OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira ferry (eta ferry-konpainia, ferri) 4 (Elhuyar 1985: "Eragileek ferry-konpainien eta portu-arduradunen presioari ere aurre egin beharko diete", "Konpainiak abisua eman diete jadanik lotura onartuko balitz kanala zeharkatzen duten ferryen bukaera izango litzatekeela", "Halere, ferryek ardura gehiago hartu behar dute errepide-zubiarekin tunelarekin baino", eta testu berean ferri behin: "Nahiz eta ferriek ere eguraldi gaiztoena dagoenean itxi behar badute, trenbide-tunelak gai izango lirateke urte osoan lan egiteko"), eta ferryboat 1 (Ijitoaren "poleoiak": "ferryboat untzitan karabana osoa sartuta").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ferry : HiztEn (ing.ezko ferry-boat-en laburtzapena); ferry-boat : LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ferry : HiruMila, ElhHizt; ferry-boat : EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: ferry-boat / ElhHizt: + / EskolaHE: ferry-boat

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "ferry".

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-y.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 30 (EiTB 3, Elhuyar 1, Elkar 2, Consumer 8, Laneki 16); ETC 62.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: ferula iz. (Med.) (Heg.) férula / Adorez: 0 / Labayru: ferula 1 iz. Med. férula. Lo nagoela hortzak konturatu gabe estutzeko joera daukadanez, ferula erabiltzeko gomendatu didate: Me han recomendado que use una férula, porque tengo tendencia a apretar los dientes mientras duermo / NolaErran: 0. // Euskalterm: ferula (Med. TN da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta jasotzekoa, baina ez ditu gutxienekoak betetzen. Dagokion markekin jaso.

Jakite-arloak

med.

Erabileremu dialektala

Heg.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: festa egin , festa-egun .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 12 lek. (B 0 / G 12).

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

festa sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

bestaburu arautuaren ondoan, onartzekoa izan liteke, Hegoaldeko liturgia katolikoan hori erabiltzen baita, solemnitas saileko jai-egunak izendatzeko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

festibal (eta dantza f., f. jauregi, folklore f., musika f., zine f., zinema f.) 15 ager.: G 1 (DV 1981: "Festival au bestiekin konparatuta..."), EB 14 (Egin 1979-1989 3, adib.: "udaletxeen laguntzarekin Gipuzkoako III Dantza Festibala antolatzea", "Festibal askotan parte hartu ondoren, oraintxe du, agian, Hondarribiko Eskifaia abesbatzak konpromezurik haundiena"; J.M. Lasagabaster: "Aipa ditzagun, adibidez, taldeen ugaritasuna, antzezlari askoren kalitate gero eta hobea, festibalak, Antzerti Zerbitzuaren ekintza"; J. Urrujulegi 3, adib.: "Sei aldiz izan da 'Goizaldi' jaialdi hauetan parte hartzaile 1957ko uztailak 24, Santiago bezperan, folklore festibal batetan"; VozEusk 1984: "Festibal eta Kongresu Jauregiko Auditorium-a"; B. Ansola: "Bere pelikulak sarritan sarituak izan dira Zine Festibaletan"; Herr 1992 3, adib.: "Eta hor egiten diren musikaldi, zinema internazionalaren festibala eta gaineratekoak", "Abuztuaren 19an San Lucar de Barramedan ospatzen ari den Nazioarteko Musika Festibalean"; J. Haritschelhar: "Igande aratsalde apalean zineman izan naiz, ikusteko Miarritzeko festibalean lehen saria irabazi duen filma"; J.M. Elexpuru: "Zinema festibalaren ondotik pasa gara hondartzarakoan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

festibal : DFrec 13, AB50 9 (hauetan opera f. 2), Euskalterm 2 (hauetan zinema-f.) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

jaialdia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fetal EB 6 (UZEI 5, adib.: "Odol fetala, plazenta edo karenan zehar, amaren gorputzera pasatzea", "Sufrimendu fetala", "Zirkulazio fetala"; I. Egurbide: "Badira eritasun hematopoiesi fetala gogorarazten diguten hematopoietikoak; metaplasia mieloidea adibidez").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fetal : HiztEn, Euskalterm 12 (hauetan 3 fetu(aren) sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fetal : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Izenondo erreferentzialak

-al izond. erref.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Vill Jaink obran jasoak dira fetitxe eta fetitxismu bana ("Fetitxeak berak ere zer nai dute, gizabizitzari infinitu-lurruna erantsi baizik?"; "Fetitxismua, majia ta olako siñiskeriak") // Ik. OEH argitaratuan ap. Prop 1876-77 eta 1906 jasotako fetix ("Fetix heiek dira berek beren eskuz egiten dituzten Jainkoak", "Fetixak edo jainkoxka dituztelako hek, zenbat nahi badire"); fetixari ("Haurra fetixariaren eskuetan ezartzen balinbada", "Fetixariek, toki hautako theologoak baitire"); fetixarigai ("Fetixarien etxeak, etxe dohakabe fetixarigaieri sorginkeria egiten eta phozoiaren moldatzen irakasteko direnak, hets-araztea").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira fetitxe 3 (J.A. Irigarai: "Eta beste gauzetan bezala, ez dut Euskalzaindiaz fetitxe bat egin nahi"; J. Zulaika: "gai guzti hori fetitxe ukiezin bezala eduki beharrean"; Azurm: "Elektoralki ongi muntatua dela erakutsi duen konbinazio gazi-gozo hau (...) tradizionalki sozialismoak liberalismoari salatu ohi zion iruzurra da. (...) Fetitxea") eta fetitxismo 1 (X. Kintana: "Kusioski, berauen artean halako fetitxismo gisako zerbait nabari da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fetitxe : HiztEn, LurE, Euskalterm 2; fetitxismo : HiztEn, LurE, Euskalterm 4 (hauetan hizkuntz f.); fetitxista : Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fetix , fetixismo : EuskHizt; fetitxe , fetitxismo , fetitxista : HiruMila, ElhHizt, Casve EF; fetitxe edo fetixe , fetitxismo edo fetixismo : EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. fetix / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

fetix forma dagokio inguruko hizkuntzei begira (fr fetiche, en fetish, de Fetisch - baina it feticcio); Heg.an erabilia, berriz, gaztelaniatiko fetitxe da (eta hau da Entziklopediek proposatua).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: fetitxismo / LurE: fetitxismo / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

cf. fetitxe.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 39 (Argia 3, Berria 7, EiTB 1, Elkar 10, Consumer 1, Euskaltzaindia 3, UEU 14); ETC 118.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: fetitxista iz./izond. fetichista / Adorez: fetitxista iz. eta izond. fetichista / Labayru: fetitxista 1 iz., adj. fetichista / NolaErran: 0. / Euskalterm: trabestismo fetitxista (Psikol.)

fetitxe 1 iz. Zibilizazio primitiboetako idoloa edo gurtza-objektua. Idoloetan eta fetitxeetan sinestea. 2 iz. Indar magikoa egozten zaion gauzakia. Gaur egun kutun edo fetitxe bihurtu dugu liburua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta hiztegi orokorretan eta Euskaltermen ere jasoa dago. Sartu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan 'habilidad, destreza' adierako feto testu-lekukotasunik gabea.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira feto 1: Azurm ("Umeki edo fetoak amaren sabelean sortuz gero egiten duen desarroiloa...") eta fetopatia, fetoproteina bana (UZEI: "Fetopatia: Garapenaren 10. astetik haurdunaldia bukatu bitartean gertatu daitezkeen prozesu patologikoak izendatzeko erabili ohi den termino orokorra"; "Ez dute gehiegizko garrantziarik. Salbuespena: fetoproteina"); fetu 26: EUEstat 1988 ("giza itxurako eta amaren sabeletik guztiz kanpora gutxienez hogeitalau ordu bizi izandako fetua soilik hartuko da jaiotakotzat"); J. Agirre 4 (adib.: "Ohizko istripua fetuaren heriotza da, umetoki barnean", "Arrazoiak fetuan baldin badaude, ia beti sortzetiko malformazio moduan datoz"); UZEI 18 (adib.: "Sufrimendu fetala: Fetuaren egoera, anoxiarekin lotua normalean, heriotzara eboluzionatu dezakeena", "fetuan barrena ibili den odola zilbor-arteriatik itzultzen da karenara", "Fetuaren eta amaren arteko odolaren zirkulazioa, fetuaren zilborreko odol-hodietan barrena"); Gorrak 1981 ("Jatorrizkoak jarauntsiak dira edo fetu egoeran lortuak, eta zergatirik nagusienetakoa amaren gorrina da"); I. Egurbide ("Pertsona helduen sistema hematopoietikoa hezur-muinean sortzen da, fetuetan gibelean eta barean sortzen den bezala"); X. Arregi ("Badakigu lehendik, Inquiry-aren lehen eskualdiari buruz bere balioespen neurrigabe haserrea ('fetu informe edo ilaur bat' deitu zuen) eskiseko huts estilistikoengatik izan zela guztiz gain").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

feto : AB38 1, AB50 1, LurE; fetu : AB38 2, AB50 2 (hauetan fetus 1), HiztEn, Euskalterm 16 (hauetan f.-mintz, fetuaren mazerazio, fetuaren etorrera, etab.); fetopatia : HiztEn, Euskalterm 2 (hauetan f. infekziosoa); fetoskopia : HiztEn // Euskalterm: fetotomia 1, fetoplazentario 1 (arnas proba f.), fetoproteina 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

feto : EskolaHE, DRA ((B-tx) fetua (B-a-o): 'habilidad, destreza'), PMuj DVC (B = destreza de manos, manejo, maña, habilidad); fetu : EuskHizt, HiruMila ('feto'. fetuaren etorrera: presentación del feto), ElhHizt; fetobako : PMuj DVC (B = insubstancial) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal feto / foetus formen ordainak: fetu : HiruMila ('feto'. feto de personas: umekia; feto de animales: kumekia), ElhHizt; umeki : Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea; umegai : T-L LBF, PMuj DCV // Casve FE: hümegei, ezürberri // HaizeG FB: umekai, umegai // PMuj DCV: ezur-berri, iendre // Azkue Aurkibidea: ernari (?), umekei (b); AS: animación del feto = pizte (an); AS: animarse el feto = piztu (an).

Erdaretako formak

fr (DLLF): foetus; it (S. Carbonell): feto; ca (DCC): fetus; en (Collins): a) foetus; b) abortion, monster; (chica) plain girl, ugly girl; de (Langenscheidts): Fötus, Fetus, Leibesfrucht.

Euskaltzaindiaren Arauak

'umekia'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

IE dira fe(t)xo 10 (SP 7, adib.: "Bilha gabiltza ea sendo, aberatz, eder, agudo den, ea fetxo den eskiribuetan", "Eta uste dutenek gizon fetxo direla, halako hitzik konbersazionean erranez, eztakite zertako eginak diren konbersazioneak"; Ch 3, adib.: "Guduegizu soldadu fexo batek bezala", "Orai fexo gero nagi"). Ik. gainera OEH argitaratuan: He Phil ("Joko suerte guzietan fetxoa da"), BertsZB ("Han ez da behar nagirik, / Ez gezurrez den eririk, / Han dakite eragiten, / Alferra fetxo egiten"); fexoki 1 (Gy: "Bizitu zen ohorezki, Lanean hariz fexoki"), eta OEH argitaratuan fetzoki (Prop 1896 eta 1901: "Hirur aste osoz fetzoki nekhaturik, herri batetarat heldu ginen", "Feltzoki [probablemente por fetzoki] jo naute, hala da"; eta 1906ko beste baten aip.); fe(t)xotasun 9 (SP 5, adib.: "Etzaitezila loria zure fetxotasunaz edo espiritu ederraz"; Ch 2, adib.: "Etzakizkola boz zure fexotasunari edo spirituari"; Lg: "Yakintasunak, fetxotasunak, eta munduak gure baitan ederrets detzakeien merezimendu distiosenek berek badituzte bere itzalak eta goibeldurak"; Mih: "ene anzeari, ene fetxotasunari iratxakitzen diot zure lagunza xoillaren efetua dena") // Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko fetxotu .

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez ditugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

HiztEn: fetxo (trebea, adoretsua), fetxoki (fetxotasunez), fetxotasun (fetxoa denaren nolakotasuna) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fetxo : EuskHizt (Ipar. Trebea, adoretsua. Ik. pijo), HiruMila (1 activo; 2 hábil, diestro; 3 rollizo), ElhHizt (hábil, dispuesto, etab.), Lh DBF (1 gras, gros, corpulent, etab.; 2 fort, vigoreux; 3 gui a un exterieur, des manières agréables, etab.; 4 adroit, habile), DRA (1 activo; 2 hábil; 3 rollizo; 4 galán); fetxotasun : EuskHizt (fetxoa denaren nolakotasuna), HiruMila (habilidad, destreza), ElhHizt (vigor, fuerza); fetxoki : HiruMila (1 bien, fuerte, vigorosamente; 2 galanamente), ElhHizt (vigorasamente, activamente), Lh DBF (bien, fort, etab.), DRA (bien, fuerte, vigorosamente), PMuj DVC (bizarramente); fetxotu : Lh DBF (engraisser, etab.), DRA (adiestrar); fetxotze : Lh DBF (engraisser, etab.); fetzo : Lh DBF (potelé, dodu), DRA (robusto), PMuj DVC (1 rechoncho; 2 fornido, etab.); fezo : Lh DBF (vaillant, actif, gros), DRA (valiente, activo, grueso), PMuj DVC (1 obeso, grueso, etab.; 2 valiente); fezoki : DRA (valientemente), PMuj DVC (valientemente); fezotasun : DRA (valor, ardor, etab.), PMuj DVC (pesadez, obesidad, etab.); fezotu : DRA (engordar, hacerse valiente, activo), PMuj DVC (engrosar, engordar, etab.) // DRA: fetzoki (fuertemente, vigorosamente), fexo (ardoroso, valiente), fexoki (fuertemente, vigorosamente), fexotasun (destreza) // PMuj DVC: fezoki (valientemente) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

gehituz: "izond.: gizarte feudala".

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan feudo 1 (Goen Y 1934: "Zoaz, ba, saldu zure askatasuna; feudoan artu itzazu zure lurrak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

feudo EB 7: Egoeraren definizioa ("Eskola, jende honen ustez, gaztelaniaren feudoa da eta halaxe izaten jarraitu behar du gainera"), Saioka/7 ("Sarritan, Elizaren jabetza hauek, feudo bilakatu dira: apezpikuak eta artzapezpikuak jaun baten sujet bihurtu dira"); Gte 5 feudo(-)gizarte (adib.: "Feudo gizartean handizkiak lurrak errentan uzten zizkien menpekoeri", "Feudo gizarteko nagusiak beren agintea gordetzeko beroien artekoren bat erregetzat aukeratzen hasi ziren", "Europan feudo-gizarte garaian kristau erlijioa zen nagusi").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

feudo : DFrec 2, AB38 6, AB50 4 (hauetan eskuindar f.), HiztEn, LurE, Euskalterm 3 (hauetan feudodun 1); feudotiar : AB38 2 (hauetan f. molde 1).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

feudo : EuskHizt ((*XVII ea., 1934) Heg. [esp.]), HiruMila, ElhHizt ('feudo (contrato y tierra)), EskolaHE, PMuj DVC (feudo (contrato: feudoan eman = enfeudar) // PMuj DVC: feudo-agiri (enfeudación (título)), feudodun (feudatario, a), feudo-idazle (feudalista), feudo-jaun (señor feudal), feudolari (feudalista), feudo-lege (ley feudal), feudopeko (feudatario, a), feudotasun (feudalidad), feudotza (feudalismo) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Alfabeto grekoa

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 34 (Argia 1, Berria 1, EiTB 1, Elkar 2, Consumer 26, Laneki 3); ETC 14.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // Euskalterm: fianbre, beso-fianbrea, hegazti-fianbrea, solomo fianbrea, txahal-fianbrea, txerri-giharrezko fianbrea, urdaiazpiko-fianbrea (Merkat. TN dira).

Erdaretako formak

es fiambre; fr charcuterie: Elhuyar 1 s.m. [comida] zakote; puska lehor 2 s.m. (col.) [cadáver] gorpu, hilotz, hildako mete el fiambre en tu coche: sar ezazu hilotza zure automobilean / Adorez: 1 m. jaki hotz. 2 coloq. hilotz, gorpu / Labayru: 1 s.m. Ref. al alimento sakote, jaki hotz. 2 s.m. (col.), (fig.) Cadáver gorpu, hilotz, zerraldo, hildako (muerto) / NolaErran: magasin urdaitegi produits zerriki (BL) – urdai – urdeki – urdanki (ZU) – txerriki (MD).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta jasotzekoa, baina ez ditu gutxienekoak betetzen. Dagokion markarekin jaso.

Erabileremu dialektala

Heg.

fibra iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fibra-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. zuntz]

fibra 48; zuntz 2214.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

fibra 5; zuntz 287.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "fibra h. zuntz. Zuntz haustura (kirol lesioa), zuntz optikoa".

Debekua bere horretan uztea proposatu da. zuntz forma finkatuta dago, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. zuntz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biokim.

LBeh (2013-06-10): fibromialgia 43: Consumer 10 (adib.: “Fibromialgia nozitzen duten pazienteek estres-egoerak saihesteari erabateko garrantzia eman behar zaio”), Berria 6 (adib.: “urteak igarotzen dira pertsona batek fibromialgia duela diagnostikatu arte”), EiTB 26 (adib.: “fibromialgiaren sintoma nagusiak hauek dira”), Argia (“neke horren atzean fibromalgia egon daitekeela ahaztu gabe ere”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: fibromialgia 5, Berria (adib.: “Fibromialgia sindrometzat hartzen da soilik, ez gaixotasuntzat”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es fibromialgia / fr fibromyalgie: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Nazioarteko forma da

nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

LBeh (2014-04-03): fibrosi 39: Elhuyar 2 (adib.: “epe luzera eragin negatiboa izan dezaketela ikusi dute, fibrosi handiagoa eragiten dutelako”), Consumer 10 (adib.: “operatutako eskualdeko fibrosia, koadro mingarri iraunkorra eragin dezakeena”), Berria 26 (adib.: “Fibrosi kistikoa EAEko jaioberrien baheketa programan sartu dute, gaixoen bizi-kalitatea hobetu ahal izateko”), EiTB (“Garun-perlesia, anomalia genetikoa, Down-en sindromea, akondroplasia edo fibrosi kistikoa, autismoa, urritasun intelektuala, jaiotzetiko anomalia Talidomida, postpolio sindromea, hartutako kalte zerebrala, eta eskizofrenia bezalako gaixotasun mentalak, eta esklerosi anizkoitza eta Amiotrofika bezalako gaixotasun neurologikoak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: fibrosi 8: Berria 7 (adib.: “Fibrosia eskuko gaitz larria da pilotarientzat”), Xabier Olarra (“loditurik eta fibrosiak jota zeuden Virgilen birikak”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es fibrosis / fr fibrose: Elhuyar: (Med.) fibrosi / Nolaerran: - / Zehazki: (Med.) fibrosi / Labayru: (Med.) fibrosi / Adorez5000: (Med.) fibrosi.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da eta beste gabe onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: ficus; kautxu-landare: Ficus elastica.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. kautxu-landare.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Ficus elastica.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

fida izan : 67 ager., guztiak IE-ZuAm euskalkietakoak, eta aldi guztietakoak (Lç, Ax, Mat, O, Hm, SP, Bp, Tt, He, Lg, Mst, Egiat, Monho, Arch, Xarlem, Bordel, Gy, Dv, Laph, ChantP, Barb, JE, Const, Balad, Lf apud Zait, Ardoy, JEtchep, Larz); fidatu 1 ('norbaitengan edo zerbaitetan fidantzia izan'): 286 ager.: B 16; G 41; IE-ZuAm 230; EB 9; fidatu 2 ('norbaiti zerbaiten gomendioa eman'): 15 ager.: IE 14 (eta Lar Gram); fio izan : 13 ager.: G 9; IE 1; EB 3

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fida izan : 9 ager.: IE 7; EB 2; fidatu : 31 ager.: B 1; G 10; IE 6; EB 12; EgAs 2; fio izan : 6 ager.: G 1; EB 3; EgAs 2

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. du ad. 'fidatu'.

Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

bakoitzaren erabileremuak argituz onartzekoak dira fida izan / fidatu / fio izan

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: fidakaiztasun / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

fidagaiztu, fidagaitz/fidagaiztu, fidagaizten. da/du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) 'uste sendoa' adierako fidantzia IE 157 (EZ ManI; Ax 28; Ch 2; He Gudu 29; Lg 42; Brtc; Monho 9; Dh 17; CatLuz; MarIl 18; Gy; Arb Igand 2; Etcham 2; JEtchep 4; Ardoy SFran 9; Xa Odol); fidanzia 20">B 5 (Añ GGero), IE 15 (Mat 2; Ax; Hm 2; Ch 6; He Gudu 2; Mih 2); Ik. OEH argitaratuan gainera CatBurg: "Humiltasunez ta fidanziaz eskatzeko" eta B, s. XIX: "Yinkoaren miserikordian fidanzia galtzen duenak"; fidantza 19: B 1 (Añ GGero), IE-ZuAm 17 (EZ 5; Ax 2, SP Imit; Gç 3; He Gudu; JesBih; Laph; Arb Igand; Xa Odol; Egiat), EB 1 (MEIG VII); fidanza IE-ZuAm 46 (Harb; SP 44; CatLan); fidantxa (+ fidanxa, fidainxa ) ZuAm 3 (CatLan 2; Egiat); b) adiera erabakigaitzeko fiyantza, Xenpelarren bertso batean: "Alparria ta sekantza, billareko makil-dantza, jendiaren alegrantza; tabernariak ezagutzen du urte oriyen mudantza; falta duenak arrantza, mingañarekin fiyantza, gero izain du kobrantza" // Ik. OEH argitaratuan, gainera, AR ("Etzatian etzitela fidainxatan jar biharamuna bizirik ikusiko duzula") eta aip.etan Lap 22.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'uste sendoa' adierako fidantzia 11: IE 7 (Dih Maiatzeco 3, Iratz 2, D. Soubelet 2); EB 4 (Txill, Vill 2, MAtx); fidantza 6: IE 1 (Larz); EB 5 (EGA 1984, LMuj, K. Cid 2, A. Gabikagogeaskoa); b) 'bermea' adierako fiantza (eta fiantza itzulpen 2) EB 8 (A. Lertxundi, NPAO 1994 2, BAO 1998 4, GAO 1998); fidantza (eta fidantza-prestazio) 83 (Elhuyar, EHAA 1987-1994 bitarteko 29, GAO 1987-1999 bitarteko 39, BAO 1990 7, Egunk 1997 3, Landa Turismo 1999 2, NPAO 1999).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fiantza : DFrec 1, AB50 7 (hauetan behin-behineko f., erabateko f.; 'fianza' itzuliak); fidantza : AB50 7 ('fianza' itzuliak), HiztEn, Euskalterm 24 (hauetan fidantzapeko askatasun, defentsa eta f., f. kolateral, epe laburrerako f.); fidantzamendu : Euskalterm 7 (hauetan f. edo abal-poliza, eragiketa komertzialen f., f. eman); fidantzatu : Euskalterm 5 (hauetan zordun f., erantzunbehar f.); fidantzia : DFrec 6, HiztEn (ik. fidantza), LurE ('uste irmo eta sendoa') // Ez dugu aurkitu ap. AB38.

Sektore jakin bateko informazioa

HezkAdmin: "fidantza: fianza"; "fidantza-itzultze: devolución de la fianza" // EEgunk: "fidantza / fidantzia. Fidantza († fiantza): fidantzapeko askatasuna. Fidantzia: konfiantza"; "† fiantza e. fidantza" // IparKazet (Justizia): fidantza baliakeria: abus de confiance.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fidantza : EuskHizt (ik. fidantzia), HiruMila (1 confianza; 2 Zuz. fianza), ElhHizt (1 confianza; 2 Zuz. fianza), Lur EG/CE (1 confianza; 2 garantía) eta EF/FE (aval, garantie), Casve EF (confiance), HaizeG BF (confiance), Lh DBF (confiance), DRA (confianza, Lhande aipatuz); fidantzia : EuskHizt ([1617; fidantza 1643]. Ipar. 'Uste ona'. Ant. mesfidantza), EskolaHE (uste ona), DRA (confianza, Chourio aipatuz) // Ez dugu aurkitu ap. PMuj DVC.

LBeh (2011-03-03):fidantza 41 ager.: Mikel Garcia (“Martxo bukaeratik, fidantzarik gabeko behin-behineko espetxealdian dago”), Urko Apaolaza (“denbora luzez preso egon ondoren eta fidantza desorbitatua ordaindu eta gero”), Berria (“Axun Gorrotxategi, 12.000 euroko fidantza ordaindu ondoren, eta atzo iritsi zen Donostiara”), Edurne Epelde (“baimenak murriztu ez ezik, fidantzen dirua ere ez digute itzuli”), EiTB.com 37 (adib,: “Baldintzarik eta fidantzarik gabeko espetxeratzea Miguel eta Samuelentzat”, “Sevillako Argibideetako 4. epaitegiak baldintzarik eta fidantzarik gabeko espetxeratzea agindu du”, “hilketarekin zerikusirik duten hiru gazteak fidantza barik espetxeratzeko eskatuko du gaur”, “Tejada eta Jose Manuel Rico enpresariei 120.000 euroko fidantzak ezarri dizkie epaileak”, “Espainiako Estatutik ateratzeko debekua dute eta fidantzak ordaintzeko hamar eguneko epea”, “Llamasen suhiari, 30.000 fidantza jarri dio epaileak”); fidantzapeko 17, ap EiTB.com (adib.: “Larneko epaitegiko epaileak esan duenez, baina fidantzapeko askatasuna ukatu dion erabakiaren kontra helegitea aurkeztuko du”, “Ertzaintzak urte hartan, 2000n, atxilotu zuen eta, ia urtebetez preso egon ostean, fidantzapeko askatasuna eman zioten”, “Velascok fidantzapeko askatasuna agindu zuen Maite Arenalde ETAko ustezko kidearentzat eta egun batzuk beranduago Arenaldek ihes egin zuen”); fidantzapean 20: Arantxa Elizegi (“Atentatuarekin lotuta atxilo hartutako hiru zibilak, Mahmud eta Ahmed Abdel Aal anaia libanoarrak eta Ibrahim Jarjura siriarra, asteazkenean aske geratu ziren fidantzapean, lau urtez preso egon ondoren”), EiTB.com 19 (adib.: “Haikaren aurkako polizia operazioan atxilotua izan ondoren, hilabeteak espetxean eman zituen, eta, ondoren, fidantzapean aske utzi zuten, epaiketaren zain”, “Garzonek espetxera bidali zuen urtarrilaren 26an eta fidantzapean aske geratu zen martxoaren 24an”). // fidantza 663: Aizu, Argia 14, Berria 26, Deia 2, Deustuko Unibertsitatea 277, DiarioVasco 24, Euskal Herriko Agintaritza 20, EiTB 158, Elkar 10, Consumer 19, Espainiako Gobernua 6, Goiena 7, Gomylex 81, Jakin 2, Karmel, Laneki 6, Nafarroako Gobernua 3, UEU 2, Uztarria 3, Zuzenbidearen Euskal Akademia; fiantza 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: fiantza 23; fiantzapeko 2; fiantzapean 1. // fidantza 53: Berria, Esteban Antxustegi, Elizen arteko Biblia, Gotzon Garate, Migel Angel Mintegi, Xabier Montoia, Lopez de Arana, Karlos Zabala, Aingeru Epaltza, Iban Zaldua, Jokin Urain, Xabier Mendiguren Elizegi, Harkaitz Cano, Andres Urrutia; fiantza 22.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Fidantzapeko askatasuna. // EBBk soildua.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: "fidantza: fianza"; "fidantza-itzultze: devolución de la fianza" / EEgunk: "fidantza / fidantzia. Fidantza († fiantza): fidantzapeko askatasuna. Fidantzia: konfiantza" / IparKazet (Justizia): fidantza baliakeria: abus de confiance / EEgunk: "† fiantza e. fidantza".

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

tradiziokoaren adierazle gisa, aski da fidantzia arautua; fidantzapeko askatasuna bezalako esapideetakoa, berriz, Zuzenbidekoak landuko dituztenek argitzekoa da, asko edo askotarikoak baitira berme-motak.

Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakitzekoa da, Zuzenbideko beste forma batzuekin batera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia, eta Euskaltermen eta hiztegi orokorretan jaso dago. Sartzekoa da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Fidantzapeko askatasuna

OEHko datuak [laburduren azalpena]

fidantzia : 155 (EZ, Ax, Ch, He, Lg, Monho, Dh, MarIl, CatLuz, Gy, Arb, Etcham, Ardoy, JEtchep, Xa); fidanzia : 20 (Ax, Mat, Hm, Ch, He, Mih; Añ GGero)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

IEko 7 ager.: J. Diharassarry, Iratzeder, D. Soubelet; eta EBko 3: Txillardegi, J.L. Aranalde, L. Villasante

Euskaltzaindiaren Arauak

'uste ona'.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

erabiltzen al da gaur?

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Gazteak bere baitan fidantzia asko du

OEHko datuak [laburduren azalpena]

fiatu : 24 (B: Añ LoraS-GGero; G: Cb, It, AA, Gco, Noe, Arr, Vill, Txill; GN: LE); fidatu 1 : 249 (Bko 4: Añ GGero; Gko 6: JanEd, Or Eus, Vill Jaink, Berron Kijote, Zait Plat; EBko 8: Mde, MEIG; IE-ZuAm: passim edo 45 autore); fidatv : 11 (Mst, Etch, Xarlem, CatS, ChantP); fiyatu : 11 (G: It, Xe, Arrantz, Bil, Alz, Tx); piyatu : 5 (G: Noe, Moc, Sor, MAtx, Salav)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fiatu : 8 (B 1; G 5; EB-EgAs: 2); fidatu : 19 (G 2; IE: 6; EB: 11); fiyatu : 2 (G); piatu : 2 (G-EgAs)

Euskaltzaindiaren Arauak

fidatu, fida, fidatzen. 1 da ad.: zeure indarretan soilik fidatzen zara. 2 du ad.: ez diozu berritsuari sekreturik fidatzen.

Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

eta, bere lekuan, fida izan, fio izan (fido izan aipatu zen lehen aztergaikoan, eta honi dagozkio iritzi-emaileen oharrak)

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

fidatu, fida, fidatzen

LBeh (2011-03-03): fideikomiso 1 ager., Daniel Udalaitz (“Abokatuen bulego batek konpainia fantasma bat eratzen du [fideikomisoa edo trusta], eta zenbait ehunka edo milaka eurorekin legezko aholkularitza eta kontu numeratu bat lortzen da”).// fideikomiso 59: Argia 2, Berria 2, Deustuko Unibertsitatea 11, Euskal Herriko Agintaritza 2, Espainiko Gobernua, Gomylex 40, Jakin.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu. // fideikomiso 3, Iñaki Iñurrieta (“Esan dugu erromatarren jurisprudentziak ez zuela onartzen fideikomisorik”).

Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakitzekoa da, Zuzenbideko beste forma batzuekin batera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Zuzenbidekoa da, baina ezaguna eta erabilia. Zuz. markarekin jasotzekoa.

Jakite-arloak

Zuz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 46 (Argia 1, Berria 9, EiTB 2, Elkar 2, Espainiako Gobernua 1, Jakin 2, Karmel 1, Laneki 7, UEU 18, Uztarria 3); ETC 135

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: fidelizatu du ad. fidelizar bezeroak ezagutu eta fidelizatu egin behar ditugu: tenemos que conocer y fidelizar a los clientes / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. / Euskalterm: 0

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 38 (Argia 1, Berria 3, EiTB 3, Euskaltzaindia 3, Jakin 1, laneki 8, UEU 14, Uztarria 5); ETC 75.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: fidelizazio iz. fidelización publikoaren fidelizaziorako estrategiak garatu behar dira: hay que desarrollar estrategias para la fidelización del público / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. / Euskalterm: fidelizazio (Ekon. TN da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta jasotzekoa

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu fiduziario formarik

fiduziario 69: Argia, Berria 2, Deustuko Unibertsitatea 6, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB 3, Espainiako Gobernua, Gomylex 55.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

fiduziario 1, Berria (“Jorge Oteizaren oinordeko fiduziarioarekiko harremanak ere aztertu ziren bileran”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: fiduziario (Zuz.; Ekon. eta Enpresa).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es fiduciario / fr fiduciaire: Adorez: (Der) fiduziario / Elhuyar: 1 (Ekon) fiduziario; (Der) fiduziario / Labayru: fiduziario; albacea albazea, testamentu- | ordenu-betearazle (tb. con -betetzaile), hilburuko-zain / Zehazki: fiduziario / NolaErran: difuziario.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da, erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa, baina Zuz. markarekin.

Jakite-arloak

Zuz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: †  Ik. feltro / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez

Ik. feltro.

Jatorrizko forma

fier, pier [fier hobestekoa da]

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. eta Naf.

Lexemen erregulartasuna

f-/p-

Erabileremu dialektala

Ipar.