Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

albo sarreran adibide azaldu gisa ematekoa.

Forma baten adiera(k)

alborengoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

albondiga EB 1 (Balea eta euskaldunak: "Adituek diotenez, horrelako albondigak halako ardo berezi batekin lagunduz gero, "boccata cardinale" duzue mahai gainean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

albondiga : HiztEn, Euskalterm 6 (bestetan ez da jaso forma edo/eta ordainik).

Hiztegietako informazioa

albóndiga / boulette formen ordainak hiztegietan: HiruMila: almandrongila, albondiga; ElhHizt: albondiga, almandrongila; Lur EC/GE: albondiga; Lur EF/FE: "1. albondiga, xehakin; 2. bolattoa"; Casve FE: "bibilxko; (viande) arbilget"; PMuj DCV: amandongilla, txitxi-opil. Hiztegiotan ez dugu aurkitu: EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, Lh DBF, PMuj DVC, DRA, HaizeG FB eta BF, T-L LFB.

Sektore jakin bateko informazioa

Sukaldaritzakoetan jasoak: albondiga (SukaldHas 66. or.); arrain-pilotak (GiltzSukal 64-65. or.)

albondiga iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, albondiga-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. haragi bola].

albondiga 45: Argia (“Cadet ek agintailuak aldatu ditu, sweetpad izeneko esfera erdiak jarri ohiko tresnen ordez; helburua: betiko moduan botoiak urduri, azkar eta gogor zapaltzen ibili beharrean, jokalariak agintailua xuabe, kariño handiz ukitu behar izatea, etsaia albondiga odoldu bat bihurtu nahi badu”), Berria 4 (“Albondigak ere bazeudela, eta solomoa, baina, ezetz, izkirak ere eman zizkigutelako, eta sabelak ere bere mugak dituelako”), EiTB 17 (“Haragi gisatua eta albondiga batzuk ekarri dizkizut”), Elkar 4 (“Aspaldi jan al dituzu albondigak? -galdetzen dio aitak, Jaione berera iristen denean, maletatxoa husten hasi orduko”), Consumer 19 (“Hasieran, adibidez, errazago jango dute berdurak xehe-xehe egin, eta haragi xehatuarekin haragi-bola edo albondiga eginda, edo etxean egindako hanburger gisa, edo, bestela, haragia, arraina edo arrautza duten plateren osagarri“).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

albondiga 2, Karlos Zabala (“Bibote exkaxa zuen, hankak hezur eta azal, sabela zepelin bat baino handiagoa, albondiga bat ematen zuen bi txotxen gainean”).

Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean

ez du baldintza minimoa betetzen; baina ez dugu ordezko hoberik ezagutzen, eta onarpen eske aurkezten da.

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Arrakasta handirik ez du izan ordezko gisa proposatuak baina albondigak ez ditu gutxienekoak betetzen. Oraingoz ordezko egokiagorik ez da aurkitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

egin: -ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

albo sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

utzi: -ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

albo sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 38 (Elkar 4, Euskaltzaindia 15, UEU 19); ETC 79

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: alborakuntza iz. (Hizkl.) parataxis, yuxtaposición / Adorez: 0 / Labayru: alborakuntza iz. Hizkl. yuxtaposición. Esaldi konposatuak osatzeko erabiltzen da alborakuntza: La yuxtaposición se utiliza para crear frases compuestas / NolaErran: 0 / Euskalterm: justaposizio, alborakuntza // EGram: alborakuntza 23, justaposizio 2.

Erdaretako formak

[Hizkl.] es yuxtaposición / fr juxtaposition: Elhuyar: justaposizio, alborakuntza / Adorez: justaposizio / Labayru: justaposizio, alborakuntza / NolaErran: alboratze, alboraketa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa dagokion markarekin.

Jakite-arloak

Hizkl.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 38 (Berria 2, Elhuyar, UEU 35); ETC 206

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: alborapen iz. (Mat.) sesgo / Adorez: alborapen iz. (Mat.) sesgo; alborapenaren zuzenketa: corrección del sesgo / Labayru: 0 / NolaErran: 0

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Nahiko espezializatua da, baina jaso liteke dagokion markarekin.

Jakite-arloak

Mat.

Euskaltzaindiaren Arauak

alboratu, albora, alboratzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

alboratu, albora, alboratzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alboratze 1: J. de Txurruka (“Erromatar zuzenbidearen ikasketengan gehien ikusi izan den gaien artean XIX. gizaldiaren azkenaldean hasi eta, interesaren alboratze nabarmentsua ikusi daikegu; jadanik ez da erromatar zuzenbidea oraindino pandektistak zerabilen justiniarrek ezarritako oso-osoko eran ikasten”).

alboratze 2: Deia (“Lehen esan dut pertenentzia sentimenduekin eta nortasunekin ere antzeko zerbait gertatuko dela, eta nortasunen ezkutaketak inolako ezeztatzerik suposatzen ez duen bezala, eta nik, pertsonalki, euskaldun izaten jarraituko dudan arren, etengabe aldatzen ari den Europa honetan, Europaren hazkundeak, tipula baten geruza kontzentrikoen metaketa edo alboratze gisako prozesu gisa, beste sentimendu batzuk gainjarriko dizkie nire egungo pertenentzia sentimenduei”), Berria (“Isiltasun luzea, isilik egoten ohitutako gizonarentzat. Independentzia ondorengo garaietako loria, 70eko hamarkadatik aurrera gertatutako 20 urtetako alboratze eta ahaztura, eta azkenik 1990etik gaur egun arte iraun duen bigarren loraldia”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alboratze 1: Filosofiako gida (“Eta erlijioen historiak ezer erakusten badigu, alde baterako edo besterako alboratzeak dira”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Jatorrizko forma

alborengo, pneumonia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

albornoz "Albornoz, capote de aquella tela [barragán], albornoza, albornozko kapa andia " Lar.

albornoz 40: Berria 1, Deia 1, DiarioVasco 4, EiTB 26, Elkar 8.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

albornoz 20: Joxe Azurmendi 6, Unai Iturriaga 5, Aingeru Epaltza 3, Piarres Xarriton, Arantxa Iturbe, Jon Alonso, Lourdes Oñederra, Patziku Perurena, Iñigo Aranbarri.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: bainu-txabusina (TN).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es albornoz / fr peignoir: Adorez: bainu-txabusina, bainu-soineko, bainu-bata / Elhuyar: bainu-txabusina, bainu-bata; albornoz (Heg.) / Labayru: bainu-bata | -txabusina, albornoz / Zehazki: bainu soineko / NolaErran: bainu soineko.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Proposatutako ordezkoek ez dute arrakastarik izan. Jasotzekoa da Heg. markarekin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan alboroke 1 (Mg PAb: "Alan egin daiguzan bake osuak, emoidazu esku ori, ta adiskide garialako ezaugarritzat egin daigun alborokia...").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

albroka ("Bildu ziren albroka batetan eta tratu bat zigilatu zuten") eta alboroka ("Partidaren bezperan alboroka moduko bat egin zuten ezkien plaza erdian, despedida moduan") bana jaso dira, F. Juaristiren obra banatan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alboroke : HiztEn-LurE; alboke : LurE. Ez da agertu besteetan (DFrec, AB38, AB50, Euskalterm).

Hiztegietako informazioa

Hiztegietakoak: alboroke bakarrik eman dutenak: HiruMila; ElhHizt; EuskHizt; Lh DBF; alboroke eta alboke : EskolaHE, HLEH; cf. PMuj: alboka, alboke, alboroka, alboroke, alboroko; DRA: alboka, alboke, alboroka. Ez da alboke, alboroke formarik aurkitu hiztegiotan: Lur EG/CE, Lur EF/FE, HaizeG, Casve.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

otordu arina, gertaeraren bat ospatzeko lagunartean egina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu albufera forma aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

albufera 1 (Kuxkux 6. Giza Zientziak).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

albufera : AB38 1; HiztEn: "itsasotik lur-zerrenda batez banandurik dagoen ur gazia"; Euskalterm 1; itsaspadura : HiztEn ("Ik. albufera"); Euskalterm 1.

Adiera bereko beste formen erabilerak

cf. inguruko batzuk: aintzira : LurE-EskolaHE ("ur geldizko hedadura iraunkorra eta aski handia, ik. lintzura, laku, umantzi"; umantzi : LurE-EskolaHE ("ik. aintzira"); EuskHizt ("aintzira txikia"); urmael : HiztEn ("lurrazaleko sakonune natural edo kokaleku artifizial batean dagoen urbildu ez oso handia, normalean iraunkorra"); LurE-EskolaHE ("parke edo lorategietako urtegia, askotan barandaz eta apaingarriz hornitua dagoena (...); aintzira txikia"); EuskHizt ("1 aintzira txikia; 2 parke edo lorategietako urtegia, askotan barandaz eta apaingarriz hornitua dagoena").

Hiztegietako informazioa

albufera / lagune, étang naturel formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: albufera; HiruMila: albufera, itsas padura, itsas aintzira; Lur EF/FE: umantzi, urmael; HaizeG FB: ur-langa, ur-mael; PMuj DCV: ur-langa; kresal-aintzira. Ez ditugu aurkitu Casve FE, Lur EG/CE, T-L LFB hiztegietan.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (DLLF): lagune, étang naturel [en particulier sur la côte du Levant espagnol]; (DCF): étang maritime; it (L. Ambruzzi): laguna presso il mare: "la Albufera de Valencia"; ca (DCC): albufera; en (Collins): (Valencia y Mallorca) lagoon; de (Slaby-Grossman): Val Mall Strand-, Salzwasser/see / Lagune, Tidelagune.

Jakite-arloak

Tekn. (ia izen propioa da, eta gaztelaniazkoa; baina hedapen-arriskurik gabea).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ø

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EEBS: album: 3 ager.; albun: 5 ager.

Jatorrizko forma

album, (albun)

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta egokituz onartzekoa

album hobetsiko luke batzordeak

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-m

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

tokiz aldatzea; aldaketa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

aldako usoak 'paseko usoak'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Idazkera egokia eskaintzen du

-aa- formakoa proposatu da, bestela identifikagaitza litzatekeelako.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Maiztasuna

g.er.

Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean

ez du mailegu onartzekoen minimoa betetzen (ezezaguna da Ipar.); baina ez da ikusten ordezkatzeko modu errazik.

Erabileremu dialektala

Heg.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-bera/-kor.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

aldakorra.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-etxe.

Forma baten adiera(k)

janztetxea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ezin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Txostenaren laburpena

ik. abiadura-kaxa sarrerako informazioa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan aldagailu 'jantzi-aldagarria' adierako 1 (DvHoty), 'tileta' adierako 1 (Broussain Eusk 1920) eta 'aldaketa' adierako 2 (Lf, Herr 8-9-1960).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aldagailu : AB38 2 ('cambiador, intercambiador'; 'plantador, erreminta'), AB50 4 ('transformador' 2, aldagailu-banaketategi [itzulpenik gabe] 1, eguratserako aldagailu 'centro de transformación tipo intemperie' 1), HiztEn-Harluxet ("iz. Autom. Ibilgailu batean mugimendua, abiadura desberdinekin, motoretik gurpil eragileetara transmititzen duen mekanismoa, palanka eta abiadura-kaxaz osatua"), Euskalterm 7 ('conmutador' 1, aldagailuaren palanka 'palanca de cambio' 1, aldagailuaren pedal 'pedal cambio' 1, aldagailu-babesle 'protector de cambio', abiadura-aldagailu 'cambio de velocidades' 1, erreminta-aldagailu 'cambiador de herramientas' 1, orratz-aldagailu 'cambio de agujas' 1); aldagailutegi : AB50 13 ('centro de transformación' 11, 'estación de transformación' 2). Cf. Txirrindularitza Hiztegia: aldagailu (cambiador; cambiador de marchas / dérailleur / derailleur; derailleur gear), aldagailuaren palanka (palanca de cambio / manette de dérailleur / gear-change lever; shifter).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietako adierak: EuskHizt: "1 Aldagarria. 2 Aldaketa, berrikuntza"; ElhHizt: "iz. (Autom.) Cambio"; HiruMila: "iz. repuesto, recambio (pieza de), alternador"; Casve EF: "pièce de rechange"; HaizeG BF: "objets à déplacer"; Lh DBF: "1 objets à changer; #mdash# 2 (Brouss., Eusk., I, 68) tilde ou signe modifiant une lettre"; PMuj DVC: "1 transformador (Fis.). 2 cinta transportadora. 3 locomotor, locomotivo. 4 policopia, multicopia. 5 registro o mecanismo de cambios"; DRA: "Muda de vestido (...) 2 Cambio". Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Lur EF/FB, BeraLzM, A (ezta LurE / EskolaHE ere).

Euskaltzaindiaren Arauak

aldagailu Ipar. 1 'aldagarria'. 2 'aldaketa'

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpena aldatzeko eskatuko zaio Euskaltzaindiari, adierazten ez duena soil dezala [azalpen zaharrean arauak zioen: "ez da 'aldatzeko tresna'"]: hau da, tradizioan duen adiera jasoz, gaur izan dezakeen berriari ateak itxi gabe uzteko, honetarako osaera egokikoa denez.

Adiera okerrak eta ordezko forma(k)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

ia aldaezina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

beste hizkuntzekiko erreferentziaren arabera moldatua da, baina premia dago. Honekin batera aldagarri izond. onartzekoa da.

Kategoria

iz. eta izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Er. gabea da tradizio zaharrean, eta gaur ere bide handirik egin gabea: okerra dela esan gabe (aldagarri izond. kategoriakoa onartuz gero, halere), lantaldeak ez du onartzeko aski datu edo oinarri.

beste hizkuntzekiko erreferentziaren arabera moldatua da, baina premia dago. Honekin batera aldagarri izond. onartzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Maiztasuna

g.er.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

haize indartsu eta euritsua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

aldatzea, aldaketa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

etxe-aldaira.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Sin.: sustrai-puja.

Kategoria

iz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

aldaki 'kopia'

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

aldako uso adibide azaldua aztertzean proposatu da aldako azpisarrera berria egitea eta aldako uso azpisarrera berriaren adibide gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa alda sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

aldameneko

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldamen sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

aldamenera(tu), aldameneratzen.

Erabileremu dialektala

Gip.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Jatorrizko forma

aldapa, aldats

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: aldapan egon ; eta adib. gisa: aldapan behera, aldapan gora.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.