OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

granate 5: A. Biteri ("Bost buztin mota erabili zituzten: marroia, granatea, txuria, arrosa eta grisa deitu zietelarik"), Euskal Margolariak ("tertziopelo granatezko kapa"), J. Gomez ("Gamuza granateko besaulkia"), Baietz ba! ("gerrontzea [da] horia erronbo granateekin"), J.L. Otamendi ("odol granatea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

granate : AB38 2, HiztEn (1 Min. sistema kubikoan kristaltzen diren silikatoen klaseko mineral-taldea; 2 kolore gorri iluna; 3 delako kolorea duena), Euskalterm 4 (hauetan granate-kristal erronbododekaedriko; gizonezko galtzetin granateak) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE // Eta 'granate' itzuliak: ezten : AB38 1; gorrilun : Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

granate : ElhHizt (1 Miner. granate; 2 kolorea granate; 3 granate, de color granate), HiruMila (iz. eta izond.); granate edo grenate : EskolaHE (Miner.); granate gorri : PMuj DVC (piropo, granate rojo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal granate / grenat formen ordainak: gorri ilun : HiztHand, HiruMila, HaizeG FB, PMuj DCV; granate : HiztHand, ElhHizt (1 Miner.; 2 kolorea; 3 granate kolorea duena), HiruMila (Miner.); granate-koloreko : ElhHizt; grenat : T-L LFB; sardi-arri : PMuj DCV // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE.

Erdaretako formak

fr (DLLF): grenat; en (Collins): 1 garnet; 2 deep red, dark crimson; it (S. Carbonell): granato; de (Langenscheidts): 1 Granat(stein), Granatfarbe; 2 granatrot.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erdaretako batetikoa onartu da, bakarra aski delakoan

ez du mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen, baina gra- formakoa da, gaztelaniaz bezala, alemanez eta italieraz.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Forma baten adiera(k)

iz. 1 Miner. 2 (kolorea).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

granja (eta galeper-g., hegazti-g., oilo-g., txarri-g.) 14: J. Artaraz 3 ("oilo-granja batetara joan; galeper-granja bat zelangoa dan ikusi; untxitegi bat bisitatu; txarri-granja bat ikusi"), M. Irazgoiti ("granjetara zabaldu zen"), Biztanleria 1987 ("berarekin bizi den pertsonaren granja"), K. Igea 2 (adib.: "oilotegiek gaurko granja modernoei utzi diete lekua"), Egin 1988 ("granjakoak hirugarren kategorikoak"), KontsumProi 1990 ("ereduzko granjak"), LMuj ("jauntxoen granjak"), J.M. Irigoien ("Bere aita nekazaria zen eta granja urruti zuten"), E. Agirre ("Afrikarrak deskargatu eta granjan sartu dituzte"), EUEstat 1997-98 ("berarekin bizi den pertsonaren granja, enpresa edo despatxu profesionalaren ustiapenean..."), Gizarte Zientziak/DBH ("Hegazti-granjak ere bazituzten eta abeltzaintzan ere aritzen ziren").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

granja : DFrec 4, AB38 1, AB50 7 (hauetan abere g., nekazal g.), Euskalterm 9 (g. eskola, oilo-g., g. kolektibo, etab.) // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

NekHizt: Ik. abeltegi.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

granja : HiruMila (eta AS: granjako oilasko 'pollo de granja'), ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal granja / ferme, formen ordainak: HiztHand: baserri, etxalde, landetxe; haztegi; granja avícola: hegazti haztegia // ElhHizt: 1 baserri, landetxe, basetxe, abeletxe, etxalde, bordalde; 2 abeltegi, abeletxe; Heg. granja; granja de aves: hegazti-granja // HiruMila: abeletxe, borda, basetxe; pollo de granja: granjako oilaskoa // Lur EG/CE: etxalde, landetxe // eta EF/FE: baserri, etxalde, landetxe, borda // HaizeG FB: etxalde // Casve FE: etxalte // PMuj DCV: jai-etxe, txori-etxe, eguras-etxe, mendi-etxe, land-etxe, bas-etxe, udetxe, lekor-etxe, bazterretxe, bas-etxalde, saroi.

granja iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, granja-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baserri; baserri etxe; basetxe; etxalde; landetxe; haztegi].

granja 65; etxalde 1339.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

granja 7; etxalde 1010.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. abeltegi.

Erdara batekoa onartu da, baliokide okerraren kaltetan

a) Hegoaldean eta ahoz, maiz erabilia da, 'nekazaritzako ustiapen industrializatua' edo adierazteko (cf. baserriko/granjako oposizioa, eta "galeper-granja" edo "granjako oilaskoa" bezalakoak); b) baina gaztelaniazkoa da bakarrik (cf. fr poulet fermier / industriel); c) ordain egokirik ere ez du ezagutzen, ordea, lantaldeak (abeltegi, adib., nekez erabiliko da 'abere' ez direnei dagokiela); Heg. marka duela jasotzea proposatzen da.

Debekua bere horretan uztea proposatu da, baina abeltegi baliokidea ere gehitzea komeni da.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

grapa EB 4: AdminLan ("grapak, klipak, borragomak, karpetak, artxibo-kaxak, fitxak, etab."), Osabide Hezkuntza 1989 ("Lantegian euskailuak, moduluak, lotzeko grapak eta alderdi elektrikoa antolatzen dira"), M.E. Laboa ("Eta egun batean aulki zahar horrekin zatozkit, [...] herenegun grapaz betetako txongil horrekin..."), Meatzaritza Goierrin ("Kanpoalde guztian metalezko grapa batzuk azaltzen dira labe-hormak gogortzeko").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

grapa : AB38 9 (hauetan altzairu-g., g. giltzatu, g. zurrun), AB50 1, HiztEn, Euskalterm 10 (urkila-g., g.-estalki, g.-kengailu, etab.); grapagailu : AB38 2, HiztEn, Euskalterm 2; grapaketa : Euskalterm 1 (engrapado); grapatu : AB38 3, HiztEn, Euskalterm 1; grapatze : AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

grapa : Prestas 13 lek. (B 1 / G 12); grapadora : Prestas 38 lek. (B 9 / G 29); grapagailu : HezkAdmin (grapadora), HitzIrud (grapagailua = grapadora), Prestas 10 lek. (B 1 / G 9).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

grapa : HiruMila, ElhHizt, Lur EF/FE (agrafe, crampon); grapagailu : HiruMila, ElhHizt, PMuj DVC; grapakengailu : HiruMila; grapatu : HiruMila, ElhHizt, PMuj DVC (grapaztu) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal grapa / agrafe formen ordainak: grapa : HiruMila, ElhHizt; kako : XarHizt, Casve FE, PMuj DCV; kortxet : XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF // Lur EF/FE: 1 grapa, kortxet; 2 orratz // HaizeG FB: krixket // PMuj DCV: txakur, golde-txakur, kizki, burkizki, krako // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Azkue Aurkibidea; b) eta grapadora / agrafeuse formenak: grapagailu : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

fr (DLLF): crampon (laña); agrafe (para el papel); Arq, Med: agrafe; Veter: malandre, grappe (en los pies del caballo); (amer) boisson alcoolique; coser con grapas: agrafer; sujeción con grapas: agrafage; it (S. Carbonell): grappa (per collegare pietre, pezzi di costruzione, legname, ecc.); ragade, rappa (fessura traversale nelle ginocchia o nei garetti); resta (squama dura alla piegatura di ginocchi e anche sugli stinchi e nocche dei cavalli); ca (DCC): grapa; en (Collins): 1 staple; clip, fastener; (Mec) dog, clamp; (Arquit) cramp; 2 (Cono Sur) grape liquor, grappa; de (Langenscheidts): 1 Klammer; Krampe; Heftklammer; 2 Grappa, Tresterschnaps.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 13 lek. (B 1 / G 12).

Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean

Hegoalderako bakarrik balio du, baina hor ezin saihestuzkoa dirudi.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: grapadora / HitzIrud: "grapagailua = grapadora" / Prestas: 10 lek. (B 1 / G 9).

Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean

onartu beharrekoa iruditzen zaio lantaldeari; baina era berean ohartarazi beharra du, oinarri gabeko eratorria proposatzen duela (non eta ez den grapatu aditza ere onartzen).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gailu.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

patsa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gratin 3, ECocin (adib.: "Estal ogi mamiaz arrosatzen duzularik olioarekin, emozu sua gainian eta guti azpian; utz zazu gratina gorritzerat eta zerbitza zazu", "Emazu estalgi bat suarekin gainean gratinaren egiteko eta gorritzeko").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gratinatu 3: Hemen 1987 2 ("Kardoak hirugiharrarekin eta gratinatuak [...] gazta rallatua gaineratu eta labean sartu gratinatu dadin"), R. Saizarbitoria ("Purea gainetik bota, eta gratinatu egingo dugu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gratinatu : HiztEn, Euskalterm 4; gratinadore : Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. Dfrec, AB38, AB50, LurE.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

gratinatu : DenSuk; cf. gainerre: Argiñano, Subijana.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) erdal gratinar / gratiner formen ordainak: gainerre : ElhHizt, HiruMila, HiztHand // Eta HiztHand: gratinatu ; Casve FE: lotü; (rissoler) gorritü; HaizeG FB: lotu, (rissoler) xigortu, erre, zirigartu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj DCV; b) erdal (al) gratín / gratiné, gratin formen ordainak: gainerre(rik), gratinatu(rik) : HiztHand; lotkin : Casve FE, Haize FB // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj DCV.

Erdaretako formak

fr (DLLF): (gratinado) gratiné, gratin; (gratinar) gratiner; en (Collins): (gratinado) 1 au gratin; 2 dish cooked au gratin; de (Langenscheidts): (gratinar) gratinieren, überbacken // Ez dugu aurkitu ap. it (S. Carbonell, L. Ambruzzi).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

nazioarteko forma da.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gratina, gratinatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: grazia egin, graziazko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

grazia sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Heg.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

grazia egin zion ateraldi hark.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

grazia sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

grazioso 8: Joxemari Carrere, Izibene Oñederra 3, Itxaro Borda, Mikel Mendizabal, EiTB 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: grazioso 19: Berria 4, Patziku Perurena 3, Jokin Muñoz 2, Joan Mari Irigoien, Xabier Amuriza, Itxaro Borda, Patxi Iturritegi, Eider Rodriguez, Fernando Rey, Josetxo Azkona, Patziku Perurena, Xabier Aranburu, Fernando Morillo.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

erabilia da, eta hedatua.

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-oso.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

grebalari EB 4: M. Irazgoiti 2 ("Irango grebalarien eskakizunetatik %30a", "grebalarien artean koordinaketa minimoak erdiesten ziren"), X. Mendiguren B. ("Ikasle grebalariez gainera, herriko jendea ere biltzen ari zen"), P. Sastre ("funtzionari grebalariek hori dela eta 'soldata sari' bereziak galdegiten dituzte").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

grebalari : DFrec 6, AB50 11 (hauetan gose g., langileri g.), HiztEn; grebari : AB50 3 (hauetan gose g.), Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

grebalari : HiruMila (ik. grebari), ElhHizt (huelguista), EskolaHE, PMuj DVC; grebari : HiruMila, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri, egoki, beharrezkoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

epaitegiko idazkaria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gregoriano 3: Enb ("[Jaupa nagusijak] Canto gregoriano daula eresija"), Gand Elorri ("Koruko gerizpe gregorianuan, zer bake gozoa!"), MEIG ("Doinu, neurri, azkenak. Gregorianoa dakarte hauek gogora"); gergoritar 2: Lek SClar ("Elizakoia dalarik, dagon bezela ez da gergoritarra. Melodi gergoritarrak konpasik-gabeak dira"); gregoritar 1: Lek SClar ("Kanta onen musika ez da musika gregoritarra").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

G 1 eta EB 7 dira musikari dagozkion 7 ager. eta kalendario g. 1; gregoriano 6: J.A. Arana M. 2 ("Euskal Herrian geldiro batean ezarri zen Kristauera, eta beronekin batera gregoriano musika era", "oraindik berriak ziren elizetan, gregorianoa nagusitu izan zen"), J.A. Mujika ("gregorianoa entzuteko gogoz"), F. Ibargutxi ("gregorianoa rock-a baino mila aldiz hobea dela esaten ariko da"), P. Urkizu ("kantu gregorianoa dela, esaten digu"); HizkLiter/UBI ("Egungo kalendario gregorianoa"); gregoriar 2: S. Aranbarri ("gregoriar doñuan eta polifoni sagaratuan tinkatutakoak"), Txill ("gregoriar kantutik mailegatua").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gregoriano : AB50 3, HiztEn, Euskalterm 3 (hauetan g.-kantu, notazio g.); gregoriar : HiztEn (eta egutegi g., erreforma g., kantu g.), LurE (eta kantu g., egutegi g.); gregoriotar : Euskalterm 4 (hauetan egutegi g., g. erreforma) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gregoriano : ElhHizt; gregoriar : EuskHizt (*1745; gregoritar 1955; gergoritar 1955; cf. gregoriano 1916; AS: gregoriar kantua, gregoriar egutegia), HiruMila, ElhHizt (eta kantu g.), EskolaHE (eta kantu g., egutegi g.) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdaretako formak

OfQuLF: (calendrier) || calendrier divisé en douze mois || Grégoire XIII || pape de 1572 à 1585 — eta (chant) || chant liturgique || Grégoire Ier || pape de 590 à 604.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Proposatua du lantaldeak bigarren itzulikoetan; eta ik. x-tar osaerakoak, eta cf. EIMAren Estilo-liburuaren Onomastika alea: "Liburutegi Anbrosiotar, Kapera Sixtotar eta kantu gregoriotar izendapenen ordez, Liburutegi Anbrosianoa, Kapera Sixtinoa eta kantu gregorianoa hobetsi dira, izenondo mailegatu horiek adierazkorragoak direla iritzita".

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ano.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

kantu gregorianoa; egutegi gregorianoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

izlag. 4: Jzale 1914 (“gergorar erestiz”), Txill ("gregoriar kantu"), S. Aranbarri ("gregoriar doñu"), J. de Txurruka ("Gregoriar Bilduma"). // J.A. Arana Martija (“gregoriano musika era”, “gregorianoa nagusitu izan zen”), J.A. Mujika ("gregorianoa entzuteko gogoz”), F. Ibargutxi (“gregorianoa rock-a baino mila aldiz hobea”), Lab (“gregoriano kantua”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gregoriotar : Erlijioa Hiztegia ("[sakramentu-liburu] gregoriotarra", s.u. sakramentu-liburua); gregoriar 1, ZTC: Elhuyar (“egutegi gregoriarra”).

gregoriar adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, gregoriar-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gregoriano].

gregoriar 32; gregoriano 50.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gregoriar 10; gregoriano 17.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Onomastika batzordeak argitzekoa

jentilizioak eta

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Oraindik ere baztertu beharreko forma erabiltzen denez, gomendioa mantentzea egokia da.

Zerrendako eratorri desegokiaren ordez ematekoa

Ik. gregoriano.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar [ez-perts.] osaerakoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: †  Ik. greko / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. greko.

grekera iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, grekera-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. greko; greziera].

grekera 45; greziera 163; greko 483.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

grekera 55; greziera 173; greko 493.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. greko 2 / LurE: Ik. greko / ElhHizt: - / EskolaHE: Ik. greko

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Baina bidalketa greko 2ra egitea proposatu da, lehenengo adiera ez delako hizkuntzari dagokiona.

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. greko, greziera.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 (herritarra) Sin. greziar. 2 (hizkuntza) Sin. greziera.

Onomastika batzordeak argitzekoa

jentilizioak eta

OEHko datuak [laburduren azalpena]

greko-romana : Enb (“... Otxoa, / Napar euzkeldun jator / Biotz onekoa, / «Greko-romana»-n barriz / besteik ez lakoa”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

grekoerromatar izond. 2 eta iz. 2: Aita Santuen Erroma (“kontzeptu grekoerromatarrak”), Artearen Historia (“Oinarri grekoerromatarra”); Egunk (“Borroka: Grekoerromatarra”), Erlijio katolikoa (“grekoerromatarren estilo klasikoaren arabera”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

greko-erromatar : Euskalterm ("estilo g."), eta greziar-erromatar .

Beste (edozein) iturritako erabilerak

greko-erromatar : Vill Eliza ("greko-erromatar mundu") // EPG: I. Mendiguren / A.J. Toynbee 2 (“Gizarte Greko-erromatarra edo Helenikoa”, “Mundu greko-erromatarra”), Deabruaren hiztegia (“Mundu greko-erromatarra”), Berria 2004 (“Borroka greko-erromatarra”); grekoerromatar : EPG: Arkitekturaz hamar liburuak (“Antzinate grekoerromatarra”), Filosofiako gida (“Filosofia grekoerromatarra”), Berria 2006 (“Grekoerromatar borroka”) // ZTC: E. Artamendi (“antzinate grekoerromatarreko arkitektura”); grekoerromaniko : Berria 2004 (“Mitologia grekoerromanikoa”).

Hiztegietako informazioa

greko-erromatar : Zehazki; grekoerromatar : Elhuyar, HiruMila.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

Ik. oharra afro-amerikar sarreran; greko- osaerakoetan, hiztegian jasoko dira greko-erromatar, greko-latindar eta greko-zipretar (baina ez dira jasoko besteak: greko-asiar, greko-bizantziar, greko-errusiar, greko-eslaviar, greko-euskaldun, greko-feniziar, greko-katoliko, greko-mazedoniar, greko-mendebaldar, greko-pertsiar eta greko-semitiko).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

baldintza minimoa betetzen du.

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

forma honetan bizirik da Zuberoan, J-L. Davantek dioenez.

Lexemen erregulartasuna

-ll- salb.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

izlag. 3: Ibiñ Virgil (“Latindar eta grezitar auktoreak”); Mde Pr (“greziar hitz hori”), Gazt MusIx (“Greziar eta latindar ereduak”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a1) UZEI (“Greziar filosofoak”), JA. Arrieta (“esklabu-jatorriko greziar mutil gaztea”), Azurm (“greziar kristauak”), MAtx (“greziar ortodoxoak”), I. Arruti (“greziar emazteak”), K. Navarro (“greziar klasikoen obrak”, “greziar idazle zaharren hizkera“), J. Arruti (“greziar komunisten aurkako errepresioa”); a2) Atletismoa (“greziar jokoak”), JA. G. de Cortazar (“greziar eta arabiar filosofiak”), P. Urkizu (“greziar melopea”, “greziar antzertiarekin”, “greziar dramarekin”, “Greziar trajerietan bezala”, “Karebaria grekar hitzarekin”), UZEI (“kostaldeak greziar koloniez ereinez”), J.L. Arriaga (“Greziar liburutik”), J.M. Lekuona (“greziar drametako koroekin”, “greziar teatroaren antzekoa dela esan daiteke”), JA. Arrieta (“greziar itsasoetan barrena”), J.J. Iribar (“Greziar filme hau”), Azurm (“greziar erriak”, “Greziar abertzalekeria”, “greziar nazinoa”, “greziar erria”), J. Arriola (“Greziar trirremea”), I. Elizegi (“Jiratu zenean greziar kouroi erraldoi bat aurkitu zuen”, “greziar marmolaren kalitatea”), J. Artaraz (“grekar hizkiak”), GaztEntz (“greziar zibilizazioetan”, “greziar eta erromatar eredu klasikoak”, “tenplu egiptiar eta greziarrak bezalaxe”), L.M. Bandres (“Greziar sua”), P. Iztueta (“greziar kulturan”), I. Arruti (“greziar inperio osoan”, “greziar emazteak”), R. Saizarbitoria (“greziar mitologian girotutako sentsualitate homosexualaz”), K. Navarro (“greziar gramatika”); b1) E. Larrañaga (“Atenagoras Grezitarrak”), J.A. Sagastizabal (“Jason greziarrarekin batera”), L. Egia (“filosofu grezitarra”), MAtx (“idazle greziarrak”, “klasiko greziar”), GaztEntz (“Demokrito filosofo greziarra”), Kultura klasikoa (“Gazte greziarren heziketa”, “Hizlari greziar entzutetsuenak”); b2) P. Urkizu ("antzerti greziarra"); UZEI (“Arte greziarra”), GaztEntz (“tenplu egiptiar eta greziarrak”), L.M. Bandres (“Zientzia greziarra sortzeko”), Egunk (“poema greziar garaikideen gainean egindako koregrafia bat da”), Artistas 1995 (“hau moda greziarrari esleituz”, “Motibazio greziarreko ildo beretik”), I. Aldekoa (“Primitibismo eta ziklismo greziar eta erromatarrarekin kontrajarria”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

grezitar pentsakera (Vill Eliza).

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. greko.

Onomastika batzordeak argitzekoa

jentilizioak eta

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. greko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. greko, eta greziar, greziera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

Prestas: 20 lek. (B 14 / G 6).

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

(animalia mitologikoa).

Sektore jakin bateko informazioa

grifoi: EhiztEskulib (171: "orain, odol ugari ditu nahastuta; batez ere, Gaskoiniako untxari urdinarena eta Frantziako grifoiarena"; "Frantziako arrazak —hala nola, Gaskoiniako untxari urdina, saintongeois gaskoi handia, ile latzeko Grifoiak eta Ingalaterrako beagle ospetsuak— oso txakur-mota ezberdinak dira"; 172: "batez ere, untxariak eta grifoiak erabiltzen baitira"); Frantziako grifoi: EhiztEskulib (171: "orain, odol ugari ditu nahastuta; batez ere, Gaskoiniako untxari urdinarena eta Frantziako grifoiarena"); Korthals grifoi: EhiztEskulib (170: "Korthals grifoia. Holandan sortutako arraza modernoa da. Drahthaarraren antzekoa da moldagarritasunari eta kanpoko itxurari dagokienez; Korthalsak, ordea, buru luzeagoa eta iletsuagoa du"); Griffon-arraza: EhizAzter 81 ("538. Zer ezaugarri komun dute Griffon-arrazako txakurrak, Bassetak eta Beagleak?").

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Arrazak

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

burdin sarea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lexemen erregulartasuna

-ll- salb.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

girgilua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko grimu sarrera: "1.º (V-arrig, G-goi), bayas del muérdago. Usturearen garauak (grimuak) guretan egosi egiten dira, euren ura bei txal egin barriari emoteko (V-arrig): en nuestros pueblos se cuecen las bayas del muérdago [...]; 2.º (V; msLond), vástago, renuevo de árbol" A.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

grimu 3: a) 'kimua' adierakoak 2, B. de Arrizabalaga ("1979 urteko zezeilaren 3-an, zapatua, egunkari guztiok lehenengo orrialdean agertu eben albistea, izenpuruak: Gernikako Arboleak ba dauka alboan bere "grimua". Dakarrezan barrien artean irakurri izan dogu Grimuak [gure Zuhatz Bilobeak] 19 urtekoa izan danean hamaika metro ta gehiago luze, eta astunean tonelada bi ta erdi izan dituala"); b) 'mihuraren fruitua' adierakoa 1, M. Sarriegi ("Behatz puntetan jaikita, mihura artean miatzen ari zen. Bai, grimuak biltzen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

grimu : AB50 1 (fruto del muérdago), HiztEn (Bot. mihuraren fruitua den baia zuria), LurE (Bot. mihuraren fruitua. Kusku zuri arrosetan ateratzen da eta inguruan gai likatsu bat izaten du txoriak harrapatzeko gai bat egiteko erabiltzen dena), Euskalterm 1 (fruto del muérdago) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

grimu : ElhHizt (fruto del muérdago), HiruMila (Bot. bayas o frutos del muérdago), EskolaHE (Bot. mihuraren fruitua), DRA (I bayas del muérdago; II vástago, renuevo de árbol), PMuj DVC (1 BG bayas del muérdago; 2 B vástago, renuevo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

g.er.

Forma baten adiera(k)

mihuraren fruitua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: adib.: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

natural-ezaguna da, J-L. Davantek dioenez.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kendu oharra eta definitu ‘artega, kezkaz’ edo halakoren bat erabiliz; eta adibide gehiago gehitu (oharreko egon ez da jaso). (2021-11-23)

Esapideei dagokien sistematika

egon: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

grina sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

arduratua, kezkatua egon.

Euskaltzaindiaren Arauak

grinarazi, grinaraz, grinarazten. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

grinarazi, grinaraz, grinarazten

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. grinatsu

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki: -tsu-ki.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

arduraz, kezkaz.

Euskaltzaindiaren Arauak

grinatu, grina(tu), grinatzen. Ipar. 1 da/du ad. 'arduratu, kezkatu'. 2 da ad. 'joera izan': idoloetara grinatu ziren.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

grinatu, grina(tu), grinatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gringo 1, MEIG ("Kanalean barrena gindoazela, "gringoek" agur egin zidaten lurretik").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gringo 12: Baleike 1996 3 (adib.: "Gringo deitzen didate, eta han 90 urte bizitzen banaiz ere beti gringo deitzen jarraituko dute"), A. Irigoien ("turista gringoentzat muralak pintatzen ibiltzea aurpegiratzen zioten"), I. Garbizu ("gringoak atsegin ez zituela eta Amazoniarekin maitemindurik zegoela konturatu zen arte"), K. Izagirre 7 (adib.: "gringoek ez zuten halako txikizioren beharrik Noriega harrapatzeko"); gringozale 2, K. Izagirre (adib.: "gringozaleek asmatu behar izan zuten Chorrillo eta San Miguelito auzoen erraustea noriegatarrek egin zutela").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gringo : AB38 1, HiztEn (Latinoamerikarrek atzerritarrei, bereziki estatubatuarrei, emandako izena) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

gringo : ElhHizt (gringo, -a) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: grisaska / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

PUrib: "grisaska / griska".

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

-a-duna ageri da erabilixeagoa EEBSko datuetan: grisaska 3, grisaskatu 1, grisaxka 2, griseska 2, griska 2.

Atzizkien araberako erabakiak

-xka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. gresilla.