Jatorrizko forma

gobernadore, gobernari

gobernadoreorde 10: Ixiar Zubiaurre 2, Kristina Berasain 2, Berria 2, EiTB 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gobernadoreorde 21: Berria 13, Jose Morales 8.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

ongi eratua da.

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orde.

LBeh (2013-06-10): gobernagarritasun 70: Berria 20 (adib.: “Iñaki Oiartzabal EAEko PPko idazkari nagusiaren esanetan, PSEri eskainitako gobernagarritasunerako akordio bera eskaini zieten jeltzaleek PPkoei, baina beraiek ez zuten eskaintza onartu, sozialistekin ‘aldaketa’ bermatu nahi zutelako”), EiTB 28 (adib.: “Espainiako gobernagarritasunarekin konpromisoa hartzea”), Jakin 9 (adib.: “Konfiantza (batik bat, adituenganako konfiantza) ziurtatu ezin den garaiotan, arriskuen gobernagarritasuna kudeatzeko hainbat integrazio eta parte-hartze modu planteatu eta esperimentatu dira”), Argia 13 (adib.: “Hiriak egonkortasuna eta gobernagarritasuna behar ditu”); gobernabide 13, Berria (adib.: “Europako eta Latinoamerikako gobernabideari eta segurtasunari buruzko hitzaldi batean”) // (2020): gobernagarritasun 118; gobernantza 264; gobernabide 56.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gobernagarritasun 14: Berria 12 (adib.: “Kongresuan eta Senatuan garaipena lortzea ezinbestekoa zen gobernagarritasuna bermatzeko”), Amaia Lizarralde 2 (adib.: “Era berean, gizarte neoliberaletako gobernagarritasunaren porrotaren sorburua honakoa da”); gobernabide 1, Berria (“Maragallek zera esan zuen: «Iruzur historikoa litzateke Convergencia i Unio Espainiako Estatuko gobernabidean sartzeak Kataluniako gehiengo aurrerakoia auzitan jartzea”); eta gobernantza 7.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: gobernagarritasun* e. gobernabide. Kubako gobernagarritasuna ez dago Fidel Castroren esku bakarrik* [e.] Kubako gobernabidea ez dago Fidel Castroren esku bakarrik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es gobernabilidad / fr gouvernance: Elhuyar: gobernagarritasun / Nolaerran: gobernantza / Zehazki: gobernagarritasun / Labayru: gobernagarritasun / Adorez5000: gobernagarritasun.

gobernabide iz. Estatua gobernatzeko bidea edo era. PSE-EEko bozeramaileak salatu du Iñigo Urkullu lehendakaria ez dela betetzen ari alderdi sozialistak eta Eusko Jaurlaritzak sinatutako gobernabide ituna.

Geroago erabakitzekoa da

nahaste kontzeptuala dagoenez gobernagarritasun, gobernantza eta gobernabide formen artean, oraingoz ez sartzea erabaki da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Asko hedatu da, eta jasotzekoa izan liteke. gobernabidek ez du beti balio.

LBeh (2014-04-03): gobernantza 58: Berria 30 (adib.: “bake garaietan bide hitzartu eta garden bat ikertzera nazionalismoak planteatzen duen kontentziosoarentzat eta demokrazian sakontzen aurrera egingo duen gobernantza parte-hartzailea bultzatzera”), EiTB 5 (adib.: “Maila anitzetako gobernantza eta sinergia publiko-pribatuak' konferentziaren hasiera-ekitaldian parte hartu du”), Jakin 8 (adib.: “maila ertaineko erabakiek ez dute goi mailakoek duten pisu edo ikusgarritasun berbera, baina gobernantzarako abagune ederra dira”), Argia 15 (adib.: “Erakunde pribatuen eta publikoen arteko lankidetza sustatzea, gobernantza eredu baten baitan”). // (2020): gobernantza 264; gobernagarritasu 118: gobernabide 56.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gobernantza 7: Berria 6 (“Herri eskubideak eta mundu gobernantza izenburupean Mondragon Unibertsitatean egin diren jardunaldietan hizlari izan da”), Herria (“Bere gobernantzako afera txar heien guziez jujatua izaitearen gainera baduke engoitik jasan ahala”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es gobernanza / fr gouvernance: Elhuyar: gobernantza / Nolaerran: gobernantza / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

gobernabide iz. Estatua gobernatzeko bidea edo era. PSE-EEko bozeramaileak salatu du Iñigo Urkullu lehendakaria ez dela betetzen ari alderdi sozialistak eta Eusko Jaurlaritzak sinatutako gobernabide ituna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: gobernantza (4).

Geroago erabakitzekoa da

nahaste kontzeptuala dagoenez gobernagarritasun, gobernantza eta gobernabide formen artean, oraingoz erabaki gabe utziko da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Asko erabiltzen da, eta jasotzekoa izan liteke.

Euskaltzaindiaren Arauak

gobernatu, goberna, gobernatzen. 1 du ad.: herrialde bat gobernatu; bere artaldea ongi gobernatzen duena. 2 da ad. 'jokatu, portatu'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gobernatu, goberna, gobernatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gobernazio "Gobernación" Lcc. En DFrec hay 8 ejs.

gobernazio 56: Argia 7, Berria 26, Deustuko Unibertsitatea 8, EiTB 7, Elhuyar, Elkar, Jakin 4, UEU 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gobernazio 27: Berria 17, Javi Cillero 5, Lutxo Egia 2, Jokin Urain, Josu Zabaleta, Juan Luis Zabala.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gobernu, gobernuburu" / IparKazet (Politika): président: president(e)a / lehendakaria (EAEkoa) / estatuburua (gobernu burua edo gobernuko lehena: premier ministre); oharra: buru kasu ainitzetan balia daiteke: gobernuburu, mahaiburu, sailburu, kontseiluburu... burua. Elkarteetan: elkarte buru edo lehenburu (Etxepare).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gobernukide (eta gobernu kide) 5: Hemen 1988 ("Gobernukide sozialistak"), Egunk 1991 ("Ardanzak gobernukide berri bat aurkitzeko izan duen beharra"), MAtx ("EE gobernukide bihurtu"), E. Otamendi 2 (adib.: "PSE alderdiak nahi bezain politika aurrerakoia burutu al du, bere gobernu kideekin?").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

gobernukide 41: Urko Apaolaza, Jakes Goikoetxea, Mikel Aramendi, Mikel Peruarena, Amaia Alvarez 2, Berria, Koldo Aldabe 2, Ainara Gorostitzu, Iker Aranburu, Allande Sokarros 9, Aitziber Laskibar, Joan Canela, Ixiar Zubiaurre 3, Leire Ventas 2, Pello Urzelai, Edurne Begiristain 5, Garikoitz Goikoetxea, Amagoia Mujika, EiTB 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gobernukide : Berria 65, Herria, Pako Aristi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

ongi eratua da, eta erabilia.

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-kide librea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

zarboa (Gobius cruentatus).

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. / AS: godalet(-)dantza.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

godo 13 aldiz agertu da: B 4 (Zav, Mg, AB, Azc), G 2 (Gazt, Berron), IE 7 (ES); godotar 5 aldiz: B 1 (Ag Kr) eta G 4 (Mb, Gazt, Berron); godu 2 aldiz (AB AmaE); cf. halab. bisigotha (Hb Esk)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

godo 13 aldiz jaso da (G 2; EB-EgAs: 11); godotar behin (EgAs); gotu 5 aldiz (Benantxio Otaegi, UZEI); cf. gainera beti EBko testuetan jasotakook: bisigodo (20), bisigodu (1), bisigoto (1), bisigotu (1), bizigotiku (1), visigoto (3), visigotu (1)

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

gogoeta; ideia.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-ait(u) + garri

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gogait eragin.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

gogait eragin

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

gogaitarazi, gogaitaraz, gogaitarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gogaitarazi, gogaitaraz, gogaitarazten

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ait(u)+a-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gogaitasun B 2 (Añ GGero: "atsekabea, pena, gogaitasuna ta mintasuna", "atsekabea, biotz-jausia, gogaitasuna").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gogaitasun EB 5 (I. Sarasola 3, hiztegiko definizioetan, adib.: "Lotsak, nagitasunak, beldurrak edo gogaitasunak eraginik, zerbaitetarako gogorik gabe gertatu edo gogorik ez izan"; KultUrtekaria 1988: "gogaitasuna nagusitzen da"; Egin 1992: "eguneroko gogaitasunak gatz pixkat har dezan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gogaitasun : HiztEn (gogaitua dagoenaren egoera), LurE (gogaituaren egoera) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gogaitasun : EuskHizt (gogaituaren egoera), HiruMila (aburrimiento, hastío), ElhHizt (Hastío, aburrimiento), EskolaHE (gogaituaren egoera), Casve EF (ennui) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

gogaituaren egoera.

Euskaltzaindiaren Arauak

gogaitu, gogait, gogaitzen. da/du ad.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

gogaitu, gogait, gogaitzen

Euskaltzaindiaren Arauak

Jas.

Mailak

Jas.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Mailak

Jas.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

goganbehartu, goganbehar(tu), goganbehartzen. da ad. Jas.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

goganbehartu, goganbehar(tu), goganbehartzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gogape 2, G-EB (Ldi IL: "'Uitzi'ren gogape bildurbera asi zan baretzen"; MEIG IX: "Gero, urteen joana dago beti gogoan nahiz gogapean"); Ik. OEH argitaratuan, gainera: EEs 1928 ("Urdail beteak gogape edo kontzientziko lasaitasunarekin zerbaiten antza omen dauka").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gogape B-G 4: A. Gerenabarrena 3 ("geure gogape kistarren aztun kezkatsua eskutitzez alkarri ustu geuntsanean", "gogape kistarrentzat au lako leiakizunik eztago", "ipar-amerikarren gogapetan gudarako kemena sutu"); Lore-illa ("Gogapea (kontzientzia) aztertu gaubean oeratzean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gogape : DRA ('conciencia'), PMuj DVC ('conciencia, interior'); gogape-zimiko : PMuj DVC ('remordimiento, inquietud, escrúpulo') // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag. / AS: -en gogara.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gogarako .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: adib. / EskolaHE: adib.

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

esapide librea iruditzen zaio P. Xarritoni, eta aski dela -(r)en gogara AS arautua.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gogara sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

gogokoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gogaro 7: Altuna ("gogaro [umore] txarra eukon, zer esan ezekijala"), Otx 3 ("Erdi makalik dagola diño, eta ia bera alattuten juan gura ete-zeunkienentz, zeure gogaro bixi orregaz ondo-eza arinddu dakijon", "Ene gixontxu enia: bart ixan zenduban gogaro galantaz al-zagoz oindiño be?", "Gogaro ona dakak orrattiño"), Erkiag Arran 2 ("gogaro onez ta atsegintsu", "Zelako gogaroa izan eukean Zuriñek jaietarako?"), Or in Gazt MusIx ("Iainkoak, edozein gogaro dun gizonari ixuri oi dioz bere doaiak eta Luis baiño oituraz gaiztoago izan diran gizonak ukan dute ukitu ori").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gogaro 5: Otx (OEHko agerraldi bera), Euzkadi 1936 4 ("Bakotxaren bijotza, bakotxaren gogarua, bakotxaren ixakera ta adua", "Gogaro alaikuak", "Gogaro illun eta ittunekuak, ostera, gogaro-begi ittunen argijaz: ittun eta illun").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gogaro : Labayru, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

testuetan baztertuxea ageri da; batez ere Bizk. izan da, eta hor ez dela bizirik dio L. Baraiazarrak.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gogarte(-)etxe .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gogar, gogartzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

hausnartu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: †  Ik. gogotsu / HiztEn: Ik. gogotsu / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. gogotsu.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o/-a-.

Euskaltzaindiaren Arauak

gogatu, goga, gogatzen. batez ere Zub. du ad. 'norberaren iritzira erakarri'.

Erabileremu dialektala

batez ere Zub.

Jatorrizko forma

gogo, goga-

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gogo(a) hartu, gogoak eman, gogoan erabili, gogoan hartu, gogo eman, gogo izan: egin gogo dut , gogo(-)jardun iz., gogoz kontra.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

a) AS gisa gehituz: gogoan atxiki , gogoan eduki, gogoan eman , gogoan izan , gogoan jaso , gogoan jo, gogoan pasatu, gogoan sartu , gogoari eman , gogo-bahitze, gogo-bihotz, gogo guren, gogo onez , gogora ekarri , gogora etorri, gogo txarrez, gogo-urri , gogo-urritu . b) ik. EBBren oharra s.u. asmo: bide 2 arautua bezala eskaini behar zela asmo 2 sarrera berria (hala arautu da bigarren itzulian), eta modu berean ematekoa dela gogo 2 (hemen jasoz gogo izan azpisarrera arautukoa: egin gogo dut).

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

gogo(a) hartu; gogo izan ("egin gogo dut"); gogo eman; gogoak eman; gogoan hartu; gogoan erabili; gogoz kontra

LBeh (2014-04-03): gogo-aldarte 33: Consumer 7 (adib.: “nork bere beharrei erantzuteko modurik bilatzen ez duenean, gogo-aldarteak okerrera egin dezake”), Berria 5 (adib.: “Besterik da jendearen gogo-aldartea eta botoaren esanahia”), EiTB 14 (adib.: “Gainera, bideo-kontsolak duen kamerak, objektuak, aurpegiak nahiz adierazpenak jasotzen ditu. Hori dela eta, irudiak, testuak nahiz gogo-aldarteak interpretatu ditzake”), Argia 6 (adib.: “Hori guztia, noski, ez da lagungarri edadetuen gogo-aldartea hobetzeko”), DiarioVasco (“Gogo-aldarteetan oinarritutak, kantuak doinu aberats eta hunkigarrietaz jositak daude”); gogo aldarte 6: Berria 5 (adib.: “Baina jokalarien gogo aldartean eragin dezake, baikortasunetik eta umoretik lan eginda”), DiarioVasco (“Noski, bakoitzak nahi duena egiten du irabazten duen diruarekin, baina hiritarron ordezkari batek ez badu botoa ematen dionaren egoera ekonomikoa nahiz gogo aldartea zein den ulertzeko aski sentiberatasun, besterik gabe, ez du balio egiten duen lana egiteko eta, beraz, kargua utzi beharko luke”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gogo(-)aldarte 27: Berria 5 (adib.: “Jorge Valdanok dioen moduan, «futbola gogo aldartea» bada, kezkatzeko motiborik ez zaio falta Realari”), Jose Morales 10 (adib.: “Bitartean, Txitxikov gogo-aldarte oneko zegoen bere britxkan, zeina aspalditxo baitzen bide nagusitik zihoala”), Josu Zabaleta 2 (adib.: “tradizioz Andre Mariaren bost gogo-aldarterekin egokitzen ziren bost une bereizten zituen kode erretoriko batean oinarrituta erabaki dira”), Ramon Saizarbitoria 2 (adib.: “Egoera hartan, idazteko gogo aldarterik hoberenean nengoelarik ere, ez zitzaidan hitzik etortzen”), Anjel Lertxundi 2 (adib.: “Hiri bat gogo-aldarte bat da beti”), Iñaki Mendiguren (“Hala ere, bortizkeriarik eza, gizarte-bizitzako konpartimentu batera mugatu ezin den gogo-aldartea eta portaera-printzipioa da”), Joxan Elosegi (“Gogo-aldarterik gabe dihardu legeak, anbibalentziarik gabe”), Iban Zaldua (“inguru hurbilaren gogo aldarteak isobara-mapa baten antzera zabaltzen ziren emakumearen begiradapean, eta edozein presio-aldaketa sumatzeko gai zen”), Migel Angel Mintegi (“Ez zegoen, halere, gogo-aldartearen aldetik momenturik onenean”), Eduardo Matauko (“Vienan irudikatu besterik egiten ez nuenean, orduan posibilitaterik basatienak zein espiritualenak amestuak nituen, nire gogo-aldartearen arabera”), Juan Garzia (“Izan ere, hain da hori lor astuna ene gogo-aldartean, ezen egitura ikusgarri hau, lurra, tontor antzu halako bat baitzait iruditzen”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es estado de ánimo / fr humeur, état d’âme: Elhuyar: gogo-aldarte, aldarte / Nolaerran: umore, aldarte / Zehazki: gogo aldarte / Labayru: aldarte, umore, kaletra / Adorez5000: aldarte.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle oso erabilia. Berez pleonasmoa bada ere, gaur asko hedatu da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa onartzekoa gogo sarreran.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

‘aldartea’.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azalpena behar duenez, azpisarrera gisa jasotzea proposatu da; gogo eta bero sarreretatik ezabatu adibideak.