Jatorrizko forma

(tren)geraleku

Forma baten adiera(k)

Euskaltzaindiaren Arauak

Geranium sp.

Landare eta animalien taxonomi izena

Geranium sp.

Euskaltzaindiaren Arauak

gerarazi, geraraz, gerarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gerarazi, geraraz, gerarazten

Euskaltzaindiaren Arauak

geratu, gera, geratzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

geratu, gera, geratzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gerba forma behin ageri da (J.M. Satrustegi: "Portu gainean gosalduko genuela esan diet eta jarraitu dugu. Iruzki zoragarria zegoen azkeneko gerban. Lainoska arro batek estaltzen zigun beherean herria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gerba : HiztEn-LurE, Euskalterm 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

'intxaurrondo, urritzondo edo gaztainondoaren lore arren multzo zintzilikaria'.

Formen arteko bereizketa semantikoak

gerba 'intxaurrondoarena edo haritzarena bezalako lore arren multzo zintzilikaria'; garba 1 garrama, tresna; 2 azaoa.

Corpus eta hiztegietako datuak

gerente, gerentzia eta kudea- formak begiratu ditugu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

kudeatu IE 2: Lf ap. Zait Plat ("Azken mailakoek ez dute izanen deus ere ikustekorik herriaren kudeatzeari buruz"), Lf ap. Casve SGrazi ("Errienta [...] xingola bat seinale, eginkizunen kudeatzeko"); Ik. OEH argitaratuan gainera Herr 1955 eta 1963 ("Adi-arazi dute [...] nahiago luketela politika hori bera bertze norbaitek kudea baleza", "Basakeria hutsa da gisa hortan politikaren kudeatzea"), Lf ELit ("Etxekandere baten beharra, barneko lanen kudeatzeko eta familiari alaitasun berri baten ekartzeko"), Alth ap. Lander RIEV 1911 ("Küdeatzia, lema"); kudeatzaile IE 1: Zub ("Kudeatzaile horier yarraikitzen dira ardiak maltsoki"); Ik. OEH argitaratuan gainera Herr 1955, 1959 eta 1964 ("Gure goresmenak bai Lekuindar kudeatzaleri, bai [...] ostaler adixkideari", "Errege ohia [...] jauregian zagoen eta fama zen hura zela azpitik politikaren kudeatzaile", "Vietnam-eko tropen kudeatzalea aintzindari amerikanoa ba omen zen") // Ez dugu gerente , gerentzia formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gerente (eta j- 6) 17 ager.: B 1 (Santa Mariñe 1994); G 1 (J.M. Artzalluz); EB 15 (M. Irazgoiti 2, Elhuyar, EHAA 1986-1993, ArrPress 1989, Egunk 1981, A. Iban 2, Ikastola 1992, K. Izagirre 5); gerentzia (eta j- 2) 5 ager.: B 2 (SM Eztenk); EB 3 (G. Nazabal, EHAA 1993, NPAO 1994); kudeaketa (eta ekonomi k., hirigintz k., k. helburu, k.-kreditu, k.-lan, k.-lankidetza, k.-sistema, k. zuzendari, k. zuzendaritza, udal k.) EB 90: X. Garagorri 2, I. Fernandez 2, Ondare eskualdaketa 1990, XedBilduma 1989 3, Legazpi 87-88, ZerbGidaliburua 1989, EHAA 1984-1992 bitartekoak 27, AAO 1989 11, BEO 1990 3, J. Artaraz, X. Arana 5, A. Aldezabal, Eusko Ikaskuntza, EstiLib, UZEI 2, GAO 1992-1994 15, BAO 1992-1993 4, Egunk 1992-1994, J.M. Ormaetxea, NPAO 1994, Koperatiben Legea 1993; kudeakuntza EB 2: MAtx, G. Ansola; kudeantza EB 1: B. Oihartzabal; kudeari IE 1: Herr 1983; kudea-sistema EB 1: UZEI; kudeatu 29 ager.: IE 3 (Lf, Otoizlari 1985, Herr 1992), EB 26 (Zabal 1974, J.L. Davant 2, J. Tobar-Arbulu, K. Zuazo, XedBilduma 1989, EHAA 1989-1994 bitartekoak 9, HerrizH 1988, Koperatiben Legea 1993, X. Arana, B. Oihartzabal, UZEI 2, Egunk 1992, BAO 1993, GAO 1994 2, UnescoAlb 1992); kudeatzaile EB 10: XedBilduma 1989, Azurm 2, M. Arozena, Koperatiben Legea 1993 4, UZEI, EHAA 1992; kudeatzailetza EB 1: EHAA 1990; kudeatze (eta gizarte k., k.-ahalmen, k.-egitasmo) EB 5: KultUrtekaria 1985, Mundua 1993, M. Navarro, ZerbGidaliburua 1989 2.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gerente : DFrec 1, AB38 2, AB50 3, HiztEn, Euskalterm 5; gerentzia : AB50 1, HiztEn, Euskalterm 4; kudeaketa : HiztEn, Euskalterm 30; kudeamendu : Euskalterm 4; kudeatu : DFrec 4, AB50 10, HiztEn, LurE, Euskalterm 4; kudeatzaile : DFrec 2, AB38 1, AB50 2, HiztEn, LurE, Euskalterm 10; kudeatzailetza : Euskalterm 1; kudeatze : AB50 1, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

gerente : BEZ ("Gerentea, Zuzendari Ahalduna, Langilego burua: Gerente, Director Apoderado, Jefe de Personal"), EEgunk ("gerente, gerentzia"); HezkAdmin (eta gerentzia ); Prestas: 14 lek. (B 6 / G 8).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gerente : HiruMila, ElhHizt; gerentzia : HiruMila, ElhHizt; kudeaketa : HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF; kudeatu : EuskHizt (*1926, 1976), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE ('administrar') eta EF/FE, Casve EF (küdeatü), HaizeG BF, Lh DBF, DRA (Lhande aipatuz), PMuj DVC; kudeatzaile : EuskHizt (~1930), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE ('gestor, administrador') eta EF/FE, Casve EF (küdeazale), DRA, PMuj DVC; kudeatze : EuskHizt (1962), Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj DVC // HiruMila: kudeakide, kudeakidetza, kudeamen, kudeamengabezia, kudeatzailetza.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal gerente / gérant formen ordainak: gerente : HiruMila, ElhHizt // HiruMila: kudeatzaile // Lur EF/FE: administratzaile, kudeatzaile // XarHizt: arduradun, kudeatzaile, artezkari // Casve FE: -zain, zainlari, etxekizale // HaizeG FB: behargile, zaintzale, atxikitzale, kudeatzale // T-L LBF: kudeatzale, atxikitzale, -zain // PMuj DCV: eraentzaile, aduradun; g. director: artezkari, zuzendari, gidari, buruzagi // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Azkue Aurkibidea.

gerente 106: Berria 38, EiTB 64, Argia 4; kudeatzaile 241. // gerente 529: Aizu 3, Argia 29, Berria 147, Deia 2, DiarioVasco 52, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB 212, ElCorreo, Elhuyar 7, Elkar 18, Erlea, Consumer 4, Espainiako Gobernua 7, Goiena 7, HABE 3, Jakin 8, Laneki 6, UEU 17, Uztarria 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gerente 192: Berria 134, Anjel Lertxundi 10, Bego Montorio 6, Ramon Saizarbitoria 6, Bernardo Atxaga 5, Joseba Sarrionandia 5, Aingeru Epaltza 3, Lopez de Arana 2, Pako Aristi 2, Xabier Mendiguren Elizegi 2, Edorta Agirre 2, Oskar Arana 2, Karlos Zabala, Iban Zaldua 3, Felipe Juaristi, Joxemari Iturralde, Juan Garzia, Txillardegi, Josu Zabaleta, Edorta Jimenez.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

BEZ: "Gerentea, Zuzendari Ahalduna, Langilego burua: Gerente, Director Apoderado, Jefe de Personal" / EEgunk: "gerente, gerentzia" / HezkAdmin: gerente / Prestas: 14 lek. (B 6 / G 8).

Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

mailegu onartzekoen baldintza minimoa betetzen du, baina formaren aldetik bakarrik, adiera bana baititu gaztelaniaz eta frantsesez: arazoak sor litzakeenez, eta kudea- formakoak aski hedatuak direnez, hauek proposatuko dira, ordaintzat.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez da beharrezkoa mailegua, ordain egokia baitu euskaraz (kudeatzaile); batzorde ahaldunduak baztertu du.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gutxienekoa betetzen du eta maiztasun handia du (baliteke zenbait idazlek gaztelaniazko gestor, -a / gerente bereizteko behar izatea). Jasotzekoa da ‘kudeatzailea’ definitzailearekin.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. kudeatzaile.

Forma baten adiera(k)

kudeatzailea.

LB: 69; ETC: 149.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: gerentzia iz. gerencia [cargo y oficina] / Adorez: gerentzia e. kudeaketa, kudeatze / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gerente, gerentzia" / HezkAdmin: gerencia.

gerente iz. Kudeatzailea. Administrazio-kontseiluko burua, gerentea eta gainerako kideak errege dekretu bidez izendatuko dira.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da, gerente aruatuarekin batera. Heg. marka dagokio, baita lehendik arautua dagoen gerente formari ere.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. kudeaketa, kudeatze.

Erabileremu dialektala

Heg.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: gerezi-aranondo: Prunus cerasifera; gerezi-erramu: Prunus laurocerasus; gereziondo: Prunus avium; gereziondo japoniar: Prunus serrulata; basagereziondo: Prunus avium; otsagereziondo: Prunus padus.

Landare eta animalien taxonomi izena

Euskaltzaindiaren Arauak

Prunus avium.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: basa-gereziondo , gereziondo japoniar (edo Japonia-gereziondo , hau hobetsiko balitz).

Landare eta animalien taxonomi izena

Prunus avium

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-tze/-ondo.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Batez ere Zub.

Forma baten adiera(k)

gereziondoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

Gergovia / gergoviar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Jatorrizko forma

talka-geriza

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gerizan ; eta adibide gisa: geriza egin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz. eta izond.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

geriza sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

gerizatu, geriza(tu), gerizatzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gerizatu, geriza(tu), gerizatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gerizpean , gerizpetan .

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pe

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: adib. / LurE: AS: geriz(a)pean / ElhHizt: adib. / EskolaHE: AS: geriz(a)pean

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an/-tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gerizpe sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gerizpe sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

gerizpean.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

itzaltsua.

Euskaltzaindiaren Arauak

gerizpetu, gerizpe(tu), gerizpetzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gerizpetu, gerizpe(tu), gerizpetzen

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-petu

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gerla eta eratorri-konposatuen 782 ager.etatik 745 IEkoak dira, eta gainerakoak gerra ere badarabilten besteonak: Mg, Balad, Azc, Alzola; Or, Vill, Lek; MEIG; gerra eta eratorri-konposatuen 953 ager.en banaketa: B 294, G 527, IE 10 (Mdg, Izeta eta gerla ere badarabilten Bordel, Xarlem, Mde), EB 122 (MEIG, Arti). Eratorri-konposatuak: gerla bilatzale 1; gerla bitzale 1; gerla burrunba 1; gerla denbora 9; gerla-denbora 1; gerla egil(l)e 3; gerla egin 68; gerla fama 1; gerla gizon 3; gerla-gizon 6; gerla hots 1; gerla jente 6; gerla leku 1; gerla mehatxu 1; gerla seiñale 1; gerla zibil 6; gerla-ezkila 1; gerla-toki 2; gerlakari 1; gerlapide 1; gerlaratu 1; gerlari 63; gerlari arropa 2; gerlate 24; gerlati 5; gerlazale 1; gerra egin 24; gerra egun 1; gerra garai 1; gerra gintza 1; gerragintza 3; gerra giro 1; gerra gizon 1; gerra-gizon 9; gerra lagun 1; gerra miñ 1; gerra usaiñ 1; gerra zale 2; gerrazale 3; gerra zibil 3; gerra-agintari 1; gerra-aldi 1; gerra-batzarre 4; gerra-denbora 3; gerra-denpora 1; gerra-etxe(txo) 3; gerra-gai 1; gerra-gin 1; gerragin 6; gerra-gose 1; gerra-lan 1; gerra-nahi 2; gerra-ontzi 1; gerra-sari 1; gerra-soñu 2; gerra-toki 1; gerra-tresna 1; gerradi 1; gerraeraso 1; gerragilla 1; gerragin 1; gerraka 1; gerralari 3; gerrari 1; gerrari 94; gerrari-buru 1; gerrate 87; gerratoki 1; gerratu 1; gerrero 4; gerrier 5

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gerla : G 12, IE 70, EB 74, EgAs 29; gerra : B 29, G 90, IE 3, EB 256, EgAs 29. Eratorri-konposatuak: gerla egin 8; gerlari 17; gerlaondo 3; gerlaurre 1; gerlaaintzina 2; gerlate 1; gerlero 3; gerra egin 7; gerraketa 1; gerraldi 2; gerraondo 23; gerrari 4; gerrate 88; gerrategi 1; gerraurre 26; gerrazale 2; gerroste 16.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: gerla 64, gerra 251; AB38: gerla 31, gerra 69; AB50: gerla 3, gerra 48

Jatorrizko forma

gerla, gerra

Jatorrizko forma

gerla, gerra(te)

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Batera bizkaiera eta gipuzkera euskalkietakoa da

gerra da euskara osoari begira hobestekoa, Ipar./Heg. banaketa argikoetan bezala.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gerla-denbora, gerla egin, gerla handi, gerlan .

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. gerra

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GERLA DEKLARATU. Declarar la guerra. Hei daroe gerla deklaraturen. EZ Man I 73. Zure etsayik handienari bezala gerla deklaratu behar diozuna. He Gudu 104. Zeinari [Jainkoari] krimak gerla deklaratzen baitio. Jaur 383. v. tbn. ES 109. Brtc 99. Xarlem 1493. Gy 299

gerla deklaratu 9: Berria 6 (“Austria-Hungariak gerla deklaratu zion Serbiari, uztailaren 28an”), Jakin (“Egun horretan gerla deklaratua izan zen”), Argia 2 (“Hartara matxinatzen gara, eta denborari gerla deklaratzen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gerla deklaratu 7: Herria 3 (“Alegia deus, autoari gerla deklaratua zaio Angelun”), Elena Touyarou 3 (“Hori guzia normala zen jakinez hiru hilabete lehenago Frantziak Austriari eta Prusiari gerla deklaratu ziela, eta ordukotzat, iparraldean eta ekialdean gudukan hasiak zirela”), Michel Oronoz (“Frantziak gerla deklaratzen dako ofizialki Espainiari 1793ko martxoaren 8an”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, komeni da gerra deklaratu forma ere azpisarrera bihurtzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gerla sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gerla sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gerla haundi 3: Zub 2 ("1914-eko gerla haundian saltzen dituen bere ardiak", "Emeki, emeki, sos pilixta bat bildurik, artalde baten yabe egin zen, eta gerla haundiaren denboran ardiak nahi zuen prezioan saldurik, itzultzen zen bere sor-xokorat"), Lek SClar ("Oiek geienak gerla aundian ibilliak ziran"); gerra haundi 1, Ldi IL ("Eleizalde'k lan ori ain txuxen ere Europa'ko guda, edo gerra, aundia baño leentxeago idatzi zun").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gerla ha(u)ndi 11: Barb ("Zuetaz zer othe diogu hemen? Zer, bereziki Gerla Handiaren ondotik?"), Zerb Herr 1944 ("Makedoniako eskualdean gerla handia egin zuten Eskualdun xahar batzuek badakite oraino zer erran nahi duten mintzaira grekazko hirur hitz bitxi hauk"), Herr 1969 ("Zuetaz zer othe diogu hemen? Zer, bereziki Gerla Handiaren ondotik?"), J-L. Davant ("Azken hiru gerla haundiak [...] Lehenaz baliatu zen Bismarck, Alemaniako estadoan elgarri lotzeko eta populuen bat egiteko. Bigarrenak odol hustu zituen Frantzia, eta oraino gehiago Bretania eta Euskal Herria"), J. Haritschelhar ("Gerla eginik, bigarren gerla handia, Indoxina gero eta han oldartu da ikusiak ikusirik"), A. Loidi 4 (adib.: "Gerla Handiko gudu-toki garrantzitsu gehienen kontaketa egiten digu euskaldunen ibileren bitartez", eta Barbier aipatuz: "Barbierek [...] "Gerla Handiko kantuak" izeneko bertsoak argitaratu zituen"), Murgil/4 2 ("Gerlaren kausaz hildakoen artean, zibilen ehunekoak: Lehen Gerla Handian % 13, Bigarren Gerla Handian % 70"); gerra ha(u)ndi 6: Azurm ("Gerra Haundi bien artean"), X. Olarra ("Gerra Handia deitu zuten Teutoniar migrazio gerarazian parte hartu nuen"), V. Huici ("Errestaurazioan, eta Gerra Haundiaren aldeko abagadunearekin, goi-burgesiak Euskal Herriaren industrializazioari ekin zion eta klase agintari bezala finkatu zen"), A. Sagarna ("1293tik 1323ra Suediaren eta Novgorod-en artean izan zen Kareliako Gerra Handia Pähkinäsaari-ko Bakearekin amaitu zen"); cf. gainera Bizizaletasunaren alde ("Gerra haundi bat eztanda eginez gero, miloika hil gaitezke"), X. Gereño ("Laster gerra handi bat sortuko da gorrien eta juduen erasoen aurka, egiazko Europaren balioak gorde eta defendatzeko").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gerla haundi : DFrec 2 (J-L. Davant: "munduko bigarren gerla haundiaren ondotik aterabiderik gabe gelditzen dira", Herr: "munduko bigarren gerla haundiaren ondotik alderdiak ditu gehienik sustatu"); gerra handia : HiztEn (Ik. lehen mundu-gerra) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gerla sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

mundu-gerra.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GERLA PIZTU (ph- Lh). a) (Con dativo). Declarar la guerra. Erregeak gerla biztu zioten yuduei. Lg I 202. b) Estallar una guerra. Biztu izan zen gerla berri bat filistindarren eta israeldarren artean. Lg I 276 (v. tbn. 291). Zergatik Blomuseko üthürrian hura den gorritzen gerla denian pizten. Egiat 178. Sinetsi behar ukan zuten gerla sobera piztua zela. Ardoy SFran 133 (v. tbn. 122). "Gerla-phiztü, causer une dispute" Lrq. (Con determinantes). Gerla gorria piztu arte. HU Aurp 70.

adib: gerla iz. Ipar. Gerra. Garai hartan Espainiak eta Frantziak gerla zuten. 1636an bazterrak berriz ere nahasi ziren, gerla piztu baitzen Frantzia eta Espainiaren artean. Gerla hotsak. Gerla gizona. Gerlan hila. Gerlako jainkoa. Kanpoan etsaiak, etxean gerla, non edirenen du bakea?

gerla piztu 2: Argia (“Nire aita, Bordelekoa izanik, egon zen Hego Euskal Herrian gerla piztu aitzin, gero gazte zelarik aterpetu zen Iparraldera, eta hor nolazpait ukatu zuen bere euskalduntasuna”), Erlea (“Hori izan zen 1954ko azaro lehenean kasik zortzi urteko gerla piztuko zuen txinparta”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gerla piztu 15: Herria 6 (“20 urte zituen, 1936ko gerla piztu zelarik”), Aingeru Epaltza 3 (“Gerla piztuz gero, jende gehiago altxarazi behar zuen eta Donibaneko gazteluzainaren manupean jarri, hura baita erregeren ordezkoa Nafarroa Beherean”), Joan Mari Irigoien 2 (“erran komunak dioen bezala, zenbat buru, hainbat aburu, eta zeren eritasunaren eta gaitzaren itsusia ez baita nehoiz gure baitan sortzen eta errotzen baina etsaiarenean, eta hala gertatu zen bi mende lehenago ere, noiz eta Napolin frantsesen kontrako gerla piztu baitzen”), Piarres Xarriton (“Eta, guri hurbilago oraino, 1936an, Sanjurjo, Mola, Queipo de Llano, Franco eta beste bizpalau jeneral errebelatuk Espainiako gerla piztu zutelarik, Nazioen Batasun Demokratikoak ez ikusiarena egin zuen, non intervention delakoaren aitzakiaz”), Koldo Izagirre (“Euskal batasunak, bere mendietan zokoratua, iparraren eta hegoaren arteko gerla piztu zuen.”), Jose Angel Irigaray (“Baina oraindik badira guri loturiko barruti aski hedatuak, fede zaharraren aldeko gerla piztu behar dugu berriz... - Zeus-Jovis-Deus-Alá zaharberriaren itxura daukan beste batek, agintzen duenaren airez.”), Itxaro Borda (“Panpili lodi bezain indartsua jende baketsuen artean bortitz sartzen eta gerla pizten zen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da gerla sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aitzin: hitz bakarrean idatzia proposatu da, gerraurre parekoaren kasuan bezala jokatzeko (eta cf. gerlaondo, gerraondo).

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kendu oharra eta jaso adibide gehiago. (2021-11-23).

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gerla sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Erabilera-oharrak

gerlan aritu, gerlan ibili bezalako esapideetan erabilia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ondo (cf. gerraondo, eta gerlaitzin, gerraurre).

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Zerrendakoaren pareko forma(k)

gerra-gizon

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-te.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ti/-zale.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zale/-ti.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

germandar G 4: JMB ELG ("germandar, eslabotar eta keltatarren aurrekoak ziran"); Ibiñ Virgil 3 (adib.: "Naiz germandar, naiz galitar"); ik. OEH argitaratuan, gainera, JMB LEItz ("Germandarren mitologian"); germaniar (eta j- 2) 3: B 1 (AB AmaE: "Zeñek libradu Austriar eta Jermaniarrak / artu zituen ainbeste tunda latzetatik?"), IE 2 (Mde Pr: "Germaniarren gandik Europako legorra zaintzeko", "Poltergeist-ezko gertariak - 'iratxo zarategile' esan nai du germaniar hitz horrek"); germanara (eta ipar-g.) IE 4: Mde Pr (adib.: "Baltara eta Slaviara, Germanara", "Ipar-germanarazko hizkelkiak"); MEIGekoak dira ager. banako germaniko ("Herri germanikoen ahozko literatura"), germano markatua ("Azkeneko den edo dirudien germano horri ez diot inondik inora igertzen") eta germanotasun ("Egungo ingelesaren germanotasuna zalantzan jartzen dutenak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

germandar EB 1: Txill ("bertako nekazariei lurrak kendu, eta germandar puntuzkoei eta Eliza-ri banatu zitzaizkien"); germaniar (eta j- 2, anglo-g. 1, germaniatar 1) 13: B 1 (Onaind: "indieuropar edo ariotarren izkerak be, keltena, gerkera, latera, jermaniarra, eslabarra..."); EB 12 (Oihenart Taldea: "konkista eskubidea esaten dena berekin zekarten germaniar herrialdeok"; UZEI 4, adib.: "Germaniarren inbasioek eman zioten amaiera hiltzori luze honi"; LMuj: "ifarraldeko sajonen eta germaniarren hegemonia sentitzen da Europan"; OinEntz/5: "germaniar enperadoreek mendetan zehar egin izan zuten bezala"; Zeu zeutara: "germaniarrak bizarra moztearen alde egozan"; Orhipean: "Germaniar herri hauek ez zuten eragin handirik izan"; Euskararen liburu zuria: "hala hizkuntza greko-latinoak nola anglo-germaniarrak"; Etxde: "Germaniatar garbia"; Amaiur 1986: "Jermaniarrak, alderantziz prajmatikoak, beti bezala"); germanotar B 1: J. Gorostiaga ("Germanotar-talde batzuk etorri zirala"); germanitartu EB 3, guztiak ap. Txill ("XIX-garren mendean Txekoslobakia germanitartzen oso abiatua zan"); germanara (eta germaniera 1) 4: IE 3 (Mde, adib.: "gehienak aldiz engel-saxoinak ziran, germanaraz mintza-tzaile, hots, engelesez", "itzali ziran mintzatzen zituzten iphar-germanarazko hizkalkiak handik laster"), EB 1 (LMuj: "germanierazko [...] formulan isladatzen denez"); germaniko (eta indo-g.) 11: B 1 (J. Gorostiaga: "germaniko kutsuaz"); G 1 (Alt Eib: "balio aundiko izkuntzatik (germaniko zaarretik) kultura iztegia formatzea"); EB 9 (Azurm 6, adib.: "indo-germanikoen historia zaharra"; J.A. Arrieta: "Dazikoa, Parthikoa, Germanikoa: Trajanok oso gogoko zituen"; I. Laka 2, adib.: "gotikoak (hau da, germanikoa) eta keltak ere, sorgune berbera izan zutela").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

germandar : AB38 1; germaniar : AB38 7 (hauetan g. enperadorego), HiztEn, LurE, Euskalterm 5 (hauetan g. konfederazio); germaniartu : AB38 1; germaniera : AB38 1; germaniko : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 5 (hauetan konposatu g.); germanismo : HiztEn, Euskalterm 1; germanista : HiztEn, Euskalterm 1; germanistika : HiztEn; germano : HiztEn (germano-), Euskalterm 2; jermandar : AB38 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

germaniar : EuskHizt (1898; germandar 1934), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, PMuj DVC; germaniera : EuskHizt (*1977; germanara 1954); germaniko : ElhHizt; germanismo : HiruMila, ElhHizt; germanista : HiruMila, ElhHizt; germanistika : HiruMila, ElhHizt; germanofilo : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

Germania / germaniar.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

germaniar : ZTC 20.

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak argitzekoa.

Lexemen erregulartasuna

g/j

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

9 ager.

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

ik. x-tar osaerakoak: germaniar arautua bakarrik jaso da.

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

germanio: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Ge.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

germanio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Erdaretako formak

ik. Le Petit Robert: «germanium [...] t. dû au chimiste allemand Winkler, du lat. Germania».

Erdaretako formak

Le PRobert: "du lat. Germania".

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak eta Elementu kimikoak.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

germanismo 2, E. Antxustegi ("Teoria honen arabera, esaterako, germaniar sendiak germanismotik sakabanatutako kideak berriro biltzeko eskubidea izango luke, baita kide hauek elkartzeko eskaria egingo ez balute ere. Germanismoak probintzia batean daukan eskubidea probintzia horretako biztanleek beren erabakiak hartzeko daukatena baino indartsuagoa da").

Beste (edozein) iturritako erabilerak

germanista: I. Arrigain 4 (adib., "germanistak, errealitateari atxikiagoak zeudenak, lehen indoeuropeistak heldu ez ziren ikusmoldeetaraino heldu ziren"); J. Azurmendi ("zergatik bereizi germanistak eta anglosaxonistak, kontua hizkuntza baldin bada?"); A. Ladron Arana 2 ("... hasieran Hermann Wirth historialari germanistaren eta, geroago, Wolfram Sievers doktorearen agindupean", "Alemanian eskutik helduta ibili ohi dira halako para-zientziak mugimendu germanista eta arrazistekin").

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

germanista : ElhHizt, HiruMila; ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, EuskHizt.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Zehazki.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

-ista.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak argitzekoa.

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gernu(-)debeku: gernu debekutik operatu dute.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gernu debekutik operatu dut.