Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: gora-beheratu / LurE: + / ElhHizt: gora-beheratu / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gorabehera(tu), gorabeheratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

gainazpikatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

lematizatze-saio batean 9 ager. jaso dira, G 8, EB 1: gora-bide 5, gora bide 2 eta gorabide 2: Or Eus: "Gora-biderik zillegi ez ta edena beera daroa"; Ldi IL 2: "idiak gora-bidean yarri ta akullu-eztena erabiltzea dagokigu soil soillik", "gora-bide neketsu zail aren biurgune batean"; Etxde JJ 2: "itxurak egin bear beñepein gonak gora bidean arrotu ez zekizkioten", "Juanes ordea zakur zaharra zen mendi aietan barrena eta ekaitzari axut egiñeaz, etzun amor eman nai gora bidean"; Zait Plat: "an asi baitzan Platon iakintzalea eguzkipeko asi-orraziak gorabidean iarri nairik"; Gazt MusIx 2: "txit neketsua izan da gora-bidea, baiña or orain arima aratza mendi-gaillur dirdaitsuan", "arimeak bere gora-bidean dagian urrats bat gehiago"; MEIG: "gorabidean abiatu zen euskara bazter hauetan"; eta OEH argitaratuan, gainera: ETZ ("Espositore jakinsubak egiten diyuen alabanzak eta gorabidiak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gorabide 3, gora bide 2 eta gora-bide 1: G 3 (Ileta-elizk: "Jainkoak utzi du asitako lana gorabidean joan ez zedin"; PMuj Mendi: "Gora-bide erdian, Rudi tink gelditu zan"; GBarand Ilias: "Alabañan, hementxe bertan diñostat, Heriotze ta Abe beltza nihunek dakarkikeadala; ta neure astakillo azpian meneratuta, eni gorabidea, Aide, zaldi ospetsuari, ostera, atsa emanen digukala"); IE 1 (M. Goihenetxe: "Ikusten denez, gora biderik irekiena, sozialki igotzeko aukerarik erosoena, erret administraritzako ofizioak ziren"); EB 2 (UnescoAlb 1990: "Bere idazketa katarsi bidea, gora bidea eta legitimazio bilakatu ziren gizon honentzat"; I. Sarasola: "S sailean, andereiñoentzako liburuak egungo egunetan duten gorabideak SP subsaila eratzera bultzatu gaitu"); gorabidezko EB 8 (BEO 1990 7, adib.: "Bizkaiko Aldundiaren Gobernu Kontseiluari gorabidezko errekurtsoa", "Bizkaiko Foru Aldundiaren Gobernu Kontseiluari gorabidezko errekurtsoa"; EHAA 1992: "gorabidezko errekurtsoa jarri ahal izango zaio").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gorabide : Casve EF (ascesion), PMuj DVC (1 cuesta ascendente, escalada, subida, ascención; 2 ascenso -en estudios, cargos; 3 recurso de apelación, alzada); gorabidedun : PMuj DVC (apelable); gorabide-gabe : PMuj DVC (inapelable) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da; antzeko gainerako formekin ere beste horrenbeste egin beharko da: botalarria, botagura, goralarria... Bide batez, eman sarreran ‘eragin’ adiera gehitu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

goragale(tu), goragaletzen.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gale-tu.

Aditz-erregimena

da ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Jatorrizko forma

mailaz goragoko unitateak

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: superior (comparativo).

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ago-ko librea (cf. arauak lehen itzulian onartuak: geroagoko, lehenagoko azpisarrerak; eta bigarren itzulian: arteragoko, aurreragoko sarrerak).

Atzizkien araberako erabakiak

-ago-ko

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

etxekoei goraintzi; semeak goraintziak igorri dizkigu.

Numeroa

pl. ere erabil daiteke

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

etxekoei goraintzi; semeak goraintziak igorri dizkigu

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "goraintziak eman = eskumuinak eman".

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

esapide librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa, eskumuinak eman formarekin egin den bezala.

Euskaltzaindiaren Arauak

goraipatu, goraipa, goraipatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

goraipatu, goraipa, goraipatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 oka. 2 goranzko higidura.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gorako jauzitoki : Euskalterm 1; gorako jauzilari : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal salto de altura / saut en hauteur formen ordainak: HiztHand: garaiera jauzi // ElhHizt: altuera-jauzi // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, PMuj DCV.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ik. oharrak s.u. altuera. // BAgiria (2002-10): "altura-jauzi* e. gorako jauzi" eta "altuera-jauzi h. gorako jauzi".

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gora sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GORAKOAN (A DBols). Al subir. Aldats gorakoan, oztoporik ez ta. Or Poem 522. Aldapan gorakoan nekusen orduan lillura-gaña. Txill Let 82. v. tbn. Anab Aprika 37. Joanen ziren sailean larreari goiti, gorakoan iratzea pika eta beheitikoan espalka. Larre ArtzainE 60. Murrizketa dugu beherakoan; nabarmentzea, berriz, gorakoan. MEIG VI 117

gorakoan 18: Consumer 6 (“Lehen horrek kapitala aseguruaren iraupen osoan aldatzeke mantenduko du, behetik gorakoan kapitala handituz doa familiaren premien arabera (seme-alaba gehiago, etxebizitzak erosteko kredituak, etab.) eta goitik beherakoan, denbora pasatu ahala, kapitala urrituz doa, banka mailegua bermatzen duten aseguruak bezala”), Berria 5 (“Gorakoan zortzi eguneko jarduna izan zuten, arriskuz betetakoa, eta mendian aurreikusi baino egun gehiago pasatu zituztenez, apenas jan zuten jaitsierak iraun zuen bi egunetan”), EiTB (“Schleck anaiek eraso festa antolatu dute behetik gorakoan baina ezin izan dute Astana mendean hartu”), Argia (“Kostata, beherako bideari ekin genion, gorakoan ikusi ez genituen pitzaduren artetik, uneaz gozatuz, irribarre lelo batekin aurpegia apainduz eta izugarrizko bizipozarekin”), DiarioVasco 5 (“Baita ere helmuga beti Lazkaotik gorakoan izaten ba zen aurten Urkillaga bigarren aldiz igo eta jarraian Arrondotik helmugara sartuko dira”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gorakoan 25: Berria 3 (“Eta gailurreko egunean ere asko disfrutatu genuen gorakoan”), Lopez de Arana 3 (“Gorakoan, halako batean, Stanen gorputzaren usaina etorri zitzaion gogora, bere besoen artean izerditan”).Txillardegi 4 (“Aldapan gorakoan, ezkerretan, eraiki duten aterpe kaxkarrera iritsi naiz, dexente akiturik”), Juan Kruz Igerabide (“Ez zen zaila izan leihatilara iristea, ez baitzegoen oso goian; harri kaskarrez eginiko hormaren irtengune ugarien artean, baneukan zeri heldu gorakoan”), Patxi Zubizarreta 2 (“Beherakoan ez bezala, beroa eta nekearen eraginez, gorakoan denok batera eta aski isilean ibili gara”), Jasone Osoro 2 (“Igogailuan behera, gorakoan baino askozaz ederragoa iruditu zitzaidan Pantxo Rey”), Koldo Izagirre (“Harrika ematen zion zinemako pantailari filmeak aspertzen zuenean, onena zen malda gorakoan kamioien kajeratik zintzilikatzen, harkaitzik altuenetik egiten zuen murgil buruz, zokorik arriskutsuenetan jarduten zuen lanpernatan, atunetako amu bat ibili zuen hilabetean belarritako”), Jesus Mari Mendizabal (“Askatzen eta lotzen diren orpo bana izango lukete: aldapan behetik gorakoan, atze aldean normal; eta ibilbide lauan, kendu.”), Joxerra Garzia (“Gorakoan, aldapak apalago egiten ditu gailur—ametsak”), Xanti Iruretagoiena…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta jasotzekoa azpisarrera gisa, beherakoan proposatua bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gorako sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gorako (eta gorakoan) 79 ager.: a) izenak 9: AA III, Ldi IL 2, NEtx Antz, Berron Kijote 2, MEIG 3; ik. OEH argitaratuan, gainera: EE 1885 ("Kolera asitzen danean berako eta gorakoakiñ"), Lander RIEV 1914-17 ("Jaun Cerdan, Parisko Operan aphaleko lehena, eta Jaun Cazenave, Parisen gorako lehen dena"), Ker Apoc 21,16 ("[Uriaren] luzeera, zabalera ta gorakoa bardiñak zirala"); b) besteak 70: B 19 (JJMg BasEsc, AB AmaE, Azc PB, Ag AL, A BGuzur, Kk Ab II, KIkV, Laux 2, Erkiag 4, Gand Elorri 3, Alzola Atalak 2), G 34 (Mg CC, It Fab, Lard, A Ardi 3, KIkG, Or 2, Ldi IL, Ir YKBiz, TAg Uzt 2, Lab EEguna, EA OlBe, Etxde JJ 2, NEtx LBB 2, Munita 3, Txill Let, Zait Plat, Anab Aprika 3, And AUzta 2, Vill Jaink, MAtx Gazt 2, Ibiñ Virgil, Berron Kijote), IE 10 (Hb Egia 7, Elzb PAd, Barb Leg, Ardoy SFran), EB 7 (MIH, MEIG 6); eta OEH argitaratuan, gainera, Gte Erd ("Hiri hua murru gorako batez inguratia zuzun"); gorako kantari Lander RIEV 1912 ("Jaun G. Cazenave, hazparrandar, Parisko operan gorako kantari lehen dena"); gorako larri Etxba Eib ("Ikustiaz batera, gorako-larrixak emon detse"); eta aipatua: EA OlBe; gorantzako B 2: Añ EL2, Otx; gorantzekoan G 1: Or Mi; goranzko B 1: Astar II; gorazko B 3: Echta Jos, Erkiag BatB 2 // Ik. OEH argitaratuan, gainera, goruzko : A Ezale 1898 ("Astokillok [bide] goruzkoa baiño ariñago egin omen zuen beruzkoa"); gorunzeko 1, BBizk in MEIG; goraxko (eta gorasko) IE 9: Harb, Gy, Hb Esk, Elzb PAd, Zby 2, JE Ber 2, Barb Sup; Ik. OEH argitaratuan, gainera, Jnn Bihotz ("Bertzeak ere ihardesten dio, kolerarik gabe, bainan oraino gorasko"); Prop 1895 ("Iruzkia oraino gorasko zelarik"); hazkor EB 1, MEIG ("Bide hori, aldakortasun hazkorrarena, darama munduak; mundukoek daramagu, hobeki esan"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, SoEg Herr 11-11-1965 ap. DRA ("Esnea bezain ezti, arnoa bezain bero, zingarra bezain hazkor, Bandung-eko iguzki dorpea!").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gorako 212 ager.: a) izenak 13: G 4 (Basarri, Lab 2, L. Aristizabal), EB 8 (Zientzia eta teknika 1986, Elhuyar, Etxde 2, Lantziri 2, DNoticias 1994 2); b) besteak 199: (Laux, Ibarg Geroko 5, Erkiag, Zubk 2, L. Baraiazarra, Gure Erria 1957, Santa Mariñe 1994, Musika, Argia 1936, J.A. Ugarte, A. Arzelus, ADonostia, El Día 1934, R. Irizar, Etxde PerPL, Lab, Onaind, Basarri 2, J.M. Bastarrika, A. Zavala 2, Garm 3, A. Arrinda, J.L: Iriarte, J. Gaztañaga 2, JKort Erl II, Tx. Garmendia, Ataño Zigor, J. Azpiroz, VozEsp 1971, Barb Leg, Otoizlari 1984, HezkSaila 1984, J. Altuna, Elhuyar 4, Etxde, Egin 1980-1984 2, J. Garzia, A. Sagarna, T. Barrenetxea, A. Artiñano, J. Garate, J. Lizarralde, BatzAgiriak 1988, J.M. Torrealdai 9, I. Lamarca, Elhuyar 1981 3, A. Sarriegi, Jakin 1981, Egoeraren definizioa, KLLegea 1984, M. Murua, Baga-bigaMat, Saioka/3 eta 5, P. Alkain, Gipuzkoako geografia 2, Natur/6, Zientzia eta teknika 1986, Biztanleria 1975-80, ESB Programa 6, I. Sarasola 3, UZEI 2, A. Urcelay 2, Demografia 1986 2, J.M. Lekuona, Industri kontuak 1985, Zer egin dezaket/1988 2, Arrantzaria 2, F. Mendizabal, L. Fernandez, Balea eta euskaldunak, J. Suarez, A. Azkona, Zeu zeutara, EKUrtek 1984, EHHLaburp, SIADECO 2, J. Agirre 2, X. Gereño 2, P. Salaburu 2, A. Juaristi, EHAA 1984-1994 bitartekoak 11, GAO 1990-1994 bitartekoak 12, AAO 1989, BEO 1990, A. Campos, M. Ezkurdia, X. Mendiguren B. 2, Ene Bada! 1990 3, P. Chavarri, J.R. Aizpurua, UD 1988, I. Larrea 2, G. Piedra, K. Zuazo, K. Amonarriz 6, X. Aizpurua, LEF, J.A. Lema, GIE HizkLiter 2, Esaizu/BBB1, Matematika/LH 6, X. Arana 2, EUSTAT 1991, J.A. Berriotxoa, L.M. Bandres, EstiLib, Emakunde 1993, GaztEntz/1, A. Martinez 2, J.M. Zalakain, L. Aldoy, I. Ugarteburu, P. Zabaleta, P. Zubizarreta, NPAO 1994 2, J. Dorronsoro 2, AdminEusk 1994); gorantzako B-EB 2: E. Urkiola, Egin 1977; goranzko 28 ager.: J. Artaraz, X. Kintana, E. Kortadi, Gipuzkoako Ekonomia, B. Arana M. 8, Zientzia eta teknika 1986 2, K. Fernandez, I. Aldabe, M. Lorda, Meterologia, Elhuyar, Txill 3, P. Salaburu 3, Egunk 1993, A. Diaz de Lezana, J. Garzia; goranzkor 1, K. Sarasola; gorakor 11: Bibalbio ("garapen gonadala esposizio-tenperaturaren funtzio gorakorra da") Elhuyar 5 (adib.: "beherakorra konbexua / beherakorra inflexio puntua / beherakorra ahurra / minimoa ahurra / gorakorra ahurra / gorakorra inflexio-puntua / gorakorra konbexua"), I. Irazabalbeitia ("proposatutako ideiari jarraitzen zion; elementuak pisu atomiko gorakorreko ordenean jartzeari alegia"), Kalkulua 2 (adib.: "funtzio gorakor eta beherakorraren definizioa"), Matekariak 2 (adib.: "Zenbaki hauek ordena gorakorrean idatziz gero"); gorakortasun 4 (cf. infra); goralkor 1, S. Muniategi ("Izan bedi bai, olerkariaren abestia / laguntzapenezko abots maite sendagarri, / gogo goralkor baten bizidun iturria"); goraxko (eta gorasko) 4: Zerb 2, Eskual 1924, Izeta; (h)azkor 8 ager.: J. Artaraz, Ag G, A Ipuiñak, F.J. Juanes, Gipuzkoako geografia, Deia 1988, Mundua 1993, ELA/STV 1992.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gorako izenak: HiztEn, LurE, Euskalterm 11 ('vómito'); gorako besteak: AB38 9 (hauetan 3 'ascendente, creciente'), AB50 12 ('exceso, elevado, superior, mayor, supra-'), Euskalterm 11 (g. errekurtso 'recurso de alzada'; g. lerro zuzen 'línea recta ascendente'; ahoz g. etzanera 'decúbito dorsal'; 7 -tik g.; g. tubo 'montante'); gorako dudazkoak: DFrec 50; gorakor : AB38 32 (hauetan funtzio g. 'función creciente'; hertsiki g. 'estrictamente ascendente'; etab.), Euskalterm 16 (hauetan kostu g. 'costo creciente'; errendimendu g. 'rendimiento creciente'; etab.); gorakortasun : cf. infra; goranzko : AB38 8 ('ascendente'), HiztEn (gorantz doana), Euskalterm 3 (2 g. analisi 'análisis ascendente'; g. garapen 'desarrollo ascendente'); hazkor : DFrec 1, AB38 8 ('creciente'), AB50 3 ('creciente'), HiztEn (hazteko edo handitzeko joera duena), LurE, Euskalterm 1 (tenperatura h. 'temperatura creciente').

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gorako izenak: EuskHizt (*1905, 1965; cf. goranzko 1818), HiruMila (1 naúsea, vómito, lo vomitado; 2 asco, repugnancia, náusea, ganas de vomitar), ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, DRA (1 náuseas; 2 vómitos); gorako besteak: HiruMila (ascendente), HaizeG BF (qui est plus haut), Lh DBF (pour en haut), DRA (1 para arriba; 2 ascendente), PMuj DVC (2. adiera: progresión ascendente; 8. adiera: ascendente); gorakor : HiruMila (creciente; funtzio g. función creciente), PMuj DVC (levadizo, za); goranzko : HiruMila (1 izlag. creciente, que va para arriba, que va en sentido ascendente; 2 iz. repugnancia, náusea, ganas de vomitar; 3 regüeldo, eructo, gases que se expulsan por la boca), ElhHizt (1 izlag. ascendente, que sube; 2 izlag. Fis. ascensional), DRA (basca, náusea), PMuj DVC (ascendente); hazkor : EuskHizt (izond. *1907, 1977), HiruMila (propenso/a a crecer), ElhHizt (crecedero, propenso a crecer), EskolaHE, Casve EF (fort, de belle venue), Lh DBF (1 qui a de la propension, de la facilité à s'enfler de vanité, d'orgueil; 2 fort, de belle venue), DRA (1 que se desarrolla bien; 2 propenso a la vanidad y al orgullo; eta azkor: 4. adiera: crecedero, propenso a crecer), PMuj DVC (azkor: 2. adiera: crecedero, propenso a crecer).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es ascendente / creciente formen ordainak: HiztHand: goranzko, gorako // HiruMila: 1 adj. gorako, goranzko; trenes ascendentes y descendentes: gorako eta beherako trenak; goranzko, aurretiko / 1 hazkor, goranzko, gorakor; 2 m. cuarto c.: ilgora; 3 f. marea: itsasgora, marea gora; 4 f. levadura: orantza, legamia // ElhHizt: goranzko, gorako / 1 geroz eta handiagoa den(a); handituz doan(a); handitzen/handiagotzen ari den(a); 2 goraldi, goratze; 3 legamia, hazgarri, altxagarri // Lur EG/CE: Ø / cuarto c. ilgora // PMuj DCV: gorako, goruzko; savia a. = gorako ikerdi; tren a. = gorako trena / 1 cuarto c. = ilgora, gorapen, il-gorapen; 2 flujo, marea c. = iz-gora, itsas-gora, itsas-gorapen; 3 crecida, levadura = orantza, orrantz, legami, azkarri, bentzagi // Azkue Aurkibidea: a. descendente: gorakoa ta berakoa / Ø.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berri onartzekoa da, lehiakidearekin batera

ongi eratua da, eta onartzekoa; eta zein bere aldetik ematekoak dira gorakor hau eta hazkor mailaren batean lehiakidea [lehen itzulian arautua da bigarrena]; orobat gorakortasun eta hazkortasun.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-larri.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

goragalea.

Euskaltzaindiaren Arauak

goraltxatu, goraltxa, goraltxatzen. Ipar. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

goraltxatu, goraltxa, goraltxatzen

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

goratzea, gorespena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma baten adiera(k)

1 iz. g.er. 'goragalea'. 2 izlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aterpea.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'goratzea'. 2 'ilgora'.

Forma baten adiera(k)

1 goratzea; 2 hilgora

Euskaltzaindiaren Arauak

gorarazi, goraraz, gorarazten. du ad.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ra(tu)+-arazi

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.: kopeta gorarik zebilen.

Atzizkien araberako erabakiak

-ik

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

goratasun 62: Lç 6 (adib.: "Iainkoaren ezagutzearen kontra altxatzen den goratasun guzia", "Eta halaz hire gloriari kontrastatzen zaion puisanza eta goratasun guzia egunetik egunera aboli eta desegin dadin"), EZ Man 2 ("Laudatzekoa da beraz zure goratasuna, / Zeren erakutsi baitu bere iustutasuna", "Gizon pillen azkhen fiña den iustutasuna, / bethiere ondra dakin zure goratasuna"), Ch 2 ("goratasun hartan ezagutu zu zarela gauza guzien kreatzaillea", "Eta gizona ezpada ematen espirituaren goratasun hortan, eta kreatura guziez billhuzirik, ezpada Jainkoarekiñ osoki iuntatzen, ez dire deus kondatu behar haren iakiñ, eta izan guziak"), Dv Lab ("Arbola batek bere goratasunaren erdia nahi du zuretan eta bertze erdia adaburutan"), Lg 5 (adib.: "zer goratasun!", "zeruko argiak ezagut arazi ziotzaten magoei haur haren baitan Jainko gizon eginaren goratasun eta maiestate guzia"), Mih 8 (adib.: "Orai ungi sentitzen othe duzu pribilio lorioz horren goratasun guzia?", "Goratasun handiago bat ez da funtsean obligazione handiago bat baizen"), Dh 4 (adib.: "Izate bat guziz handia ta majestatez bethea, zeinaren aldean munduko goratasun, handitasun, distiadura guziak ezpaitire herrautsik eta itxurapenik baizen"), Jaur 6 (adib.: "Zeruan eta lurrean handi den guzia, ez da deus goratasun horrekin konparatzeko", "Eskerrak eman ditzogun Jainkoari gure Ama maitagarriari eman dioen goratasun hortaz, eta zeren gure amorea gatik altxatu duen hoin gora"), MarIl 2 (adib.: "Milaka ditzogun eskerrak bihur Jainkoari, zeren altxatu duen gure Ama maitagarria goratasun miresteko hortara, eta zeren, guretzateko amodioz, ezarri duen hoin herrunka goran"), Itz Azald ("goratasun eta duintasun andiko gauzea da"), Arb Igand ("Jainkoak ordainez zu lurreko goratasun guziak baino ere gorago altxaturen zaitu"), Hb Egia 2 ("Balitz ere zerbait goibel, irakuspen hek, bere adinaz, hedaduraz, goratasun eta garbitasunaz, egin dituzten ungiez, badituzte hain egiaren itxura handiak, non ezbaita nihor gai hekien gezurtatzeko", "Kristok etzuen diru, ahaideko edo goratasun handirik"), Enb ("Ospe andiko goratasun bat"), JE Ber 5 (adib.: "Zortzi ehun metra goratasun badituzke munho hunek", "Gaude ez othe direnetz Agoitze eta Luzaide, bat mugaz hunainditik, bertzea harainditik, biak goratasun berean"), Zub ("Bidia gero eta haratago sartzen da mendi artetan, eta azkenian izigarriko zintzur mehargune ertsi batean gira, oian beltzez estalia, sahetsak patar xutak eta goratasun haundikoak"), Vill ap. Elorri ("Goratasun edo mailla ontako gauzarik eztala egundaiño egin gure izkuntzan esango nuke nik, baiña ortan sartzeko ez naiz nor"), StPierre ("Cologne'koak badu goratasun gaitza"), MEIG ("Ez dut uste, esate baterako, egia denik, Europaz ari bagara, sorkaldearen handitasuna eta goratasuna orain hasi garenik ezagutzen"), Brtc 4 (adib.: "Jainkoa handitasun soberanoa, zuzentasuna bera, saindutasun infinitua, goratasun mugarrigabea"), AB AmaE 2 (adib.: "Aramaiori goratasuna"), Hb Egia 2 (adib.: "Hor dire gure goratasuna, begiak, ahoak, besoak, buruak, gorphutzak"), VMg ("Biotz bera ta arrotasun gabeak iraungo dute beren goratasunean"), Ardoy SFran ("Bederen ez dugu gure nahitarat deus gordegian utzia, eta Sainduaren goratasunerat ez baginitazken hel, gure egin ahalak egin ditugu Gizonaren agerian ezartzeko"), Arb Igand ("Apostolu handiak bezala egiten duzu, eta gorphutzeko begieri agertzen diren gauzetarik indar hartzen du zure bihotzak, orai ezin ikhusizko goratasunetarat altxatzeko").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

goratasun 20: T. Egibar ("Guzialduna danak, gizatasunaren utsatasuna, guztiz zearo-ta garbi ezagutzen dunak bezela, ematen dizkio oni doañez, goratasun onean bizi dediñ"), JAg ("Jaungoikoaren aintzarako, zure goratasunerako ta gure onerako baldin bada"), Euskaltzaleen Biltzarra ("handizki merezitua duen goratasuna!"), P. Xarritton ("Bakhar horrek badu askitto goratasun"), Vill ("Munduko erlijio andien artean ez dugu sartu, ez bear den goratasuna falta zaiolako, noski, erri bakar baten erlijioa bezala gelditu delako baizik"), J. Oregi ("Zati horren barruko toki bakoitzean aurkitzeko dagoen zoriaren neurria, zorineurri haundienari ugin-bizkarra eta alea iñola egon ezin daiteken tokiei ugiñaren goratasun hutsa dagozkiela"), EtxegintzaOztopoak 1984 ("Egitasmoa eraikintza-moltzoa osatzen duten eraikintza eta antolapidetza-saila bati buruzkoa denean, hori, ezinduei osatze-mailako eraikintza eta antolapidetza ezberdinetara iristea utz diezaien moduan asmatuko da, onbideak eta horiek goratasun ezberdina izatea gerta dadinean irriskaitzezko irrilak ezarriz"), K. Igea ("Bera jaiotzen den lekutik gertu bizi nintzen ni, 660 metrotako goratasunean"), I. Sarasola ("SR subsailak, erlijiozko gaiak goratasun batez tratatzen dituzten liburuak erlijio-liburu ohiezkoetatik bereizteko funtzioa du"), Txill ("Belar hauek gutxienez 50 cm.tako goratasuna lortzen dute"), J. Ahamendaburu ("Bitarteko goratasuna daukan gizon bat, ferde ilun itsusi batez leporaino jantzirik eta arma bat eskutan"), Lantziri 4 (adib.: "Goratasun horietan protohistoriako hondakin ugari aurkitzen da"), Bi ta Bi/4 ("Landaretza/Euria/Goratasuna/Hezetasuna/Kontinentaltasuna/Haizea/Lainoa"), Peillen ("Etxe gehienak 800 m. goratasunetik behera daude"), SoEg ("Youri Alexeievitch Gagarine, hogoi-ta-zazpi urtheko Rusiatarrak egin du aire-eremuan oren bat eta berrogoi-eta-zortzi minutaren sar-jalgia, [...] ehun hirurogoi hamabortzetarik, hirur ehun eta laurogoi kilometrako goratasunean"), J. Elosegi 2 (adib.: "lau mila metroko goratasunean bizi dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

goratasun : DFrec 2, AB38 3, AB50 6, HiztEn, LurE, Euskalterm 4.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

goratasun : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EF/FE, Casve EF (goratarzün), DRA (eta goratarzun), Lh DBF (eta goratarzun), PMuj DVC (eta goratarzun) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, HaizeG BF.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'garaitasuna': Ama Birjinaren goratasuna. 2 'garaiera, altuera'.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ikus "Euskaltzainen oharrak" s.u. altuera (goratasun honen definitzaleetakoa den altuera, "Heg. 'goratasuna, garaiera'" markekin eskaini du arau berriak).

Forma baten adiera(k)

1 garaitasuna (Andredena Mariaren goratasuna); 2 garaiera, altuera

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

goratu, gora(tu), goratzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

goratu, gora(tu), goratzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Atzizkien araberako erabakiak

-xko

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gorazarre egin .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan gorazarre egin azpisarrerako 'homenajear' adierakoak: Herr 19-3-1959 2 ("Aundiki ta distiratsu, gorasarre egin biar diote [...] Olabide Abari", "Guridi musikari ospetsuari gorasarre dirdiratsua egin diote"), MEIG III ("Tauer jaunari nolabait goratzarre egitearren"), Lab EEguna ("Irizar guziak gorasarrea egingo dio "Etxenagusia" aundiari"); eta 'elogiar, alabar' adierakoak: Ldi IL ("Idazlez, ederresten; abertzalez, goratzarre dagiot"), Zait Sof ("Erri osoan gizabar guziok oiei gorasarrea egin bear diegu"), Or MB ("Egin goratzarre Jaunari"), Vill Jaink ("Atsegiñari, utsa delako, gorroto izatea, ez al da guk amets dugun atsegin osoari gorazarre egitea?").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gorazarre egin (eta gorasarre ederra, goratzarre aundirik, goratzarre ospetsua, goratzarreak egin) 12: Euzkadi 1935 ("Oraintsu bere adizkidiak gorasarre ederra egin eutsen"), Garm EskL IV ("Egia esan ez dio tresna oni goratzarre aundirik egiten"), L. Baraiazarra ("Nafarroako Baztanen, adibidez, ihauteri aurreko hiru ostegunetatik lehenengoan, emakumeek gizonei egiten diete goratzarre eta "Izekunde" deritzo horri"), J. Goikoetxea ("Egin eresi, egin goratzarre Berari: Jainkoa da lurbira osoan Errege haundi!"), J. Altuna ("Salamanca'n goratzarre ospetsua egin dautsoela?"), Bitez ("... Bere lagunek Hondarribiko Mouriscot Hotelean gorazarre egiten diotelarik"), PPer 3 (adib.: "Apirilari gorazarre eginez, horregatik esaten du poetak gozoro..."), B. Pujana ("Euskal Errian bai izan dira / seme jatorrak ugari [...] Goratzarreak egiten dautsez / gure Euskal Erriari"), A. Lertxundi ("Pentsamendu politiko ilustratuaren iusnaturalismoa herriaren lege naturalen [foruen] gorazarre egiten hasi zen koroa absolutistaren aurrean"), A. Narbaiza ("1960an Eibarren Euskaltzaindiaren Biltzarrean J.A. Mogeli gorazarre egin zitzaiolarik, ondoko hau zioen...").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gorazarre egin : Euskalterm 1 (goretsi, bedeinkatu, goratu, aintzatu, handietsi, alabatu sinonimoekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gorazarrea egin : EuskHizt (adib. gisa), PMuj DVC (goratzarrea egin: adib. gisa, homenajear, festejar); gorazarre egin : EuskHizt (adib. gisa), ElhHizt (AS 1 homenajear 2 elogiar, alabar) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: adib. gisa / ElhHizt: adib. gisa / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gorazarre sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GORAZARREZ. En homenaje a, en honor de. Euskeraren goratzarrez bederik. Ldi IL 65. Eleizalde-tar Koldobika zanaren gorazarrez. Ib. 128. v. tbn. Etxde JJ 4. Mde Pr 108. Zait Plat 11. Zure goratzarrez buztiñazko iduriak esegitzen ditute. Ibiñ Virgil 90

adib: gorazarre iz. Goraipamena, laudamena; omenaldia. Nekazariaren bizitzaren gorazarrea. Gorazarre hitzak. Martinet irakasleari eskainitako gorazarrearen lehen liburua. Gorazarretan eskaini. Euskaltzaleen biltzarra, Azkueren gorazarretan. Eleizalderen gorazarrez jarritako oroitarria.

gorazarrez 21: Elkar, Berria 7, EiTB 2, Karmel 8, Argia, DiarioVasco 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gorazarrez 15: Berria, Jon Muñoz 3, Elizen arteko Biblia 2, Josu Zabaleta, Txillardegi, Joseba Sarrionandia, Matias Mugica, Joxe Azurmendi, Josetxo Azkona, Filosofiako gida, Pello Zabala, Juan Garzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzea komeni da, omenez bezala, eta hango oharra hemen ere jaso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gorazarre sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

korbata forma da erabiliena, 37 aldiz: B 6 (Erkiag), G 30 (Lab, Urruz, Alz, Sor, A, Iraola, Ldi, Anab), IE 1 (Etcham); gorbata 8 aldiz agertu da: G 2 (Urruz), IE 1 (Mdg), EB 5 (Arti, MEIG).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gorbata da nagusi, 14 ager. (B 1, G 2, EB 9, EgAs 2); korbata 5 ager.: B 1, G 2, EB 1, EgAs 1.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: gorbata 3; korbata 1; AB38: gorbata 6; korbata 3; AB50: gorbata 2; korbatadun 1.

Erdaretako formak

OfQuLF: cravate || pièce d'étoffe qu'on porte autour du cou || Croate || nom des habitants de la Croatie; des cavaliers croates portaient ce genre d'étoffe.

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

erabilera zainduetan nagusitu delako hobetsi da g- hasia, eta k- hasia hobesteko arrazoi handirik ez dagoelako

Lexemen erregulartasuna

g-/k-

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. 2 alga. Ik. orbel / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

alga.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

Zuberoan ezagun-erabilia dela dio J-L. Davantek.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

gorri-beltza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

gorbeltz/gorbelztu, gorbelzten.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Zub.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

corpuseko gehienak -bizi- dutenak dira (Zait eta Ibiñ Virgil gorbiztu, -piztu izan ezik), Or eta MEIG IX: gorbizi : Or Aitork 2; MEIG IX 4; gorbizikeri(a) Or Aitork 1, MEIG IX 2; gorbizitu 2 MEIG IX // Ik. OEH argitaratuan egindako adiera-banaketak: gorbezi, gorbizi : 1 'ligeramente asado', testu-lekukotasunik gabe; 'resistente, duro' gorbizi MEIG IX en colaboración con NEtx ("Gai gogorra, gorbizia, jarkitzen zaio ertilariari" 'resistente', "Soma-ezineko bihurkera, behartze gorbiziz lerro etzanaren bihurgaitza hausi-zorian jartzen du", "Izate desberdin eta gorbizia iritxiko du" 'esencia desigual y obstinada', "Txillida, galderak dakarkion korapiloa aska-nahirik, gogorkeriren bat bere kopeta barruan grina gorbiziz hausiaz bezela, begiratua ben-ilun..."); 2 'enrojecimiento, irritación' gorbezi EgutTo; 3 'enfado, mal humor' testu-lekukotasunik gabe; 4 'rebelde, desobediente' gorbizi Or Aitork ("Ez nintzan gorbizi oberena aukeratu naiez, iosta-naiez baiño" 'inoboediens', "Ugari etzazu are, Iauna, nigan Zure doaiak, animak Zugana iarrai dakidan lizun-likatik askaturik; ez dedilla beretzat gorbizi, ta ametsetan ere leku eman ez-baiña ez detzadala ustelkeri itsusi oriek egin, erraiñu loien bidez aragi-iarioraiño"); gorbezitu , gorbizitu , gorbiztu : 1 'asar ligeramente manzanas, castañas, etc.' gorbezitu Zubill; 2 'enconar(se) una herida (tbn. fig.)' gorbiztu Zait Sof ("Aspaldi osatutako gaitzen zauriak gorbiztea", "Samiñgarriena zaidan gomuta gorbiztu didazu"), gorpiztu Zait Plat ("Areago, oraindik: etsaigo ori apetaz eta burutaldiz gorpiztu zuen Platonek"); 3 'recuperarse' gorbiztu Urruz EEs; 'engordar, mejorar' testu-lekukotasunik gabe; 4 'asolar' gorbiztu Ol Ex 8,24; 5 'insistir, obstinarse' gorbizitu MEIG IX en colaboración con NEtx ("Borondate etsigaitzak utzi duen eroiera zatitu eta aztarna gorbizitua" 'huella redoblada', "Eman nion lanari, hartan gorbizituaz" 'me obstiné'); 6 'conjurarse, rebelarse' gorpiztu Ibiñ Virgil ("Zerua bortxatzeko gorpiztu ziran anaiak" 'Coniuratos caelum rescindere fratres', "Histro gorpiztutik ieisten den Dakusek" 'Coniurato descendens Dacus ab Histro'); gorbizteke (AS) 'sin enconar una herida' Ol 2 Sam 12,18; gorbizikeri(a) 'resistencia' Or Aitork ("Au entzunik (...) ene gorbizikeri guzia biguindu zan" 'reluctatio'); MEIG IX en colaboración con NEtx ("Bere esanera ekarri nahi luken gorbizikeria, bere eskera behartu nahi duen egoskorkeria", "Eta aurrenengoa, bere gorbizikeria"); gorbiztasun 'reciedumbre, agilidad' testu-lekukotasunik gabe.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ager. banakoak dira gorbezi izond., F. Mendizabal ("Bestalde, egoera psikikoa izan daiteke egonezinezkoa, kezkatia, asaldatua edo gorbezia, egoskorra, hotza eta baita pozez eta itxaropenez betea ere"); gorbizi iz., J.A. Agirre ("Handi izango da eta Israel-go seme asko bihurtuko ditu Jainkoagana; Haren aurretik etorriko da Elias-en izpiritu eta indarrez, gorbiziaz zuzen ditzan eta herria Jauna hartzeko gertu dezan"), eta gorbiztu Onaind ("Gure biriki edo auspoak kutsutu egiten dira, eta gorbiztu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gorbezitu : HiztEn (janari batzuk #mdash#aza, baberrun, gaztaina, etab.#mdash# gaizki egostearen edo gutxiegi irakitearen ondorioz gogortu); gorbizi : AB50 1 (pérfido), HiztEn (etsitzen edo amore ematen ez duena), LurE (etsitzen edo amore ematen ez duena); gorbizikeria : HiztEn (gorbizia denaren nolakotasuna edo jarrera), LurE (etsitzen edo amore ematen ez duenaren nolakotasuna edo jarrera); gorbizitu : AB50 3 (exacerbar; recrudecerse; endurecer) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gorbezi : DRA (var. de gorbizi 2 enrojecimiento, irritación), PMuj DVC (1 constipado, resfriado, catarro 2 enfado, mal humor); gorbezitu : ElhHizt (1 soasar, cocer mal referido a algunos alimentos; endurecerse después de cocido; 2 enconarse, recrudecerse una herida 3 ponerse incandescente, avivarse, enrojecerse; irritarse), HiruMila (recrudecerse), DRA (1 se dice cuando un cocido, berza, habas... ha perdido su temple por falta de hervor u otros motivos y se cuece mal 2 irritarse, volverse rebelde), PMuj DVC (1 constiparse, acatarrarse, resfriarse 2 asar ligeramente manzanas..., cocerse mal); gorbizgarri : PMuj DVC (revulsorio, revulsivo); gorbizi : EuskHizt (etsitzen edo amore ematen ez duena), ElhHizt (indómito, rebelde, resistente), HiruMila (1 rebelde, desobediente, destemplado 2 se dice de alimentos que quedan mal asados o cocidos -alubias, castañas, etc-), EskolaHE (etsitzen edo amor ematen ez duena), DRA (1 rebelde, desobediente, destemplado; 2 se dice de alimentos que quedan mal asados o cocidos), PMuj DVC (1 G soasado, medio asado, ligeramente asado; 2 felón, desleal, traidor; 3 rebelde, indócil, indómito, insumiso; 4 depravado, vicioso, corrompido, perverso; 5 catarro, resfriado, constipado; 6 depravación, corrupción, perversión); gorbizikeria : EuskHizt (etsitzen edo amore ematen ez duenaren nolakotasuna edo jarrera), ElhHizt (resistencia, rebeldía excesiva), HiruMila (rebeldía), EskolaHE (etsitzen edo amor ematen ez duenaren nolakotasuna edo jarrera), DRA (gorbizikeri: rebeldía), PMuj DVC (resistencia, acc. de resistir); gorbizitu : DRA (var. de gorbezitu), PMuj DVC (1 G soasar, aperdigar, perdigar, asar ligeramente; 2 G depravarse, pervertirse, viciarse, corromperse; 3 G recrudecerse, enconarse, enrojecerse... una herida, exacerbar); gorbiztasun : DRA (reciedumbre, agilidad), PMuj DVC (1 reciedumbre, agilidad; 2 revulsión, irritación); gorbizte : HiruMila (recrudecimiento), PMuj DVC (recrudecimiento de una enfermedad, recrudescencia); gorbizteke : DRA (sin irritar); gorbiztu : DRA (1 asolar, destruir; 2 acalorarse, irritarse, encrudecerse; 3 enrojecerse o enfurecerse una herida; 4 engordar, mejorar), PMuj DVC (1 BG enconarse, inflamarse, irritarse, enrojecerse, avivarse, recrudecerse una herida; 2 ponerse incandescente, poner al rojo, escaldar, caldear; 3 B pernear, impacientarse, irritarse, emberrincharse; 4 engordar, mejorar) // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF; Lur EG/CE eta EF/FE; HaizeG BF; Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak erabakitzekoa da gorbezi-/gorbizi- formen arteko auzia (testuetako lekukotasunek ez baitute ezer agintzen); gainera, lantaldea ez da gauza adierak mugatzeko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gordairu (gordairo) da formarik erabiliena (39 ager.); HMko forma da: B 6 (Ag, Erkiag); G 33 (Lar, AA, Izt, Arr, Or, Lek, Ir, Berron); gordail(l)u 15 aldiz azaldu da: B 5 (Gand, Erkiag, Altuna), G 3 (AA, NEtx, Berron), ZuAm 2 (Casve, Mst) eta EB 5 (Osk Kurl; MEIG).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gordailu (gordailaketa, gordailatu...) nagusitu da, 50 agerraldirekin, gehienak EBkoak (38), eta B 2, G 1, IE 1, EgAs 8; gordairu 6 aldiz azaldu da: G 5 eta EB 1; gordairo 1 (B).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: gordairu (5); gordailu (6); AB38: gordailu (21), gordailuketa (1), gordailutza (1); AB50: gordailu (7), gordailuzain (1); LurE: gordailu, gordairu, gordailutu; HiztEn: gordailapen, gardailatu, gordailu, gordailugile, gordailuzain.

Lexemen erregulartasuna

-l-/-r-

LBeh (2011-03-03): gordailugile 2 ager., EiTB.com (“Egun, 24.000 bazkide gordailugile ditu eta FEBEA Banku Etiko eta Alternatiboen Europako Federazioaren sortzaileetako bat da” bi aldiz).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gordailugile 1, Berria ("Proiektuarekin bat egin duten gordailugileek batzar nagusia zuten atzo”).

gordailuzain iz. Gordailu batean dagoena zaintzen duen pertsona. || Irud. Ia suntsitu egin zituzten hango biztanleen artean jatorrizko kulturaren gordailuzain zirenak.

gordailugile 81: horietatik Deustuko Unibertsitatea 32, Gomylex 37

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gordailugile 1 (Berria, ekonomia).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: gordailugile (Ekon., Arteak) TN.

Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakitzekoa da, Zuzenbideko eta Ekonomiako beste forma batzuekin batera.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Espezializatu samarra.