OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu guraso(-)elkarte formarik.

guraso(-)elkarte 1036: Aizu 12, Argia 49, Berria 39, Deia 15, Deustuko Unibertsitatea 6, DiarioVasco 719, EiTB 34, Elhuyar 3, Elkar, Consumer 26, Goiena 32, HABE, Jakin 6, Laneki 6, UEU, Uztarria 8.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

guraso(-)elkarte 31: Berria 29, Jokin Muñoz, Anjel Lertxundi.

Zerrenda osagarriak

BarnErrot: "Guraso Elkartea: Asociación de Padres" / HezkAdmin: guraso-elkarte: asociación de padres; Guraso Elkarteen Federazio (GEF): Federación de Asociaciones de Padres de Alumnos (FAPA).

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Libre samarra da, baina adibide bat jaso liteke.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa guraso sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

guraso(-)ordeko 3: fB Ic ("Gurasuak badaukaz edo guraso ordeko nausijak, kontu emon denporaz arei bere, berak artuteko ustia daukan estaduba"), Goñi ("Ez bere kulpaz, baizik guraso ordekoak kontuzkoak etziralako, animako gauzetan atzera samar zebillen"), TAg Uzt ("Bera ere, guraso-ordeko bezela, ez al-zan zabarkeri osoan jokatu?") // Ik. OEH argitaratuan gainera, guras-orde : Mb OtGai ("Erakutsi naiagatik gurasoak, edo guras-ordeak aurrak ikasi behar duena, ez du aurrak aditu nai ikas-konturik", "Ah, gurasoak, gurasoak! Ah, guras-orde, buru edo zenzu gabeak!").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

guraso(-)orde 3: A Ipuiñak ("Simon, gure belarrietan guzurra ostatuz egon ezpada gazterik geratu zan guraso baga ta anaetxu beren guraso orde"), Or MB ("guraso-ordeen eta begiraleen menpean dago"), Arrazakeria ("Guraso edo guraso-ordeetarikoren baten azken auzotasuna").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurasordeak : Euskalterm 1 (padres adoptivos) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gurasorde : HiruMila (progenitores adoptivos), DRA (tutor), PMuj DVC (tutor, curado, guardador; eta gurasorde-kide, gurasorde-lagun: contutor; gurasordetasun: tutela, calidad de tutela) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldeak aipatua du forma, bere zalantza eta proposamenekin, eta horretan da orain ere.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orde osaerakoak hitz bakarrean idazten dira, eta bokal biak gordez -a+o- eta -e+o- topaketetan (cf. aitaorde, amaorde; semeorde); bestela jokatu behar dela uste du lantaldeak -o+o- moduko honetan, osagai biak osorik idatziz eta marratxoz lotuz: guraso-orde.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan gurasotasun : Etxde 16 Seme ("Elizanburu dugu oetan eredu bikain, bere olerkien gurasotasuna galdu baitu, esate baterako, erriak maiteki ostuta").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gurasotasun 3: Etxde 16 Seme ("Urkixo'k [...] Etxepare'ren gurasotasunari obeto irizten dio [...] Lizunik gordiñenekoak izatea ere ezta arrazoi Etxepare'ri beren gurasotasuna ukatzeko"), Musika ("Jainkoari "Aita" deitu / "Ama" deitu bardin dautsu / Jainkoa ez da gizaki / gurasotasuna baizik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurasotasun : HiztEn (guraso izatearen nolakotasuna; bereziki aitak edo amak bere seme-alabekiko duen lotura), Euskalterm 4 (paternidad) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

burhasotasun : DRA (paternidad, maternidad); gurasotasun : ElhHizt (paternidad, maternidad), HiruMila (paternidad y maternidad), DRA (paternidad) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

amatasun(-)baimen aztertzean proposatua.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

guraso(tu), gurasotzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Forma baten adiera(k)

guraso bihurtu.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-tzako: onartzekoa da forma, "normalki pl." oharra duela, eta -tzako osaerakoen multzoa kontuan izanik (cf. aitamatzako sarreran aipatuak; eta -tzako osaerakoez ik. oharra nebatzako sarreran).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.: gurata egin dute horrela.

Kategoria

adlag.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gurata egin dute horrela

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu OEH corpusean aurkitu. Ik. OEH argitaratuan gurbe testu-lekukotasunik gabea.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

basagurbe 1, UZEI ("Lurzorua meharra eta harritsua denean [legardietan eta] beste zuhaitzak agertzen dira: eihar italiarra [Acer opalus], astigar arrunta, basagurbea, artea eta pinu gorria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurbe : HiztEn (1 Sorbus domestica; 2 delako landarearen fruitua), LurE (Sorbus domestica), Euskalterm 3 (hauetan 2 'azarolla' itzuliak, eta 1 'serbal común'); gurbeondo : Euskalterm 1 ('serbal común') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: gurbe (L, F): Sorbus domestica; basagurbe: Sorbus torminalis; cf. arangurbe alegorri: Amelanchier canadensis; arangurbe arrunt: Amelanchier ovalis. / Ik. Izendegian basagurbe (Sorbus torminalis) fitxaren hustuketa: alikera : JIr OnomBot; azpil : Lcq, Irigaray Landareak, Bouda-Baum, X. Irigarai; gurbi : Lcq, Guinea Vizcaya, Euzko Gogoa 1956-I-II, J.M. Faus, Azkue DVEF; maspil : M. Aizpurua Arbaiun, X. Irigarai, Azkue DVEF, JIr OnomBot; matspilla : Carreras y Gandi GGPVN, Guinea Vizcaya, Bouda-Baum, J.M. Faus, Ortiz del Portillo, Lcq, Irigaray Landareak; mazpil : X. Irigarai, J.M. Faus, Lcq, JIr OnomBot; osta-zuri : Polunin Arboles y arbustos; ostazuri : Polunin Flores de Europa // eta sagarmin (basatia), sagarrondo (kultibatua) (Malus sylvestris) fitxaren hustuketan, besteak beste: gurbe : Font Quer PlantMed, Bouda-Baum // eta gurbe (Malus sylvestris) fitxaren hustuketan, besteak beste: gurbe : Azkue DVEF (poma, pommier sauvage), X. Irigarai, PMuj DCV; gurbi : Azkue DVEF (acerolillo, azerolier).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gurbe : ElhHizt (1 Serbal, azarollo: Sorbus domestica; 2 azarolla, serba), HiruMila (azarolla, serbal común: Sorbus domestica), EskolaHE (Sorbus domestica), DRA (poma), PMuj DVC (poma silvestre) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal azarolla, serbal común / corme, cormier formen ordainak: HiruMila: gurbe (Sorbus domestica) / gurbe // ElhHizt: 1 gurbe; 2 V. acerola / gurbe (Sorbus domestica) // Lur EG/CE eta EF/FE: Ø / Ø // XarHizt: Ø / udalatx // Casve FE: Ø / Ø // HaizeG FB: Ø / Ø // T-L LBF: udalatz / udalatz, udalatz-ondo // PMuj DCV: 1 acerola, fruta del acerolo: azpil, gurbi, maspil, maspil-ale; 2 serba: udalatz sorbo, aspil / udalatx, udalatz-ondo, aspil-ondo, sorbatze.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: gurbe: azarolla.

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

erabili gabea izanik, ezin jakin daiteke adiera zehatza; eta hiztegi-entziklopediek zehazten diotena proposatzen da.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

gurbeondoaren fruitua.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: gurbeondo: serbal común.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ondo.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Sorbus domestica.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gurbil(du), gurbiltzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

Arbutus unedo.

Berrestekoa da, erabat nagusitu ez den arren

formetan nahaste handia dago, eta lehendiko erabakia berretsi da

Landare eta animalien taxonomi izena

Arbutus unedo

Jatorrizko forma

gurdi, orga; tankeak, gudu-gurdiak

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa erantsiz: gurdi(-)haga .

Gurdiaren ardatza: gurdiaren gurpilen ardatza. (s.u. ardatz)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

gurdi(-)ardatz azpisarrera da OEHn eta azpisarrera izatea dagokio EHn ere, gurdi(-)haga formarekin egin den bezala. Horrenbestez, gurdiaren ardatza adibidea eta azalpena kentzekoak dira. Bide batez, ardatz sarrerako lehenengo bi adieren ordena aldatzea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gurdi eta ardatz sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE:- / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-dun/-zain.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

gurdizaina.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B dira burdikada 1 (Erkiag BatB) eta burkada 4 (AB AmaE, Enb, Echta Jos, Erkiag BatB; eta OEH argitaratuan beste bat: Añ MisE); G, berriz, gurdikada 5 (Ag G, Etxde JJ, Salav).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Sektore jakin bateko informazioa

burkada : KarmEgut 1952, 86; LAyes 46 (bis), 48; burdikada : LAyes 40 (bis #mdash# eta gurdikada 1: 264).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

burkada : HiztEn ("Ik. gurkada"); gurdikada : HiztEn (hau definituz), LurE; gurkada : HiztEn ("gurdikada").

Hiztegietako informazioa

gurdikada eman duten beste hiztegiak: EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, HLEH.

Atzizkien araberako erabakiak

-kada

gurditxo 13: Berria, EiTB 12.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gurditxo 41: Berria, Oskar Arana 6, Iban Zaldua 5, Iñaki Zabaleta 2, Fernando Rey 5, Iñaki Mendiguren 2, Jon Maia 2, Josu Zabaleta 2, Jon Arretxe, Jon Alonso, Lopez de Arana, Koldo Biguri, Koldo Izagirre, Pako Aristi, Jokin Urain, Jon Muñoz, Gotzon Garate 2, Koro Navarro, Alberto Ladron Arana, Joxemari Iturralde, Karlos Linazasoro, Joseba Sarrionandia, Julen Gabiria.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "gurditxoa = carrito".

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo osaerako librea.

Atzizkien araberako bereizketa semantikoak

adierazkorra da, eta orgatxo arautuarekin batera onartzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

guria, mardula.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa, s.u. guganatu

Euskaltzaindiaren Arauak

gureganatu, guregana(tu), gureganatzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gureganatu, guregana, gureganatzen

Atzizkien araberako erabakiak

-ganatu pertsona-izenordainekin: ik. txosten sistematikoa

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

garaipena.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa, s.u. guganatu

Euskaltzaindiaren Arauak

guretu, gure(tu), guretzen. da/du ad.

Atzizkien araberako erabakiak

-ganatu pertsona-izenordainekin: ik. txosten sistematikoa

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

aihotza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) izena: gurgurai(a) EZ Man II ("Suak ere harengatik egiten tik zarzoak, / bai halaber gurguraia xirripa mortukoak"); gurguria Hm 2 ("Gurguriak igan dira, / uholdenez gorago", "Ithurriak hibaiekin, / haz harren gurguriaz: / itsasoa minza zaite, / dakizun aheriaz"); ik. OEH argitaratuan: gurgurai (Ag EEs); gurguria (Jainkoa Sotoetan Herr); gurgur (AA III); b) onomatopeia 5 ager. B-G: gurgur Erkiag BatB ("Orduan aurrera doaz, eta urdailla gurgur asi yaka"); gur gur Ag AL ("Etxetik ezer artu barik urten dogu-ta, urdailla gur gur darabilt eta..."); gur-gur Muj PAm ("Erretorea parrez gur-gur zegon Pernandok jartzen zuen arpegi illuna ikusirik"); gur gur gur Apaol ("Arrandari menditikan datorren errekatxoari laztan ematera, agur, gur, gur, gur esanaz, erreka baztarretako sagatz, altz eta arantzei"); gur gur gur gur Or Eus ("Andik goizera neure sabela / beti dago gur gur gur gur: bartko aparia agur!"); ik. OEH argitaratuan: gur gur gur (Satarka EEs); gurgur (Onaind MEOE); c) gurgurika aditzondoa Ox ("Ai, ei, lehoin gaizoa gelditu zen behin / Hertzeak gurgurika, buruan bethi min"); d) gurguratu : EZ Man I ("Populua hasi zen gurguratzen"); ik. gainera OEH argitaratuan lekukotasunik gabeko gurgurari.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dira onomatopeia gisa agertu; ager. banakoak dira a) izenetan, gurgur : F. Mendizabal ("Baratz aldetik buztan-uso ta usapalen gurgur zakarra etorriko zan"); gurgurai(a) : J.M. Irigoien ("Nik entzun nuen haren ahotsa Andesetatik behera amiltzen diren erreken gurguraian"); b) aditz-esapideetan, gur-gur egin : P. Sastre ("Hozteko zai, gur-gur egiten zion sabelak erremediorik gabe"); gurgur egin : E. Alkat ("Sabelak egitean gurgur, bardako afariak agur").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurgur : LurE (haizeek hesteetan egiten duten hotsa); gurgura : Euskalterm 1 (rumoreo); gurguratu : HiztEn-LurE (kurrinkaren antzeko hots apala egin; murmurikatu); gurguratze : LurE; gurguria : HiztEn-LurE (murmurra, xuxurla); gurgurika : HiztEn-LurE (gurgurka); gurgurka : HiztEn (gur-gur eginez); LurE (AS: gurgur eginez)

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gur-gur : EuskHizt (sabelaren hotsen onomatopeia; errekaren hotsaren onomatopeia); ElhHizt (1 onomatopeya del gruñido, ruido de tripas, borborigmo 2 onomatopeya del murmullo/susurro/rumor del agua, del río); DRA (1 onom. borborigmo 2 onom. arroyo 3 gruñido); gurgur : ElhHizt (1 gruñido, ruido de las tripas, borborigmo 2 rumor, murmullo, susurro del agua, del río); EskolaHE (haizeek hesteetan egiten duten hotsa); Casve EF (gargouillement); HaizeG BF (gargouillement, murmure); Lh DBF (gargouillement, bruit de gaz dans le corps 2 murmure, rumeur); PMuj DVC (1 flato ruidoso, gruñido, gorgoteo, borborigmo, ruido de tripas; gurgur egin = gruñir el vientre 2 gruñido del cerdo; gurgur egin = verraquear, gruñir, dar gruñidos 3 rugido, estruendo, fragor 4 gorgotear, murmullo, murmujeo, susurro, cuchicheo); gurgura : EuskHizt (sabelaren hotsa); HiruMila (murmullo); DRA (1 murmullo, rumor 2 borborigmo); PMuj DVC (1 rumor, murmullo, ruido confuso 2 murmujeo, susurro, cuchicheo); gurgurai : DRA (murmullo de arroyos); PMuj DVC (gurguraia: 1 murmullo, murmujeo, susurro, cuchicheo 2 murmullo de arroyos: gurgurai egin = murmurar las aguas, las hojas); gurgurari : Lh DBF (grogneur); DRA (gruñidor); PMuj DVC (gruñidor); gurguratu : ElhHizt (gruñir; murmurar, susurrar; criticar); HiruMila (1 gruñir 2 murmurar, decir algo entre dientes); HaizeG BF (murmurer, grogner); Lh DBF (1 grogner 2 murmurer); DRA (1 gruñir 2 murmurar); PMuj DVC (1 gruñir 2 murmurar, cuchichear, susurrar, hablar bajo 3 murmurar, maldecir, criticar); gurguratze : HiruMila ( 1 gruñimiento 2 murmuración); gurguria : EuskHizt (murmurra, xuxurla). ElhHizt (murmullo, susurro; gorjeo, canto de los pájaros); EskolaHE (murmura, xuxurla); HiruMila (murmullo); Casve EF (1 gazouillement 2 concert de voix 3 murmure de l'eau); HaizeG BF (gazouillement); Lh DBF (gazouillement d'oiseau, murmure d'eaux courantes, accord, concert de voix); DRA (murmullo, susurro); PMuj DVC (trinado, gorjeo, canto de los pájaros); gurguriatu : Casve EF (-ü: gazouiller, murmurer); HaizeG BF (murmurer); Lh DBF (murmurer); PMuj DVC (gorjear, hacer gorgoritos); gurgurika : ElhHizt (1 murmurando 2 gruñendo, haciendo ruido las tripas); EskolaHE (gurgurka); HiruMila (susurrando); DRA (haciendo borborigmos); gurgurio : HaizeG BF (murmure); Lh DBF (murmure var. gurguria); gurgurka : ElhHizt (1 murmurando 2 gruñendo, haciendo ruido las tripas); EskolaHE (AS: gurgur eginez); DRA (murmurando); PMuj DVC gainera: gurgurkada : (gruñimiento); gurgurkatu (gorgotear); gurgurketa (gorgoteo, gorgoriteo); gurgurlari (gorgoteador) // Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBB (1997-04): hurrengorako utzi da, gur-gur egin onartuz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: gur-gur / HiztEn: gur-gur / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

gisako besteen erakoa hobetsi da (cf. marmar, murmur arautuak, edo borbor proposatua), ez baitago arrazoirik gurgura edo gurguria hobesteko; orobat egingo da oinarri honi dagokion gurgurka eratorriarekin.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

gur-gur egin

Lexemen erregulartasuna

onomatopeia iz. bilakatuak, edo bilakatzen ari direnak (ik. Hitz-elkarketa/4, 99-100: dar-dar (egin) / dardara, diz-diz (egin) / dizdiza, etc.).

Erabileremu dialektala

iz.

Sektore jakin bateko informazioa

gurgurio: Bruchidae + Curculionidae (fam.).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Fam. Bruchidae eta Curculionidae.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

guriarazi, guriaraz, guriarazten. du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1) 'mantequilla, manteca, grasa' adieran 74 ager. jaso dira; urin eta eratorriak (urintatu, urindu, urinki, urintsu, urinstatu) 70 aldiz, IE 68 (Volt, Mong, Lg, Dv, ECocin, Ox, Barb, JE, Zub, Const, FIr) eta G 2 (Gazt, Or); gurin G 4 (Lasa, Or) bakarrik azaldu da; 2) 'jugo, sustancia, zumo' adieran 15 ager.; urin 14 aldiz azaldu da: IE 13 (Lç, Ax, Dv, JE, Hm) eta G 1 (Ibiñ); gurin behin bakarrik agertu da, G (Ibiñ); 3) 'producto resinoso de ciertos árboles' adieran urin forma bakarrik jaso da, bi ager., IEkoak (ES, JE); 4) 'esencia' adieran urin formaren bi ager., IE (JE, Mde).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1) gurin 'manteca, mantequilla' 11 aldiz ageri da; urin 6 aldiz, 'jugo' adiera duela (5etan gorputzekoei egiten die erreferentzia: urdail-urin, are-urin, liseri urin...); 2) gurin, guriñ formak (29 ager.) gehienbat Bn aurkitu dira: B 13 ager., G 2; IEn ez da azaldu; 29tik 27 kasuk 'manteca, mantequilla' adiera dute; bi kasuk 'guri' esanahia. (G eta EB agerraldi bana).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: gurin 'mantequilla' (3); AB38: gurin 'mantequilla' (22), urin 'jugo' (2) eta urintzaille 'engrasador' (1); AB50: gurin 'mantequilla' (2).

Jatorrizko forma

gurin, ik. urin [urin hobestekoa da]

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

tradizioak hartarako bide handirik ematen ez duen arren, gurin forma franko hedatu da azken aldiotan, besteak beste 'mantequilla/beurre' adierazteko adierazlerik ez zegoelako; egindako bideari jarraitzea proposatzen du batzordeak

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

lantaldeak proposatua da, forma hobetsi gisa, burraztatu sarreran.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gurinezta, gurineztatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ztatu.

Aditz-erregimena

du ad.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

gurintxo = gongoil

Inguruko formen erabilerak

ik. informazioa s.u. gongoil.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrendakoaren pareko forma(k)

ik. gongoil

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

gongoila.

Euskaltzaindiaren Arauak

guritu, guri(tu), guritzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

guritu, guri(tu), guritzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gurkera 9, Otx (adib.: "Bakaldun aurrian egozan jaun eta andiki guztijen erdi-erditik igaro zan, ba, ene Bertolda au, ez txapelik erantzi, ez ezetariko gurkerarik egin barik", "Etorri zan geznarija aurrera eta, oi yakon gurkerea bakaldunari egin ostian, idazki bat emon eutsan eskubetara").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gurkera 2: X. Gereño ("Kontserjearekin topo egin eta berez Tomas Bello koronela koadratu eta eskuin eskua burura eramaten hasi zen gurkera militarra egiteko"), J.M. Mendizabal ("Lagunak sartzen uzten dio gurkera eginez"); cf. gainera gurkeria : Ker Didaje ("Janariari buruz, bete egizu al daikezuna; alan be, sasijaungoikoen irudiai eskiñitakotik ez egizu ezelan be jan, jaungoiko illen gurkeria da-ta").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurkera : AB38 1 (reverencia) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gurkera : HiruMila (reverencia, inclinación), DRA (inclinación, reverencia), PMuj DVC (mocha, reverencia, cortesía con la cabeza) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

gurtzeko mugimendua.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa, s.u. gurtza

Euskaltzaindiaren Arauak

h. gurtza.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. gurtza