Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ezbide sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Maiztasuna

g.er.

Jatorrizko forma

angelu ezdeus, angelu nulu

Euskaltzaindiaren Arauak

1 izond. 2 iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZDEUSETAKO (SP, Dv A). Inútil, insignificante, despreciable. "Qui n'est propre à rien" SP. "Ezbezadi [sic] bara ezdeusetako gauzetan, ne vous arrêtez pas aux choses vaines" Dv. Zerbitzari ezdeusetakoak gare. SP Imit II 11, 5. Zure arima dela lur utzia, agortua, ezdeusetakoa. SP Phil 483. Aparta zaite ahal bezain urrun, ezdeusetako eta alfer diren plazeretarik. Ib. 252. Horlako dosteta bano eta ez deusetako batetan. He Phil 377. (Antepuesto al sust.). Ez tristeegi garen ezdeusetako eta banaloriazko gauzak gatik. SP Phil 521

adib: baliatu, balia, baliatzen 3 du ad. Erabili. Ez dugu hitz hori baliatzen. Bertsoa bururatzeagatik edozein hitz mota baliatu nuen. Ea denbora ongi baliatu duen. Ezdeusetako direla mundu honetako ondasunak, ez badira besterako baliatzen.

Ez dugu aurkitu ezdeusetako formarik

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ezdeusetako 2: Josu Zabaleta (“Ezdeusetakoen artean neukan sailkaturik, nahiz eta itsusia ere izan ez; begiak, sudurra, ahoa, ilea, beste edonork bezalakoak zituela iruditzen zitzaidan, halako aurpegiera hits bat, hitz batean”), Juan Garzia (“Zeinen neke, uher, huts eta ezdeusetako zaizkidan niri mundu honetako ekanduak oro! Utikan, oi, ut!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada, eta aski izan liteke. Komeni da ezdeus sarreran ere gehitzea.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa ezdeus sarreran.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ezdeustatu, ezdeusta, ezdeustatzen

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ezdeustu.

Euskaltzaindiaren Arauak

ezdeustu, ezdeus(tu), ezdeusten. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ezdeustu, ezdeus(tu), ezdeusten

Euskaltzaindiaren Arauak

eze h. ezen.

Kategoria

junt.

Euskaltzaindiaren Arauak

geuk egin ezean, ez du inork egingo; besterik ezean, lehengo arlotearena esan beharko.

Esapide ohiko(en)ak

a) geuk egin ezean, ez du inork egingo; b) besterik ezean, lehengo arlotearena esan beharko

Euskaltzaindiaren Arauak

1 izond. 2 iz. Bizk.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: ezeukitasun / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tzeko.

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Aska nazazue, edota bestela egingo dut nik ez-egitekoren bat gaur hemen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

egon(-)gaitz 3, B-G: Gand Elorri ("Zeugan gelditu dotaz begi egon-gaitzok"), NEtx ("Iparragirre egon-gaitz dabil", "Artzai egongaitz batzuek aren ardiak larrerik-larre eramaten zituzten"); ez dugu ezegonkor formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira ezegonkor (eta ez-egonkor 1) 12: UZEI 3 ("ekonomiaren bilakaera ez-egonkorra izan ohi da", "azido hau oso ezegonkorra denez gero, sortu ahala bi ioi hauetan disoziatzen da", "azido hau oso ezegonkorra izanik, berehalaxe bikarbonato eta hidrogeno ioietan disoziatzen da"), Elhuyar 1983 ("Marearteko zona ingurune ezegonkorra denez"), F.J. Juanes 2 ("Makromolekula baten konformazioa, kanpo-baldintza determinatu batetan egonkor dena, hauek aldatzen direnean ezegonkor bihur daiteke", "Tarteko egoerak oso ezegonkorrak dira eta oso bizitza laburra dute"), BiziJator 2 ("zenbait egitura ere ikus daitezke, baina oso ezegonkorrak eta partikula horien kokapena mugatu duten indarrek bezainbat bakarrik irauten dute", "nahiz eta antolamendu hau oraindik oso primitiboa eta erabat ezegonkorra izan"), M. Ensunza ("oreka ezegonkorrean aurkituko da"), J. Arriola ("Trirremeak egitura ezegonkorra zeukanez, gudariek, eserita, kolpe egin behar izaten zieten etsaiei"), P. Iztueta ("aurreko aroko egoera ezegonkor eta behin-behinekoan ez bezala, nolabaiteko lanbide-egonkortasuna suposatu du"), MetalurFisi ("elastikotasun-muga baino tentsio txikiagoak batzuetan nahikoa izaten dira tamaina txikiko akatsen hedapen ezegonkorra izateko"), ezegonkortasun 1: UZEI ("Grezia-ren historian, ildo sakona urratuko du egitura sozial horrek, gizarte hari ezinegon eta ezegonkortasuna ezarriz"), eta egongaitz 1: J. Jauregi ("angor egongaitza: 3 eratakoa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezegonkor : HiztEn, Euskalterm 10 (hauetan aire e., angina e., egitura e., oreka ezegonkor, etab.); ezegonkortasun : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 23 (hauetan baldintzazko e., e. atmosferiko, e. linguistiko, e. ministerial, etab.); ezegonkortu : HiztEn; egongaitz : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 2; egongaiztasun : HiztEn, Euskalterm 3 (hauetan e. emozional, e. psikologiko) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezegonkor : HiruMila, ElhHizt; ezegonkortasun : ElhHizt; ezegonkortu : ElhHizt; egongaitz : EuskHizt (ik. egonezin), ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

berria da, osaera berezikoa, baina erabili-hedatua, eta onartzekoa; lantaldearen ustez, hala ere, hobestekoa da egongaitz (orobat egongaiztasun).

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

'egongaitza'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

egongaiztasuna.

LBeh (2014-04-03): ezegonkortu 51: Elhuyar 4 (adib.: “Horrek zelulak ezegonkortu eta zelulen kontrolik gabeko hazkundea sor dezake, baita zelulek berez hiltzeko duten programazioa blokeatu ere”), Consumer (“horri esker, kaltegarri izan litezkeen mikroorganismo gehientsuenak suntsituko dira eta gazpatxoaren uhertze eta ezegonkortzearen eragile diren entzimak geldiaraziko dira”), Berria 20 (adib.: “Kongo gehiago ezegonkortu ez dadin, operazioaren xedea Ruanda armagabetzea dela azaldu die Kabilak ordezkari zibilei”), EiTB 22 (adib.: “hori nahi zuten, Gobernua ezegonkortu eta hauteskundeetan irabazi ezin zutena irabazteko”), Jakin (“Lur-dinamikan sistema nagusiak ezegonkortzen dituzten faktoreak agerian utzi dituzte”), Argia 2 (adib.: “Appleren iritzian, horrelako zomorroiek polizia buruei informazioa emateaz gain mugimendua ezegonkortzea bilatzen dute”), DiarioVasco (“Nahasmen mentala duen pertsona baten arreta edo elkarbizitza zeregin zaila izan daiteke, eta batzueta familia arteko giroa egoera kaotiko batera eraman dezake familia arteko harremanak ezegonkortuz”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ezegonkortu : Berria 15 (adib.: “Ekialde Hurbila ezegonkortzeko ahalmena duen gatazka da arazo kurdua”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Iparraldean eta Hegoaldean hedatuena da hobestekoa

Egokia, eta lehiakideen artean hedatuena da.

Aditzoinaren erabilerak

ezegonkortu, ezegonkor/ezegonkortu, ezegonkortzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

Jas. (ezezko esaldietan erabiltzen da, beti izenarekin: ezein gizoni ez zaio gertatu).

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

ezer sarrerako oharra gehitzea komeni da, ere har dezakeela aipatuz (“(Baiezko ez diren esaldietan, bakarrik nahiz ere eskuinean duela, erabiltzen da)”). Bide batez, oharreko tartekia atzera botatzea komeniko litzateke: “Baiezko ez diren esaldietan erabiltzen da, bakarrik nahiz ere eskuinean duela”). Horrez gain, inor sarrerako egitura berrikustekoa izan liteke ezer, inor… eta antzeko guztiak berdin emateko, bai eta azpisarerak ere (inor ere, inor (ere) ez daude orain).

Erabilera-oharrak

ezezko esaldietan erabiltzen da, beti izenarekin; testuinguru batzuetan, inolako eta inongo ordezko egoki(ago)ak izan daitezke

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: EZEIN ERE (H). (En contexto negativo). Ningún. Ezein ere lengoajerik / ez franzesa ez berzerik / orai ezta erideiten / heuskararen parerik. E 255. Ezein ere beldur gabe egoiteko zureki. Ib. 155. Arrotzak ezeinere berze gauzatara etziraden aplikatzen, zenbeit berriren erraitera edo enzutera baizen. Lç Act 17, 21. Ezeinere heriotako kausarik hartan eriden gabe. Ib. 13, 28. Zer bada? Exzelentago gara? Ezeinere maneraz. Lç Rom 3, 9. Zeren fedez, eta ez ezeinere den gure obrén merituz, rezebitzen baitugu iustizia haur. Lç ABC I 4v. Sg. Harriet se emplea tbn. como pronombre: "Ezein ere eztizut eginen, je ferai rien du tout"

ezein ere 1, Berria (“Bego argi ez dudala Euskadi arbuiatzen zio politikoengatik, zeren niretzat izen horrek ez baitu ez eduki politikorik ez bertze ezein ere”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ezein ere 16: Xabier Kintana 6 (“Eta jakite maila hau aski dateke haurren eta jende arrunten izpirituan sartzeko badela Izaki betegin bat, gorputza ez dena, ez eta gorputz baten barneko ahalmena ere, izaki hori Jainkoa bera dela, ezein ere akatsik ezin eduki dezakeena eta, horren ondorioz, pasibotasunik gabea dela”), Jon Muñoz 4 (“Ezein ere ez duk ausartzen nigana hurbiltzera”), Andres Urrutia 2 (“Erakundeak bala-bala doaz, bata bestearen atzetik, eurotariko ezein ere finkatu gabe, eta iraultzaren izpiritua eurotan guztiotan jartzen da), Mirentxu Larrañaga (“Tira, ondotxo dakizu, zure lagunetariko ezein ere ezingo litzatekeela hala mintzo”), Agustin Otsoa (“Bide hau dagoeneko ez da segurua, eta ezta beste ezein ere”), Joxe Azurmendi (“Unamuno hamaika bider mintzatu da Euskal Herriaz, euskal arrazaz, edo arima, arraza espainolaz, etab., baina inoiz ez du erakusten, aipatzen dituen Völkerpsycholo-gie-ko ezein ere autorez, edo aipatzen ez dituen Zuzenbidearen Eskola Historikokoez, zuzenean baliatzen denik. Zer esan, maite omen zuen Hegel-en Volksgeist eta historiaren filosofiaz?”), Juan Garzia (“Asmabide horietan murgildurik ibili nintzen; baina haietako ezein ere ez zetorren noski bat, ezta nolabaitik apurrenean ere, Tsíui PÍn-en kapitulu kontraesanez josiekin”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Oso erabilia, baina aski izan liteke ezer sarrerako oharra gehitzea ere har dezakeela aipatuz. Gero, adibidea gehitu. Horrez gain, inor sarrerako egitura ere berrikustekoa izan liteke ezer, inor …eta antzeko guztiak berdin emateko.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'inolakoa'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. inolako

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'inola'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ezelan ere .

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. inola

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: adib. / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib.

Esapideei dagokien sistematika

ere.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ezelan sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

ezen ez.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ezen eta (Gramatikak argitu ondoren), ezen ez eta .

Kategoria

junt.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezen eta 14: SGarm Dekli ("Ez beti ondo, ez beti zuzen, baiñan, gure ustez behintzat, honela eman ez danean, guk eman duguna bezalakoa ez zalako ez da, ezen eta zenbait autorek zuzenez beste erabili zutelako eta oraindik ere, noizik behin behintzat, gaizki erabiltzen dugulako"), Othoizlari ("Bainan San Agustinek diona, [deabruak] deusik ez dezake, ezen eta da estekatua"), K. Mendibehere ("Euskal Herriak dituen problema latzenen kontra jokatuz, sail berean harturik ekintza ekonomiazkoa eta politikoa, ezen eta, bata besteari lotua baitzaio"), LMuj 6 ("Bainan, sailkapen hauetan ez ahaztu irudi eta metafora tradizionaletan ere ilogikak bere presentzia duela, ezen-eta irudi zaharretako "zure hortzak perlak iduri", edo-eta "zure ileak urre izpiz" muinez ilogikoak, burugabeak dira, ezen-eta ez baita posible urrezkoa den ilerik ematea, ala harribitxi edo perla den hortzarik konstatatzea", "Unamunok gure mintzairaren kontra esandakoak "kirtenkeriak" gertatzen dira hura bezalako gizon ospetsu batengan, ezen-eta ez baitago ezer "substratukorik" hizkuntza bat kultua eta bestea ez-kultua egiten duenik", "Fonema horren galketak euskaran intzidentzi urria du, ezen-eta euskaratutako mailegu latino gehienak akusatibotik etorri baizaizkigu", "Esan beharrik ez dago, zifra horiek ez direla batere fidagarriak, ezen-eta Donostia-ko kalean euskararen presentzia proportzio urrietan dabil", "Bestetan adierazi dugunez, Eusko Jaurlaritza-ren datu hauek euskararen alde puztuegiak daudela uste dugu, ezen-eta bere burua "erdi-euskalduntzat" daukan aunitzek ez baitu, maiz, euskararen ezagutza urria baino", "Multzo honetako kopuru handi bat, gaur egun, itzalia edo ahaztua dago, ezen-eta lurgintzaren apaltzeak luberri eta soro askoen abandonua ekarri baitu"), A. Lasa ("Bakardadea eta hotza / ez dira /ez zeureak / ezen eta / neureak"), Egin 1979 ("gauzek antola daitezkeela iduri dute, ezen eta korapilo horrek badu aterabide"), J. Sarrionandia ("Esan dezagun hil ala bizikoa dela, / ezen eta karramarro biguna / maskor bila abiatu eta / maskorrik ez badu hutsik kausitu / maskor beteaz jabetzen ahaleginduko da", "Orduan, kalterik izugarriena, heriotza, ez da deusere guretzat, ezen eta bizirik gauden artean heriotzarik ez da, eta heriotzeko orduan gu bizi ez garelako..."), Ostiela! 1999 ("nahiago ditugula, esaterako, Terradillos edo Ramirez de la Piscina ugari euskaldun, ezen eta ez 16 abizen euzkotarreko erdaldun petoak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste batzorde batek argitzekoa da

Gramatikak erabakitzekoa da (berria da, dirudienez; baina ezaguna egiten zaio lantaldeari); onartuz gero, ezen sarreraren azpisarrera gisa eman liteke.

Esapideei dagokien sistematika

eta.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ezen sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

eta ez.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

hobe zuela goizegi ezen ez eta berantxe.

Euskaltzaindiaren Arauak

ezer gutxi.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ezer asko , ezer ere , ezertan eduki , ezertan hartu , ezertara (ere) .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

ezer ere, ezer gutxi

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ezer ere (eta be[re] 63, ezebe[re] 7, ezere 16) 195, B-G eta Mde: Lar 4, Cb CatV, CatBus, fB 30, AA 8, It Fab, Izt C 2, Añ 2, Azc PB 4, Ag 7, Lard 22, Arr 2, Xe, Sor 8, Bv AsL 4, Apaol, Moc Damu, Goñi 5, Echta Jos 4, Or Tormes, Kk 7, Urruz Zer, Ill 4, Inza 2, Tx, Alz 7, Ir YKBiz 4, Eguzk GizAuz 2, Erkiag 4, Bilbao IpuiB 5, Osk Kurl 12, SM Zirik, Alzola Atalak, Azurm Elorri, Mde Pr 4, Etxde JJ, Txill Let 4, Zait 4, Vill Jaink 2, Gazt MusIx, Matx Gazt, NEtx LBB, Uzt Sas 2, Berron Kijote 2, Munita, Anab 11 // Testuinguru batzuk: Lar ("Zerura jaio baño len, kristau egin baño leen, graziaren mundu ederrean, au arteraño ezer ere etzanean"), Cb CatV ("Baraur naturala, edo ezer bere artu baga egotea"), Añ ("zuk ezer-bere egin baga sortu zinduan Jangoikoak"), fB ("geure euskeran kasik ezer bere eskribiduta ez dagualako dantza galduben gainian"), Izt C ("iñori ezer ere zor ez diona"), Azc PB ("Ezer bere munduan / ezkara zu barik"), Lard ("ezer ere bere etxetik etzuen artu"), Echta ("Martin gizajoak eztauko ezer-be"), Ir YKBiz ("eztut nik nere burutik ezer ere asmatu"), Osk ("Ezer ere eztuzu irakurriko liburu huntan"), Azurm ("nik ez nekian ezer be aura etorri aurretik"), Mde ("Marranta ez da ezer ere").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezer ere (eta eze[be]re 2, ezerrere 1, esebes 4, ezebe[z] 8, ezer be 13, ezerbere 1) 89: J.I. Uranga ("Ez bezayo ezere xinistu"), KristDotriña 1905 ("ez bukatu ezer ere zerurako bidean"), B. Garitaonandia ("ez deutzazula ezerbere ukatuko zeure Amari"), K. Eleizegi ("ez degu ezer ere egin"), Ol Imit 2 ("Beren begitan ezer ere ez ziran", "ezerk ere ez zait atsegin" #mdash# sic), M. Oiartzabal ("ez dit ezer ere egin"), Peregrinatio ("Eztu orretaz ezer ere esaten"), Lek ("Ezer ere esan gabe"), TP ("Nitzat urgazirik ezerk ere ez dakar"), Ejercicio santuac ("eta zu ezerrere, utsa dakizuna"), Kk 2 ("Onetan doixtar itxaspeko batek torpedoz joten dau ezebe-ezebe esan barik", "ezebe apurtu barik"), Or Tormes ("Koltxoe deabru ak ez eukon barruan ezebe"), I. Enbeita ("ezebe barik bidalduko dabezanak"), JBDei 1923 ("Nondik nora ezer be jakin barik, griego edo ijito usaña susmaten neutzen nik"), Euzkadi 1930 ("Iñor be etxat urreratu erri aunen alde ezer be eskatzen"), Jzale 1931 ("Guztia guztientzat eta ezebez iñorentzat"), Bilbao IpuiB ("etxatzue ezer be txarrik gertatuko"), Ker 2 ("Nik, barriz, eriotzarako gairik ez dautsat ezer be idoro", "ez yakozan ezer be atsegin"), I. Unzurrunzaga ("ez det uste iñorentzat berri izango danik emen esan dezaketen ezer ere"), Osk Kurl ("Ezer ere erantzun gabe"), Manzi ("ez intziri bat, ez zotin bat, ezer ere ez!"), Larrak ("Ene andera, besterik ezebez"), M. Olazar ("ezer be ez jatzu ulertu"), A. Gerenabarrena 2 ("Baña ezer be, ezer be eztautzue itxi?"), Zer 1988-1996 bitartean 3 (adib.: "Ezer be ez? Ezer be ez?"), M. Zarate ("Eguzkipean berririk ezer ere ez da..."), SIADECO ("ez da ezer ere irizten"), Berron Kijote ("Ezer ere pagatu gabe alde-egin zion"), A. Zelaieta ("1953ean ez du Gabrielek oraindiok ezer ere argitara eman"), K. Alkorta ("Nik artean ez nuen Balea Zuriaz ezer ere entzun"), Saioka/6 2 ("ezer ere ez du ikusten [...] Ezer ere ez dago"), JJIrazusta 2 ("ezer ere etzekiela etorri uen onera", "Iñork ezer ere ez daki"), Tiro tartean bertsotan ("Izan gera Italia'n bañan ez degu ezer ere ikusi"), F. Krutwig 3 (adib.: "Orain arte Biarritzen ezer ere egin ez dut [...] Merkhatu Batuaganik ezer ere iguriki behar ez dutela"), X. Olarra ("ez dela ezer ere gertatzen"), Plangintza 1985 ("ez dago ezer ere euskaraz bakarrik idatzirik"), L. Azkune ("Entzundakorik ezer ere ezin zuten sinestu"), X. Gereño 2 ("Minutuak iragaten ziren, eta ezer ere ez, hartzen ari ziren informazioak ezezkorrak ziren guztiak [...] Oraingoz ezer ere ez"), BAtx Obab ("Ez genuen ezer ere ulertzen"), Elhuyar ("Ez da ezer ere gertatzen"), I. Gaminde 4 (adib.: "ezin liteke ezer ere egin", "Iralan esebes"), E. Ugarte ("ezer ere ez pentsatzeko erabakiari gogor eutsi nion"), A. Ormaetxea 2 ("Ezer ere ez, ezer ere ez!- barrez jarraitzen nuen artean"), F. Telleria ("ez dizut ezer ere entzuten!"), D. Urbistondo ("Ezer ere ez - esan zuen Katjak"), Deia 1990 ("ez diolako interesa edo kuriositatea piztu liezaiokeen ezer ere eskaini"), Txondorrak ("Esebes"), J.M. Etxebarria ("goizetik gauera ezer be barik lotu hango etxekoak"), Etxabu ("beste gazte guztiak ezer be ez dakie"), K. Zuazo ("ezer ere ez hobe erizpide linguistiko hutsetan, ahalik eta zorrotzenetan, oinarritzea baino"), J. Eizagirre 2 ("Nik ez dut ezer ere egin [...] ez zitzaion errezatzeko ezer ere gelditzen"), A. Narbaiza ("Nik ez nekien horretaz ezer ere!"), Egin 1992 ("beraien aurka ez zutela ezer ere ez esan zieten"), K. Cid 2 ("ez du ezer ere aurkituko", "Ez dakizue ezer ere"), Ataño Nora ("nik ez diot ezer ere sinisten"), H. Cano ("ez dut zutaz ezer ere gehiago jakin nahi"), Elizdo ("Ez esan ezer ere"), J.A. Arrieta ("ez bait dago arrainik, ez bizia duenetik ezer ere"), J. Muñoz ("Ezer ere ez"), Haragi egosia 2 ("Oraingo honetan ez dut ezer ere hautsi", "Baina ez dut ezer ere sinesten"), IBe 1995 ("alderdikeriaz ezer ere ez egiteko"), G. Gesalaga 2 ("Eta niretzat ezer ere ez?", "txoko guztiak mihatu eta ezer ere ez"), L. Azurmendi ("ez du ezer ere egin hori jasotzeko"), Egunk 1997 ("zer ere ez dira ETAk eta beronen ingurukoek egiten dituztenen aldean"), Gerra zibila ("ezer ere jakin nahi ez izatea"), E. Genua ("Hemen ez dago ezer ere ez"), J. Alonso ("oso litekeena izango litzateke Mogueimek ezer ere ez entzutea") // Cf. izen-banaketakook: CristDotriñea ("ezebere ezeti egin edo kriadu eban arimea"), S. Muniategi ("utsaren utsez, ezebezez pozturiko egunak"), J.M. Etxebarria ("Beste herri batekoa bada be berdin emoten zaie, ze ezebezean lotutea gauza tristea zaizu gero!").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezer ere : DFrec 8, HiztEn (AS), LurE (AS) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezer ere : EuskHizt, ElhHizt (adib. gisa), EskolaHE (AS), DRA, PMuj DVC (adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

adib: ezer izord. (-r- bakunarekin). Zerbait, gauzaren bat. (Baiezko ez diren esaldietan, bakarrik nahiz ere eskuinean duela, erabiltzen da). –Ezer erosi duzu? –Ez, ezer (ere) ez. Ezer behar baduzu, esan. Ez du ezer balio. Ez zuten ezer hartu. Ez dago ezer egiterik. Ez dago ezer txarrik, bere neurrian eginez gero. Inoren kaltean ezer ez egin, ezer ez esan. Beste ezer baino gehiago. Ez dutela ezeren beharrik. Ez naiz ezeren beldur. Ezkondu arte behin ere ez, eta ezergatik ere ez. Irakaskuntzari nagokiola, eta ez beste ezeri. Dagoeneko ez nau ezerk harritzen. Munduak ezertan hartzen ez dituen gauzak. Ezertarako balio ez duena. Gaitzak berekin dakartzan nekeekin ez dago ezertarako. Ez zen gauza ezertarako. Ezertarako gogorik gabe. Nik ez dut ezeren eta inoren buruzagi izateko gogorik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ezer ere ez : Joxemari Iturralde (“Berriro barkamena eskatu ondoren, mila esker eman zion Mariri; izan ere, ea zenbat diru eman behar zion toailagatik galdetu zionean, hark ezer ere ez erantzun baitzion, ez ziola axola”), Migel Angel MIntegi (“Ez dakit zertara - besteak, zalantzaldi baten ostean sendo -, andere gajoari buruz nik gauza gutxi dakit, ia ezer ere ez”), Oskar Arana, Jesus Mari Mendizabal, Karlos Zabala, Elizen arteko Biblia, Josu Zabaleta, Patxi Iturritegi, Juan Martin Elexpuru, Hasier Etxeberria, Bego Montorio, Joseba Sarrionandia, Sonia Gonzalez…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke baiezko ez diren esaldietan erabiltzen dela adieraziz.

Esapideei dagokien sistematika

ere: sistematikotasuna zainduko da, gisakoak eskaintzean; cf. inor ere ez, inon ere ez, inola ere ez.

Erabilera-oharrak

ezezko eta galderazko perpausetan erabilia.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da ezer sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

1 iz. 2 izond.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ezerezean .

Kategoria

1 iz.; 2 izond.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da. Lan hori ezerezean geldituko ote den beldur da adibidea hemen jaso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ezerez eta gelditu sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da. Bide horretatik ez bagara abiatzen, irakaskuntza hobetzeko ahaleginak ezerezean geratuko dira adibidea hemen jaso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ezerez eta geratu sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da. Komeni da adibideren bat gehitzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ezerez eta utzi sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

atera -- (Con ezerezetik, ezdeusetik, etc. ). Crear. "Criar, producir de la nada, bagetik egin, sortu, atera, [...]; (AN) deus ezetik atera" Añ. * Ezen Zuk gaituzu, Aita, / athera ezteusetik. EZ Noel 140. Haren ontasunak athera nau ezdeusetik. SP Phil 34. Zeren ezteusetik athera bainauzu. Ch III 10, 1. Berak ezdeusetik athera gaitu, bere iduriko egiñ eta kreatu gaitu. He Gudu 75. Ezerezetik atera, ta zerana egin zindudan. Cb Eg II 15 (Dv LEd 42 ez-deusetarik atara). Zeruaren, eta lurraren, eta kreatura guzien egillea bera da, gauza guziak ezerezetik atera edo sortu ditu. Gco I 78. Zertarako ezer-ezetik atera ta ipiñi ote gaitu munduan? AA III 347. Haren arima ezdeusetik atheratua izan zen mement berean. Dh 264. Jainkoak ez deusetarik atheratu gaitu. Jaur 171. Emen diran gauza guziak ezer ezetik atera nai izan zituen. Lard 1. Ez deusetik atera zuen anima bat. Legaz 15. Egin eban gizonaren gorputza lupetzeagaz edo buztinagaz, arimea atera eban ezerezetik. Itz Azald 28. Jaungoikoaren itz egileak mundua ezer ezetik atera zuen ezkeroztik. Etxeg (in Ag AL 5). Dan guztia ezerezetik atera zualako deritzaio "egillea" Jaungoikoari. KIkG 13. (KIkV 19 ezerezetik atera) Asieran Jaungoikoak ezerezetik atera zittuan zerua ta lurra. Inza Azalp 41. Jainkoa ezta bakarrik munduaren eragille edo izakien sortzaille; munduko gaia berbera ere, Jainkoak ezerezetik atera izan du. Vill Jaink 33. Gaur ere gurasoak gorputz bat eratzen duten bakoitzean, anima illezkor bat ezerezetik atera bearrean arkitzen da. MAtx Gazt 23.

LB: 9 “Ezerezetik ateratako baloia Gimnasticen area ertzean” (Berria); EPG: 5 “Zer zen gizon haren meritua? Bere burua ezerezetik atera eta gailurreraino eraman izana, self made man, bere burua moldatutako gizona izatea, horra.” (Joxerra Garzia); ETC: 54 “Ezerezetik atera eta, di-da, beltzez pintatu nituen eskuinerako bihurgune seinalea, hesiko islagailuak eta bide markak” (Elkar).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

atera 7 du ad. (Esapideetan). Ez dute hitzik atera: ez dute ezer esan. Mesedez, ez zaratarik atera. Iritsi orduko argazkiak ateratzen hasi zen. Gero okerrik gerta ez dadin, orain kontuak atera. Sei tantoren aldea atera zion. Bere burua onez atera nahi duenak. Dirua bildu zuten meza bat ateratzeko. Gure bekatuen zorrak atera behar ditugu. Den guztia ezerezetik atera zuelako deritzo "egilea" Jainkoari.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapidea da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Ezabatu atera 7 adiera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da ezerez eta atera sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

ezereztu, ezerez(tu), ezerezten. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ezereztu, ezerez(tu), ezerezten

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

ahozkoan bizirik da.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

egokia, trebea.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

sareak egiten ezertakoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eduki: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ezer sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

kontuan eduki.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

jendeen esanak ezertan eduki gabe.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

hartu: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ezer sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

kontuan hartu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ezertariko (eta ezetariko 37) 44: B 42, G 2: Itz Azald 2, adib.: "Infernuan barriz gatx guztiak, ezertariko pozgarri bagarik, aurkituten dira"; A BeinB: "Bere ormetan ez eben iaubeak iñoiz ezetariko zuzenbiderik edo igargarririk ezarri"; Echta Jos 7, adib.: "Otsein gaiso bat, ezetariko ondasun bakoa"; Altuna 2, adib.: "Ni enaz jaio ezetariko biarrik egitteko, ta gitxijago oindiño len attatu dozuzanetarikorik"; Eguz GizAuz 6, adib.: "Onik ezetaikorik bez eta kalterik asko", "Azkenian, ezetariko burruka barik, langille guztiak lortu dabe zortzi orduko lan ori"; Otx 9, adib.: "Ak jakin ebanian Bertoldak aingirea lez zirrist egin eutsala esku artetik ezetariko miñik artu barik, len baño bi bidar asarriago jarri zan, eta zin egin eban asper ixango ekijola"; Erkiag 12, adib: "Bare bare egoan [itsasoa], urdin, lau, zelaitsu, ezetariko aizek ez uiolek naastauteke", "Alperrik esan erazo buruan beste ezertariko lorrik edo nasterik ebanik, neskatxak bein eta barriro galdetu arren"; Akes Ipiña 2, adib.: "Iñondi ezetariko laguntasunik euki ez arren"; Etxba Ibilt: "lagun bat bialdu eban Dukiagana erregutu zeixon, berbaz eta karta baten bittartez, bateron-baten gaizki esanagaittik aldendu baeban bere laguntzatik, jasotzeko erabagi ariñegi au berari entzun arte, Etxian aurka ezertariko gaizkirik eiñ ez ebanetik"; TAg Uzt: "Biotzak itzegiten zuen, ba, danen agotik ezertariko gandurik eta estalkirik gabe"; Onaind ap. Gazt MusIx: "Maite biak, alkar idoro ondoren eztitan daude, eskuak emanik; Emazteak ez du ezertariko zaratarik gura".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezertariko (eta ezetariko 23) 27: B 22, G 3, EB 2: A Latsibi: "ezetariko errurik eztaukala, Bilbora daroek biar"; Euzkadi 1933 eta 1936, adib.: "baña Jangoikuak alan nai-ta basapiztiok ziñopen aurrean otzan-otzan agertu ziran eta ezetariko kalterik ez eutsen egin"; I. Enbeita: "geure-aldetik ezetariko alegiñik egin barik era gustijetako ogasunez jabetu gurako asko bixi gara, ba, ludi onetan"; Etxba Ibilt: "Ala, gura detsuet egi guztia argittu, ezertariko berbarik ezkutau gabe"; Erkiag 4, adib.: "sartu ei eban lapikoan, eta ezetariko kezkarik bage, egin bere"; B. Otazua: "lantegian etzunda edo ezertariko lanik egin barik ordu ta egun luzeak emoten ebezan"; KardaberazB 1976: "Aintziña izkera asko agertzen ziran orain gure au bezela, ezetariko batasun barik"; ItunbenLegea 1981: "Jeite fiskaleko ezetariko lakemenik ez da atonduko"; B. de Arrizabalaga: "herrikoen trinko-neurria kilometro laukituko 543 lagun izan arren, ez dugu ezetariko esturarik"; Larrak 3, adib.: "Ez ete dago ezetariko asmorik onako au ari burutik ateratekorik?"; Agur 1974: "Dantzak eta olakoak folklorekekeriak dirala? Ez! Folklore bai, baiña ezetariko keririk gabe"; J. Altuna 3, adib.: "ikusiteko begiak, ikusmena bear da ezetariko zalantza barik"; EAEgut 1995: "Goiz barriak ez dauka ezetariko orbanik"; Akes ap. J. Urkiza: "Gerrate ostean, galtzaileak ez ei dau ezetariko eskubiderik"; Euzkadi 1931: "Euzko-Araudi jator arrek ez-omendu Madrid'ko Batzar Etxean ezetariko begirapenik izango"; J. Bergaretxe: "beste emakumeak bezela burua estali-ta ibiltzetik, ezertariko onik ez jarraitzeaz gaiñera, errez nabaritu leike zer nolako gaitzbideak etortzen diran"; Saski-naski 1985: "Emendik aurrera, ez gaitu ezetariko antzarrek gogai-araziko"; L. Etxeberria: "Herriak ez du ezertariko parterik izaten"; J.M. Irazola: "ezetariko morfemarik gehitu gabe").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

X. Amuriza Semaforo Gorria, 1996-06-12: "... entzuteko prest egon behar likek eta, ez badago, ez dik merezi adeirik, ez lotsarik, ez errespeturik ez ezertariko edukaziorik".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezetariko : DRA // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -rik-ko.

Erabileremu dialektala

Batez ere Bizk.

Erabilera-oharrak

ezezko perpausetan erabiltzen da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

otsein gaixo bat, ezertariko ondasun gabea.