Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-gorri.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Russula integra.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-jale.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

gaizki-esalea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

atzeraka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

behazuna.

Euskaltzaindiaren Arauak

'ondorioa'.

Forma baten adiera(k)

ondorioa

Euskaltzaindiaren Arauak

Russula virescens.

Landare eta animalien taxonomi izena

Russula virescens

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-zorrotz.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(sagar-mota).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

giberri 11 ager.: B 5 (Zav Fab: "Baia bear dok guzurra neuretzeko giberria!"; Mg 4, adib.: "Daukaguz larogei giberri: irurogei ardi, aari bi ta zortzi auntz"; ap. VMg: "Baña bear da gezurra / neretzeko giberria"); G 6 (Mg CC: "ni naiz arako abere edo giberri bekaturako billatu ninduzuna"; Or Eus: "Aragi egosia, usaia ere berri; / [...] artatik sartu ditu lau libra giberri"; Ibiñ Virgil 4, adib.: "Beiak eta giberriak nola zaitu").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

giberri B 1: Onaind ("Dalako giberria ez da ugaltzen, ezta il be, eta jainkotasun bi dira euren zaintzaille").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

giberri : HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

giberri : EuskHizt (~1802; Abere xehea, ardia edo ahuntza), HiruMila (1 ganado lanar de cualquier edad; 2 cabrito de más de un año; 3 carne de cordero o cabra), ElhHizt (ganado lanar (ovejas y cabras)), EskolaHE (abeltxea, ardia edo ahuntza), DRA (1 ganado lanar de cualquier edad; 2 cabrito de más de un año; 3 carne de cordero o cabra), PMuj DVC (1 B res o ganado lanar; 2 B cabrito de más de un año; 3 B borro, cordero de uno a dos años; 4 ceaja de un año; 5 andosco, cordero de dos años; 6 giberri gazte = trasandosco, ca) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

abere xehea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

giboi forma 2 aldiz ageri da, EB (I. Azkune).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

giboi : HiztEn, Euskalterm 2 (giboi eta giboi asiar); jiboi : LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: giboi : Hylobates sp. Eta horko hustuketako lekukotasunak: giboi : Zendoia-Sakana Animali mundua; UZEI Arkitektura hiztegiaren hasikinak; gibon tximu : J.A. Agirre Animali basatiak; UEU Antropologiazko ikastaroa.

Euskaltzaindiaren Arauak

Hylobates sp.

Lexemen erregulartasuna

g/j

Landare eta animalien taxonomi izena

Hylobates sp.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'gidaria'. 2 'gidaritza'.

Forma baten adiera(k)

1 gidari; 2 gidaritza

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: AS: gida-lerro s.u. lerro / EskolaHE: -

Ongi eratua da

forma berria da, ongi eratua, eta egokia, lantaldearen ustez, nahiz bestela ere molda zitekeen; adib., frantsesezko papier réglé oinarritzat hartuz, (paper, orri) lerroduna bezalakoak eratuz; horregatik, onarpen eske proposatu da.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-lerro.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gidaliburu (eta gida-l. 1, gida l. 2, urrutizkin-gida l. 1) 25: B 2 (Habe: "'Erromesen Gidaliburua'n esaten diranak irakurri ondoren"; Zubk: "Urrutizkin-gida liburuetan"); G 1 (Aste Santua 1983: "asko lagun dezaieke P. Farnesen gidaliburu onek"); EB 22 (Baietz/3 2, adib.: "Irakaslearen gida liburua"; UZEI: "Arbaiun gida-liburua"; Elhuyar 2, adib: "Gidaliburu honetan aurkitu dituzun adibideei dagokienez..."; SEIE, titulu batean: "Gidaliburua"; Saioka/5: "ezin dugu ahaztu geure 'Gidaliburuan' herri honen Herri Kultura adigarria"; F. Arbizu: "Metodo honek bi gidaliburu ditu"; Osabide Hezkuntza 1989: "gidaliburuan adieraziriko funtzio eta eragiketen egokitze-arazoak"; I. Aizpuru 6, adib.: "egoera hori Gidaliburu honetan isladatzen da"; EHAA 1987 2, adib.: "gidaliburuak, aurkibideak, erregistroak, inbentarioak eta katalogoak"; UnescoAlb 1990: "gidaliburu eta magazinak oparo argitaratu ziren"; IMuj: "Ikasi beharko genuke, bestalde, gida liburuetatik aldentzen"; A. Aldezabal 2, adib.: "gure lurraldeko izadiaren hainbat zaletuk argitalpen hau gidaliburu modura erabil dezaten"; Ttipi-ttapa 1994: "Bertizko Kontsortzioa eta Gidaliburua"); gida esku-liburu EB 1 (SM: "Gipuzkoako gida esku-liburu bat").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gidaliburu : DFrec (gida liburu), AB50 3 (gida liburu 1, gida-liburu 1, gidaliburu 1), HiztEn, Euskalterm 1 ('guía') // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gidaliburu : HiruMila, ElhHizt ((libro) guía, libro orientativo; tratado), EskolaHE (AS gida liburua), Casve EF (gidalibürü), PMuj DVC (gida-liburu) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-liburu.

Euskaltzaindiaren Arauak

gidarazi, gidaraz, gidarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gidarazi, gidaraz, gidarazten

Jatorrizko forma

autogidari, gidari

Euskaltzaindiaren Arauak

gidatu, gida(tu), gidatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gidatu, gida, gidatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-mendu.

Txostenaren laburpena

informazioa ik. s.u. girtain

Lexemen erregulartasuna

g-/k-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB (eta B 1) dira gidoi : a) 'testua' adierako 64 (cf. irrati-g., kondaira-g., laborategi-g., zine-g.): A. Lasarte 2 (adib.: "Barriz ere entzun, eta gidoia oinarritzat hartuta, entzundakoaren laburpen idatzia egingo dabe"), KultUrtekaria 1985 ("Irudi eta argazkiaren kalitatean oinarritu da neurri handi batean, gidoia eta aktoreen lana gutxik goretsi dutelarik"), HizkLiter/BBB/3 2 ("Azter itzazu banan-banan hamalau ahapaldiak eta osatu gidoi gisako bat", "Gidoiaz baliatuz azaldu bertsoaren argumentua bospasei lerrotan"), K. Igea 3 ("Lanerako gidoiak: Hauek oroimena lantzea baino gehiago, ikasleari lanean erakusten saiatzen dira", "Gidoiak orientatiboak dira bakarrik, beraz irekiak", "lehenik bisita egiten lagunduko zaituen Gidoia egizu"), Zientzia eta teknika 1986 ("bideo mutuen gidoiak egiteko ariketak"), J.M. Olanga ("Hasiera buruturik duzula, gidoiari jarraituz garatu behar duzu idazlana, ideia nagusi bakoitzari paragrafo bat eskainiz"), Idazleen II Ihardunaldiak ("Guzti horren aurrean, motor / acción esateko garaia baino askoz ere garrantzitsuagoak dira lehen osaketa literarioa [gidoia]"), B. Urkizu 2 ("irakasleek ez dute aurrez idatzitako gidoirik", "Gidoia edo elkarrizketa nahasiagoak direnean, teknika honetan trebetutako irakaslea behar da"), Baietz/3 eta 4 ("Orrialde hau Nor da nor jokurako gidoia da", "telesailaren gidoia"), J.M. Lekuona ("Antzerkiak eta kontaerak textuaren aldetik finkotasun bat eskatzen dute, gidoi bat gutxienez"), I.M. de Lezea ("eszenatokiak eta (...) gidoiak"), I. Zubiri 2 ("Gidoian ez da inoren lobarik agertzen", "Gidoian agertu ez arren ere, ez geneukan zalditik jaisteko asmorik"), Egin 1980 2 ("Gidoia eta marrazkiak, G. Murok", "Gidoia Enkarni Genua eta marrazkiak Jesus Lucasenak"), EHAA 1987 4 ("Gidoi eta egile aukeratua: Angel Amigo Quincocesen 'Ander eta Yul'", "Ordezko gidoia eta egilea: Maria Belmonte Barrenetxearen 'Etchahun, Errakorra'"), Habe 1982 eta 1992 ("Horien gidoiak idazten aritua zara", "Gidoian ere parte hartu du"), Eguna 1990 ("Gidoia taldeko bi emakumeek idatzita dago"), Hemen 1989 ("komik eta zineko gidoiak"), M. Murua 4 (adib.: "Elementu kimikoaren kontzeptuaz jabe zaitezen, ondoko Laborategi-Gidoia egingo dugu"), Natura/OHO 5 (adib.: "Laborategi-Gidoia"), Argia/3 ("Taldearentzat gidoia"), Axelko ("Osagaiak: zerrenda moduan [gidoia erabiliz]"), B. del Teso ("Bigas Lunaren gidoia goraipatu dute"), E. Genua ("'Isil isilik dago' Euskal Herriko kantu bat da, eta kantu hau gidoi bihur dezakegu"), GIE HizkLiter 6 (adib.: "Komikiak marrazkigintza dauka, jakina; baina baita testua eta gidoia ere"), Hitza/5 ("Aurreko datuak bildu ondoren, kondaira-gidoia asmatzeari ekin"), Hizkuntza/6 eta 7 3 (adib.: "Gidoia eta marratxoa"), J. Gimenez ("Big Brother berriak beste gidoi bat jarri du antzezpen horretan parte hartzera prestatu diren aktoreen eskuetan"), K. San Julian ("inor ez da etorriko zer egin behar dugun esanaz, inork ez digu idatziko gidoia"), L. Erriondo ("jarraitu beharreko prozesuari dagokionez erabakiak hartu beharko ditu: hizkuntza hauetariko bakoitzaren presentzia, sustatuko diren funtsezko erabilera gidoi moduak eta lehentasunezko lerro metodologikoak"), MAtx ("kontakizun laburrak, irrati-gidoiak"), N. Mujika ("Gidoia: Steven Zaillan"), PsikolSoz ("Kognizio sozialaren errotze historikoaren ostean, zenbait gako-kontzeptuak agertzen ditugu [Eskema, Kategoria edo Prototipoa, Gidoia]"), Sirimiri/6 3 (adib.: "Hitzaldia egiteko gidoia prestatu"), U. Ruiz ("Antzezteko, arbelean idatziko da testua, pertsonaien sarrerak gidoi batez eta izenaren lehen letraz markatzen direlarik"); b) 'marratxoa' adierako 3: Txill ("Badirudi, hitz batez, "ba-" hau beste modu batera idatz litekeela: berezita, agian, edo gidoi txiki batekin"), Xuxen ("Letra maiuskula zein minuskulak eta gidoia dira onartzen diren karaktere bakarrak"), Hitz ordena ("Parentesiek, gidoiek edo komek"); gidoigile , gidoigintza eta gidoilari bana (cf. infra).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gidoi : DFrec 11 ('testua'), AB38 12, AB50 17, HiztEn, Euskalterm 8 (hauetan 7 'testua' eta 1 'marratxoa'); gioi : DFrec 1 ('testua'), AB38 2, AB50 1 // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gidoi : EuskHizt ([esp] ik. hari 3); gidoi : HiruMila (1 resumen, 2 argumento), ElhHizt (Heg. guión), EskolaHE (film baten osagaiak adierazten dituen testua), Lur EG/CE (guión) eta EF/FE (1 scénario; 2 trait d'union), PMuj DVC (gioi: guión); gidoigile eta gidoilari : cf. infra // Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal guión / scénario formen ordainak: HiztHand: 1 ildo nagusi; 2 marratxo; 3 gertakizun, gidoi; 4 zutoihal, estandarte // HiruMila: 1 marratxo; 2 gidoi // ElhHizt: 1 gidoi; 2 marra, marratxo // Lur EG/CE: gidoi, hari // Lur EF/FE: gidoi, (film, théâtre) hari // XarHizt: agermolde // Casve FE: nolazer(a), hari // HaizeG FB: presenta-molde // PMuj DCV: 1 marra, marratxo, zubi, elkar-ziri, itz-ziri; 2 laburgo, laburki(zun) // Ez dugu aurkitu ap. T-L LBF, Azkue Aurkibidea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. 1 hari (3) / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gidoi" / HezkAdmin: guión.

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma bat aukeratzea

a) ez da nazioartekoa, forma "asmatukoa" da, eta nekez proposa dezake lantalde honek (J-L. Davanti, alderantziz, nekez baztertu ahal izango dela iruditzen zaio, hain hedatua denez; eta Heg. markatuz jaso litekeela); b) ordaintzat proposatu diren hari, gertakizun ere ez zaizkio egokiak iruditzen (gaztelaniazko 'trama' eta 'argumento' adierazteko hobeak izan litezke horiek); c) aitortzen du, ez dakiela ordain egokirik eskaintzen, non eta ez den gidoin horretarako (berr)egokitzen, edo antzezgida modukoren bat asmatzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gidoigile 1, Eguna 1990 ("gidoigile hoberenari 20.000 pezeta"); gidoigintza 1 (GIE HizkLiter: "marrazkigintzan lehenik eta gidoigintzan ondoren"); gidoilari 2: Hemen 1989 ("Baina nolabait "kazetari" edo "gidoilari" hogei ogerleko hitzak besterik ez dira"), K. Izagirre ("Aipatu Man Rayk eta surrealistek askatasuna ekarri zuten, Cocteau-k zinemarako idatzi zuen eta zuzendaritzaren nekeak hartu zituen, Maiakovski gidoilari eta aktorea izan zen...").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gidoigile : DFrec 1 (Deia), AB38 1, AB50 1, HiztEn; gidoilari : AB50 1, HiztEn, Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gidoigile : ElhHizt, HiruMila; gidoilari : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma bat aukeratzea

cf. gidoi.

LBeh (2014-04-03): gidoigintza 41: Deia 2 (adib.: “Urte asko daramazkit gidoigintza munduan”), Berria 8 (adib.: “hamabi urtez fikzioko gidoigintzan lan egin ostean, idaztearekin zerikusirik ez zuen lan batean ikusi zuen bere burua”), EiTB 20 (adib.: “Bigarren ikastaro hori ere Isabel Albak zuzenduko du, baina aurrenekoa ez bezala, ikus-entzunezko gidoigintzan gutxieneko ezagutza duten pertsona helduei zuzenduta dago”), Jakin (“urte asko daramatza komunikabideetan gidoigintzan, iritzi-emaile ere nabarmendu da”), Argia 3 (adib.: “telebista, dantza, atrezzoa, gidoigintza, zuzendaritza… abaniko artistikoa izugarria da”), DiarioVasco 7 (adib.: “Zure jarduera profesionala idazkerarekin oso lotuta egon da; izan ere, gidoigintzan ere lan egin duzu...”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gidoigintza 11: Berria 9 (adib.: “Artikulugintzak eta gidoigintzak horretan izan dute zerikusirik?“), Xabier Mendiguren Elizegi (“Telebistarako gidoigintzan aritu diren lagunen eskarmentuak adierazten zidan, bizibiderako behar ez banuen behintzat, hobe nuela hortik urruti ibili”), Eider Rodriguez (“Handik bi astera Madrilgo zinema-eskola onenerako hautaprobak egingo zituen gidoigintza ikasteko”).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf. gidoi, gidoigile, gidoilari arautuak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: guionista / PUrib: "gidoilari: guionista".

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma bat aukeratzea

cf. gidoi.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

Collins: gigabyte; ez dugu aurkitu ap. Le Petit Robert [cf. Wikipedia: gigaoctet].

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

byte oinarri arautua (eta ez okteto) hobesteko arrazoi beragatik dira hobestekoak x-byte osaerakoak: cf. kilobyte, megabyte, terabyte.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Erdaretako formak

Ez dugu aurkitu ap. Collins, Le Petit Robert.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gigaelektronvolt 4, ap. ZTC (Elhuyar). // giga-x osaerako besteak: gigabecquerel 6, gigabit 12, gigabyte 16, gigahertz 15, gigatona 1, gigawatt 2. // ap. EPG: gigabit 1, gigabyte 2, gigawatt 7.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn-LurE, gigaelektronvolta: Euskalterm.

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

unitatearen multiploa da eta hauek ez dira beste gabe jasotzekoak hiztegian; baina batzuk jasoko dira, erabilienak-edo; eta gigaelektronvolt hau aski hedatua da, testuetan lekukotasun bakanak bildu diren arren.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak eta Izen propiotikoak.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

giga-: unitatearen multiploa da eta hauek ez dira beste gabe jasotzekoak hiztegian; baina batzuk jasoko dira, erabilienak-edo; eta gigaelektronvolt hau aski hedatua da, testuetan lekukotasun bakanak bildu diren arren.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gigahertz 15, ap. ZTC: Elhuyar 7; JR. Aizpurua; I. Irazabalbeitia ("1,42 gigahertzeko frekuentzia", "1,42-1,7 gigahertzeko tartea", etab.); J. Arregi ("Maiztasun minimotzat, beraz, gigahertz bat (16 Hz [sic pro 1 GHz] = 109 Hz) hartu da").

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak eta Izen propiotikoak.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gigolo".

Maileguen egokitzapen sistematikoa

g: ahoskapen ez-ohikoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gi(h)ar, gi(h)arra, gi(h)arri eta eratorriak 87 aldiz azaldu dira: G 70 (Or, Ldi, TAg, Gazt, Munita, Zait, AA, Uzt, Vill, Anab, Etxde, Ibiñ, Txill, Azurm, Lasa), B 9 (Añ, Gand, Bilbao IpuiB, Erkiag, SM Zirik, BEnb), IE 5 (Ax, ECocin) eta EB 3 (MEIG); giarre seguru bakarrak dira: Or Eus (erdi-giarre 1, giarre 1) eta Munita (giarretsu 1, giarretu 5); ginarri, ginhar(ri) eta eratorriak IEko formak dira, guztira 25 aldiz agertuak (HU, JE, ECocin, Hb, Ox, Zub) eta Bn 2 aldiz (Astar, Mg).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gi(h)ar forma da nagusia, 27 ager. dituela (G: 12; B: 4; EB: 11); gi(h)arre da EBn erabiliena, 18 aldiz agertua; G behin; ginar, ginarre eta ginarri formek agerraldi bana dute.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: gi(h)ar 8; gi(h)arre 2; AB38: gi(h)ar 7; gi(h)arre 12; HiztEn: gihar, giharreria;LurE: gihar, gihartsu, gihartu.

Jatorrizko forma

giharre, ginarra

Jatorrizko forma

giharre, muskulo

Euskaltzaindiaren Arauak

giharre* e. gihar.

Baztertzekoa da, tradizioko oinarririk gabea baita

tradizioak ez du forma -e-duna hobesteko biderik eskaintzen; eta gaurko erabilera zainduetan aski hedatu den arren, ezin esan daiteke erabat nagusitu denik

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. gihar

Lexemen erregulartasuna

-e zalantzazkoak: -ar(re), -ih-/-in-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

giharreria 5 aldiz jaso da, X. Kintana Zoologi Atlasa lanean: "iharduera motorea eskeleto, giharreria eta nerbio-sistemaz osaturiko unitate hirukoitza", "Platihelminte eta nematelminteek azalazpiko estratu moduko giharreria dute", "giharreria sendoaz hornituak", "giharreriaren txertapen-gune moduan aritzen da".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

giharreria : HiztEn (ik. muskulatura) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

giharreria : HiruMila (musculatura), ElhHizt (musculatura), Casve EF (musculature), PMuj DVC (giarreria: contextura, musculatura) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: Ik. muskulatura / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

gutxi erabili da (lantaldearen informazioetan, X. Kintanak erabili du), baina egokia da.

Zerrendako euskal forma onartuaren pareko mailegua

Sin. muskulatura.

Atzizkien araberako erabakiak

-teria.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

giarratsu 1 (BEnb); giarretsu 1 (Munita); giartsu 11 (Ldi, Gazt, Zait, Vill, Etxde, Azurm)

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu

Euskaltzaindiaren Arauak

gihartu, gihar(tu), gihartzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gihartu, gihar(tu), gihartzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gilbera B 1: Erkiag BatB ("Denpora luzea baño leen, an agertuko zan atzekoz aurrera grillu baltza, bedar meiaren ikutu gilberaak jasan eziñik"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, Ezale 1897 ("Eneban uste, adiskidea, orren gilbera ta gupera ta minberea ziñeanik"); kilika bera IE 1: Ax ("Lehenbiziko erremedioa da [...] bere buruarekin gogoeta egitea ea haserrekor denz, hiros denz [...]. Kilika bera bada, pairu gutitako bada [...]"); kilikor (eta g- 2, -ll- 1) 6 (G 3, IE 2, Zu 1): Lar Gandara 2 ("Irakurri ditut Gabon kantak [...], ain daude ederrak, gozoak, kilikorrak", "Azkoitian aurten kantatu diranak musika kilikor <-kora> batean"); Or Mi ("Mintzo kilikorrez dio: [...] 'Ai, ai, iltzen naiz ai"); Lç (2 Tim 4,3: "Beharri killikorrak dituztelarik, berék bere desirén arauezko irakastunak bilduren baitituzté"); O Pr ("Gure andrea irrikor, iztartean gilikor"); Egiat ("Ahalkia gizonetan beno handiago da emaztetan. [...] Gizonetan aldiz püntü gilikorra da. [...] deusetarik zerbaitetarat jin denak odol nobletik sorthü dela lüke nahi fama"); kilimakor G 2: Ag G ("Aotik odola dariola ipiñi du nere illobea! Ergel, sepatsu, ziraun, kilimakor, gaizkille"); Markiegi in Ldi IL ("Artzen aal dezu idazti au, sagar maotu ao-kilimakor bezain aiduruz") // Ik. OEH argitaratuan gainera gorpuzgili , kilikaberatasun , kilikortasun testu-lekukotasunik gabeak.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dira agertu, hiztegitik kanpo (G. Aulestia: "ticklish adj. kilikadun, gilbera, kilikabera", "ticklishness n. kilikaberatasun, kilikortasun").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

kilikabera : HiztEn; kilikaberatasun : AB38 2 ('excitabilidad'); kilikor : HiztEn, LurE; kilikortasun : HiztEn; kilimakor : HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gilbera : HiruMila, DRA, PMuj DVC; gilibera : DRA, PMuj DVC; gilikabera : Lh DBF, DRA, PMuj DVC; gilikor : Lur EF/FE ('susceptible'), Casve EF (gillikor: 'chatouilleux'), Lh DBF, DRA, PMuj DVC; gorputzgili : DRA ('cosquilloso de cuerpo'), PMuj DVC (gorputz-gili: 'cosquilloso, quisquilloso, excitable'); kilibera : PMuj DVC (B cosquilloso, -a); kiliberatasun : PMuj DVC; kilikabera : EuskHizt (izond. (1643) Zah. G. er. Kilika, kilikorra), HiruMila, ElhHizt ('cosquilloso, -a, sensible a las cosquillas; sensible, puntilloso, -a), Casve EF ('chatouilleux, sensible, susceptible'), HaizeG BF ('chatouilleux'), Lh DBF, DRA, PMuj DVC (1 cosquilloso...; 2 pelilloso, delicado en el trato); kilikaberatasun : HiruMila, Casve EF (kilikaberatarzün: 'susceptibilité'), Lh DBF; kilikor : EuskHizt (*1745, 1763; killikor 1571; gilikor 1571; Kilikei sentibera dena), HiruMila, ElhHizt ('cosquilloso, -a'), EskolaHE, HaizeG BF ('chatouilleux'), Lh DBF, DRA, PMuj DVC (1 sensible...; 2 excitable...); kilikortasun : HiruMila, ElhHizt ('excitabilidad, cosquilleo'), Casve EF (kilikortazün), Lh DBF, PMuj DVC; kilikortu : PMuj DVC; kilimakor : EuskHizt (1912; Gip.), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lh DBF, DRA // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

kilikorra.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gilbor 7: B 5 (BEnb NereA 4, Erkiag BatB), G 2 (Or Eus, JAIraz Bizia); gilbortsu 2 eta gilbortu 1 (Erkiag BatB).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ager. banakoak dira gilbor (A. Lasa); gilbordura eta gilbortu (UZEI).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gilbor : AB50 2, HiztEn-LurE; gilbordura : HiztEn, Euskalterm 8; gilbortu : HiztEn, Euskalterm 1.

Gaur erabiltzen den ikusiko da aurrenik

ik. erabilia den, eta non

LBeh (2016-10-26): gilda 10: Deia, Berria 8, EiTB.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gilda 4: Joan Mari Irigoien 3, Unai Iturriaga.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: gilda: Ozpinetako pipermina, oliba eta kontserbako antxoa zotz batez zeharkatu eta batuta egiten den pintxoa.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu gilda formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez du gutxienekoa betetzen, baina oso erabilia da Hegoaldean. Heg. markarekin jasoko da.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Lexemen erregulartasuna

il/ill edo -ll- salbuespenezkoak (etimologikoa, kasu honetan)

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

gillotinatu, gillotina(tu), gillotinatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gillotinatu, gillotina(tu), gillotinatzen

Lexemen erregulartasuna

il/ill

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. mitre / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

mirtoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

giltz(a) dudazkoaren 183 ager.ez gain, giltz (eta lapur-giltz, giltz egin, gil(t)zpe, gilzdun, giltz zulo, giltz-harri / giltzarri, giltz-hitz) 51 aldiz jaso da, beti HMan: B 22 (fB, Azc, Mg, Astar, Ur, A BGuzur, Laux, Kk, Or, Balad, Erkiag, Akes, SM); G 21 (Mb, Or, SMitx, A Ardi, Ag G, Ldi, Or, Anab, NEtx); EB 10 (Osk, MEIG: metalengoaiazkoa behin, eta bina aldiz giltz-harri eta giltz-hitz); giltza (eta giltza maisu; giltzaketa, giltzape, giltzaperatu, giltzapetu, giltzatu, giltzatxo, giltzatzar; giltza-ots, giltza-mordollu, giltza-soiñu, giltza-zulo) 189 aldiz agertu da: B 12 (Añ, AB, Altuna, Or, Otx, Erkiag, Alzola); G 57 (Cb, AA, Bv, Apaol, Arr, Tx, Sor, SMitx, Or, Ag G, Ldi, Ir, KIkG, Goñi, TAg, Alz, Zait, Iraola, NEtx, Gazt, Anab, Berron, Etxde); IE 11 (Gy, HU, Barb, Izeta); EB 27 (Osk, Arti, MEIG); giltze (eta giltze-zulo) 3 aldiz jaso da (Añ, Akes; Or); cf. halab. giltzain (A Ardi, Barb Sup, Lf Murtuts, Const), giltzaldi (Or Eus), giltzari (Erkiag Arran, Arti Ipuin) eta giltzera (Cb, Mg, VMg, Azc), giltzeru (Azc)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

dudazko 109 ager.ez gain, giltz 8 aldiz agertu da (B 1; G 4; EB 3) eta giltza 30 aldiz (B 2; G 4; IE 2; EB-EgAs 22); cf. azaldu diren eratorri-konposatuak: giltzadura, giltzain, giltzape, giltzapeko, giltzaperatu, giltzapetu, giltzari, giltzarrapo, giltzarri, giltzarte, giltzartedun, giltzatu

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

klabe: HiztEn; giltza: LurE; gako: HiztEn.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

giltza: EuskHizt (adib. gisa: sol giltza, fa giltza), HiruMila (es-eu bakarrik), EskolaHE, ElhHizt (eta sol giltza); klabe: ElhHizt.

Erdaretako formak

es (RAE): clave; fr (DLLF): clef; en (Collins): clef; it (S. Carbonell): chiave; de (Langenscheidts): Notenschlüssel.

Jatorrizko forma

giltz(a)

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: giltza(-)hitz.

3. iz. Mus. Pentagramaren ezker aldean ezartzen den ikurra, noten balioa finkatzen duena. Sol giltza, fa giltza; 8 iz. Haize instrumentu batzuetan, zuloak ixteko eta irekitzeko mekanismoa. Klarinetearen giltzak.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: giltza(-)zulo .

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Adierak zehaztean, kontuan izan beharko da musikakoa ere, adibidea erantsiz (iz. Mus.: sol giltza).

Lexemen erregulartasuna

-a org.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Musika.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Batez ere Ipar.

Forma baten adiera(k)

giltzaria; sakristaua.