterm 10 (hauetan bideo-zinten e., emakume-kolonia estutxean, estutxean sartzea, pintura-e., etab.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal estuche / étui; coffret, écrin; trousse; pochette; nécessaire formen ordainak: HiztHand: kutxatila // HiruMila: kutxatila, ontzitxo // ElhHizt: kutxatila // Lur EG/CE: kutxatila // Lur EF/FE: kutxatila / kutxatila, Ø / 1 fardel, zisku; 2 zorro; 3 galtzak / Ø / Ø // XarHizt: untzi; (à épingles) ixkilimuntzi; (à aiguilles) orratzuntzi / kutxatto; arka, untzi / (faisceau) azau, haxe; (étui) untzi; (sac) zorro, zaku / Ø / Ø // Casve FE: untzi, üxtütx / kütxatto, kütxeskilina; arka, untzi / (faisceau) azau, haxe, sorta; (étui) untzi / xaküta / Ø // HaizeG FB: untzi, (en crin) zurduntzi, (à épingles) ixkilimuntzi; (à peignes) orraze-untzi; (à aiguilles) orratz-untzi; (à cure-dents) xotx-untzi / kutxatto; untzi, kutxa / (faisceau) xorta, sorta, azau, garba; (étui) untzi; (de voyage) bide-zorro // T-L LBF: tegi, untzi, teka / kutxatto; untzi / -tegi, estuxa, xixko / sakela ttipi / untzi // PMuj DCV: kutxa, zisku, xorro, ontzi, kutxatilla, andel; eta estuchista: kutxagille, xixkogille // Azkue Aurkibidea: hüstütx; e. de agua para la piedra de afilar: potai; e. de mecha: dunda-barril; e. de segador: kopa, opots, popil, poto, xitxo; e. para la piedra de la hoz: opats.

Erdaretako formak

fr (DLLF): étui; coffret, écrin; trousse; pochette; nécessaire; it (S. Carbonell): astuccio; pettine di media grandezza, etab.; ca (DCC): estoig; en (Collins): box, case, container; (de afeites) vanity case; (de aseo) toilet case, etab.; de (Langenscheidts): Futteral, Etui, Kästchen, (de baño) Toilettentasche, Kulturbeutel; (de cirujano) chirurgisches Bescteck, etab.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 41 lek. (B 35 / G 6).

Geroago erabakitzekoa da

Bbehin edo onarpen eske aurkeztua: ez du baldintza minimoa betetzen; eta, lantaldearen irizpideetan datu honek lekurik ez duen arren, kontuan izatekoa da Iparraldeko hiztegi zaharretan ageri dela (H, Dv, VocBN).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

eszedentzia 14: Elisabeth Pombo, Edurne Begiristain, Jokin Sagarzazu, Berria 2, Enekoitz Esnaola, Beñat Zamalloa, Oihana Elduaien, Juan Mari Zulaika, EiTB 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: eszedentzia 33: Berria 21, Unai Elorriaga 3, Fernando Morillo 2, Aritz Gorrotxategi 2, Hasier Etxeberria, Harkaitz Cano, Iban Zaldua, Joxean Sagastizabal, Pello Zabala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: excedencia / EEgunk: "eszedentzia h. lan-utzialdi"

Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

ez du mailegu onartzekoen minimoa betetzen.

Onartzekoa da, Heg. edo Ipar. markarekin

ez du baldintza minimoa betetzen, baina onartzekoa da Heg. markarekin.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

eskena 3, Ibiñ Virgil, adib.: "Unai-kantak alako ondore ona izan baizuten, eskenan (antzokian) ere maiz abestu oi zituten kantariek", "aipatu olerkariaren kutsurik ez du palta, baditu ordea, zenbait eskena bizien artetik bizibizirik erauziak diruditenak"); eszena 1, Lek SClar ("Begira ditzagun orain gertakariak biziago dakartziten beste zenbait kopla: (...) Izan al diteke eszena biziagorik?"); eszenario 1, Lek SClar ("Ogeitamarren bat bertsolari eszenarioan. Angoak eta emengoak"); ezenario 2, Lab SuEm ("Intelektualaren aldamenetik bereziaz ezenarioko aurreko aldera dora", "Ezenarioko argia gorritzen doa").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eskena 21 (Larrun 1988, HizkLiter/BBB/1, Saioka/4, Artea eta gizona 2, Baietz/3 4 eta "zine e.", J.M. Lekuona, X. Galarreta, F. Telleria 2, A. Valdes 2, A. Ugidos, J.J. Iribar, K.D. Izpizua, J. Legarreta, UnescoAlb 1990: "zine e."); eszena 62 (Bizkaiko herri iturriak; F. Olariaga; A. Arkotxa; A. Azkargorta, A. Lertxundi 2, B. Hidalgo eta "eszena ate", BAtx 2, Bitez, Deia 1988, E. Kortadi, Egin 1988 eta 1989: "e. zuzendari", G. Nazabal, HezkSaila 1981, 1982 eta 1984, Hizkuntza/OHO, I. Acha, I. Tapia, J. Bergara, J. Sarrionandia, J.M. Agirre, J.M. Mendizabal 3, M. Aizpurua, P. Lizarralde, P. Sastre, SEIE 3, UZEI 3, VozEusk 1984 2, X. Gereño, X. Mendiguren B. 5, X. Portugal, A. Cazabon, Aita Santua Erroman, Euskal Margolariak, F. Mendizabal 7, GaztEntz/7 2, J. Cillero, J. Garzia, L. Haranburu A., LurE/3, X. Arregi); ezena 3 (Azurm, Egin 1986 2); eszenagile 1 (J.M. Lasagabaster: "antzezpenean [konbinatu egiten dira] zuzendaria, eszenagilea eta, batez ere, ikuslegoa"); eszenaleku 1 (A. Alonso); eszeneratu 2 (Eguna 1990, Beleko); eszenario 6 (J.M. Lasagabaster 2, J. Urrujulegi, M. Azurmendi, DV 1990, I. Salbidegoitia) eta ezenerio 1 (Azurm); eskenategi 4 (Kirolak 1975 2, Beasain, X. Mendiguren E.); eskentegi 1 (F. Telleria); eszenategi 6 (G. Nazabal, J.M. Irigoien, M.A. Unanua 2, ELA/STV 1992 2); eskenatoki 14 (Susa 1988, Euskadi jaietan/90, Zer egin dezaket/1988 2, I. Mendiguren, F. Telleria, Egin 1986, Hemen 1987, A. Iñarra, AEK, EHBertsol, J.M. Zalakain, E. Otamendi; J.A. Arana M.: "eskena-toki"); eszenatoki 10 (I.M. de Lezea 2, A. Pontesta 3, Hizkuntza/6, Euskal Margolariak, X. Mendiguren B., X. Gereño; Deia 1987: "eszena toki"); ezenatoki 3 (Egin 1986); eskenifikatu 10 (Hitz egin! 8, adib.: "Eskenifika eraz elkar hizketa lehen bezala", "eskenifika elkar hizketa, mesedez"; Hizkuntza/OHO: "eszenifikatu txiste hau: behi azkarra"; SEIE: "Irakasleak edozein animalia-izena esango du eta neska mutilek, mimikaz eskenifikatu beharko dute"); eskenifikazio 1 (Hitz egin!: "Eskenifikazioa hasi baino lehen, adieraz mimikaz hemen / hor / han adberbioen esangura"); eszenifikazio 2 (EuskararenProgr 1981: "Herriaren eszenifikazioak egin ditzakete garaiaren arabera (egunez, gauez, festetan, astegunetan, jaietan...)"; M.A. Unanua: "... [Antzerkia] eszenifikazioa da funtsean"); eszeniko 5 (J.M. Lasagabaster 2: "A. Ubersfeld-ek dioenez, 'teatroa ez da mota literarioa, praktika eszenikoa baizik'", "elkarrizketak eta ohar edo akotazio eszenikoak"; J.M. Olanga: "muntaia eszeniko bat ere antolatu zuten"; M.A. Unanua: "Teatro modernoak honekin hautsi duela esaten denean, askatasun eszenikoa begitantzen zaigu itsumustuan"; Egunk 1994: "antzerki tailerrak antolatu dituzte Arte Eszenikoen Tailerrean"); eskenografia 2 (P. Urkizu: "Musika F. Madinak egin zuen (...) eta eskenografia Muñoa eta Basterretxeak"; Eguna 1990: "... eskenografia eta gainontzekoak herri horiek dituzten lokalen neurri eta ezaugarrietara egokituz"); eszenografia 5 (JMB: "Esan beharra dago (...) gehiago saiatu dela eszenografia animiko bat diseinatzen"; Egin 1988: "... aukeraketan pisu nabarmeneko arrazoietako bat obrak eszenografia gutxi edo sinplea izatearen beharra delarik, Beleko zerrendatu batean"; M.A. Unanua 2, adib.: "Eszenografia ez da kontakizunaren apaingarri gisa antolatuko, ikuspuntu kritiko batetik baizik"); eszenografiko 1 (JMB: "errepresentazio eszenografikoaren inguruan"); eskenografo 1 (Kirolak 1975); eszenografo 1 (M. Ugalde).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

eskena : DFrec 2, AB38 8; eszena : DFrec 8, AB38 2, AB50 15, HiztEn, LurE, Euskalterm 31 (hauetan e. komiko, aldibereko e., e. ebatsi, e. utzi, etab.); eskenatoki : DFrec 2, AB38 6 (hauetan e.-ariketak eta eskena toki); eszenatoki : AB50 10, HiztEn, Euskalterm 1; eszenaleku : AB50 1; eszenaratu : HiztEn; eskenaratze : AB38 1; eszenaratze : Euskalterm 1; eszenario : DFrec 3, AB38 1, AB50 7; eskenategi : AB38 3; eszenategi : HiztEn, LurE, Euskalterm 9 (hauetan e. birakari, e. natural, etab.); eszenaurre : HiztEn, Euskalterm 1; eskenifikapen : AB38 1; eszenifikapen : AB38 1; eskenifikatu : AB38 5; eszenifikatu : AB38 1, AB50 2; eszenifikazio : AB50 1, Euskalterm 1; eszeniko : DFrec 1, Euskalterm 6 (hauetan moldapen e., musika e. etab.); eszenografia : AB50 8, HiztEn; eszenografiko : HiztEn, Euskalterm 2 (hauetan gorputz(ezko) e.); eszenografo : HiztEn, Euskalterm 1; eszenatu : Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eszena : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta Lur EF/FE; eszenaldi : HiruMila (escena); eszenaratu : HiruMila, ElhHizt; eszenario : EuskHizt; eszenategi : ElhHizt, EskolaHE.; eszenatoki : HiruMila, ElhHizt; eszenaurre : HiruMila, ElhHizt; eszenifikazio : HiruMila; eszeniko : HiruMila, ElhHizt; eszenografia : HiruMila, ElhHizt; eszenografiko , eszenografo : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Euskaltzaindiaren Arauak

EBBak hurrengorako utzia.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "eszena († eskena) h. taula, agerraldi, agertoki, jokaleku, oholtza, taulagain".

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-sz-

Kategoria

iz.

eszenatoki iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, eszenatoki-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. agertoki].

eszenatoki 1684; agertoki 3365.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eszenatoki 277; agertoki 531.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Baztertutako forma onartzea proposatu da. Agerraldi asko ditu Lexikoaren Behatokian, eta badirudi ez duela erabateko arrakasta izan agertoki proposatuak.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. agertoki.

eszenifikatu 41; antzeztu 2025.

eszenifikatu ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, eszenifikatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. antzeztu].

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eszenifikatu 3; antzeztu 439.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Baztertutako forma onartzea proposatu da. Irudizko adieran (politikan eta) badabil, eta adiera horretan jasotzekoa izan liteke. Baina ondo mugatua beharko da adiera horretarako bakarrik onartuko dela, ez ‘antzeztu’ren adieran. Hiztegiko sarreran ohar bat jasotzea komeni da.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. antzeztu.