Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

ezpataren ahotik igaro, iragan: ezpataz hil (s.u. aho)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa ezpataren ahotik igaro forman. Horrez gain, aho sarreraren 8. adieran ezpataren ahoa adibidea gehitzea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa aho eta ezpata sarreretan, baina g.g.er. markarekin; Horrekin batera, bi ahoko ezpata ere azpisarrera bihurtu.

Maiztasuna

g.g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ezpata(tu), ezpatatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

garbatu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

Buxus sempervirens.

Landare eta animalien taxonomi izena

Buxus sempervirens

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

erabilixeagoa dateke ezpeldoi baino

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko ezpeleta .

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezpeleta (eta e. hegazkada) 4 ager. EB (K. Alkorta: "Ezpeleta finkatzea zorakeria zirudien batera eta bestera balea haserretuaren beheko matrailezurra bezala zebilen eta", "Izu hartan Queequeg belaunikatu zen eta kuxkurtuta trebetasunez ezpeleta azpiraino ziriki-zaraka heldu zen, soka mutur bat amulartean lotu zuen eta, bere buru gainetik pasa zen batetan, beste muturra ezpeleta gainera bota zuen eta kateatzea lortu zuen", "Bela nagusia haizearen indar gogorraz tenkean zegoen; haizealdeko bela-lokarria xehetu egin zen eta ezpeleta hegazkadak emanaz hasi zen txopa dena beretzat zuela").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezpeleta : DFrec (Itsas.) 4, AB38 1 (bojedal), HiztEn (1 ezpeldia; 2 Itsas. Txalupen bi aldeetan jartzen den makila, bertatik hiru bixigu-aparailu finkatzen direlarik; 3 Itsas. Belauntzietan, belari eusteko mastarekiko elkartzut eta zubiarekiko paralelo jartzen den haga birakaria), Euskalterm 1 (sarde, botabera, pertxal sinonimoekin; 'Kazan aritzeko haga luzeak; bakoitzak hiru aparailu edo hari ditu') // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

espeleta : DRA (botavara); ezpeleta : HiruMila (bojedal), ElhHizt (1 bojedal; 2 botavara: vergas que se ponen una a cada lado de la lancha), Casve EF (lieu abondant en buis), HaizeG BF (lieu abondant en buis), Lh DBF (lieu abondant en buis), DRA (1 vara, vergas que se ponen a cada lado de las lanchas y en ellas tres aparejos para bonitear; 2 bojedal), PMuj DVC (1 bujedal; 2 botavara, vergas que se ponen a cada lado de las lanchas y en ellas tres aparejos para bonitear) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(bela-ontziko hagetako bat).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berria / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki 'zura'.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ezpelaren zura.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ezpi 2 ager. ap. A BGuzur: "Bada orduxen itxas-kabra andi bet etorri iatan esku-artera ta euxe agiñekez da al neuen moduen ezarri notsan lepo-ganean, ezpi-ondo ondoan: 1864-BATXI", "Ezpi-ondo ondoan, 1864-BATXI euki dei lepoan ezarrite".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezpi (eta espi) 3 ager.: B 1 (Zubk ItxasA: "Espixe sartzeko prest. Min emoteko gertu dagonagaitik esaten da"), G 2 (JKort Erl II: "Erlaztiak (camoatí) erlerik txikienetakoak, miñik ia ematen ez duan ezpi xorriakin", "Eztiliztorrak, ezpirik gabe (meliponas)").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezpi : DRA (1 espina de los peces; 2 (B-alb) Aguijón de culebra), PMuj DVC (1 B estilete, estilo pequeño; 2 raspa, espina (de pescado), esquena, aguijón de peces (de culebras); ezpikada : PMuj DVC (1 B aguijonazo, aguijonada (de culebra); 2 B puyazo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(arrainaren, erlearen) eztena.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

esperoñ IE 1 (Volt: "Lagun zakiskit esperoñak eta botak kenzen"); esproñ G 1 (Mb IArg I: "beren zaldiei esproñak sartu ta bazijoazen..."); ezproi G 2 (Bv AsL: "Anjel, aspaldi darabiltzkitzu ezpata gerrian ta orpuan ezproiak; emendik aurrera zure ezpatak gurutzia biar du izan, eta lokatsa ta lurreko autsak zure ezproi"); ezproin IE 2 (Ax: "orduan dira ezproin kolperik handienak"; "zeren bere konzientziaren ezproiñak bethiere kolpeka hari baitzaitza"). OEH argitaratuan, gainera: ezproi 2 (Arr Bearg; A EY III), ezproin 1 (Prop 1909: "ezproin edo ezporez"), ezpore 1, speroñ 1 (Volt); eta tradizio lexikografian: esproin (SP, Urt, Lar, Deen); esproi (Añ); esperoñ (Lcc); esporai (Lcc); ezperu (S ap. Lrq; Foix ap. Lh); ezpore (B ap. A; VocB).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezproin bakarrik jaso dugu, EB 3 (P. Iztueta: "Beste etxea, Errioxaz kanpoko elementu batez, hots, ezproinez horniturik dago"; X. Mendiguren Bereziartu: "Zaldiketari zaharren zango trankatxak zituen eta ezproinak aldean dituztela lo egiten dutenen ibilera"; P. Sastre: "Sujmanti Odijmantievitx-ek zaldia ezproinez jo zuen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

esproin : Euskalterm 1; ezproi : HiztEn-LurE, Euskalterm 4; ezproidun : Euskalterm 5; ezproin : AB38 2; AB50 1, HiztEn ("ik. ezproi"), Euskalterm 5.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

-oi(n) zalantzazkoetan, erregulartasunak -oi agintzen du (cf. balkoi, eta)

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-n zal.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezpurutasun (eta ez-purutasun maila) 6: K. Mujika ("Orduko mea arruntari, platino peruarrari, zekartzan ezpurutasuna kentzen zitzaizkion"), J.R. Aizpurua ("Konposatuen ez-purutasun maila ongi kontrola daiteke"), Kimika/3 ("Hauek, hidrokarburoez aparte, ezpurutasunak dituzte, eta erretzen direnean, kutsakorrak diren substantziak ematen dituzte"), MetalurFisi ("Metal likidoan dauden ezpurutasunak #mdash# hondarra, kokezko errautsak, erregogorraren partikulak eta abar"), OinElektr/BBB ("Kolektorea ezpurutasun gutxien dituena eta Emisoreak igorririko elektroiak jasotzen dituena da"), Fraktografia ("Gauza bera gertatzen da materialean ezpurutasun batzuk segregatuta baldin badaude").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezpurifikatu : HiztEn (Kim. purua dena ez-puru bihurtu); ezpuru : AB38 1 (impuro), ezpurutasun : AB38 3 (impureza), HiztEn (1 ezpuru denaren nolakotasuna eta egoera; 3 askotan pl. substantzia batekin nahastuta ageri diren substantzien multzoa, haren berezko egoera puruan ez daudenak), Euskalterm 6 (impureza; hauetan atmosferako e., e. emaile, hartzaile) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezpuru : ElhHizt (impuro), HiruMila (Kim. impuro); ezpurutasun : ElhHizt (Fis./Kim. impureza), HiruMila (Kim. impureza) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Fis. eta Kim.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

hur 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa, ezta (... ere) azpisarreran (arauak eskainia du hur sarreran, baina hemen ere ematea komeni da).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ezta pentsatu ere 3: MEIG ("Ez dut behin ere esan nahi izan, ezta pentsatu ere, A. Olabidek grekoz idatziak [...] ez zituela behar bezala ulertu"), Anab Aprika ("Errian bazkaltzea, ezta pentsatu ere, ain berandu zijoan gure jendea"), Salav ("Egunez ez omen zan izaten trintxeratik ateratzerik. Ezta pentsatu ere!").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezta pentsatu ere (eta ez eta p. e. 2, ezta pentsau be 1) 22: SM Eztenk ("#mdash#Ez ete zara gero artalia? #mdash#Ezta pentsau be"), J. Lizarralde 2 (adib.: "Honek ez du esan nahi komunikabideetan euskalkiak bakarrik erabili behar direnik [...] ezta pentsatu ere"), G. Etxeberria ("Utzi pasatzen? Ezta pentsatu ere! Prisionari bezala hartuko dugu"), J. Landa ("#mdash#Ama ondoan hilda zuela, kalean arkitutako umea duzu honakoa [...], eta nirekin ekarria duzu laguntza ematerik posible izango dudalakoan. #mdash#Ezta pentsatu ere!! Gure zaurituentzat laguntza emateko urri gebiltzek, eta umeengan pentsatzen hasiko al gaituk orain...?"), A. Sarriegi ("#mdash#Eta pottoka gorridun arbola handian? #mdash#Zarata gehiegi! Ezta pentsatu ere!"), I. Urbieta ("#mdash#Zezen jauna! #mdash#adierazi zuen Mizmiz katutxoak#mdash# hartu kontutan nire protesta. #mdash#Ez eta pentsatu ere, #mdash#erantzun zion zezen jaunak"), A. Pontesta ("#mdash#Ez al naiz zintzoa, ba? #mdash#Ezta pentsatu ere!"), Egin 1987 ("Seme-alabak teori berrirekin datozkienean, hitzetik hortzera "hori ezta pentsatu ere" datorkie mihi puntara"), X. Mendiguren E. ("#mdash#Sartu, sartu barrura. #mdash#Ezta pentsatu ere! #mdash#bere gorputz handiaz sarrera betetzen zuen Beltzak"), Basarri ("Norberari zegokiona laguneri banatu? Ezta pentsatu ere olakorik!"), K. Santisteban ("Horrelakorik ez #mdash#esan zuen Harveyk#mdash#, ezta pentsatu ere"), M. Lopez ("#mdash#berdin da, ezta? #mdash#Ezta pentsatu ere!"), P. Zubizarreta ("Ez, ez, eta ez! Hau ezta pentsatu ere"), J.M. Azurmendi ("#mdash#Agian ez da burrukan egin beharrik egongo! #mdash#Ezta pentsatu ere!"), B. Latiegi ("Orrelako lotsagarrikeri baten errua, nork eta Españi'ko Jakintsuek... euskaldunei bota? Ezta pentsatu ere!"), Haragi egosia ("Nire haragi egosia zuri eman? Ezta pentsatu ere, munduko urre guztiagatik ere ez nizuke emango"), J.A Ormazabal ("#mdash#Hau baino gehiago balio al du emakume horrek? #mdash#galdetu zion Pippik. #mdash#Ezta pentsatu ere!"), Elexp EskuB ("Eta kalera bidaltzen bazaituzte, ez etorri etxera, ezta pentsatu ere"), J. Cillero ("Hau da Nevadako erregea! [Johni besotik helduz] Ez, ezta pentsatu ere"), A. Arozena ("Ez da dena indarra, ezta pentsatu ere!"), H. Etxeberria ("#mdash#Utz iezadan Koloniara laguntzen. #mdash#Ez eta pentsatu ere").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezta pentsatu ere : LurE (adib.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezta pentsatu ere : EuskHizt (adib.), EskolaHE (adib.) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: adib. gisa / ElhHizt: adib. gisa / EskolaHE: adib. gisa

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa, ezta (... ere) azpisarreran.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

baita sarrerarekiko paralelotasuna zainduz, formatuari dagozkionetan (Euskaltzaindiak erabakitzen duena oinarri hartuz), eta honen AS gisa jasoz sarrera beregainean arauturiko " ezta (... ere) edo ez eta ere ", eta AS honen adibide gisa eskainiz: ezta gutxiagorik ere; ezta hurrik eman ere; ezta pentsatu ere.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

baita sarrerarekiko paralelotasuna zainduz, formatuari dagozkionetan (Euskaltzaindiak erabakitzen duena oinarri hartuz), eta honen AS gisa jasoz sarrera beregainean arauturiko " ezta (... ere) edo ez eta ere ", eta AS honen adibide gisa eskainiz: ezta gutxiagorik ere; ezta hurrik eman ere; ezta pentsatu ere.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

eztabaida.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: eztabaidan .

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ezin.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

ezin eztabaidatuzkoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gune.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

eztabaidan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: adib. / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eztabaida sarrerari dagokion azpisarrera.

LBeh (2016-10-26): eztabaidatsu 35: Elkar 2, Consumer 3, Berria 18, EiTB 7, Jakin, Argia 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: eztabaidatsu 20: Berria 14, Herria 1, Andres Urrutia 2, Josu Zabaleta, Asisko Frantzizko, Josu Landa.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu eztabaidatsu formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilgarria, erabilia eta jasotzekoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

eztabaida(tu), eztabaidatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

eztabaidatu, eztabaida(tu), eztabaidatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri-egokia.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zale.

Kategoria

izond.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eztainu: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Sn.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eztainu: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: eztainu-belar .

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

eztainuztatu, eztainuzta, eztainuztatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

eztainuztatu, eztainuzta, eztainuztatzen

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ztatu

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: eztanda egin , eztanda eragin .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eztanda sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eragin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eztanda sarrerari dagokion azpisarrera.

Jatorrizko forma

larinje, eztarri

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: eztarri-zulo .