50535 emaitza bilaketarentzat - [19401 - 19450] bistaratzen.

frogabide
iz. Zerbait frogatzeko erabiltzen den bidea. Ab absurdo frogabidea.

Aztergaia: frogabide

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
frogaezin
adj. Ezin frogatuzkoa. Frogaezinak diren axiomak.

Aztergaia: frogaezin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

izond. 'ezin frogatuzkoa'.

Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-a(tu)+e-

frogagaitz
adj. Frogatzen zaila, ia frogaezina.

Aztergaia: frogagaitz

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Gastu frogagaitzak: Gastos de difícil justificación".

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gaitz.

frogagarri
1 adj./iz. Zerbait frogatzen duena. Argudio frogagarriak. Herriaren nahiaren frogagarri bikaina.
2 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Bazuen zuhaitzak fruiturik aski, nire gutiziaren pizgarri eta nire abileziaren frogagarri.
3 adj. Froga daitekeena.

Aztergaia: frogagarri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
frogagiri
iz. Sinestamendua, egiaztagiria. Bete beharreko baldintza ekonomikoak ere badaude: 2009. urteari dagozkion diru sarreren frogagiriak aurkeztu beharko dira. Sendagilearen frogagiririk baduzu?

Aztergaia: frogagiri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

frogagiri EB 11: J.M. Agirre ("a eta b ataletan lorturiko gaitasunaren frogagiritzat har daitekeena"); H. Cano ("keari eta hautsari zien alergia adierazten zuen frogagiria"); BEO 1990 4 (adib.: "espedientearen zenbakia adierazi eta sarreraren frogagiriaren bikoizkina Garraio Zuzendaritza Nagusiari bidaliko zaiolarik"); BAO 1993-1994 3 (adib.: "Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren ziozko aitorpenari, nahitaez, kuotatikako kenkari, atxekipen, konturako sarrera eta zatikako ordainketen frogagiriak erantsiko zaizkio", "frogagiriak zein erregistroak jaulki, zaindu edo egin behar dira"); GAO 1993 2 (adib.: "Gordailatutako fidantzaren ordainagiria edo frogagiria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

frogagiri : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 12 (hauetan pasaguneko f., frogagiritzat eta egiaztapen gisa, frogagiriak aurkeztu) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

HezkAdmin: documento justificativo; documentación justificativa // PFGZ: "Sarrera frogagiri: Justificante de ingreso".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

frogagiri : HiruMila ('justificante'), ElhHizt ('justificante; documento / comprobante justificativo'); frog-agiri : PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: documento justificativo; documentación justificativa / PFGZ: "Sarrera frogagiri: Justificante de ingreso".

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-agiri.

frogaldi
iz. Epaiketa zibiletako fasea, prozesuko alderdietako bakoitzak, epailearen aurrean frogak aurkeztuz, aurkako alderdiak ezeztatu edo zalantzan jarritako adierazpenak egiaztatzeko aukera duena. Alderdiek prozesua frogaldira igaro dadin eskatuko dute, eta epaileak halaxe egingo du.
frogantza
iz. Froga. Egiaz edo gezurrez frogantzak eginik. Frogantza beharrik ez duten puntuak frogatzen.

Aztergaia: frogantza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

frogantza, froga

frogapen
1 iz. mat. Proposizio matematiko baten egiazkotasuna bermatzen duen prozesua. Ikasleek ez dute frogapenak egiteko praktikarik eta ez dute ikusten erabilitako prozedura matematikoa justifikatzeko beharrik. Tradizioz, propietate geometriko baten frogapen formala arbelean egiten da, pausoz pauso.
2 iz. fil., log. Teoria bat edo printzipio bat benetako egintzekin edo esperimentu jarraituekin frogatzea. Proposamenak ez du inolako frogapenik, oinarririk, ez fidagarritasunik.
3 iz. fil., log. Zerbait egia unibertsal eta nabarien bidez frogatzea. Mundu fisikoaren existentziaren frogapena.

Aztergaia: frogapen

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:23 1999-05-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh102 2022-12-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LB: 102 (84 UEU); ETC: 643

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: frogapen 1 iz. prueba, comprobación 2 iz. (Log.) (Mat.) prueba, demostración / Adorez: frogapen iz. prueba, comprobación, comprobante / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

frogantza iz. Froga. Egiaz edo gezurrez frogantzak eginik. Frogantza beharrik ez duten puntuak frogatzen.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

cf. frogantza.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Zenbait testuingurutan (matematikan eta logikan, esaterako) behar denez, sartzea erabaki da.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pen/-keta/-antza.

frogarazi, frogaraz, frogarazten
du ad. Frogatzera behartu. Frogaraz iezaguzu zeure bertute ederra.

Aztergaia: frogarazi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

frogarazi, frogaraz, frogarazten. dio ad.

frogatu, froga/frogatu, frogatzen
du ad. Froga bidez zerbait egiatzat edo ziurtzat agerrarazi edo ezagutarazi. Ik. probatu. Argudio egokiak erabili zituen, haurraren aita zela frogatzeko. Anitz arrazoiz froga ahal daitekeen gauza. Hona adibide bat, egia hau argi frogatuko duena. Bereizkuntza hori nolakoa den igarri diodala uste dut, baina igartzea ez da frogatzea. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Ni gauza frogatuen gainean aitzinatzen naiz.
[Oharra: Euskaltzaindiak, lagunak frogatzeko esan zuen hori esapideak eta kidekoek euskara idatzian izan duten erabilera kontuan harturik, esapide horien ordez, lagunak probatzeko esan zuen hori eta kideko esapideak erabiltzea gomendatzen du].

Aztergaia: frogatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:02 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

frogatu, froga(tu), frogatzen. du ad.: argudio egokiak erabili zituen haurraren aita zela frogatzeko; *lagunak frogatzeko esan zuen hori e. lagunak probatzeko esan zuen hori.

Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

frogatu, froga(tu), frogatzen

frontal
1 iz. eraik. Horma baten luzean, horizontalean jartzen den habea, solairuko solibei eusten diena.
2 adj. Aurrekoa.

Aztergaia: frontal

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:26 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan frontal (fJZ: "Pare bat kasulla eta frontal bi doaz orain" #mdash# 'frontal (del altar)' azaldua).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

frontal EB 10: iz. 1 (SEIE: "Esmaltezko erretaula / Aralarko S. Migel: Garai batean izan zitekeen frontala eta ez erretaula"), eta 9 izond. (Gipuzkoako geografia: "Bi dira guzti honen arrazoiak; bata, latitude hauetako dinamika atmosferikoa, sistema frontalen ugaritasunarekin, eta bestea, orografia"; HezkSaila 1984 2, adib.: "Perspektiba frontalaren teknika"; TeknolMekan 2:"T1 06ko altzairu lasterreko eta bi horztzeko ebaketa tangentzial eta frontaleko fresa zilindriko-frontala"; UZEI 2: "ordenadore frontal, aurreko ordenadore", eta zerrenda batean "kopeta hezurra / sinu frontala / eskuineko sudur-hobia"; Elhuyar 2: "Bi plano hauen arteko elkargunea, f'-f'' frontala da eta honek f zuzena l'-l'' puntuan ebakitzen du", "Hexagonoaren diagonal bat frontala da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

frontal : DFrec 1 (izond.), AB38 1 ('frontal' itzuliak; hauetan harri f. hustu), HiztEn (1 anat.: kopeta-hezurra; 2 anat.: kopetari dagokiona; 3 eraik.: horizontalki jarritako habe), Euskalterm 19 (hauetan 17 izond.; adib., laino f., hezur f., ordenagailu f... eta 2 iz.: Philips kasete-irratia: frontal ateragarria, eta karrera sinonimoarekin beste 1); frontaltasun(aren) legea : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

frontal : HiruMila (anat.: frontal), ElhHizt (1 anat.: hueso frontal; 2 eraik.: frontal, carrera) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

1 iz. Eraik. 2 izond.

fronte
1 iz. Zerbaiten aurrealdea; bereziki, etsaiaren aurrean dagoen armadaren aurrealdea. Bere bi anaiak frontean hil ziren.
2 iz. meteorol. Bi etorki eta tenperatura desberdineko masen arteko banaketa-azala. Biharko, fronte hotz bat datorrela iragarri dute telebistan. Fronte bero baten etorreraren lehenbiziko seinaleak. Jendeak uste izan zuen bat-bateko hotz izugarri hura fronte polar baten eraginez gertatu zela.
frontenis
iz. Plekako pilota-jokoa, teniseko erraketen antzekoak erabiliz pilotalekuan jokatzen dena. Bizitza guztia daramat pilotan jokatzen, eskuz, palaz, frontenisean...

Aztergaia: frontenis

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): frontenis 108: Berria 7 (adib.: “Astebete edo hamar egun pasatuko ditut familia giroan, oporretan, eta bueltan bizikletan agian ez, baina berehala hasiko naiz mendian, korrika, frontenisean...”), EiTB 6 (adib.: “Hemetzortzirekin lortu zuen aita konbentzitzea, Madridera joan eta frontenisean debutatu zuen Gloria Agirrek 60ko hamarkadan”), DiarioVasco 95 (adib.: “Egitaraua irekitzeko, herriko gazteak frontenis txapelketan aritu ziren”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: frontenis 6: Berria 4 (adib.: “Berdin eskuz, berdin palaz, berdin frontenisean, erremontea ere probatu zuen behin, baina eskupilotaren alde egin zuen apostu”), Herria 2 (“paleta gomazko eta frontenis pilotarekin neskentzat“).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: frontenis.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es frontenis / fr frontenis: Elhuyar: frontenis / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: frontenis / Adorez5000: frontenis.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu egokia da, beste gabe onartzekoa

Konposatu onartzekoa, testuetan erabilia eta hiztegietan jasoa.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

frontera
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, frontera-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. muga].

Aztergaia: frontera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh59 2020-05-19 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

frontera iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, frontera-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. muga].

frontera 58;

Beste (edozein) iturritako erabilerak

frontera 22.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Egokia da debekua, eta baliokideak bere bidea egin du.

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. muga.

frontis
1 iz. Pilotalekuaren aurrealdeko pareta. Pilota politak, biziak, frontisetik ongi ateratzen direnak.
2 iz. eraik. Fatxada, eraikin baten aurrealdeko pareta.

Aztergaia: frontis

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "frontisa = frontis".

frontismo
iz. Alderdi politiko eta kidekoen jarrera, beste alderdi bati aurre egiteko biltzera eramaten dituena. Frontismorik gabe gobernatuko duen lehendakaria izango dela dio Lopezek.

Aztergaia: frontismo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-10-08 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2017-01-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): frontismo 40: Berria 34 (adib.: “Euskadi frontismotik gobernatzea”), Argia 6 (adib.: “Frontismoaren iruditik aldendu, zentrismoa areagotu, irudi euskaltzalea pittin bat indartu, aldaketaren bandera astindu...”); frentismo 28: Berria 15, EiTB 6, Argia 6, DiarioVasco 1.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: frontismo 4, Berria (adib.: “Frontismoa gainditu eta ETA desagertzen bada, politika egiteko era aldatzen bada, aldaketa handiak egon daitezke”). Ez dugu frentismo formarik aurkitu.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: fronte, frontismo, frontista (frente*, frentismo*, frentista*).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es frentismo / fr frontisme: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -

Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Oraingoz ez da sartuko, ez da gehiegi zabaldu (hiztegiek ez dute jaso) eta gainera Hegoaldean eta Iparraldean erreferentzia desberdinak ditu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, azkenaldian oso erabilia eta jasotzekoa.

frontista
1 adj./iz. Frontismoarena, frontismoari dagokiona; frontismoaren aldekoa. Sozialistek popularrekin lortutako akordioaren balioa berretsi du EAEko lehendakariak, eta ukatu egin du itun hori frontista denik.
2 iz. Ipar. Frantziako Fronte Nazionaleko kidea. Demagun norbaitek Front Nationalen webguneko bideoak ikusten dituela; agian hemendik urte batzuetara frontista bihurtuko da.

Aztergaia: frontista

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-10-08 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2017-01-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): frontista 54: Berria 50 (adib.: “PSEren eta PPren gobernu «frontistari» ezkerretik aurre egingo diotela adierazi du Aintzane Ezenarrok”), EiTB 2 (adib.: “PSEren eta PPren arteko akordioa alternatiba frontista eta ahula dela”), Argia 2 (adib.: “PSE-EE eta PP ondo ari dira erabiltzen gobernu aldaketa, baina beren jarduerak are eta gehiago azpimarratzen du gobernu frontistaren izaera”); frentista 30: Berria 7, EiTB 17, Argia 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: Ez dugu aurkitu frontista formarik; frentista 3: Berria, Bernardo Atxaga 2.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: fronte, frontismo, frontista (frente*, frentismo*, frentista*).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es frentista / fr frontiste: Elhuyar: - / Nolaerran: Fronte Nazionaleko, Fronte Nazionaleko kide / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Oraingoz ez da sartuko, ez da gehiegi zabaldu (hiztegiek ez dute jaso) eta gainera Hegoaldean eta Iparraldean erreferentzia desberdinak ditu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, azkenaldian oso erabilia eta jasotzekoa. Iparraldean beste adiera bat ere badu, eta adierazi egingo da.

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

1 iz. eta adj. 2. iz. Ipar. Fronte Nazionaleko kidea.

frontoi
1 iz. arkit. Arkupe, aurrealde edo leiho baten goialdea, hiruki edo zirkuluerdi baten forma duena.
2 iz. Pilotalekua. Tolosako Beotibar frontoian hasiko dira final-laurdenak.

Aztergaia: frontoi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

pilotaleku, frontoi

Euskaltzaindiaren Arauak

frontoi 1 'arkitekturan erabilia'; 2 h. pilotaleku.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

"iz." kategoria eta, lehen adierakoaren azalpenaren ordez, "Eraik." eremua aipatuz.

Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)

pilotaleku, etab.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-oi/on

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I102]: "aspalditxo honetan zabaldua izan arren, pilotaleku-rekin nahikoa dela uste dut, alegia, erdaratiko hitz hori beharrezkoa ez dela" (1995-06-29)

fruitu
1 iz. Landareen emaitza, lorearen ondoriozkoa, haziak dauzkana; bereziki, mamitsua eta jateko ona dena. Ik. fruta; igali. Fruitutzat ezkurra ematen duten zuhaitzak. Arbola fruitu-ekarle eta ez alferra. Fruitu landareak. Fruitu berdea, heldugabea. Fruitu heldua, ondua. Harrak jotako fruitua. Fruitu ustelak jaten. Fruitu garratza, gazia, geza, gozoa, azukretsua, urtsua. Fruitu beranta. Fruituaren azala, mamia, haziak. || Paradisuko fruitu debekatua.
2 iz. Emakume batek sabelean daraman umea. Eta bedeinkatua da zure sabeleko fruitua, Jesus. Bere erraietan zeraman amodio debekatuaren fruitua.
3 iz. Zerbaiten (lan baten, ahalegin baten...) emaitza edo ondorioa, gehienetan onuragarria. Nekazariak fruituen esperantzan gogotik igarotzen ditu bere laneko nekeak. Eguneko nekeak Jaunari eskaintzeak dakartzan ondasun handi ugariak eta fruitu miragarriak. Han agertuko da obedientziaren fruitua. Har ezazu liburu honen fruitua, dasta ezazu barreneko mamia. Gure gehiegizko seta, irudipen edo liluraren fruitu zen.

Aztergaia: fruitu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-08-27 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:02

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

fruitu, frutu

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "eta fruta, ez?" (1993-02)

 - [E124]: "fruitu/fruta: nik neuk fruitu 'fruto' eta 'fruta', 'fruit' balioaz utziko nuke eta fruta 'fruta' gisa. Gogoan izan iparraldean ere (Cfr. Escualdun cocinera liburua) fruta ezaguna (izan) dela" (1995-06-16)

 - [K201]: "eta fruta: honela hartuko nituzke nik, eta horren haritik frutategi, frutadenda, e.a. ("fruita" bitxi egiten zait)" (1995-03-27)

fruitu arbola, fruitu-arbola
iz. Fruitu mamitsu eta jateko onak ematen dituen zuhaitza. Ik. fruta arbola. Fruitu arbolak eta barazkiak polinizatzeko funtsezkoak dira erleak.

Aztergaia: fruitu-arbola

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu egokia da, beste gabe onartzekoa

Konposatu onartzekoa, oso erabilia, eta fruta(-)arbola formarekin batera onartzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa fruitu sarreran.

fruitu-emaile
1 adj. Fruitua ematen duena. Ik. fruta arbola. Lehenengo hostoak, loreak; gero fruituak, eskaintzen ditu zuhaitz fruitu-emaileak.
2 adj. bot. Landareen atalez mintzatuz, fruitua duena edo fruitua ematen duena. Adaxka fruitu-emaileak.

Aztergaia: fruitu-emaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH:AS 2018-04-17 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: FRUITU-EMAILE. (Lo) que da bienes, frutos. Jakin biar dozube modu bitakua dala zensua; bata etxe, solo edo frutuemaile dan gauzaren baten ganian ifinten dana. Astar II 172. Lenengo ostro, lore, / gero igaliak, / eskeintzen ditu zugaitz / frutu emaliak. AZink 30. Zugaitz fruitu -emaleetan. Zendoia 193. Gure lurralde ezkoa, / beroa eta preskoa, / fruitu-emale askoa. Ib. 195. Zugaitz-jenero au geienak badakite pruitu-emale ona dela. Ostolaiz 125.

fruitu-emaile 5: Elhuyar (“adituek gorputz fruitu-emaile esaten diote”), Laneki 4 (“Frutikulturan, oso garrantzitsua da formazio fruitu emaileak eta formazio begetatiboak ondo bereiztea”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu fruitu(-)emaile formarik.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da fruitu sarreran. Komeni da bi adiera bereiztea sarrera horretan: 1. orokorra eta 2. Bot.

fruitua eman
1 du ad.-lok. Landare baten loretik fruitua sortu. Fruiturik ematen ez duen landarea. || Orain landutakoak bere fruitua emango duela.
2 du ad.-lok. Zerbaitek (lan batek, ahalegin batek...) emaitza edo ondorioa, gehienetan onuragarria, izan. Zure ahaleginak fruitua emango du. Negoziazioek ez dute orain artean fruiturik eman. || Esango nuke lan hori hasi dela fruituak ematen. Orain arte, arlo horretan emandako fruiturik aipagarriena Orotariko Euskal Hiztegia izan da.

Aztergaia: fruitua eman

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHadib+def 2023-07-04 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adiera bat baino gehiago du; azpisarrera gisa jasotzekoa.

fruitudun
adj. Fruituak dituena edo fruituak ematen dituena. Bazterrak mahasti eta arbola fruitudunez beteak daude.

Aztergaia: fruitudun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

fruitugabe
adj. Fruiturik ematen ez duena. Ik. antzu 2; agor 2. Kaliforniako soro emankorretan erruz biltzen zuten fruta azken urteotan; orain, aldiz, lur azidotua dute, alfer-lurra, fruitugabea.

Aztergaia: fruitugabe

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

fruitutsu
adj. Fruitu asko ekartzen duena, fruitu-ekarlea. Zuhaitz heze eta fruitutsua. Alor fruitutsuak.

Aztergaia: fruitutsu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-tsu

fruiztar
1 adj. Fruizkoa, Fruizi dagokiona.
2 iz. Fruizko herritarra.
fruktosa
iz. kim. Fruituen azukrea, glukosaren isomeroa, fruitu gozo guztiek dutena.

Aztergaia: fruktosa

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:007 2002-03-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fruktosa 7: Kim/UBI 3 (adib.: "Fruktosa eta glukosa bi egitura ezberdinetan aurki ditzakegu"), Elhuyar 4 (adib.: "Glukosa-6-fosfatoaren isomerizazioa, fruktosa-6-fosfato bihurtuz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fruktosa : AB38 2 (fructosa), HiztEn (Kim. Karbono-hidrato monosakaridoa, uretan disolbagarria eta oso gozoa, landareetan eta eztian dagoena eta legamiak hartzitzen duena...), LurE (Kim. Landare askoren fruitu gozoetan eta eztian izaten den azukrea...), Euskalterm 1 (fructosa) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fruktosa : ElhHizt - HiruMila (Kim. fructosa), EskolaHE (Kim. zenbait fruitu gozotan eta eztian izaten den azukrea...) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

frustratu, frustra, frustratzen
da ad. Norbaitengan frustrazioa sortu. Munduko herrialdeek hiesaren aurrean duten arduragabekeriak frustratzen gaitu. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Ez da egia kritikariak idazle frustratuak direnik.
[Oharra: pertsonak frustratzen dira; ez, ordea, asmoak, ilusioak eta gisakoak: horiek huts egin dezakete, edo/eta zapuztu egin litezke].

Aztergaia: frustratu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:36 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira frustrante 1: J. Sierra ("motibatuta eta prestatuta dauden haurrentzat frustrantea da zeharo eta, sozialki, egoera diglosikoaren sostengu bortitz bihurtzen da"); frustratu 4: Susa 1989 2 (adib.:"Esaten da irakurlea idazle frustratua dela"), X. Gereño ("Don Anbrosio gizon frustratua da"), Ke arteko egunak ("Kapitain frustratua, bestelako ikasketak egiten ditu orain"); frustrazio 21: M. Haranburu 5 (adib.: "frustraziorik handienak eman dizkion pertsonarekin sarritan identifikatzen da haurra", "Joera hau gainera indartu egiten da frustrazioaren kasuan, haurrak frustrazioaren erantzule direnen kontra agresibitate ikaragarria garatzen duelarik"), Hemen 1986 ("frustrazioak eta une gogorrak gainditzeko trebetasun haundia du"), I. Salbidegoitia 2 ("horrelako superjaialdiak entzulea nekatu egiten dute, frustrazioa ere sorreraziz", "Nahiz eta arras txalotua izan frustrazio puxka bat utzi zuen entzunlegoaren zati handi batengan"), J.M. Zalakain 2 (adib.: "bide bakar hori aldarrikatzen duten ia guziak frustraziotik datoz"), PsikolSoz 10 (adib.: "Agresioa beti Frustrazioaren emaitza da", "Frustrazio eta Agresio artean suposatzen den jaiotzetiko erlazioa zalantzan jarri izan da", "Frustrazioak beti Agresiora daramaneko hipotesia ere zalantzan jarri zen"), J. Garate ("Oraingo langabeziaren ezaugarri bereziak hauek dira: - Ez da gose kontua, giza frustrazioa baizik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

frustragarri : AB50 2, HiztEn, Euskalterm 1; frustrante : DFrec 2; frustratu : AB50 11 (hauetan amodiozko historio f., idazle f.), HiztEn, Euskalterm 3 (hauetan asasinatu f.); frustratzaile : AB50 1; frustrazio : DFrec 4, AB50 5 (hauetan frustrazioa gainditu), HiztEn, Euskalterm 4 (hauetan frustrazioarekiko tolerantzia) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

EEgunk: "frustratu, frustrazio h. zapuztu, zapuzketa".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

frustratu : ElhHizt (eta frustragarri, frustrazio) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "frustratu, frustrazio h. zapuztu, zapuzketa".

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

frustra, frustratzen.

Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena

da ad.

Jakite-arloak

Psikol. (hots: pertsonak frustratzen dira; ez, ordea, asmoak, ilusioak eta gisakoak: horiek huts egin dezakete, edo/eta zapuztu egin litezke).

frustrazio
iz. Helburu batera iritsi nahi eta ezin duenarengan sortzen den gogo egoera. Egoera horrek frustrazioa eragiten du. Arazo larria da hau, frustrazio handia sortzen baitu arrakastarik ez duten ikasleengan. Frustrazio horren arantza eraman ezinez bizi da.

Aztergaia: frustrazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:25 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "frustratu, frustrazio h. zapuztu, zapuzketa".

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Psikol.

fruta
iz. Heg. Jateko onak diren fruitu hezeak; horietako mota bakoitza. Zopa, oilaskoa eta fruta jan zuen. Laranjak, sagarrak eta beste fruta batzuk. Edalontzi batzuetan fruta-zukua zekarren.

Aztergaia: fruta

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: fruta-euli: Trypetidae + drosophylidae (fam.); fruta-har: Diptera + Lepidoptera (ord.) (batzu).

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

Lantaldearen irizpideak
Erdaretako batetikoa onartu da, bakarra aski delakoan

es fruta/fruto bereizketa ez da nazioartekoa (gaztelaniak bakarrik egiten bide du #mdash# cf. 33.123.1 irizpidea); baina bereizten dituenarentzat (hots, Hegoaldekoarentzat), eroso eta argia da banaketa, eta onartu egin du batzordeak

Forma arautuaren azalpenaz oharra

"iz." kategoria gehituz, eta AS gisa: fruta(-)arbola , fruta(-)denda , fruta-saltzaile .

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

fruta-arbola

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Heg.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I102]: "fruitu-ren ondoan ontzat jotzen badugu, aurre-sarrera guztiek fruita- barik fruta- behar dute" (1995-06-29)

Euskaltzainen oharrak

 - [E109]: ondoan hobe fruitu ezartzea eskatu du. TXP: Heg. dago, erantsi Zub.

 - [E208]: Ez da egia soilki hegoaldekoa denik. Iparraldeko Eskualdun kozinera liburuan fruta forma agertzen baita. Halere, ‘fruitu mamitsuak’ gisa defini genezake.

 - Erabakia: BAgiria (1997-03-21): ez da onartu.Batzordea (JAA, MA, IS):dagoenetan utzi.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-21): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzuliko Heg. marka, eta lantaldeak proposatu dituen azpisarrerez gain, ohargileak proposatu duen fruta-zukua erantsiko zaio adibide gisa: «fruta iz. Heg.: fruta-zukua. / fruta(-)arbola / fruta(-)denda / fruta-saltzaile».

fruta arbola, fruta-arbola
iz. Heg. Frutak ematen dituen zuhaitza. Sagarrondoak eta bestelako fruta-arbolak ikusten dira hor-hemenka.
fruta denda, fruta-denda
iz. Heg. Fruta saltzen den denda. Barazki-postuetatik hasi eta harategietara, fruta-dendak inguratu eta esnekien saltokietaraino, burutik buru zeharkatu genuen azoka.
fruta saltzaile, fruta-saltzaile
iz. Heg. Orga handi banaka batzuek auzo oso bateko fruta-saltzaileak hornitzeko adina salgai garraiatzen zuten. Patatak ez dira bereziak, fruta saltzaileak dituenak dira.
Ohiko lexiak

Aztergaia: fruta-saltzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Azpisarrera gisa onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2023-12-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

izozki(-)saltzaile aztertzean azpisarrera diren saltzaile osaerakoak ohiko lexia egitea proposatu da: arrain(-)saltzaile, bertso(-)saltzaile, erloju(-)saltzaile, esne(-)saltzaile eta fruta(-)saltzaile.

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-saltzaile.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

fruta sarrerari dagokion azpisarrera.

frutagintza
iz. Heg. Fruta-hazkuntza. Frutagintza ekologikoari buruzko lehendabiziko jardunaldi teknikoak antolatu ditu Arabako Aldundiak.

Aztergaia: frutagintza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. frutikultura.

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "fruticultura" (2006-03-03)

frutaontzi
iz. Frutak edukitzeko ontzia. Frutaontzitik sagar bat hartu, eta mahaia jaso gabe irten nintzen.

Aztergaia: frutaontzi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-a+o-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ontzi bi silabakoekin.

frutategi
iz. Heg. Fruta saltzen den saila, postua edo denda. Supermerkatu horrek harategi, frutategi eta arrandegietan saltzen dituen produktu fresko guztietatik gutxi gorabehera % 30 bertako ekoizleena da. Frutategi berria zabaldu digute auzoan.

Aztergaia: frutategi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2009-09-21
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2002-03-12 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko fruitutegi sarrera: "Fruitu-, frutategia, fruiterie, où l'on garde les fruits" H.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fruitategi 3: Jakingarriak 1991 ("jakiak saltzen zizkiguten dendatara joan: harategira, arraindegira, fruitategira..."), Bi Ta Bi/2 2 (zerrenda batean: "Zinea/farmazia/ikastola/fruitategia", "Margotu urdinez Kepak bere etxetik farmaziara egin duen bidea eta baita liburudendatik fruitategira ere"); frutategi 1, MRoyo margolari ("frutategi batean, inolako erlaziorik ez duena, zortzi orduz aritzen dira lanean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

frutategi : HiztEn, Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

frutategi : ElhHizt, HiruMila, Casve EF (frütategi) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

jasotzekoa da, lantaldearen ustez, eta azaltzekoa: "iz. 1 'fruta gordetzeko lekua' [komentuetan-eta ba omen dira horrelakoak]. 2 (supermerkatuetako saila). 3 h. fruta(-)denda".

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: Ez dakusat zer arrazoi dagoen frutategi soilki ‘fruta-biltegi’ gisa definitzeko, euskal tradizio zaharrenaren aurka (Cf. harategi, okindegi, arrandegi, gozotegi...). Ene ustez frutategi eta frutategi erabat sinonimotzat eman behar ditugu.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-21): Forma hobetsitzat eman ordez, definitzaile gisa aipatuko da hirugarren adierakoa: «frutategi iz. 1 'fruta gordetzeko lekua'. 2 (supermerkatuetako saila). 3 'fruta-denda'».

fu
onomat. Putz egitearen edo ufakoaren onomatopeia. Fu eginez kandela itzali zuen.
Azpisarrerak

Aztergaia: fu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

putz egitearen, ufakoaren onomatopeia.

fuel
iz. Fuel olioa. Abenduaren 30ean, Prestige petrolio-ontziak isuritako fuela Lapurdira hurbiltzen hasi zen.

Aztergaia: fuel

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:30 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira fuel 5: M. Irazgoiti ("petrolioaren langileek eta trenetakoek akordio bat iritsi zuten, bigarrengoek etxe-kontsumorako behar zen fuela karreiatu zezaten"), X. Mendiguren B. ("Petroliotik gasolina, gasolioa edo fuela moduko gaiak ateratzen dira"), J.M. Angulo ("beste erregai (ikatz, fuel etabar.) batzuen bidez lortu arren..."), E. Garmendia (zerrenda batean: "Zulapen plataforma / Birfindegia / Bituminosoak / Fuela / Diesela / Kerosenoa / Petrolioa"), J.R. Aizpurua ("Ikertzaileek egindako kalkuluen arabera, 1 tona etxeko zabor, 120 litro fuel eta 200 kg ikatz baliokideak dira"); fuelolio 2: Saioka/3 2 (zerrenda batean: "petroliountzia / petroliobidea / gasolina / gasolioa / olioak / fuelolioa / alkitrana / plastikoak", "ikatza edo fuelolioa errez lortzen da"); fuel-oil 1: M. Navarro ("Batzordearen ikerketa baten arabera, horrek ondoko salneurri-aldaketak sortuko lituzke: ardoa % +67, garagardoa % +21, alkohola % +88, tabakoa % +120, 'super' gasolina % +21, fuel-oil astuna % +8"); fueloil 1: Kimika/3 ("Bere abantailetako bat, kutsadura gutxiago sortzea da, ikatza edo fueloila ez bezala").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fuel : DFrec 7, AB38 2, AB50 2, Euskalterm 2 (hauetan 1 fuel-oil sinonimoarekin); fuel-oil : AB38 2; fuel oil : AB38 3; fuel-olio : HiztEn, LurE; fueloil : AB38 1, AB50 1; fuelolio : DFrec 3, AB38 6; fuelplanta : DFrec 1.

Sektore jakin bateko informazioa

HezkAdmin: fuel // EEgunk: fuel, fuel-oil.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fuel-olio : EuskHizt (1977; fuel 1977), HiruMila ('fueloil'), ElhHizt, EskolaHE, PMuj DVC ('fuel-oil') // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: fuel / EEgunk: fuel, fuel-oil.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(fuel-olio-ren forma laburra).

fuel olio, fuel-olio
iz. Erregai isurkaria, koipetsua eta kolore ilunekoa, petrolio gordinaren destilaziotik lortzen dena.

Aztergaia: fuel olio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: fuel-olio [da nire ustez hobesteko grafia] (1995-04-18)

fuel-oil
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fuel-oil-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. fuel olio].

Aztergaia: fuel-oil

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

EEgunk: fuel, fuel-oil.

Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. fuel-olio.

fuente
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fuente-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. erretilu].

Aztergaia: fuente

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

Prestas: 45 lek. (B 19 / G 26).

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. erretilu.

fuera
interj. herr. Norbaiten edo zerbaiten aurkako oihua, alde!, kanpora!-ren baliokidea. Fuera kanpotarrak!

Aztergaia: fuera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Bigarren mailan onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Ahozko erabilerak

Ipar. ere ezagun-erabilia da, ahozkoan bederen

Euskaltzaindiaren Arauak

Herr. 'alde!, kanpora!'

Informazio osagarria
Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Herr. Ik. alde!, kanpora!

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E109]: beharrezkoa?

 - Erabakia: BAgiria (1997-03-21): zerrendan behar dituen ohar eta debekuekin ageri da eta ez du beste oharren beharrik.

fueraka
1 adb. fuera esanez. Besteak han, bilkura okaztagarri haren inguruan, oihuka, fueraka, txistuka.
2 adb. Taldean jokatzen den eta, tantoa galdu ahala, jokalariak kanporatzean datzan pilota-jokoan. Errekreo denboran fueraka jokatzen genuen.

Aztergaia: fueraka

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-02-25 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

kanporaketa, fueraka

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Informazio osagarria
Lexema baztertuaren ordaina

Ik. kanporaketa

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

adlag.

fuerte
1 adj. Heg. beh. Bortitza, indartsua, sendoa. Ik. azkar1. Gorputz handia ez daukat, baina bai zimela eta fuertea.
2 adb. Heg. beh. Gogor, indarrez. Oihuka hasi ziren izugarri fuerte.
3 iz. Heg. beh. Gotorlekua. Amerikar koronel hori izan zen fuerteko buruzagia.

Aztergaia: fuerte

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:14 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

1 izond. Heg. Beh. 'bortitza, indartsua'. 2 iz. Heg. Beh. 'gotorlekua'.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K201]: "Hartzekoa beharbada "fuera" bezala. Eman fuerte! Usain fuertea du. Fuertea da oso" (2006-03-03)

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]:  Fuerte 1-erako hortxe dugu sendoa, beste sinonimoak baino erabiliagoa. Fuerte 2-rako ikus gorago gotorlekurako esana.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-21): Ohargileak proposatu duen hirugarren definitzailea erantsiko zaio, gainerakoa bere hartan utziz: «... 'bortitza, indartsua, sendoa'. 2...».

fuga
iz. mus. Kontrapuntuaren erregelen arabera eratutako musika forma. J.S Bach-en organo fugak. Fuga bat lau ahotsetara.

Aztergaia: fuga

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau69
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

'musika-mota'.

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

musika-mota

fuksia
1 iz. Onagraceae familiako Fuchsia generoko landare belarkara edo zuhaixka, apaingarritarako landatzen dena, arrosa ilun koloreko lore zintzilikari ikusgarriak ematen dituena (Fuchsia sp. ). Fuksiak, adibidez, parterreak osatzeko erabiltzen dira.
2 iz./adj. Fuksiaren loreen kolorearen antzekoa, arrosa iluna. Matisse-ren paperezko lauki koloreetakoak, berdea, urdina, fuksia, beltza, oihalean itsatsiak.

Aztergaia: fuksia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2008-07-08

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: fuksia; petenta: Fuchsia sp.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

NekHizt: Sin. petenta (es pendiente de la reina).

Erdaretako formak

OfQuLF: petit arbre à fleurs; couleur rappelant celle des fleurs de cet arbre || Léonard Fuchs || botaniste bavarois en l’honneur duquel on a nommé cet arbre.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

1 iz. Fuchsia sp. 2 iz. eta izond. (kolorea).

fula
1 adj. Afrikan, batez ere Ginean eta Nigerren, bizi den herri nomada batekoa, herri horri dagokiona.
2 iz. Herri horretako kidea. Ez da soilik tuaregen iraultza; arabiarrak batu zaizkio eta, 2012. urtetik, songhaiak eta fulak ere bai.
3 iz. Herri horren hizkuntza.

Aztergaia: fula

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza).

fular
iz. Zetazko edo kotoizko oihal finez egindako lepoko zapia, gehienetan luzean zabalean baino handiagoa izaten dena. Gogoan dut behin nola agertu zen, lepoan zetazko fularra zuela, mukuru betetako gelaren aurrean. Neskak aurpegia makillatuta eta buruaren erdia ozta-ozta estaltzen dieten fularrak jantzita.

Aztergaia: fular

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. foulard.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

Prestas: 22 lek. (B 6 / G 16) / EEgunk: "fular († foulard)".

Lantaldearen irizpideak
Aski nazioartekoa da

aski nazioartekoa da hitza; adieraren aldetik izan liteke arazotsuagoa.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

fumarola
iz. geol. Sumendi baten arrakaletatik edo haiei darien labatik irteten diren gasen eta lurrunen nahasketa; arrakala edo pitzadura hori bera. Kraterrera sartu ginen, fumarola artean. Itsasoko fumaroletan aurkitu dira mikrobio hauek.
fumigatu, fumiga, fumigatzen
du ad. med., nekaz. Kea, gasa edo lurruna hedatu, desinfektatzeko edo soroetako intsektu kaltegarriei eraso egiteko. Mauritanian, 6.029 hektarea fumigatu zituzten. Ez darama ezer soinean, ezpada maskaratxo zuri bat musuan eta fumigatzeko tresnak eskuetan.

Aztergaia: fumigatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

NekHizt

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

fumiga, fumigatzen.

Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena

du ad.

Jakite-arloak

Med. eta Nekaz.

Orrialde guztiak:
 

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper