50535 emaitza bilaketarentzat - [19301 - 19350] bistaratzen.

fozear
1 adj. Fozeakoa, Fozeari dagokiona.
2 iz. Fozeako herritarra.

Aztergaia: fozear

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-11-13

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Fozea / fozear.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

fozidar
1 adj. Fozidakoa, Fozidari dagokiona.
2 iz. Fozidako herritarra.

Aztergaia: fozidar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-11-13

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Fozida / fozidar.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

fracking
iz. teknol. Haustura hidraulikoa. Zein dira frackingak dituen arriskuak?

Aztergaia: fracking

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): fracking 138: Deia 5 (adib.: “Datorkigun arazo larri honen aurrean, dagoeneko Araban plataforma bat sortu da Fracking Ez Araba deiturikoa, non ELAk parte hartzen duen”), Elhuyar 2 (adib.: “Horretarako, haustura edo hauste hidraulikoa baliatzen da, ingelesez fracking esaten diotena”), Berria 62 (adib.: “Eskatzen dugun bakarra da zundaketa guztiak bertan behera gelditzeko fracking teknikari buruz egiten ari diren ikerketen emaitzak ezagutu arte”), EiTB 3 (adib.: “Arabako "fracking" proiektua eta Gipuzkoako erraustegia geldiarazten saiatuko dira urriaren 21eko hauteskundeetan Eusko Legebiltzarrean sartzea lortzen badute”), Jakin 5 (adib.: “Egoera horretan erabiltzen da fracking delakoa gasa biltzeko”), Argia 61 (adib.: “Betiko interesak agertu dira, alabaina, fracking edo eskisto gasaren aferaren azpian”); haustura hidrauliko 46: Elhuyar 5 (adib.: “Frantzian, esaterako, haustura hidraulikoa debekatu egin da”), Berria 34 (adib.: “Haustura hidraulikoaren bidez, kilometro eta erdi edo bi kilometro luze den zulo bat egiten da lurrean”), Jakin 4 (adib.: “Haustura hidraulikoa ez da polemikatik libratzen den teknologia”), Argia 3 (adib.: “Horregatik deitzen dela haustura hidraulikoa edo frackinga”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: Ez dugu aurkitu ez fracking ez haustura hidrauliko formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: fracking. h. haustura hidrauliko.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es fracking, fracturación hidraúlica / fr fracturation hydraulique: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da eta euskal baliokidearekin batera onartzekoa da.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Teknol.

Forma baten adiera(k)

‘haustura hidraulikoa’.

fragata
1 iz. Gerra-belaontzia, hiru mastakoa, XVII., XVIII. eta XIX. mendeetan erabili izan zena. Don Frantzisko Buenetxea, fragatako kapitaina.
2 iz. Eskolta-lanetan aritzen den gerraontzia, 4.000 tona ingurukoa. Espainiako itsas armadako Canarias fragata izango da Bermeoko atunontziaren erreskate operazioaren burua.

Aztergaia: fragata

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
frai
Frantziskotarrei eta beste zenbait ordenatako kideei ematen zaien izena edo titulua. Ik. anaia 3. Frai Luis Villasante.

Aztergaia: frai

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:09 1994-07-29 Azpisarrera gisa onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. anaia (4) / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Formatu-arazoak

praenomen gisakoak

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: Berau soilik pertsona izenaren aurrean erabiltzekoa azaldu beharko genuke, eta etsenpluren bat ere gaineratu: frai Luis Villasante; *frai bat, adibidez, euskaraz ez dela zilegi azalduz.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-21): Ohargileak aipatu duen adibidea erantsiko zaio, bestelako azalpenak H1.1 lantaldearen esku utziz: «frai: Frai Luis Villasante».

fraide
iz. Erlijiosoen ordena batean profesa egin duen gizonezkoa. Ik. erlijioso 2. San Agustinen ordenako fraidea. Fraide, jesuita eta apaizen kontra. Fraide egiteko asmotan. Bere komentuko fraide lagunen aurrean. Fraide gela. Haurrak fraide-mojen ikastetxeetara bidali ohi dituztenak. Fraide kaskamotza.

Esaera zaharrak

Hisiaz fraide sartu nintzen, eta ahalkez jalgi ez nintzen.

Aztergaia: fraide

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:02

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: fraide-bizar: Usnea barbata; fraide-buru: Globularia alypum; cf. itsas txakur fraide: Monachus monachus.

Txostenaren laburpena

datuak labur, eratorri-konposatuak barne direla: OEHan, fraide formakoak 361 dira (B 33, G 19, IE 309); fraile (eta -ill-, -ll-) formakoak 203 (B 88, G 44, IE-Zu 18, EB 53); fraire 6 (Zu); praide 5 (G); praile (eta -ill- 110, -ll- 42) 304 dira (B 114, G 182, IE 2, EB 6); EEBSan, fraide formakoak 155 dira (B 10, G 6, IE 106, EB 33); fraile (eta -ill-) 89 (B 19, G 10, IE 11, EB 49); praile (eta -ill-, -ll-) 125 (B 15, G 85, EB 18, EgAs 7).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

fraide 340: B 28 (Añ, Balad, Akes Ipiña, Alzola Atalak 13 eta "fraide-gela"); G 16 (Mb IArg I 12, Or Eus, Lek SClar); IE-Zu 296 (Lç Ins, Mat, EZ, Harb, Ax, O Pr, Hm, SP, Tt, INav, Gç, Bp II, Ch, Lg II, Mst, Dh, AstLas, JesBih, MarIl, Jaur, Gy, Elzb, Jnn SBi 92, HU, JE Ber, Etcham, Zub, Barb Sup, Iratz, Mde Pr, Ardoy SFran; horietakoak dira Iratz "euskal fraide" 2, "fraide boz", "fraide gela" 3, "fraide itzal" 6; Jnn SBi: "fraide arropa", "fraide-aintzindari"; EZ MAn I: "fraide mundu"); fraide etxe IE 1, fraidetxe B 1, fraide-etxe 2 (cf. infra); fraide gai IE 1 (Jnn SBi); fraidegai IE 1 (Iratz); fraide ohi IE 1 (HU Aurp); fraidearri B 3 (Alzola Atalak); fraidanza G 1 (Mb IArg I); fraidego IE 2 (Jnn SBi, Mde Pr); fraidetegi IE 1 (Iratz); fraidetu 7: B 1 (Alzola Atalak); G 1 (Lek SClar); IE 5 (EZ Noel, Jnn SBi, Iratz); fraile 141: B 28 (Mg CO, Astar II, Azc PB, Itz Azald, Balad); G 43 (Mg CC, Gco I, Izt C, PE, Ud, Xe, Arr May, A Ardi, Tx, ABar Goi, Uzt Noiz, Azurm HiztB, Berron Kijote: "fraile-mutill", "fraile-jazkera"; Inza Azalp: "fraile jantzi"); IE-Zu 17 (Gy, Laph, Zerb Azk, Ardoy SFran, Casve SGrazi); EB 53 (MEIG, Osk Kurl 42 eta "fraile-konbentu"); fraile-etxe B 1 (cf. infra); fraile-harri B 1 (Alzola Atalak); frailetegi Zu 1 (Casve SGrazi); fraille B 52 (JJMg BasEsc, Bilbao IpuiB, Etxba Ibilt 49); G 1 (And AUzta); frailletza B 1 (Etxba Ibilt); fralle B 5 (Etxba Ibilt); fraire Zu 5 (Egiat, Ip Hil) eta frairetu Zu 1 (Egiat); praide G 5 (Lek SClar); praile 130: B 53 (Mg PAb, fB 45 eta "praile aldra", "praile errezkada", "praile konbentu", Itz Azald, Balad); G 72 (Ud, Bv AsL 29, Or 16, Tx, Alz Burr, ABar Goi, NEtx LBB, Or QA, Lek SClar, Uzt Sas, And AUzta, Gazt MusIx, MAtx Gazt); IE 1 (Mattin); EB 4 (MEIG); praile gai B 1 (fB Ic III); prailegai G 3 (Gazt MusIx); EB 1 (MEIG); praile-etxe B 2, G 14, praileetxe G 1 (cf. infra); praille 102: B 41 (AB AmaE, Azc PB, Or Tormes, Enb, Bilbao IpuiB 10 eta "praille-konbentu", SM Zirik, BEnb NereA, Gand Elorri 19 eta "praille-bizitza"); G 59 (GavS, Aran SIgn, Ag G, Goñi, Urruz Zer 11, Muj PAm, Or 5, Tx B, Ldi UO, Inza Azalp, NEtx eta "praille aide", Basarri, Uzt Noiz, Vill Elorri 6 eta "praille-bizitza" 2, Gazt MusIx, And AUzta 12); IE 1 (Mattin); EB 1 (MEIG); praille-etxe G 3 (cf. infra); praile-tegi B 1 (fB Olg); prailetegi G 3 (Gazt MusIx, Or QA); prailetza B 1 (fB Ic III); pralle 41: B 14 (AB AmaE, Ur MarIl, Ag Kr, Kk, SM Zirik); G 27 (Aran SIgn, Ag G, Tx B, Ldi IL, SMitx Aranz eta "pralle-abesbatza", "pralle-errezkada"; Munita, NEtx Nola); pralletegi B 1 (Ag Kr).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fraide 133: B 10 (L. Akesolo 8 eta "fraide-bizitza", X. Kaltzakorta); G 6 (J. Yurre); IE 84 (B. Babaquy, S. Ostopetarra, J. Etchepare, J. Elissalde, B. Joannateguy, Iratz 19 eta "fraide-bizitza", D. Dufau, T. Monzon, M. Sein, G. Aresti, J. Hiriart-Urruty eta "fraide bokazione", Eskualduna 22, Otoizlari 16 eta "fraide buruzagi", Herria); EB 33 (J. San Martin, Vill, L. Baraiazarra, E. Zabala, K. Alkorta, M. Dupac, P. Urkizu, A. Arana, X. Arzelus, J. Arregi, X. Kintana; E. Knorr "fraide ikastetxe"; I. Aldabe: "fraide-leku"; Kondairan zehar, Bizia lurrean, Balea eta euskalduna, Euskal Gramatika)); fraidegai IE 6 (Otoizlari 4 eta "fraide gai", Iratz); fraidego IE 1 (Iratz); fraidetegi IE 2 (Iratz); fraidetu IE 6 (Iratz, Otoizlari); fraidetxe IE 6 (cf. infra); fraidetze IE 1 (Iratz); fraile 74: B 5 (Oskillaso, T. Etxebarria); G 10 (J.A. Ugarte, G. Aresti, J. Iturria, A. Arrinda); IE 11 (P. Larzabal, L. Dassance, A. Astiz, J. Aguerre, P. Lafitte "fraile-gela"; Herria eta "apez fraile"); EB 48 (M. Atxaga, Y. Iguaran, K. Iturria, Elhuyar, P. Altuna, Euskadi jaietan, S. Ariztondo, G. Garate, A. Zelaieta, F. Olariaga, M. Legasse, J. Belmonte, P. Zabaleta, I. Mendiguren eta "fraile-jantzi"; I. Urbieta, Amatiño, J.J. Iribar, I. Orbea, X. Mendiguren Bereziartu, E. Etxezarreta, R. Egiguren "fraile kupel(a)"; Zeruko Argia, Ihintza); frailetegi EB 1 (A. Zelaieta); frailetza B 1 (A. Zubikarai); fraille B 11 (T. Etxebarria 9, L. Akesolo eta "fraille bizimodu"); fralle B 2 (T. Etxebarria); praile 32: G 19 (M. Apalategi eta "praile-etxe", P. Biguria, Bastarrika, A. Arrue, I. Unzurrunzaga, D. Irigoyen, Jaunaren Deia, D. Garmendia, A. Sorrondegi, A.M. Labayen "praile-antzezlari"); EB 13 (I. Baztarrika, E. Muxika, Jaunaren Deia, T. Ureta, J.A. Arana Martija eta "praile izen", I. Zaldua, E. Osa, I.A. Berriotxoa, I. Garmendia, R. Zapirain); prailegai G 1 (D. Garmendia); prailetxo EgAs 1 (Zeruko Argia); praille 66: B 13 (Orixe, K. Enbeita, S. Onaindia eta "praille ekintza", P. Solozabal eta "praille zuzendari", S. Onaindia, A. Zubikarai); G 42 (I. Albisu, P.M. Urruzuno, J.M. Azkue, J. Garmendia, Arantzazu, A. Ibiñagabeitia, K. Enbeita, K. Iturria, A.M. Labayen, S. Mitxelena, Vill, A. Sorarrain eta "praille-sukalde", M. Elizegi, L. Akesolo, S. Onaindia, L. Egia; B. Latiegi: "praille-jende"; A. Albisu: "praille-etxe"; Jakin 1960: "praille-apaiz" 2); EB 5 (M. Urkola, A. Zubikarai); EgAs 6 (Zeruko Argia, Karmel, Punto y Hora de Euskal Herria); prale G 2 (T. Garbizu); pralle 19: B 1 (J.A. Goiria); G 18 (J.M. Apalategi, N. Etxaniz, A. Aiztondo, S. Mitxelena, J. Etxaide, A. Etxarri-Aranaz, A. Arrinda, Arantzazu); pralletegi G 3 (S. Aranbarri); prailletza B 1 (S. Onaindia).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fraide : DFrec 17, AB38 7, AB50 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 7 (eta fraide-bizar, fraide-buru, fraide-horma); fraidegai : HiztEn-LurE; fraidego : HiztEn-LurE; fraidetu : HiztEn-LurE, Euskalterm 1; fraidetza : HiztEn-LurE; fraidetze : LurE; fraile : DFrec 15, AB38 7, AB50 1, HiztEn (1 fraidea [hau hobetsiz, alegia]; 2 trinketekoa), LurE ("fraidea' gisa definituz, eta hau hobetsiz); praile : DFrec 11, AB38 9, AB50 1, HiztEn ("Ik. fraide").

Bestelakoak
Jatorrizko forma

fraide, fraile

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiaren esku utzi da azken erabakia

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Ordena erlijiosoetako dokumentu ofizialetan eta zer erabiltzen den jakitea komeni da

Hainbat irizpide gurutzatzen dira

-l-duna da B-Gko forma nagusia (cf. 31.21 irizpidea), eta -d-duna IE eta B-Mendebaldekoa; bi muturrak bat etortzean, horietako forma da hobestekoa (bestalde, erabili samarra ere bada); erabakitzera iritsi gabe, fraide formaren aldeko agertu da batzordea

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: fraide-etxe .

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "euskal fonetika jatorraren arabera, aldaki eboluzionatua fraide (< *fraire) dugu, eta hori hobetsi beharko genuke, erdarazko fraile hori barik" (1995-06-16)

 - [I102]: "badirudi zalantzarik ez dagoela fraide behar duena, testuan bertan ematen diren argudioengatik (mendebaldea + ekialdea). Nik esango nuke fraile gaztelaniaren ondorioz zabaldu dela, bestea oso zaharra ematen baitu, bokalarteko /l/a /r/ bihurtzeko bestekoa eta /r/ hori gero /d/, edan ---> eran kontrako prozesua, alegia" (1995-06-29)

fraide etxe, fraide-etxe
iz. Fraide komentua, fraideak bizi diren etxea. Ez duzu entzun inoiz fraide-etxeetan jazotzen dena?
fraide komentu, fraide-komentu
iz. Fraideak bizi diren etxea. Ik. fraide etxe. Yakin aldizkaria ez zen posible izango fraide komentuetan euskara batere landu ez bazen.

Aztergaia: fraide-komentu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2022-02-15 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Orain adibidea da, baina azpisarrera gisa jasotzea proposatu da moja(-)komentu aztertzean.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa fraide eta komentu sarreretan.

fraidegai
iz. Fraide izateko prestatzen ari den gizonezkoa. Fraidegaiei eskolak ematen.

Aztergaia: fraidegai

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak erabakitzekoa

fraidego
iz. Ipar. Fraidetza.

Aztergaia: fraidego

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak erabakitzekoa

Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. fraidetza

fraidetegi
iz. Fraide-etxea, komentua. Ohartu baitzen euskal fedea salbatzeko gauzarik azkarrena hau zitekeela: fraidetegi bat eraikitzea Euskal Herrian.

Aztergaia: fraidetegi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

fraidetu, fraide/fraidetu, fraidetzen
da ad. Fraide egin. Adintsu zelarik fraidetu zen Clunyko ordenan. Bi garaztar fraidetu ziren egunean.

Aztergaia: fraidetu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

fraidetu, fraide(tu), fraidetzen. da ad.

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak erabakitzekoa

Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

fraidetu, fraide(tu), fraidetzen

fraidetza
iz. Fraidearen bizibidea. Nahiz apaizgoa nahiz fraidetza.

Aztergaia: fraidetza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak erabakitzekoa

frak
iz. Gizonezkoen jaka, atzealdean bi luzakin dituena eta zeremonia edo ospakizun berezietan janzten dena. Frak dotorea jantzita, urrezko erloju katedunarekin, Maria Sackett ondoan duela ezkontzera doa.

Aztergaia: frak

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

fraka
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fraka-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. praka].

Aztergaia: fraka

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

fraka (eta frakatxo): 15 ager. (Azc, SM; Izt, Lard, And, Lab, JanEd; Arti); praka (eta prakadun, prakagorri, prakape, prakerre): 222 ager. (Bko 150: DurPl, Zav, JJMg, Mg, AB, Enb, Laux, Ag, Kk, Or, Otx, Eguzk, BEnb, Bilbao, Erkiag, Alzola, Gand, Akes, A BGuzur; Gko 51 (Ud, Apaol, Zab, Moc, JanEd, Ag, Ldi, Urruz, Basarri, MAtx, And, Etxde, Zait, Uzt, NEtx; IEko 1: Mde; EBko 20: Osk, MEIG)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

braka : 2 (G, EB); fraka : 12 (IE: 1; EB-EgAs: 11); praka (eta prakadun, prakagorri, prakape, prakerre): 55 (B: 16; G: 8; EB: 19; EgAs: 12)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: fraka 1, praka 6; AB38: fraka 6, praka 19, prakagorri 1, prakerre 1; AB50: fraka 2, praka 18; Euskalterm: praka; HiztEn: praka, prakadun, prakagin, prakagorri, prakanasai, prakerre; LurE: fraka, fraka-gorri, frakadun

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

fraka* e. praka.

Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

fraka, praka

Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna

f-/p-

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "praka da gaur Bizkaian gehienbat entzuten den forma nagusia" (1995-06-16)

 - [E301]: praka [da nire ustez hobesteko grafia] (1995-04-18)

 - [I102]: "orain arte hau bezalako kasuetan esandakoagatik /f/dun forma jo beharko litzatekeela ontzat ematen du. Zalantza, ordea, eratorriengatik sortzen da, asko direlako, zuok aipatzen duzuen moduan. Horregatik bakarrik praka onartuko nuke kasu honetan" (1995-06-29)

frakaso
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, frakaso-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. porrot].

Aztergaia: frakaso

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:14 1999-05-12 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh114 2020-04-21 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

frakaso iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, frakaso-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. porrot].

frakaso 114; porrot 8529.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

frakaso 17; porrot 2235.

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. Euskaltzaindiaren bigarren agiria euskal hitzei buruz (1991-04-26): "Ez dira euskal hitzak muntra, butxet, rehen, amotinatu, frakaso, sorteo, arratxa (...), erreskatatu, entzerrona".

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. porrot, hutsegite / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak

Debekua bere horretan uztea proposatu da. porrot forma finkatuta dagoela dirudi, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. porrot.

frakzio
iz. mat. Zatikia.

Aztergaia: frakzio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:MatHizt 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

zatiki alderantzizko, frakzio alderantzizko; zatiki aldizkako nahasi, frakzio aldizkako nahasi; zatiki aldizkako, frakzio aldizkako; zatiki baten gaiak, frakzio baten gaiak; zatiki hamartar, frakzio hamartar; zatiki, frakzio

frakzionario
adj. mat. Zatiki baten eran ematen dena. 3/7 zenbaki frakzionarioa da.

Aztergaia: frakzionario

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:MatHizt 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez da azaldu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

frakzionario behin azaldu da (E.J.: "Adierazpena berretzaile frakzionarioz idatzi nahi izanez gero ezinbestekoa da parentesia erabiltzea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

frakzionari : AB38 1; frakzionario : Euskalterm 2; zatikiar : AB38 5; Elhuyar; Euskalterm 4; zatikizko : Elhuyar.

Bestelakoak
Jatorrizko forma

zenbaki frakzionari(o)

Lantaldearen irizpideak
Zalantzazkoa da maileguzko izenondo edo eratorria

izond. erreferentzialaren premia ez dago argi

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ario

framazon
iz. Ipar. Masoia. Gorriek, eta guztiz framazonek eta sozialistek, begitan hartua zuten. Framazon madarikatuen azpiko direla. Framazonen eskumakila.

Aztergaia: framazon

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Bigarren mailan onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'masoia'.

Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. masoi

framazoneria
iz. Ipar. Masoneria.

Aztergaia: framazoneria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. frankmazoneria / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

masoneria.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

franchecomtetar
1 adj. Franche-Comtékoa, Franche-Comtéri dagokiona.
2 iz. Franche-Comtéko herritarra.
franela
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, franela-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. flanela].

Aztergaia: franela

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

franela* e. flanela.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: BAgiria (1997-03-21): franela* e. flanela oharra agertzea erabaki da.

frango
zenbtz. [Oharra: Euskaltzaindiak, frango-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. franko1].

Aztergaia: frango

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1994-07-29 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

frango (eta frangoki) IE-ZuAm euskalkietako forma da (207 ager., horietan B eta EBko bina: Balad, Alzola; MEIG, Arti); franko (eta frankoki, frankotasun) euskalki guztietan ageri da, 323 ager.ekin: Bko 7 (Añ, Balad, Gand, Alzola, Erkiag); Gko 85 (Cb, Lar, GavS, Echag, Gco, Izt, Xe, Arrantz, EusJok, JanEd, AzpPr, PE, Ud, Bil, Bv, Alz, Sor, Tx, Noe, Or, Ill, Lab, Uzt, Vill, Anab, Berron, Txill, Salav); IEko 149 (E, EZ, Ax, Gç, Hm, SP, ES, He, Lg, Mih, Egiat, LE, Dh, Etch, Xarlem, Gy, Jnn, Elzb, ChantP, Mdg, Mattin, Izeta, Mde) EBko 95 (MEIG, Arti); pranko Gkoa (eta XX. mendekoa) da batez ere, Bko 2 (AB, Ag AL) eta Gko 96 ager.ekin (Arrantz, PE, Ud, Aran, Bv, Moc, Tx, EusJok, JanEd, Noe, Or, SMitx, Goñi, Basarri, Uzt, Etxde, NEtx, Ugalde, Salav).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

franko da forma nagusi-hedatuena (93 ager.: B 1, G 26, IE 12, EB-EgAs 54); frango bakarrik IEn jaso da (25 ager.), eta EB-EgAs (58 ager.)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: franko (56); frango (45); pranko (3); AB38: franko (2); frango (3); AB50: franko (2); HiztEn-LurE: franko, frankoki, frankotasun

Bestelakoak
Forma nagusia da alde eta aldi guztietan

franko da forma hedatuena, bai ager.en aldetik, bai euskalki-banaketaz

Jatorrizko forma

frango, franko

Euskaltzaindiaren Arauak

frango* e. franko.

Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina

franko

Lexemen erregulartasuna

-ng-/-nk-

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "franko da aspaldion nagusi" (1995-06-16)

frankezia
iz. g. er. beh. Tolesgabetasuna. Mary Annen aurpegiari frankeziaz begiratzeko gai sentitzen nintzen.

Aztergaia: frankezia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

frankeza 8 ager.">G 5 (Noe: "Pasaia'ko gizon bat / gizon humanua, / frankeza aundiya du, / jeniyo sanua"; Iraola 4, adib.: "Orla gustatzen zait neri, frankeza guziyan itz egitia"), IE 3 (Hb Esk: "Frankezak izan ditu lehen Billafrankak; / izenari darraizko oraino marrakak"); frankezia IE 1: HU Zez ("Euskalduna! Gizon guzien artean famatua daukatena bere leialtasun, frankezia eta oroz gainetik gizonak lur huntan izan detzazken kalitate on guziez, bi begitartekoa?"); frankia (eta frankian ibili, frankian bizi, frankiazko) IE 38: EZ 7 (adib.: "Esker duzula grazien, beraz, espensaria, / zeren eman darokuzun hain frankia handia"), Ax 3 (adib.: "Trabaillu onean izanen da franko eta frankia, baiña hitz anhitz den lekhuan maiz da probetasuna eta eskasia"), SP 10 (adib.: "Ontasun guzien frankia eta mukurua"), Arg DevB ("Gorputzaren ase bahez, / frankian dabillana / izanen da egun batez / urrikitan emana"), ES 2 (adib.: "Oraino bertze-alde mesprezatzen dira gauzak, noiz eta-ere naharo eta frankian baitabiltza"), He Gudu ("frankiatik sortzen diren gaitz eta kalte nonbre gabekoak"), Lg 4 (adib.: "Zorigaitz zuentzat, nahikaretan eta frankian bizi zaretenak"), Mih 8 (adib.: "Jesusek bere ontasunak frankiarekin ematen darozkitzu"), Brtc ("A! zer frankia, zer kontsolazione, zenbat grazia ez diozute ematen hetaz neurritzen ditutzunei!" eta testu-lekukotasun bera ap. MarIl). Ik. OEH argitaratuan gainera Urt Gen 1,20: "Gero erran zuen Iainkoak: urek ekhar betzate frankiaz herrestaz ibillki bizia dutenak"; He Phil: "Badaki frankian bizitzen eta pobrezia pairatzen"; Dh "Gogoratzen zaio zenbat arrotz eta sehi bizi diren haren aitaren etxean gauza guzien frankian"; He Lc 15,17: "Zenbat sehi dire ene aitaren etxean ogia frankiaz dutenak, eta ni hemen gosez hiltzen hari bainaiz"; frankiatu : OEH argitaratuan, testu-lekukotasunik gabe; frankotasun IE 2: Dh (adib.: "Bizitze huntan neketan oren bezenbat urthe ta mende parabisuko lorian, hori liteke sarizko frankotasun bat").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

frankeza G 1: PEBiz ("ark daukan frankeza / neurtzen ezta erreza"); frankizia EB 3: M. Navarro ("Atxikimendutik bertatik frankizia fiskalak aplikatzeko"), A. Loidi ("frankizia bidez elkartutako saltzaile independienteak"), J. Agirreazkuenaga ("Baionesak frankizian jarri zituzten itxaropen guztiak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

frankia : AB38 1 ('abundancia'), HiztEn, LurE; frankizia : HiztEn, Euskalterm 9 (hauetan posta-f., f.-sustatzaile); frankiziatzaile : Euskalterm 1; frankiziatu : Euskalterm 3; frankotasun : HiztEn, LurE; Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

frankia : EuskHizt (1627. Ipar. #mdash# Zah.), HiruMila, ElhHizt (Ipar.), EskolaHE, Lh DBF (franko-ren sinonimo gisa), DRA (franki: 'abundancia'; 'abundantemente'); frankezia : Lh DBF (Hb. 'franchise, largesse'); frankizia : HiruMila, ElhHizt; frankotasun : EuskHizt (XVII ea., 1809. Ipar. G. er.), HiruMila, ElhHizt (Ipar.), EskolaHE, Lh DBF ('état d'abondance'), DRA (frangotasun: 'abundancia') // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, PMuj DVC.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E115: sartzeko eskatu du. // BAgiria (1997-03-21): hurrengo pasaldirako.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Mailak

Beh.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

tolesgabetasuna.

frankia
iz. Ipar. Ugaritasuna. Zeruan izanen duzu ondasun guztien frankia eta mukurua. Ogia frankiaz dutenak.
Azpisarrerak

Aztergaia: frankia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

frankian.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

ugaritasuna.

frankian
adb. Ipar. Ugaritasunean. Ik. bitsetan; esne mamitan. Gorputzaren ase betez frankian dabilena. Nahikerian eta frankian bizi zaretenok.
Loturak

Aztergaia: frankian

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

frankia sarrerari dagokion azpisarrera.

frankismo
iz. Francisco Franco jeneralak Espainiako estatuan ezarri zuen diktadura. Espainiako Gerra Zibila eta frankismoaren urterik gogorrenak pasatu eta gero. Frankismoaren garai ilunenean jaiotakoa naiz ni. Guk bizi genuen frankismo garaiko giro itxi integrista.

Aztergaia: frankismo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:15 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2008-07-08

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: frankismo, frankista.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

frankista
1 adj. Frankismoarena, frankismoari dagokiona. Sinbolo frankistak.
2 adj./iz. Frankismoaren aldekoa. Gazte batzuk armada frankistan sartzera behartu zituzten. Idazle frankisten liburuak. Frankisten esku zegoen burdinbide osoa. Frankistek errepublika suntsitu zutelarik, ez zen geratu alderdi haren aztarrenik ere.

Aztergaia: frankista

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2008-07-08

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: frankismo, frankista.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

frankizia
1 iz. ekon. Salmenta-sistema, enpresa batek, bere izena erabiltzeko edo bere produktuak saltzeko, beste bati, ordain baten truke, ematen dion eskubidean oinarritzen dena. Orain dela bost urte, frankizia bitartez abian jarri nuen moda-dendak nabarmen egin du porrot.
2 iz. zuz. Salgaiak sartze-ateratzeko eskubideagatik edo zerbitzu publiko bat ustiatzeagatik, zergarik ez ordaintzeko eskubide edo salbuespena.

Aztergaia: frankizia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Ekon., Zuz.

franko burundiar
iz. Burundiko diru unitatea.

Aztergaia: franko burundiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Burundi.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

franko burundiar: HiztEn; Burundiko franko: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

franko burundiar: Estilo Liburua.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

franko sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: franko burundiar [AS franko 3 sarreran]

franko djibutiar
iz. Djibutiko diru unitatea.

Aztergaia: franko djibutiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Djibuti.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

franko jibutiar: HiztEn; Djibutiko franko: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

franko djibutiar: Estilo Liburua.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

franko sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: franko djibutiar [AS franko 3 sarreran]

franko ginear
iz. Gineako diru unitatea.

Aztergaia: franko ginear

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Ginea

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

franko ginear: HiztEn; CFAF libera: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

franko ginear: Estilo Liburua.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanponak

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

franko sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: franko ginear [AS franko 3 sarreran]

franko komoretar
iz. Komoreetako diru unitatea.

Aztergaia: franko komoretar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Komoreak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

franko komorear: HiztEn; Komoreko libera: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

franko komoretar: Estilo Liburua.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

franko sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: franko komoretar [AS franko 3 sarreran]

franko kongoar
iz. Kongoko diru unitatea.

Aztergaia: franko kongoar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Kongoko Errepublika Demokratikoa.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zaire: HiztEn-LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

franko kongoar: Estilo Liburua.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

franko sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: franko kongoar [AS franko 3 sarreran]

franko ruandar
iz. Ruandako diru unitatea.

Aztergaia: franko ruandar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Ruanda.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

franko ruandar: HiztEn; Ruandako franko: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

franko ruandar: Estilo Liburua.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

franko sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: franko ruandar [AS franko 3 sarreran]

franko suitzar
iz. Suitzako eta Liechtensteingo diru unitatea. Horrez gain, UCIk 10.000 franko suitzarreko isuna ere jarri dio Frantziako Federazioari.

Aztergaia: franko suitzar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-06-02 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Suitza, Liechtestein.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

franko suitzar: HiztEn; Suitzako franko: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

franko suitzar: Estilo Liburua.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

franko sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: franko suitzar [AS franko 3 sarreran]

franko1
1 zenbtz. Asko. (Mugagabean erabiltzen da eta dagokion izen sintagmaren ezkerrean edo eskuinean jar daiteke; dagokion izena zenbakarria denean, aditzarekiko komunztadura singularrean nahiz pluralean egin daiteke). Duela franko urte. Hura entzutea bera sobera zaie franko gizon eta emazteri. Urepelen badira ehiztari franko. Deabru franko badela santu itxura hartzen duenik. Ezkondu eta izaten baita gero komeria franko. Hitz berri franko hartu duelako erdaratik. Garai batean, neronek ezagutu ditut maisu-maistra euskaldun franko gure artean. Etxe frankotan ikusten den gauza. Bada, horrezaz gainera, galesez dakienik franko Ingalaterrako zenbait hiritan. || (Dagokion izena ezabaturik). Baina aberatsei, emana emanik ere, franko gelditu zitzaien. Franko baitira, zereginari begira, estiloaz kezkatu ez diren euskal idazleak. Han kausituko dituzte herri anitz apaiz bakar batekin; haien aldean beste franko, apaiz bakar bat ere gabe.
2 adb. Asko, ugari. Franko ezagutzen nuen. Eta bekatua hain franko dabil kristauen artean! || (Dagokion izen sintagma mugaturik agertzen dela). Zugatik pasatzen dut nahigabea franko. Hirian ikusi dut herritarra franko. Isurarazi diotela negarra franko. Haurra franko izango du zure semeak. Bazterra franko badiat korriturik. Urtea franko dauka horrek bizkarrean. Indietan dut senarra, dirua franko duena. Nirekin nola jokatu zaren jendea frankok badaki. Lana frankorekin, baina zezena beti zutik. Musika soinu ederra franko aditua da kalean. Etxe galanta franko aurre ederrekin. Urteak franko baditu eta urdindu zaio burua.
3 adb. Oso. Irria franko zuhur zuen. Franko trebea dela artzain kontuan. Franko polita. Grina gaiztoan iragan ditut egun batzuk franko txarrak. Franko ongi dabil oraino. Franko aspaldi. Franko harriturik.
4 adb. Aski, nahikoa. Odol ihintz bat franko zen gure erospenarentzat.
Azpisarrerak
franko2
iz. Erdi Aroan Frantzian kokatu zen herri germaniarreko kidea. Frankoek ere, musulmanek bezalaxe, etengabe erasotzen zieten Akitaniako herritarrei.
frankofonia
iz. Frantsesez mintzatzen diren pertsonek edo herrialdeek osatzen duten multzoa. Ordurako hasiak ginen sumatzen bazirela Frantziako Errepublikan, eta hedaduraz frankofonian, komunikabideek aupatzen zituzten gaizkile ofizialak.

Aztergaia: frankofonia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:HBL 2002-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua
frankofono
adj./iz. Frantsesez mintzatzen dena. Alferrik jardungo dute Aostako frankofonoek Italiako futbol taldea animatzen Frantziaren kontra. || Belgikan, 1946. urtean, hogeita hamarren bat egunkari frankofono zeuden.

Aztergaia: frankofono

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:003 2002-03-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

frankofonia 2, I. Uria ("hizkuntza beste maila batera jaitsita gelditzen duk, alegia, frankofoniaren mugara eta frankofoniaren gatazka galtzen duen heinean, exagonora etab."); frankofono 3: UZEI ("Afrika frankofonoan"), I. Iñurrieta ("herrialde frankofono gehienetan"), Egunk 1996 ("egunkari frankofonoek").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

frankofonia : HiztEn, Euskalterm 1; frankofono : AB38 1, AB50 2, HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

frankofono : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

frankoki
adb. Ipar. Oparo. Anitz baldin baduzu, emazu frankoki.

Aztergaia: frankoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

ugaritasunez.

frankotan
adb. Askotan, maiz. Frankotan esana. Gorriak ikusi behar izaten zituzten frankotan. Frankotan kanpora irteten zait bihotza malkotan.
Loturak

Aztergaia: frankotan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-n

frankotasun
iz. Ugaritasuna.

Aztergaia: frankotasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

frankotiratzaile
iz. Bakarturik aritzen den gudari edo tiratzailea. Frankotiratzaileak bala gaizto bat nahikoa zuen gidaria seko uzteko, urrundik utzi ere. Inguruko teilatuetan kokaturiko frankotiratzaileek lau polizia inguru zauritu zituzten tiroz.

Aztergaia: frankotiratzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

frantses
1 adj. Frantziakoa, Frantziari dagokiona. Ik. frantziar. Frantses erdaraz egina. Buruko zapia frantses modura jarria. Frantses literatura. Apaiz frantses batek.
2 iz. Frantziako herritarra. Frantsesen kontrako gerran. Burdinbidea egitera etorri ziren frantsesak.
3 iz. Latinetiko hizkuntza, batez ere Frantzian, Kanadan eta Afrikako herrialde batzuetan mintzatzen dena. Frantsesez ere badaki. Frantsesez ari zelako. Euskal gramatika bat frantsesez idatzia. Frantsesezko literatura. Frantsesetik euskarara itzulia. Hark euskara garbia zuen maite, ez frantsesarekin nahasia.

Aztergaia: frantses

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

1 (herritarra) Sin. frantziar. 2 (hizkuntza) / AS: frantses(-)belar 'alpapa, luzerna', frantses(-)porru 'zainzuria'.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: frantses-euskaldun .

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

frantses-belar, frantses-porru

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]:  frantses belarra, Bizkaian behintzat, ez da ‘alpapa, luzerna’, honek kolore urdineko loreak dauzka eta. Frantsesak, aldiz, gorri-gorriak dauzka.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-21): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzuliko adiera, baina hobeto ikustekoa da han esaten dena zuzena den; eta, okerra balitz (hau da, ohargilea zuzen balego), euskaltzainei jakinaraziko zaie, erabakia aldatzeko eskatuz. Ohargilea arduratuko da informazioa biltzeaz.

 - Erabakia: (Osoko Bilkura, 2009-11-27): 'alpapa, luzerna' azalpena ez da zuzena. Hori kontuan hartzen da, baina oraingoz bere hartan utziko da.

frantses belar, frantses-belar
iz. Alpapa, luzerna. Frantses-belarra, hirusta eta sekula-belarra.

Aztergaia: frantses belar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'alpapa, luzerna'.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]:  frantses belarra, Bizkaian behintzat, ez da ‘alpapa, luzerna’, honek kolore urdineko loreak dauzka eta. Frantsesak, aldiz, gorri-gorriak dauzka.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-21): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzuliko adiera, baina hobeto ikustekoa da han esaten dena zuzena den; eta, okerra balitz (hau da, ohargilea zuzen balego), euskaltzainei jakinaraziko zaie, erabakia aldatzeko eskatuz. Ohargilea arduratuko da informazioa biltzeaz.

 - Erabakia: (Osoko Bilkura, 2009-11-27): 'alpapa, luzerna' azalpena ez da zuzena. Hori kontuan hartzen da, baina oraingoz bere hartan utziko da.

frantses porru, frantses-porru
iz. Zainzuria. Frantses-porru sail bat.

Aztergaia: frantses porru

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'zainzuria'.

frantses-euskaldun
iz. Ipar Euskal Herriko euskaldunei ematen zaien izena.

Aztergaia: frantses-euskaldun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

frantses sarrerari dagokion azpisarrera.

frantsesera
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, frantsesera-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. frantses].

Aztergaia: frantsesera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:22 1999-05-12 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. frantses.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-era.

Orrialde guztiak:
 

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper