OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kide.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-koi.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: alderen alde Sin. alderik alde

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: alderen alde Sin. alderik alde

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. aldaroka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

errenkan, segidan.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Zortzi egunetan alderreskan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aldiria.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

alde(tu), aldetzen.

Aditz-erregimena

zaio ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

alde atera, alde jarri.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Jainkoa aldetuko zaigu.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: aldez alde, aldez aurreko, aldez aurretik, aldez beste, aldez besteko, aldez edo moldez

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: aldez aurretiko .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

aldez alde, aldez aurreko, aldez aurretik, aldez beste(ko), aldez edo moldez

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: AS: aldez aurre(ti)ko.

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. aldez aurretiko.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aldez aurretikako 4 (Amatiño); aldez aurretiko 3 (Euskal Hizk. eta Literatura; GAO 2).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS: aldez aurre(ti)ko.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ka-: -tikako/-tiko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldez sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

aldezkalari G 1 (SMitx Aranz: "Birjiña Amaren aldezkalari trebeak"); aldezkari 7 dira: corpusean IE 2 (JE Ber: "'joko garbiaren' aldezkari biak"; Izeta DirG: "Auzia ongi aterako dugu, geren aldezkariak ere baititugu"), eta OEH argitaratuan beste 5 ager. (TAg GaGo: "Kistoren aldezkari", "aldezkari porrokatu utsak nai dizkite"; Azurm Iraultza: "Kontrarioen begietan apokaliptiko, aldezkarien ustetan sublime"; Zink Crit: "aldezkaririk sutsuenai entzun"; Or LEItz: "Pindaro dut nere aldezkari"); aldezlari 1 (Etxde Itxas: "Bere aldezlari biurtu nintzen"); aldezle 7 dira: corpuseko 6 (Zait Sof 4: "Lurpetik etsaien buruzki gogo-oneko aldezle etorri dedilla eskatu", "asmo oien aldezle", "oriek nere aldezle izaki?", "Astakeri au egiteko, aldezleren bat ba-duzu"; Gazt MusIx 2: "gai batzuen aldezle zalako", "egia billus, gezurra aldiz arma ta aldezlez orni-orni") eta OEH argitaratuan beste bat (Ibarg Geroko ap. DRA: "Jaungoiko-erriaren buru ta aldezle"); aldeztza(i)lle 5 dira: corpusean 3 (Erkiag BatB: "langilleen aldeztzaille", "Aldeztzaillerik ordaintzeko iñor gertu ezik"; TAg Uzt: "Aldeztzalle bikaña erten zitzaion, orratio"), eta OEH argitaratuan beste bi (EG 1956: "Uriak, ots, Villak, izan zirala Fueroen babesleak, aldeztzalleak?"; TAg GaGo: "Gerora aren aldeztzalle gori biurtua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aldezle (eta sinismen-aldezle) 3 ageri dira (A. Gerenabarrena: "Euren aberriaren aldezleoi gozoak eta erregarria eskeintzen eutsezan andrazkoak"; J. Garmendia 2: "egiazko sinismen-zalea ta aldezlea naizela", "sinismen-aldezleak dirala").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aldezkari : HiztEn-LurE; aldezlari : Euskalterm 1; aldezle : AB38 1, AB50 1, HiztEn ("ik. aldeztaile"); aldeztaile : AB38 2, HiztEn-LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

EuskHizt: aldezkari, aldezle. // ElhHizt: aldezkari, aldeztaile. // HiruMila: aldezkari, aldezlari, aldezle ("ik. adeztaile"), aldeztaile. // DRA: aldezkalari, aldezkari, aldezlari, aldezle, aldeztzalle. // PMuj DVC: aldezkari, aldezlari, aldezlaritza, aldezle. // BeraLzM: aldezkari (aldezlari), aldezlari (v. aldezkari), aldezle (aldeslari). // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve EF, HaizeG FB, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskalki guztietan edo gehienetan nagusitu den forma

tradizio-hedadura handixeagokoa da, aldezle eta aldeztaile baino, eta hobestekoa horregatik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. aldeztaile / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. aldezkari.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-le/-tzaile.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

defentsa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. aldezkari.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-z(tu)+tz-.

Euskaltzaindiaren Arauak

aldeztu, aldez(tu), aldezten. du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALDI BAKOITZ. Todas las veces, cada vez. "Invariablement, bethi, aldi bakhotx" T-L. Pilota, berek ez dakitelarik nola, bihurtzen dute aldi bakotx ostatu sahetsari buruz. JE Bur 27. Etzikean, ahoa ideki behar zuen aldi bakotx, elizako orhoitzapen zurruburruez mihia trabatua! Ib. 101. Porroskak urerat aurdikiz geroz aldi bakotx, errexki dagoke xahu Tolosako azoka. JE Ber 44. "Baietz" aldi bakotx ihardesten zutelarik. Ardoy SFran 167. Hartaz lurra joz aldi bakotx adi-arazten du pondua. Lf in Casve SGrazi 13

aldi bakoitz 9: Berria 8 (adib.: “Lagunak heldu zaizkion aldi bakoitz Hendaiara etorri, nabeta hartu eta Hondarribira doaz egun pasa”), Jakin (“Jakin -en zenbaki berezi honetarako urtero egin ohi dudan aipamentxo honetan, aldi bakoitz-edo, adierazi izan dut euskararen aldeko «giro on» horrek, dohakabez, argiune baino itzalalde gehiago dauzkala”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aldi bakoitz 4: Herria (“Bi kulturen berezitasunak hobeki ezagutzen ahalko dira, dela erakusketa, mintzaldi, solastatze eta kontzertuaren bitartez, aldi bakoitz, bi hizkuntzak erabiliak izanen baitira”), Daniel Landart 2 (adib.: “Baina aldi bakoitz, pilota sakelatik ateratuz erakusten nion eta berehala gure borrokak gelditzen ziren”), Jean Baptiste Etxarren (“Baina español liberalek ez zuten denborarik galtzen eta jadanik Urdazubin hasiak ziren polliki sartzen, Bera de Bidasoan ere, aldi bakoitz 300 gizonekin”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa aldi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

bat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldi sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

behin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

bat-ean.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

aldi luze batean.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALDI BATEKO. A) (Adnom.). a) Temporal, no permanente; de para algún tiempo (más bien largo). Drainadura aldi bateko lana da, eta drainatzeko egiten diren errakak estaltzen ere dira. Dv Lab 111s. Zeintzuetatik dator, arestian aitatu dan bezala, David aldi bateko lana emango digun Israel-ko bigarren errege andia. Lard 162. Lurreko atsegin, poz ta gozagai guziak aldi batekoak besterik ez dira; guziak dira aldakorrak, zarkor eta galkorrak. Inza Azalp 113. Sortu dutena jaten, edaten, / ba da aldi bateko lana. Or Eus 167. Semearen jaiotza zala-ta, senar-emazteak aldi bateko onezkoak egin zituzten. Etxde JJ 99. Aldi bateko jasak igarriz. Ib. 267. Bada jatekua / oraindikan etxian / aldi batekua. Uzt Sas 192. b) De un tiempo, de cierta época. Nongo eiztari gaiztok uxatu dizkit emendik, aldi bateko xoxo, eskioso ta karrastarro maiteak? Mok 14. Orixe zan aldi bateko Esparta. Eguzk GizAuz 11. Patakon, aldi bateko lapur ospetsuak be. Ib. 9. Zoazte ene aldi bateko artalde zoriontsuak. Ibiñ Virgil 33. Gauaren ilunak uxatu zuen aldi bateko poesiaren argia. MIH 291. c) De una misma época. Nere jaioterri inguruko Kapanaga eta Pouvreau, aldi batekoak ziran, eta urte berean argitaratu ebezan Kristau-Dotriñak. Alzola Atalak 86. B) + ALDI BATETAKO (BN-arb ap. Gte Erd). (Adverbial). "Aldi batetako [egin dute auzapez] (BN-arb)" Gte Erd 263. v. ALDI BATEKOZ, ALDI BATERAKO. Azkortu ta garbitu, sartu errekara, / aldi bateko dago samurtzen azala. "Largo tiempo". Or Eus 103. Aldi bateko, denetan utziz / berak dakarren zerua. Ib. 261. Bota zizkion itzak ikaratuxe utzi bazuten aldi bateko. Etxde JJ 31. Aldi bateko, bearbada luzaroko, garaitua izan zela bazekin. Ib. 200

aldi bateko 50: Consumer, Berria 20, EiTB 10, Euskaltzaindia, Laneki 4, DiarioVasco 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aldi bateko 37: Berria 11, Herria, Iñaki Mendiguren 5, Joan Mari Irigoien 5, Imanol Unzurrunzaga 5, Isabel Arrigain 2, Jon Muñoz 2, Koro Navarro, Xabier Olarra 2, Xabier Mendiguren Elizegi, Bernardo Atxaga, Gotzon Garate.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, hedatua eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa aldi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH argitaratuan ez du berarizko trataerarik; corpusean 3 aldiz jaso dugu aldi baterako segida: Lard ("Ara non Jainkoaren eskuak jotzen zaituen, eta aldi baterako itsutzen zeran") eta JAIraz Bizia ("Egitan maite danean, ori bera ere, aldi baterako urruntzea, gogoz egiten da" eta "an egon ziran biak luzaro elkarri eantsita; eta alabarengatik izan ez ba zan aldi baterako ba zeuden").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB eta admin. eremukoak dira 8 aldi baterako (Arauzko erabakiak, Oinarrizko legeria Bizkaian, GAO 2, Eustat, EHAA 3) eta 12 aldibaterako (E.J., Kondaira-lurraldeei buruzko legea, HAEE/IVAP 3, EHAA 5).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aldi baterako : DFrec 2; AB50 12; Euskalterm 36; aldi-baterako : AB50 1; aldibaterako : DFrec 1; AB50 19. Euskaltermekoak zehazkiago: aldi baterako bakarrik eskaini da 17 lexia 'temporal' adierakotan: aldi baterako lankidetza; aldi baterako ezgaitasun A.B.E.; aldi baterako usaera; aldi baterako lan-enpresa; aldi baterako laneko baja iragankor; laneko aldi baterako baja iragankor; aldi baterako ezgaitasunagatiko subsidio; gidabaimenaren aldi baterako kentze; gidabaimena aldi baterako kentzeagatiko subsidio; aldi baterako alokatu; aldi baterako; aldi baterako eragozpen; enplegu-soldaten aldi baterako etendura; enplegu eta soldataren aldi baterako esekipen; aldi baterako enpresak ABLE; istripuzko aldi baterako elbarritasun; aldi baterako profesio; 'transitorio' adierako bat: A.B.E. aldi baterako ezgaitasun eta 'interino' adierako beste bat: aldi baterako funtzionario; aldi baterako eta iragankor sinonimo gisa agertu dira lau lexia 'temporal' itzulitan: aldi baterako fitxategi / fitxategi iragankor; aldi baterako aldagai / aldagai iragankor; finantza-inbertsio iragankorren baliogaleragatiko hornidura / aldi baterako finantza-inbertsioen baliogaleragatiko hornidura; aldi baterako finantza-inbertsioak / finantza-inbertsio iragankorrak; aldi baterako eta behin-behineko sinonimo gisa agertu dira lau lexia 'provisional(mente)', 'temporal' eta 'interino' itzulitan: behin-behinekoz itxita / aldi baterako itxita; aldi baterako kontratu / behin-behineko kontratu; behin-behingoz / behin-behinekotasunez / aldi baterako; aldi baterako desbideratzea / behin-behineko desbideratzea / denborabateko desbideratzea; aldi baterako eta tenporal batean: aldi baterako onarpen / onarpen tenporal. Euskaltermen temporal horrela ere itzuli da: tenporal, denborazko, denbora bate(ra)ko, denboraldi baterako; eta eventual horrela ere bai: noizbehinka, ebentual, inoizkako, noizbehinkako, ez-finko (kontratu ez-finko).

Sektore jakin bateko informazioa

Admin. eremuan jasoak: LurraldeAntol: aldi baterako 'temporalmente'; 'provisional, transitorio'; aldi baterakoak baino ez izan 'poseer características de provisionalidad'; aldi baterakoak izan 'poseer características de provisionalidad'; eta 'temporal (de carácter)': behin-behingorakoa; temporalmente: behin-behingoan, aldi baterako. // AgAld hitz-bilduma: 'eventual (provisional)': behin-behingorako; aldian-aldiango; 'temporal (provisional)': behin-behingo, aldikoi, aldian-aldiango, aldi(ra)ko, aldibaterako . // HezkAdmin: aldi baterako 'eventual, temporal, transitoriamente' (eta aldi baterako bizileku 'residencia eventual'; aldi baterako kontratu 'contrato eventual'; aldi baterako pertsonal 'personal eventual'); 'eventual, temporal': aldi baterako . // EurItune: aldi baterako 'temporal'.

Hiztegietako informazioa

aldi baterako : HiruMila; ElhHizt; DRA ('para largo tiempo'); aldi bateko : Lur EG eta EF ('temporal'); ez ditugu aurkitu ap. EskolaHE, EuskHizt, PMuj, Casve EF, HaizeG, Lh DBF.

Erdaretako formak

es eventual / temporal formen ordainak erdaretan: fr (DLLF): éventuel, elle / (travailleur, pouvoir) temporaire; it (L. Ambruzzi): eventuale / temporale; ca (DCC): eventual / temporani, temporal; en (Collins): temporary / temporary; de (Slaby-Grossmann): eventual / zeitlich, vergänglich, zeitweilig.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Forma osatu lexikalizatua

forma osatu ez-automatikoa, 'aldi luze baterako' adierazten duenez.

Esapideei dagokien sistematika

bat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldi sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

bat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldi sarrerari dagokion azpisarrera.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

bera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

batera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, definitu ahal izateko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALDI ORO A (aldioro, aldiro); A Apend (aldiero); A EY III; Izeta BHizt2 (aldiero). a) (Precedido de oración de relativo). Todas las veces que, siempre que. "Todas las veces", "cada vez, a cada rato" A. "Eldu den aldiro (AN), siempre" A EY. "Todas las veces. Kusten dugun aldiero irriz asten da" Izeta BHizt2. Akonsejatzen duen aldioro. El. Bere milagroz mundu guzia betetzen zuena ta nai duen aldi oro bete dezakena. Mb IArg. Tristatzen ziran aditzen zuten aldi oro Ib. Jangoikoaren esanak egiten ez dituen aldi oro. Ib. Ta zerén ofratzendén / Jangoikoari egunóro, / ta guri ere ematendén / guk naidúgun aldióro LE Kop. Cupidok eritzen nau / fletxakin berriro, / neregana jiratzen / dituen aldiro. Bil. Ikusten zaitutan aldiro aztutzen zaizkit beste gauza guztiyak Ib. Zenbeit obrein eiten asten giren aldioro CatAe. Zomait obraren egiten astan gren aldioro CatR. Bat erortzen den aldioro bekatu mortalean CatSal. Bekatu larrian erortzen den aldiero Legaz. Euskal-Esnalearen sariketan sartu dan aldioro garai atera dira onen olerkiak. Inza in Jaukol Biozk XV. Maiz, orde, etxetik alde / dut oroimen aula, / etxera dan aldiro / lotsaz gorri naula Or BM. Ille-motza, arkaitz-eran, beira dagokio; / aren kalparra apartuz jotzen dun aldiro Or Eus. Ama zan gaixo negon aldiro / gau ta egun zaintzen niñuna EA OlBe. Ara urbiltzen diran aldioro, olioz betetzen dutela Or QA. Badira ere zenbait buru-langile galesez mintzatu behar dutenak egokitzen zaien aldiro MIH. Etorrialdióro aurkibalezáte berendáko doblonbát LE Prog. Ordutik eta oroitu aldiro "Jainkoa baitan bego" zion FIr. Ikasteko gutun eta bertze ek guziak ikusi aldiro nigarra eldu zitzaien Ib. Egundaño Jaunak egin dizkion berexkuntza guziak, itz oiek entzun aldiro gogoratzen zaizkio Inza Azalp. Zedenaren otsa gabez entzun-aldioro, sugea irudi yakon kutxa-zura yaten Or Tormes. Nagosia ostera, barreka nire burutapena gomuta-aldioro. Ib. Ugiña lêr-aldi-oro Or Eus. (Precedido de sintagma vbal. con suf. -(e)nean). Zomait obraren egiten asten grenean aldioro CatSal. (Tras -tuz). Nork itzegin naiko luke, naigabea edo bildurra aipatuz aldioro naigabetsu edo bildurti baledi? Or. Aiots aldioro. Urrupa aldioro. LE-Ir. Bazkal-ondotik kanta-aurreraiño / morkots-aldiro jaso du Or Eus. etab.; b) (Precedido de numeral) Lerro auek bina eten ditut, naiz sei aldioro, naiz bost aldioro Or.

def.: aldiro 1 adb. Aldi oro, aldi oroz. (Erlatibozko esaldi baten eskuinean erabiltzen da). Ik. guztian; guztietan. Ikusten zaitudan aldiro, ahazten zaizkit beste gauza guztiak. Atea zabaltzen zen aldiro, hor nintzen borrokarako prest. 2 adb. Beti.

aldi oro 97: Aizu, Deia, Elhuyar, Consumer, HABE, Berria 70, EiTB 4, Jakin 3, Karmel 3, Argia 9, Erlea, DiarioVasco 2; aldioro 56.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aldi oro 76: Berria 22, Herria 2, Karlos Zabala 12, Koldo Izagirre 5, Imanol Zurutuza 4, Asisko Frantzizko 3, Lopez de Arana 2, Xabier Amuriza 2, Filipe Bidart 2, Iñaki Segurola, Ander Irizar, Xabier Montoia, etab; aldioro 29.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta jasotzekoa azpisarrera gisa, lehendik arautua dagoen aldiro sarrerarekin batera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa aldi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALDI OROTAN. Cada vez que. Ala zion berak, sukaldean arkitzen zun aldi orotan. Etxde JJ 109. Siempre. Otoi, ba, euzkotarrak, / Aldi orotan otoi. Enb 50. Nire maitia Euzkerea da, / Beti nabil bere billa; / Nai dodalarik aldi orotan / Neurekin ixan dedilla. Ib. 144. Zarata gitxi... ta lan askogaz, maitez laguntzen Amari, / Aldi orotan euzko-eredu ikusten dan gixon ori... Ib. 148. Gurasoek ba dituzte eginbide batzuk elkarrekiko aldi orotan ezagutuak izan direnak. Vill Jaink 163.

aldi orotan 4: Deia, Berria, Argia 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aldi orotan 3, Jenaro Garate (adib.: “Aldi orotan zer den zuzen eta oker, arauaren bitartez jakin beharra dago, gure beharrei dagokiolako; eta ezin dugulako obligaziorik izan jakin ezin dugunari buruz”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa aldi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALDI OROZ (Sal, S, R ap. A; Dv). (Precedido de oración de relativo). Cada vez que, siempre que. Gehiago erran den Konfrai eta Konfraisak edireiten diren aldi oroz. Mercy 7. Bekhatu mortalean erortzen den aldi oroz kofesatu behar dea berheala bekhatua barkatzekotz? CatLuz 23. Meza erraiten dian aldi oroz. UskLiB 33. Ahal den aldi oroz behar da deithü aberen atxeterra. Ip Dial 80 (It al dan guztian, Ur al dan guztijan, Dv ahal den guzian). Gurhia egiten den aldi oroz zolak hurez xahatü behar dü. Ib. 83. Eskribitan daudan aldioroz. Mdg 128. (Precedido de rad. vbal.). Etxenko bestik ere, ikhus aldi oroz / hari enzün nausetzaz, eni injürios. 'Chaque fois qu'ils me voyaient'. Etch 174. Cada vez, todas las veces. --Konbeni dea ardüra komüniatzia? --Bai, ahalik arrangüroskiena preparatzen bagira ber aldi oroz, segitzen dügülarik kofesor prüdent baten abisa eta errana. CatLan 137. Ez da dudarik, zeren aldi oroz nitrea gutituz baitoha eta su gehiago behar baitu. Dv Dial 117. Azpiak atheratzen direnean ere bai; eta orduan jatsaz nahi dira ontsa garbitu aldi oroz, eta urez ere bai noizean behin, udan bereziki. Dv Lab 217. Sakrifizioari berenaz datxeikon eginbidea da Mezaren entzulek aldi oroz komunia dezaten. Arb Igand 110. Aldi oroz Ajia eküratzen zen Apez-jauzkagian. Const 37. Elgarrekin gainez gain ardura gabiltza / Gure pean ikusiz Haltsuko zelaia / Aldi oroz baitzauku arintzen bihotza. Iratz 51. Tiroak hiltzen baitu hatzemanez geroz, / bederen zaurituko gaitu aldi oroz. Xa Odol 136

def.: aldiro 1 adb. Aldi oro, aldi oroz. (Erlatibozko esaldi baten eskuinean erabiltzen da). Ik. guztian; guztietan. Ikusten zaitudan aldiro, ahazten zaizkit beste gauza guztiak. Atea zabaltzen zen aldiro, hor nintzen borrokarako prest. 2 adb. Beti.

aldi oroz 16: Berria 14, Argia, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aldi oroz 80: Herria 31, Berria 3, Itxaro Borda 21, Xipri Arbelbide 5, Koldo Izagirre 3, Piarres Xarriton 4, Jean Baptiste Etxarren 3, Piarres Aintziart 3, Xabier Olarra, Daniel Landart, Aurelia Arkotxa, Filipe Bidart.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta jasotzekoa azpisarrera gisa, Ipar. marka behar duen galdetuko zaie Iparraldekoei.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa aldi sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aldi: HiztEn (konpasaren zatietako bakoitza), LurE (denboran zehar gertatzen den zer batean berez daitezkeen zatietako bakoitza: sinfonia baten aldiak).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

aldi: EuskHizt (adib. gisa: Sinfonia baten aldiak), ElhHizt (adib. gisa: bi aldiko konpasa); ez dugu aurkitu ap. HiruMila.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Zehazki: tempo, aldi; ElhHizt: denbora, aldi; HiruMila: denbora, aldi.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: aldian behin

Ik. aldi sarrerako adieretan "9 iz. Mus. Konpasaren zatietako bakoitza"; eta seigarren adierako adibideetan "Sinfonia baten aldiak".

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: aldian aldiko, aldi bat , aldi baterako, aldi batez, aldi berean, aldiko ; eta adib. gisa: aldian aldi.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Adierak zehaztean, musikako hau ere kontuan izan beharko da (“iz. Konpasaren zatietako bakoitza”).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Musika.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aldi: HiztEn (konpasaren zatietako bakoitza), LurE (denboran zehar gertatzen den zer batean berez daitezkeen zatietako bakoitza: sinfonia baten aldiak).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

aldi: EuskHizt (adib. gisa: Sinfonia baten aldiak), ElhHizt (adib. gisa: bi aldiko konpasa); ez dugu aurkitu ap. HiruMila.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Zehazki: tempo, aldi; ElhHizt: denbora, aldi; HiruMila: denbora, aldi.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: aldian behin

Ik. aldi sarrerako adieretan "9 iz. Mus. Konpasaren zatietako bakoitza"; eta seigarren adierako adibideetan "Sinfonia baten aldiak".

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: aldian aldiko, aldi bat , aldi baterako, aldi batez, aldi berean, aldiko ; eta adib. gisa: aldian aldi.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Adierak zehaztean, musikako hau ere kontuan izan beharko da (“iz. Konpasaren zatietako bakoitza”).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Musika.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALDIAN (BN-arb ap. Gte Erd; Izt 21r). a) Cada vez. "En cada una de las veces [...], aldian egizu aldiari dagokana" Izt 21r. "Hastean [..] aldian bat eta gero moltxoka (BN-arb)" Gte Erd 36. "Musean bederazka emaiten dira kartak (BN-ciz), aldian bat (BN-arb)" Ib. 40. Iuduetarik rezebitu ukhan dut borz aldiz berrogeira kolpe, bat guti aldian. Lç 2 Cor 11, 24 (He aldian berrogoi bat guti). Bada hitz egilleak luzatzen edo laburzen du aldian, berak nai duen gisan, hitzez adiraz dezakena. Mb IArg I 332. Eta bakoitzari berea, ostu edo gaizki kendu edo artua, aldian puska badere biurtzeko obligazio estua. Cb EBO 53. Guziak erran behar zaizkote astiki, aldian hitz gutiz, iduriz pausaka, eta bethi boz ezti batekin mintzatuz. JesBih 448s. Galdegiten diogu aldian egun bateko ogia, hodie. Jaur 191. Jaten eman bear zaio maiz eta gutxi aldian. "Y poco cada vez". It Dial 54 (Dv guti aldian, Ip aldian güti; Ur bakotxian gutxi). Ebastea aldian bortz sosetaraino, / Ez dute [agotak] sinhetsiren dela gaizkiraino. Hb Esk 227. Gisu hainitz aldian egiten duena merkeago atheratzen da. Dv Lab 187. Hartakoz aldian [olio] güti egin behar da bethi berri jan ahal dadin. Ip Dial 104. Eta sei burrego haritu zitzaizkon jo-ahala-jo, aldian bia, beren indar guziak joan arteraino. Jnn SBi 28s. Sobera lan aldian ez nahiz hartu. HU Aurp 143. Nik ez dezaket neholere aldian solas bat baizik erran. Ib. 58. Eut! Eut!... emeki, Joan-Eder!... pulliki, emaztekia! Aldian poxi bat! Barb Sup 26. Zer uste duk ala ni, hi bezala, aldian bat ari behar naizela? "Un à un". Barb Leg 128. Ez ginian ez gauza handirik esperantza. Bixkotxak, oñoñak edo bedera liranja. Bainan ez denak batian, aldian bat. JEtchep 43. Xuritxeko gisua Lurdetik ekar-arazten nuen, hamar mila kilo aldian. Etchebarne 93. Iru egunetan eman goizean baraurik, aldian kutxarakada txiki bat. Ostolaiz 33. b) (Precedido de posesivo.). A su (mi, etc.) vez, por su (mi, etc.) parte. Ea lurra benedika, / Benedika, Iainkoa [...]. Baleak zeuen aldian, / Ureko arrainekin, / Benedika ezazue. Hm 93s. Ioandone Ioanes ebanjelistak bere aldian eztu utzi ahatzera materia saindu hau. Tt Onsa 59. Bena haregatik zure aldian, zük ni haboro zerbütxatzen naizü eziez nik zü. Mst III 10, 3. Entzun ezatzue zuen arimen espos samur horren errepustak; ezen bere aldian mintzatuko zaitzue. EgunO in Arb Igand 177. Bertatik il zezaketen, Josuek bere aldian ainbesterekin egin izan zuen bezala. Lard 121. Nere aldian, soinera hartzen dut bizitzeko habea. Dv LEd 230. Joannes Jakes Rousseau-k, bere aldian, erakhutsi zuen bertze gauza bat. Elsb Fram XII. Eta frantsesez mintzo zelako eta euskara hastio, nuen nik ere ene aldian gure errienta hastiatu. Xa Odol 27. c) De una vez. Gero agertu dela aldian bortz ehun anaiari baino gehiagori. Dv 1 Cor 15, 6 (Bibl aldian; Lç aldi batez). d) (Con sintagma con suf. -ago). Cada vez más. Aldiñ argigo ikusten zun alako ola batekin dirua erruz irabaziko zala. JAIraz Bizia 63. Bañan Ander aldiñ nastugoa zebillen. Ib. 63. Erri aundik aldin aundigoak dira. Ib. 51. e) "Aldian da, tiene un buen momento (Darric)" DRA. f) A veces. Gero ere, aldian bixitatzen giñun. JAzpiroz 49. Aldian basurdetara, aldian perira edo amorrai arrapatzera edo errira buelta arratsean. Orixek ziran gure jostaldiak. Ib. 81.

adib.: aldi1 1 iz. Aipatzen den ezaugarria duen denbora-hedadura. Hemengo aldia egin duzu. Aldi joana bihurtzen gaitz da (esr. zah.). 2 iz. Garaia. Aldi hartan ez zen herrian telefonorik. Diktaduraren ondoko aldi berri honetan. Azken aldi hauetako istiluen aldamenean ordukoak ez ziren ezer. Aldian aldiak eskatzen duena egin. Aldian aldiari dagokion eran jokatu. 3 iz. Denbora. Ez da gaitzik aldiak ez daroanik (esr. zah.). 4 iz. Gertaera edo ekintza baten gauzatze bakoitza. Ikusi duen lehen aldia. Berriro adierazi behar dute beren asmoa, baina aldi honetan jendaurrean. Esku hartzen duzun aldi bakoitzean. Hurrengo aldian. 5 iz. Hurrenkera batean, norbaiti edo zerbaiti dagokion unea. Ik. txanda. Orain nire aldia da. Bakoitza bere aldian. 6 iz. Denboran zehar gertatzen den zerbaitetan bereiz daitezkeen zatietako bakoitza. Europako gerrak bi aldi izan zituen. Dantza pausoz osatzen da, eta pauso bakoitzak bi aldi ditu. Eliz urtearen aldiak. Sinfonia baten aldiak. Lau aldiko motorra. Ilargiaren aldiak. Futbol partidaren bigarren aldian.

aldian 1899 (hainbat formatan: aldian, aldian behin, azken aldian, aldian aldiko…): Ortzadar, Arabako Batzar Nagusiak, ElCorreo, Deia, Elhuyar, Elkar, Consumer, HABE, Berria, EiTB, Euskaltzaindia, Gipuzkoako Batzar Nagusiak, Jakin, Karmel, Argia, Laneki, Erlea, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aldian 1513: Herria, Berria, Rafa Egiguren, Luis Elberdin, Anjel Lertxundi, Jon Muñoz, Josu Zabaleta, Asisko Frantzizko, Lopez de Aran, Joan Mari Irigoien, Aingeru Eplatza, Elena Touyarou, Juan Garzia, Anton Garikano, Bernardo Atxaga, Piarres Xarriton, Irene Aldasoro, Patxi Zubizarreta…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta jasotzekoa azpisarrera gisa. Bide batez, aldi sarreraren adierak osatzea eta argitzea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa aldi 1 sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: adib.: aldian-aldian / ElhHizt: AS: aldian-aldian / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aldi sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira 6 aldibereko (A. Azkargorta; Elhuyar; UZEI 3; J.M. Torrealdai) eta aldiberekotasun 2 (Eustat; M. Haranburu).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aldi bereko : LurE, Euskalterm 3; aldibereko : AB38 4; HiztEn; Euskalterm 18; aldiberekotasun : HiztEn; Euskalterm 3. Ez dugu aurkitu ap. DFrec; AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Admin. eremukoak: AdminEL: simúltaneo: alda-baterako; traducción simultánea: alda-baterako itzulpen. // LurraldeAntol: aldi bereko, aldi bereko baldintza, aldi bereko itzulpen, aldi bereko okupazio. // HezkAdmin: simúltaneo: aldi bereko. // AgAld hitz-bilduma: bapateko; bat-bateango. // Ez dugu aurkitu AdmMila eta EurItune hiztegietan.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: aldi bereko : ElhHizt (eta aldiberekotasun), EuskHizt, EskolaHE; aldibereko : HiruMila, Lur EG/CE-EF/FE, Casve EF; aldiberekotasun : ElhHizt; Casve EF. Ez dugu aurkitu HaizeG BF; Lh LBF hiztegietan.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

simultáneo / simultaneidad formen ordainak hiztegietan: ElhHizt: aldi bereko / aldiberekotasun; HiruMila: aldibereko, baterako / aldiberekotasun, bateratasun; Lur EF/FE-Lur EG/CE: aldibereko; Casve FE: berraldiko, berzoinüko, algarrekilako; HaizeG FB: elgarrekilako, betan eginak, batean eginak; T-L LFB: elgarrekilako, bet-betako, bat-bateko; PMuj DCV: aldi bereko, era bereko, baterako, bat-bateko / bateratasun, aldiberetasun.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS: aldi bereko / HiztEn: + / LurE: AS: aldi bereko / ElhHizt: AS: aldi bereko / EskolaHE: AS: aldi bereko.

Aldeko arrazoi handirik ez dago

bi hitzetan idaztekoa da, berez; gaur, ordea, loturik idatzia ageri da (cf. "aldibereko itzulpena"), are Casve EF eta Lur FE/EF hiztegietan. Forma horretan proposatuko da, aldiberekotasun erantsiz.

Esapideei dagokien sistematika

ber-eko.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

aldibereko itzulpena; aldibereko okupazioa.

Esapideei dagokien sistematika

ber-eko-tasun.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

g.er. Ik. alditxar.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-gaitz.

Kategoria

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

g.er. Ik. alditxar.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-gaizto.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. aldizka / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

aldizka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-kada.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

denboraldia.