OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GOIZETIK GOIZERA. a) "Cada mañana (AN-5vill)" A Apend. "Goizetik goizera lan izaten dute (AN-5vill)" Gte Erd 85. Goizetik-goizera lana / arratsaldean jainko beltzakin josta. Lasa Poem 79. b) De mañana a mañana. Ekia geldi egonik, goizetik goizera obo osoan deman aiña aldi iragan baledi. Or Aitork 328. Goizetik goizera alkarren berri jakiten joan ziran gazte biak. NEtx LBB 42

goizetik goizera 1, Berria (“Goizetik goizera izaten da festa, eta interes turistikoko eguntzat aitortuta dute hainbat erakundek”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

goizetik goizera 5: Patxi Zubizarreta 3 (“Goizetik goizera, azala indartsuago ikusiko duzu: bizi baino biziagoa, sendoagoa, tonifikatuagoa”), Josu Zabaleta (“Tamalez, ordea, egunak aurrera zihoazen eta antz etsigarria zuten batak bestearena; bulegariak erantzun bera ematen zion goizero doktoreari, eta goizetik goizera tristeago eta adore gabeago itzultzen zen hura etxera”), Felipe Juaristi (“Bordeleko agintariek egun oso batez hirian gelditzeko baimena eman zieten itsasontzikoei, hogeita lau orduko epea, goizetik goizera, arazoak konpondu bitartean”)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta jasotzekoa da azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa goiz sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-ik (hau ez da automatikoa: cf. *berandurik)

Beste (edozein) iturritako erabilerak

goiztiar 79, ZTC.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

goiztiar formak 6 ager. ditu, guztiak IE-ZuAm (EZ, Ax, Arch, Gy, HU); goiztar (eta go(i)xtar) 58 aldiz agertu da: B 19 (Añ, fB, AB, Azc, A BeinB, Ag Kr, Gand, Erkiag), G 38 (Mb, Lar, Sor, EA, Ldi, Or, Ag G, Mok, TAg, Ill, Lab, Zait, Anab, Berron, Etxde), IE 1 (Mdg)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

goiztiar(tasun) 22 aldiz jaso da: B1, G 1, EB 18, EgAs 2; goiztar 20 aldiz: B 3, G 8, EB 9

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: goiztiar 1, goiztar 1; AB38: goiztiar 3, goiztar 2; AB50: goiztar 3; Euskalterm: goiztiar 31, goiztar 1; HiztEn: goiztiar(tasun); LurE: goiztiar, goiztar

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tar/-tiar atzikien banaketa izond./iz. kategorien araberakoa da Ipar. (Heg., berriz, denak -tar dira); hau izond. bakarrik denez, -tiar dagokio. EBan aski indartua dateke, gainera; baina ez bide da indar bera ageri bikote guztietan: cf. ezkert(i)ar, eskuind(i)ar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: goiztiartasun (es precocidad).

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

ia erabili gabea da, baina egokia.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

goiztiar(tu), goiztiartzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

goazen lotara, bihar goiztiartu behar baitugu.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'egunsentia'.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

egunsentia

Atzizkien araberako erabakiak

-txo

Adiera mugatzeko zailtasunak

'goiz xamar' adierazten du; markatua da, hala ere

LBeh (2014-04-03): gol-zaparrada 34, EiTB (adib.: “Galduta eta ideiarik gabe jokatu duen Athleticek gol-zaparrada jaso du Constant Vanden Stocken eta Europatik at geratu da”); gol zaparrada 21: Berria 5 (adib.: “gol zaparrada handiak hartu ditugu”), EiTB 8 (adib.: “Portugalek gol zaparrada sartu dio Ipar Koreari”), DiarioVasco 8 (adib.: “Sekulako gol zaparrada sartu zioten asteburuan Aralar-Intxurreko infantil neskek Beasaingo A taldeari”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gol(-)zaparrada 10, Berria (adib.: “Real Madrilen zelaian gol zaparrada lortu zuten aurten ere”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta erabilia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa onartzekoa gol sarreran.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gol, gola sartu (egin), golegile".

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gol eta sartu sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

golardatu (eta golardoatu) IE 3: EZ Eliç: "Eta golarda gaitzatzun / liberalki sariaz"; Ax: "Han gaixtoak izanen direla sekulakotzat penatuak, eta onak golardoatuak"; Hm: "Arren golarda gaitzaitzu"; golardo (eta galardo, goalardon, golardoa, gollardo) 58: IE 56, XVI-XVIII. mendeetakoak (E: "Obra honak ukhenen du goalardona frangoki"; EZ 10, adib.: "Nekearen golardotzat deus eztiat galdetzen"; Hm in Harb: "Golardo sainduez / segur zaitu betheko"; Ax 3, adib.: "Badu Iainkoaren zerbitzatzeak [...] mundu hunetan ere zenbeit golardoa, zenbait pagamendu"; SP 4, adib.: "Antzearen saria eta golardoa"; Mong 3, adib.: "Idiak golardoa duenian"; Ch 10, adib.: "Jainkoa leial izanen da eta liberal zure golardoan"; Lg 7, adib.: "Ordean zer behar dugu iguriki gollardotzat?"; Mih 2, adib.: "Zeruan sari eta golardo hautetsiago baten mereziarazteko"; Monho: "Kastoaren golardoa"; Dh 13, adib.: "Ni nerorri izanen naiz zure golardo guziz handia"; Jaur: "Zeruko golardoak"); EB 2 (Arti Tobera, adib.: "Girlandaz eta galardoaz horniturik agertuko da [etxea]"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, Urt Gen 15,1: "Hire golardo haundia nauk ni"; He Apoc 11,18: "Golardoa ematekoa [denbora]"; Lander RIEV 1914-17: "Goresmen hori onhets dakioten, buruzagitasuneko bere kharraz irabazia duten golardo bat bezala"; eta golardogarri , golardotzaile , golardoztu testu-lekukotasunik gabeak.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

galardoi EB 1: Hemen 1987: "Oscars 87 zinema galardoien banaketa ospatuko da".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

goalardo(a) : HiztEn (ik. golardo); golardatu : HiztEn (Ipar. golardoa, saria eman); golardo : HiztEn (Ipar. zah. saria) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

galardo : Lh DBF (1 récompense, rémunération, prix d'un travail, d'un service; 2 rémunerateur, qui récompense [cf. esp. galardón]); goalardo(a) : HiruMila (ik. golardo); golardatu : HiruMila (galardonar), ElhHizt (Ipar. galardonar, premiar), DRA (galardonar); golardo : EuskHizt (1627; golardoa 1643; goalardona 1545; galardoi *1562; Ipar. Zah.; Saria), HiruMila (galardón, distinción), ElhHizt (Ipar. galardón, premio), Lh DBF (ik. galardo), DRA (1 recompensa, galardón; 2 papera), PMuj DVC (galardón, premio); golardoatu : HiruMila (recompensar), PMuj DVC (galardonar) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: golardo / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt. (eta aski dira sari bezalakoak).

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. golo.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gola, golatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

goloz eritu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: goldaketan .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-n.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

goldaketa sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

goldatu, golda, goldatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

goldatu, golda, goldatzen

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-e/-a-

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Naf.

Forma baten adiera(k)

goldeaz egindako ildoa.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: golde(-)nabar .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

GOLDE-ETXE (golda-etxe V-gip ap. Iz ArOñ 108; goldetxe Izt C 232, H). Madera del arado. "(G), l'ensemble, tout l'appareil qui constitue une charrue" H. * Golde-etxea autsi zen; zumarra, ta endaitza uztarriarekin deramate. Or Mi 114.

LB: 0 / EPG: 0 / ETC: 0

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: golde-etxe estructura de madera del arado; Adorez: 0; Labayru: 0;

golde 1 iz. Lurra iraultzeko lanabesa, burdinazko pieza zorrotz bat edo gehiago dituena eta abereek edo traktore batek herrestan eramaten dutena. Ik. nabar. Goldearen belarriak, muturra, nabarra, hortza, giderra. Golde hortza. Golde etxea: goldearen zurajea. Lurra goldez irauli. Goldearen amoreagatik pot nabarrari (esr. zah.). etxe 8 iz. (Hitz elkartuetan, bigarren osagai gisa). Tresna bati eusteko erabiltzen den egitura. Golde-etxea hautsi zen.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa. Baina kontuan izan behar da etxe sarrerako 8. adiera adibiderik gabe geratuko dela.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa golde eta etxe sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GOLDE-LUR (G, B ap. A). Fanega. "Golde-lurra Gipuzkoan eun sagorrondoren lurra da (G-to)" A. Cf. supra (2). Zenbat hazi erain behar den golde lurrean. Dv Lab 55. Golde-lur asko zituan zelaiak. Salav 26. Bertanbera utzitako golde-lur gutxi batzu zituen. Ibiñ Virgil 110. Labra-lur onenetatik golde-lur asko saldu zituan. Berron Kijote 32

adib: golde 2 iz. Lur neurria, egun batean goldatzen den hedaduraren baliokidea. Baiona eta Uztaritzeko barrutietako herrietan goldea 4.200 metro koadrokoa da, eta Sarakoan 2.800 metro koadrokoa. Golde lurra Gipuzkoan ehun sagarrondoren lurra da. Golde bat lur.

golde lur 4: Berria 2 (“Idi pareak egun batean goldatu zezakeena ere neurri bat zen: golde lur bat”), Argia 2 (“Bada estatu burujabe bat, / bost mila arimaz osatua / eta zoragarria derizkiot, / ehun eta laurogei mila golde lur, / Kristoren pila maite dut. / bost dolar ere ez armatan, / horra zer ikusi dudan han”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

golde(-)lur 6: Berria (“Ez dakigu zenbat golde-lur, zenbat mendi, ibai, iturri, bidexka eta etxe desagertuko diren».”), Patxi Ezkiaga 2 (“labore lur onenetatik golde lur asko saldu zituen zalduneria liburuak erosteko”), Elizen arteko Biblia 2 (“Golde-lur bihurtuko da Sion, harri-pila Jerusalem, baso, tenpluaren mendia”), Koldo Biguri (“Hirikoek zaldiki-bolak jaten zituzten euren etxeetan, eta garagardoa eskatzera etortzen ziren Boscacciora, non gehienez ere ardoa katilutan edan baitzitekeen, edota harropuzkeriaz tratatzera hirurehun eta berrogeita hamar azienda, hamabi seme-alaba eta mila eta bostehun golde lur zeuzkaten gizonak, nire aita kasu”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Elkarte lexikalizatua da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da golde sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: †  Ik. goldatu / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. goldatu.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-e/-a-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

golegile : HiztEn, Euskalterm (gol-egile 1; goleatzaile sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

golegile : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "gol, gola sartu (egin), golegile".

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-egile.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erdaretako batetikoa onartu da, bakarra aski delakoan

bakarra aski delakoan, gaztelaniatikoa hobetsi da, erabilia ere hau denez, frantsesetiko goeleta-ren kaltetan.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. kali(-)joko.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

kali-joko (Ipar.) erabiliarekin batera onartzekoa da

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Egin azpisarrera eta azpisarrera berrira eraman golfean jokatu adibidea, eta golfean aritu, jolastu adibideak gehitu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1 'Jantziaren eta bularraren arteko hutsunea' adierarekin 146 agerraldi jaso dira: kolko aldaera (kholkhu, kolku, kholku) eta eratorriak (kolkokada, kolkope) da nagusia 127 agerraldirekin: B 36 (fB, AB, Ag, Laux, A, Or, Otx, Eguzk, Bilbao IpuiB, Erkiag, Altuna); G 87 (Cb, Ub, It, AA, Izt, Bil, Arr, Lard, Apaol, Alz, EA, Jaukol, Or, SMitx, Ag, Ldi, Mok, TAg, Ill, Zait, Gazt, Vill, Anab, And, Ibiñ, NEtx, Munita, Xe, JanEd, Urruz, Iraola); ZuAm 1 (Etch) eta EB 3 (Osk Kurl); golk(h)o 19 aldiz azaldu da IE-ZuAm (EZ, Ax, Elzb, Dv, O, Tt, Mih, Elzb, Barb, JE); 2 'Norberaren barnea, gogoa' adierako 227 agerraldi jaso dira: kolko (kolku, kholku) da forma nagusia: B 102 (EgiaK, Añ, AB, Azc, Ag, Enb, Altuna, Kk, BEnb, Gand, Bilbao IpuiB, Erkiag, Laux, Otx, Alzola); G 69 (AA, Izt, JanEd, Arr, Lard, EA, Jaukol, Ldi, Or, SMitx, Ag, TAg, Ill, Zait, Uzt, Vill, Etxde, Ugalde, NEtx); ZuAm 1 (Xikito) eta EB 20 (Arti, Osk, MEIG); golk(h)o formak 25 agerraldi ditu: G 1 (Zait), IE 22 (EZ, Ax, ES, Lg, Hb, Elzb, Elsb, Lç, Monho, HU, Ox, Barb, JE, StPierre, Xa) eta EB 2 (MEIG, Arti); 3 'Bi lurmuturren arteko itsas zatia' adierarekin 10 agerraldi jaso dira: kolko da nagusia 9 agerraldirekin: B 5 (Erkiag), G 3 (Zait, Ibiñ) eta EB 1 (MEIG); golko bitan azaldu da EB (Mde) eta G (Berron Kijote); 4 'racimo' adieran behin bakarrik agertu da ("mahats golko", Ox).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1 'Jantziaren eta bularraren arteko hutsunea' 19 ager.: golko 2 (IEn); kolko beste euskalki guztietan azaldu da: B 4, G 6 eta EB-EgAs 7; 2 'Norberaren barnea, gogoa' adierarekin 35 agerraldi: golko IE 1, EB 8; kolko B 7, G 13, EB-EgAs 6; 3 'Bi lurmuturren arteko itsas zatia': agerraldi gehienak EBkoak dira: golko EB 18; kolko 4 (horietan 2 EB); golfo , golgo agerraldi banarekin (EB).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

AB38: golko-1 (1), golko-3 (11); kolko-1 (6); AB50: golko-1 (1), golko-3 (2); golfo-3 (1); kolko-1 (1); kolko-3 (1); HiztEn: golko: jantziaren eta bularraren artean gertatzen den hutsunea; Norberaren barnea, gogoa; Lurrean barneratzen den itsaso-zati zabala; golkokada; LurE: golko: jantziaren eta bularraren artean gertatzen den hutsunea; Norberaren barnea, gogoa; lurmutur biren arteko itsas zatia; golkokada.

Euskaltzaindiaren Arauak

Geogr.: Bizkaiko golkoa; Liongo golkoa.

Berrestekoa da, nahiz beste bat den bizkaiera eta gipuzkerakoa

nahiz B eta Gkoa k- hasia den, adiera guztietan golko berrestearen aldeko dira batzordekide gehienak, bide aski luzea egina duelakoan, EBaren ikur horietakoa delako, Ipar.an arrotz litzatekeelako k- hasia (eta Heg.an ere ez oso egokia itsasokoa adierazteko); kolko ere jasoko da, "B2 / Heg. / Ik. golko" markekin

Lexemen erregulartasuna

g-/k-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

golatu IE 1: Gy: "Eta ezta bahi gelditzen / ardi golatu bat baizen"; ik. OEH argitaratuan ap. DRA jasoak: GAlm 1946 : "Ardien golatzeko lanjerra ere ttipitzen da"; golo : Gaxitegi Laborantza: "Pipoila edo goloa [...]. Bizi da gibelaren zain artetan, xurgatzen duela odola"; GAlm 1968: "Zathi arruntenak, hek baitire gutienik atxikitzekoak, hala nola golo, buru, zango eta hezurki batzu eta bertze"; goloki : Miroir de la Soule 9-2-1957: "Zer goloki eta txinkor ederrak"; eta golodun , golope testu-lekukotasun gabeak (eta goladura , golando , golandu , golandura ; orobat, kolas - formakoak).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

golo G 1: A. Zavala: "golua edo kolatxa deritzaion gaitza zuten ardiak galdu zizkioten nunbait artzairen bati".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

golo : HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

golo : EuskHizt (*XVII ea., 1968; Ipar. 1 Kokospeko gizen edo haragizko tolesa; 2 Kokospeko bi alboetan eritasunaren eraginez agertzen diren handitsuak), HiruMila (1 papada; 2 papera), ElhHizt (1 Ipar. papo, papada, mamella; 2 Med. paperas), EskolaHE (1 Kokospeko gizen edo haragizko tolesa; 2 kokospeko bi alboetan eritasun baten ondorioz agertzen diren handitsuak), Lur EG/CE (paperas) eta EF/FE (1 double menton, gras du cou; 2 goitre), Casve EF (gras du cou; fanon), HaizeG BF (goitre), Lh DBF (1 gras de cou, de dessous le menton, résultant soit d'embonpoint, soit d'enflure du ou de maladie; 2 pourriture des bêtes ovines, dont le signe extérieur caractéristique est l'enflure du cou sous la ganache; 3 fanon des taureaux, des boeufs; 4 goitre; 5 scrofule), DRA (1 papada; 2 papera; 3 escrófula), PMuj DVC (1 papera de ovejas; 2 papada de cerdo, de bueyes, marmella, dobladillo del cerdo...; 3 escrófula, puerca; 4 racimo; 5 glándula); golodun : HaizeG BF (atteint de goitre), Lh DBF, DRA, PMuj DVC; goloki : DRA (papada); golope : Lh DBF, DRA, PMuj DVC; golotsu : PMuj DVC; golotxal : PMuj DVC; golotxak : Lur EF/FE (oreillons), Lh DBF, DRA.

Erdaretako formak

a) es papada formaren ordainak: HiruMila: okozpeko, kokospe, girgilo, okotzbiko, (animales) golo, (peces) papar; papada de cerdo: gola / golopea / lepapea // ElhHizt: kokospe, girgilo; (animaliena soilik) lepape, lepamagal // Lur EG/CE: kokozpeko // PMuj DCV: dobladillo de carne bajo la barba = aloza, paparda, garranga, garrangilla, gorgoilo, kokotondo, kokozpe, okozpeko; papada de cerdo = lepape, gola, golope, golaspe; papada del vacuno = lepa-magal; p. de rumiantes = alpe; p. de los bueyes, marmella = golo, gongoila // Azkue Aurkibidea: aloz (g); bidazpi (sc); birakuru (sc); garranga (b); girgillo (b); golu (bn); gorgoillo (b); kirku (bn); kirrinkola (b); kokotondo (g); kokotondoko (g); kokozpe (g); kolats (b); kolots (b); kontrokots (b); okozpeko (b); paparda (an, gc); papada de cerdo = bidaturü (s); golo (s), lepape (r); papada de rumiantes = alphe (bnc, s); b) eta erdal papera(s) / goitre (goître) formenak: HiruMila: lepamin, golo, joare, papo, parotiditis, txori // ElhHizt: 1 Med. pl. hazizurriak, golo; 2 Med. sing. bozio // Lur EG/CE: golo, okaila // Lur EF/FE: golo // XarHizt: lepo-xerri, lepo-sagar, golantura // Casve FE: lepoxerri, leposagar, xerrilepo; (brebis) bidakürü // HaizeG FB: saguak, saiak, trunkoilo, golantura, lepo-xerri, lepo-sagar, golo, (brebis) golando // T-L LBF: golo, lepo-xerri, lepo-sagar, trunkolo // PMuj DCV: 1 bocio = golo, trunkoilo, txori, azizurri, golando, kokalde, okaila, asi-kontxo, golatx, sagu, gorgoillo, lepamin; papera de ovejas = golando, kolatx, golatu, golo, kokalde, okailla, kolo; paperas de los animales = xerri-lepo, xori, gurintxak, xerriak; enfermar las ovejas con paperas = kolatu, golatu; 2 (pl.) escrófulas, lamparones = gangarabil, gingil, gurerda, umorotz, gangail, gangaillen, lupi, plautiri; paperas inguinales = azpi-zorri, azpi-gorri; 3 parótidas = bearri-ondokoak; inflamación de las parótidas = bearri-zorriak // Azkue Aurkibidea: papera de oveja = golando (an, l); golo (anc, bnc, g, lc); kokalde (bn, g); kokoli (b); kolo (an); okailla (b, g); papera, enfermedad de = golatu (an, bn, g); papera, oveja enferma de = golatu (an, bn, g); paperas = asikontxo (g); asikor (b); asikuna (b); asikuren (b); osigoren (b); sagu (an, b, g); urinezur (s?); urinezurri (s); üzürri (s?); paperas de los animales = xori (bn).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Adiera mugatzeko zailtasunak

zaila da, idatzizko erabileretan oinarrituz, adiera mugatzea; lexikografia berriak jasotzen dituenak izan litezke egoki-baliagarrienak: 1 'kokospeko gizen edo haragizko tolesa'. 2 'hazizurriak'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

golosina 3, BAO 1994 ("fruitu lehor, golosina, txokolatezko prestakin eta edari freskagarrien txikizkako merkataritza" #mdash# ter).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm; eta 'golosina' itzuliak: litxarkeri : AB38 1; zizka-mizka : AB38 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal golosina / gourmandise, sucrerie formen ordainak: HiztHand: 1 gozoki; 2 litxarreria (cualidad) // ElhHizt: gozoki, litxarreria // HiruMila: 1 manjar delicado gozo, gozoki, mizkeria, golosinas pequeñas litxarreria, golosina de chocolate bonboi; 2 apetito, deseo nahiera, nahi, gogo, gutizia, irrika, irrits // Lur EG/CE: gozoki, litxarreria, gutizia; eta EF/FE: 1 litxarreria, sabelkeria 2 gozoki; gozoki, litxarreria // XarHizt: gormandiza, napurkeria; gozoki, oñoñ // Casve FE: défaut sabelkeria, honkoikeria, gâterie honkeria; mets honttü // HaizeG FB: défaut eztaritasuna, zintzurkeri, mizkeria, mizkinda, mizkinkeri, gâteries onkeri, milikeri, jujuskeri; bonbon goxo, oñoñ // T-L LFB: défaut gormandiza, sabelkeria, gâterie onkeria; bonbon oñoñ // PMuj DCV: 1 manjar delicado, melindre kutixi, kuxakeria, litxarreria, zintzurkeria, mizkeria, mizkinkeria, onkeria, surbizkeria, golisinas, entremeses zizka-mizka, izki-mizki, izkiri-mizkiri, izkirimiri; 2 deseo de golosinas: txibizkeria, milikeria, lixtertasun.

Erdaretako formak

fr (DLLF): friandise, gourmandise manjar delicado; sucrerie dulce; gourmandise gula; désir, envie deseo; en (Collins): manjar titbit, delicacy, dainty; dulce sweet; bagatela bauble, knick-knack; deseo desire, longing; antojo fancy; gula sweet tooth, liking for sweet things; glotonería greed; it (S. Carbonell): golosità, ghiottoneria; cibo ghiotto; appetito, desiderio; de (Langenscheidts): Naschsucht, Nascherei; Naschwerk, Leckerbissen, Delikatesse.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. gozoki.

Jatorrizko forma

ezabagoma, borragoma; tinkagoma

Euskaltzaindiaren Arauak

gomendatu, gomenda, gomendatzen. 1 du ad.: Salbatzaileak hitzez gomendatu diguna. 2 zaio ad.: zure errukiari gomendatzen natzaio.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gomendatu, gomenda, gomendatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GOMENDIOAN (Precedido de gen.). "Ene gomendioan dago, il demeure en ma protection" SP. Zure gomenduian dena halaber da salbuia. E 75. Zure gomendioan ibenzen dut [...] neure bizia. Mat 291. Iduki nazazu, othoi, / zeuen gomendioan. EZ Noel 174. Aberatsen gomendioan utzitu [probeak]. Ax 225 (V 150). Zure kreazaliaren gomendian jar zite. Mst III 1, 2. Har nazazu zure gomendioan. Brtc 75 (tbn. en Dh 44). Ene gomenduan Jainkoak etzarri dituen arimak. CatLuz 2. Jartzen naiz zure bihotz amodio sainduz bethearen gomendioan. Dv LEd 280. Komentu guzia ere haren gomendioan zen, san Benoat norapeit zohanean. Jnn SBi 105. Aingeru baten komendioan emana da [arima]. Lap 106 (V 50). Zure gomendian, zure antziaren pian ezarten dizügü giren güzia. Ip Hil 220. v. tbn. SP Imit IV 7, 3. ES 145. Xarlem 656. Elzb PAd 42. (Pl.). Zien gomendietan üzten tüt ene haurrak. Etch 152 (cf. en otra versión gomendian).

adib: gomendio 2 iz. (-en atzizkiaren eskuinean). Arta, babesa. Har nazazu zure gomendioan: zure babespean. Zure gomendio onean har ezazu. Zure gomendioan ipintzen dut neure bizia.

Ez dugu adiera horretako gomendioan formarik aurkitu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

-en gomendioan 7: Jon Muñoz 3 (“Nire gomendioan behar izan du jarri”), Elena Touyarou 2 (“Xanek haren gomendioan utzi zuen jauntxoaren testamentua zen”), Itxaro Borda 2 (“Biek bost haur altxatu zituzten, enfin biek, Balantsun, arrakasta handia zeukalako ez zen usu etxean, lana Germaineren gomendioan egon zela erratea egokiago litzateke naski”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Aski izan liteke EHko sarrerako oharrarekin.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa gehitzekoa gomendio sarreran.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

ik. oharra s.u. engominatu: "ez du mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen; bai, ordea, gomina izenak: hau jasoko da, eta honen gain era litezkeenak ikusiko (gominadun?, gominatu/gominaztatu?)".

LBeh (2016-10-26): gominola 51: Elkar 4, Consumer 26, Berria 8, EiTB 10, DiarioVasco 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gominola 9: Unai Elorriaga 5 (adib.: “Hilobi batzuetan oso gustura egoten zen Matias; gominolak jaten direnean bezain gustura”), Jon Arretxe 3 (adib.: “Gominola horiek jan ditzakezu bitartean, zeren ni beteta nago jadanik”), Karlos Zabala (“Mutikoak litxarreria pila bat aipatu zion: erregaliza, melaza, gominolak, azukre hautsa”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu gominola formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es gominola / fr : Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Marka-, pertsona- edo leku-izena

Marka erregistratua da eta espainolez bakarrik erabiltzen da gainera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez du gutxienekoa betetzen, baina oso erabilia Hegoaldean. Heg. markarekin jasotzekoa.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

h. gonbit.

Euskara batuan hobestekoa

ik. gonbit

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-m-/-nb-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GOMIT EGON, GOMIT IZAN Estar invitado. "Gomit izan naiz eztei horietarat (BN-ciz)" Gte Erd 140. Naiz konbit egonik / berzerén etxéan. LE Kop 83. Bazkariz gomit zen gure Bil-bil, Jaun Erretoraren etxera. Barb Sup 2. Ez da gehiago Jaun Erretoraren etxean gomit. Ib. 3. Zer ezteiak! Oraitik gomit zirezte oro! Lf Murtuts 44. Ezteietara komit zena. Larre ArtzainE 91

gomit izan 3: Consumer (“Berari egokitzen zaionean, aztertu beharreko autoa aukeratu dela jakinarazita, gomit egiten zaio ibilgailu guztientzat”), Berria (“Gure proiektuari hats berri bat emateko nahikaria badugu, eta elkarte garen aldetik, administratzaile eta laguntzaile boluntarioen lana eskertuz bukatu nahiko nuke, oroitaraziz, gaur Hazparnen antolatu dugun bestara denak gomit zaretela”), EiTB (“Egun, denak gomit dira festa egitera”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gomit egon 1, Herria (“Jende guzia gomit dago”); gomit izan 33: Herria 31, Aurelia Arkotxa (“Heldu den asteburuan da gure bestarik handiena, agorrilaren hamabortza, Andre dena Mariaren eguna, nahi baduzue zatozte, gomit zarete”), Jose Angel Irigaray (“Jendaki, lagun eta adiskideak, orobat zenbait etsai, gomit diraharen alde telebistak amatatzerat etxeratze bakoitzean”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta jasotzekoa da azpisarrera gisa, gomit izan forman eta Ipar. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gomit sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

gomitatu, gomita, gomitatzen. du ad. h. gonbidatu.

Euskara batuan hobestekoa

ik. gonbidatu

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gomuta izan. du ad.: ez dut gomuta zer esan zidan.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa gehituz: gomutara ekarri (eta gomutara erakarri).

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

gomuta izan

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gomuta izan. du ad.: ez dut gomuta zer esan zidan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

oroigarria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza libretzat eman liteke, eta AS gisa jaso gabe utzi, hobestekoa gomuta izan arautua denez (eta hau aski dela dio L. Baraiazarrak).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da. Neure etxea beti gomutan daukat adibidea hemen jaso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gomuta eta eduki sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da. gomutan erabili adibidea zabaltzea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gomuta eta erabili sarreretan.