Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, dagokion markarekin.

Jakite-arloak

Teknol.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gurraraz, gurrarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+a-.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ardatz.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

gurdi-ardatza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-etxe.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

gurtu, gur(tu), gurtzen. 1 Ipar. da ad. 'makurtu'. 2 du ad. 'adoratu'.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

gurtu, gur/gurt/gurtu, gurtzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gurgintza (JMB), gurkera (Otx), gurkin (Lç, EZ), gurpen (Altuna, Gand, Berron), gurtasun (JMB), gurte (Ub, Echag, Itz), gurtuera (Itz), gurtza (KIkV, JMB)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gurkera 1 (EB); gurketa 2 (EB); gurkizun 1 (B); gurmen 1 (B); gurtasun 1 (EgAs); gurtza 18 (B 9, IE 1, EB 8); gurtze 2 (EgAs)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: gurketa 1, gurtza 1, gurtze 1; AB38: gurkera 1, gurketa 1; AB50: 0; Euskalterm: gurtza 47, gurtzapen 3, gurtze 1; HiztEn: gurpen, gurtza, gurtzapen; LurE: gurpen, gurte, gurtza, gurtze

Tradizioko erabilerek bermatzen dute

gurpen baino erabili(xe)agoa denez, gurtza>-ri dagokio lehentasuna

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "guru".

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Bebil (nazioartekoa da forma).

Euskaltzaindiaren Arauak

malko-guruinak.

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

zegoen nahasmendua (cf. gainera gangail, gangarabil, gingil, txori, etab.) aski bideratua bide dago gongoil = gurintxo eta guruin nagusien inguruan

Forma baten adiera(k)

jariaketa-organoa (adib. malko-guruinak, listu-guruinak, hipofisia)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 13 “Esteroideak gonadetan gametogenesia eragiteaz gain gonadetatik burmuinera ere garraiatzen dira, izan ere, guruin pituitario zein hipotalamoan estrogeno eta androgenoen hartzaile ugari daude” (UEU); EPG: 4 “Garunaren irudian erdiko tumor izugarri bat ageri zen, guruin pituitarioa eta alboko kiasma optikoa eta traktuak desegin eta lobulu frontaletara zabaltzen zena” (Xabier Olarra) ; ETC: 33 “Hitz gakoak: burmuina, guruin pituitario, gonada, hormonak, ugalketaren kontrola, Chelon labrosus” (UEU).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: guruin pituitario (Anat.) glándula pituitaria; Adorez: guruin pituitarioa: glándula pituitaria; Labayru: guruin pituitario iz. Anat. glándula pituitaria;

pituitario adj. Anat. Guruin pituitarioa: hipofisia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Baina sarrera adibiderik gabe geratuko denez, beste adibide bat jasotzea komeni da, (mintz pituitario, adibidez). Bestalde, pituitario definitzeko beharrezkoa den pituita forma ere hiztegian jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa guruin eta pituitario sarreretan.

Formen arteko bereizketa semantikoak

cf. gurutzeria (UZEI/Eraikuntza: gurutzadura 'crucero, croisée; crucero, transept'; gurutzeria 'crucería, croisée d'ogives')

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta (erabiliena) eta -tze osaerakoak jasoko dira, -mendu eta -pen osaerakoak bazterrera utziz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lantaldeak gurutzaontzi forma aztertzean proposatua. Adierazle egokia da eta hiztegiek jaso dute ‘itsas ibilaldi’ren sinonimo gisa. es velocidad de crucero / fr vitesse de croisière adierazteko gurutzaldi-abiadura, gurutzaldi lastertasun proposatu dira.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan gurutzadura (testu-lekukotasunik gabe), gurutzamen (J-L. Davant Herr 1964), gurutzatze (JE Med).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira gurutzaketa 8: Larrun 1990 ("Historiak herrien sailkakuntza-antolakuntzak aldagai subjetibo eta objetiboen gurutzaketa konplexuaren emaitza direla esatera garamatza"), Elhuyar 4 ("Gurutzaketa. Gurutzaketa-konmutadore izenez ere ezagutzen da", "Bi makina hauek elkarrekin uztartzen ditugunean, funtzionamendu-puntua bi kurba horien gurutzaketa-puntua izango da", "Biak elkarrekin konektatzen direnean, lehen bezala, funtzionamendu-puntua bi kurben gurutzaketa-puntua da"), J.M. Torrealdai ("Eritzi-gurutzaketa honen lehen ardatz bikoitza, ETBren eredua litzakete"); J. Ortiz de Urbina ("Crossover edo gurutzaketa fenomenoak, aldakien uztarduraren arloan ikusten diren asimetrien azterketa"); J. Gabilondo ("Kontuan izan lagun horiek jatorri desberdinetatik -alemaniarra, eskoziarra, judu-txekiarra...- datozen mila arrazatako gurutzaketak direla"); kurutzamen 3: Herr 1985 ("Diplomatiko kurutzamenak hautsi baitzituzten sei egunetako gerlaren ondotik", "Ez baititu hortako hausten Rusiarekin diplomatiko kurutzamenak", "Solas egiterat Frantziaren eta Rusiaren arteko kurutzamenez, bai eta munduko politikaren gora beherez"); eta ager. banako gurutzamendu (Elhuyar: "Gurutzamendu honetan lortzen diren euli guztiak grisak dira"), gurutzapen (K. Biguru: "Lupusek uste du lehoi baten eta agrimentsore baten arteko gurutzapenetik edo sortua dela"), gurutzatze (LMuj: "Aro guztietako gurutzatze dialektikoan arrazoimen / desarrazoimenaren binomioa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurutzaketa : AB38 2; HiztEn; LurE; gurutzamendu : AB38 4 (eta elkar gurutzamendu 1); AB50 1; Euskalterm 5; gurutzapen : Euskalterm 3; gurutzatze : AB38 1; AB50 1; LurE // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gurutzatze : EuskHizt; HiruMila; gurutzadura : ElhHizt; HiruMila; PMuj DVC; gurutzaketa : ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; PMuj DVC; gurutzamendu : HiruMila // Ez ditugu aurkitu ap. HaizeG BF; Lh DBF; DRA; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

gaur ezagun-erabilia da, J-L. Davantek dioenez, baita idatziz ere (k- forman, noski).

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

harremana.

LBeh (2014-04-03): ‘aisialdiko itsasontzi’ adierakoak: gurutze-ontzi 30, EiTB (adib.: “Jende askok entzunda zeukan Bilboko gurutze-ontziena eta batzuek abuztuan joan nahi dute, aste nagusia baino lehen”, “'MCS Melody' gurutze-ontziak itsaslapur somaliar batzuen erasoari aurre egitea lortu du Seychelle uharteetatik 320 kilometrotara”); gurutzontzi 3, EiTB (adib.: “Ozeanoko gurutzontzi erraldoi honek ibilaldi luzeak egiten ditu, oso zaila baita janaria itsaso tropikal garbietan aurkitzea”); gurtzeru 4, Berria (adib.: “Diotenez, bidaiariak dibertitzeko saioak egiten zituzten gurtzeruan”); kruzero 12: Consumer 4 (“bidai barnean hegazkineko txartelak, lojamendua eta kruzero zerbitzua sartzen diren”), EiTB 1 (“Ferriko pasaiarien kopurua %5 gutxitu da azken urtean, baina kruzeroetakoa ia bikoiztea lortu zuten 2008an zehar”), Jakin (“plazerezko kruzero batean”), DiarioVasco 6 (“Zarauzko Udaberri jubilatuen elkarteak antolatutako Norvegiar Fiordoetan egingo den kruzeroan parte hartzeko aukera dutela zarauztarrekin batera Getariako Arrantzale Zaharren Elkarteko kideek ere”); ‘militarra’ adierakoak: gurutze-ontzi , Argia (“Enpresa hori Jose María Martínez de las Rivasek Charles Palmer ingelesarekin batera sortu zuen 1888an, hiru gurutze ontzi korazatu egiteko”); gurutzontzi , Argia (“Martxoaren 5ean, Canarias gurutzontzi frankista Galdames merkataritza ontzia atzematen saiatu zen Matxitxako lurmuturretik hurbil”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ‘militar’ adierakoak: gurutze-ontzi , Joxan Elosegi (“nire hegazkina gurutze-ontzi amerikar baten kontra jo, bai eta bi Yumimoto konpainiarentzako lan egin ere”); gurutzontzi 4, Edorta Jimenez (adib.: “Horixe berori galdatu zion gure Zerbitzuak Císcar gurutzontziko komandanteari”), kruzero 1, Pello Zabala (“XX. MENDEAN: XIX. mende akaberan, Cadiz aldeko ekaitzaldi izugarrian, Reina Regente kruzeroa tripulazio osoarekin desagertua”); ‘aisialdiko itsasontzi’ adierakoak: gurtzeru 3, Berria (adib.: “Kai berria inaguratu dute Getxon gurtzeruentzat”), kruzero 2, Berria (adib.: “Eguberriko ospakizunei izkin egitea erabakitzen du, dirua kruzero batean berekoiki xahutzeko asmo”), Joseba Sarrionandia 2 (adib.: “oporretan egindako kruzeroari buruz”), Fernando Rey 2 (adib.: “Oporrak atzerrian ematen zituen, kruzerotan eta bidaiatan”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: kruzero 2* e. transatlantiko. Itsas bidaia luzeak egiten dituen ontzi handia | kruzero 3* e. gurutzontzi. Gerraontzi mota.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es crucero / fr (Mil.) croiseur | navire, bateau de croisière: Elhuyar: (Mar.) gurutzaontzi; [buque de guerra] (Mil.) gurutzaontzi / Nolaerran: -; - / Zehazki: (buque) gurtzeru, gurutzontzi / Labayru: [buque de guerra] gurutze-ontzi / Adorez5000: [barco] gurutzontzi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia izan daiteke ‘ontzi militarra’ adierazteko, nahiz erabili gabea den, baina osaera egokia iruditzen zaio lantaldeari gurutzatu aditzetik eratorritako osaera berria (Elhuyarrek bere hiztegian proposatu berri du forma hau). Honekin batera gurutzaldi forma ere sartzea proposatu da.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Mil.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ahoan gurutze, eskuak (besoak...) gurutze, gurutze-bide, gurutze-ganga, gurutzetara .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratua.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gurutze(a) egin (eta gurutz(-)egin, kurtzea egin) 15: KristiñauIkasbidea 1921 2 ("Ia "Gurutze" zelan egiten dozun? "Gurutze" onantxe egiten da..."), J.M. Azkue ("Au esan ezkero gurutz-egin eta emen muñ emanda erantsi zuan..."), JAg ("Umeak atzaparraz gurutzea eginda, muñ egiten dutenean, edo Jaungoikorekiko esanaz, ez dute, noski, pekaturik egiten"), KarmArgia 1934 2 (adib.: "Bernardetxo be, au ikusiz, bereak sakeletik atara-ta; otoiztu nayan gurutz egiten asi zan"), A. Begiristain ("Lekaidetxeko oitura zen bezela, Benito-k gurutzea egin zuen"), M. Altuna ("#mdash#Nire aurrean ez egin zinik, ez egin gurutzerik"), J.L. Arriaga ("Neurtueran gurutzea egin zuen eta berehala emakume-deabruak alde egin zuen"), P. Etxebarria 3 (adib.: "Kurtzea in iyotzen seguru ba arturduen ba sorgin edo parte txarrekoen bildurre daukela ta"), J.M. Irigoien ("#mdash#Gero gurutzea bihotzean egin, errezatu... eta begi onez begiratu etorkizunari"); cf. gainera: Aste Santua ("Iru gurutze egiñaz"), P. Saragüeta ("Sua bildu, hautsaikin estali, hiru gurutze egin eta otoitza").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gurutze egin : PMuj DVC (adib. gisa, G santiguarse, persignarse, hacer la señal de la cruz) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt,ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea (hau bezain erabilia da gurutzea egin mugatzaileduna).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: gurutze gorria / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "Gurutze gorria = Cruz roja" / Prestas: 11 lek. (B 7 / G 4) / EEgunk: "gurutze, gurutzefika (gurutze kristoduna), gurutzefikatu (=gurutziltzatu). Gurutze Gorria".

Marka-, pertsona- edo leku-izena

erakunde-izena, izen propioaren mugakoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gurutze (Ref. a la señal de la Cruz). "Signarse, kurutze santearena egin" Añ. "Gurutze-egin (G-to), hacer la (señal) de la cruz (signarse)" AEF 1924, 49. "Esan netsanian zelan ziran gauzak, kurutziak eitten geldittu zan" Etxba Eib. Cf. GURUTZE SANTU. * Bigarren gurutzearen señalea egiten du agoan. ntzearen seinalea egin. Laph 85. Egin zuen beraz gurutzearen seinalea, eta hila piztua zen. Ib. 101. Gurutzearen seinalea hiru aldiz egin. Barb Sup 139. seinale 1. Signo, símbolo; signo, señal distintiva; señal. "Signe, marque, cedulle" SP. "Señal" Lar y Añ. "Signo" Añ. "Signos sensibles, se- o siñale sentigarriak" Ib. "Signe, marque particulière" VocBN. "Marque", "signal" Gèze. "Kurutxiaren zeñhare, signe de croix" Dv. "Laneko, barazkariko, su hiltzera ioaiteko, etsaiari bihurtzeko seinalea, signal pour [...]. Untzietako seinaleak, les signaux dont on use sur les vaiseaux. [...] Gurutzearen seinalea, giristinoaren seinalea da, [...]" H. "Siñelé bat, una señal" Iz Ulz. * Kruze santearen señaleagaiti. Bet 3. Zeren gatik egiten da Gurutzearen señale hau? Ber Doc 97r. Nulaz khürütxiaren zeinharia da khiristiaren seiñalia? Gurutze santuaren señaleagatik. KIkG 4.

LB: 8 “Parte hartzaileak, adiskideak, hilkutxaren aurrera hurbiltzera gonbidatzen ditugu, azken keinu bat egin nahi badute, bakoitzak bere sinesteen arabera. Ez du zertan gurutzearen seinalea izan” (EiTB) / EPG: 1 “Urka-bilurrak Wardwellen lepoa inguratu zuenean, Hathorne epaileak gurutzearen seinale azkarra egin zuen eguerdi hartan hamabigarren aldiz” (Anjel Lertxundi) / ETC: 152 “Zaldunak gurutzearen seinalea egin zuen kalea zapaldu orduko” (Joseba Lozano).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: gurutzearen seinale (Erl.) señal de la cruz; Adorez: gurutzearen seinalea: la señal de la cruz; gurutzearen seinalea egin: signarse, hacer la señal de la cruz.; Labayru: gurutze santuaren egin 1 ad. lok., ad. dau persignarse, hacer la señal de la cruz;

gurutze 1 iz. Lurrean tinkatzen den habe batez eta zeharka ezartzen zaion ohol batez osatutako urkabea, bertan lotu edo iltzatutako gaizkileak hilarazteko erabiltzen zena; bereziki, Jesu Kristo hil zena. Gurutzean hil. Gurutzean josi, iltzatu. Gurutzeko heriotza. Gurutzean eman zuen bere bizia. Gurutzearen seinalea: gurutzea irudikatuz egiten den keinua. seinale 1 iz. Zerbait adierazten, ezagutarazten edo nabarmentzen duen ikurra. Ik. marka1 1. Nahasiak badabiltza ere onak eta gaiztoak, badituzte euren marka eta seinaleak, norenak diren eta norentzat dauden aditzera ematen dutenak. Xingola bat seinale zuelarik. Errespetuzko seinale xume bat. Udaberriaren seinale dira loreak eta ezkontza. Ezin duk eraman santutasunaren seinale den jantzi bat. Okosiasek, seinale hauetarik ezagutu zuen gizon hura Elias zela. Jainkoak erakusten zuen, kanpoko seinale hartaz, onesten zuela harentzat apainarazi zuen lekua. Utz ezazue herioak eraman dezan, inork eskurik zikindu gabe, herioak odolezko seinalez markaturik daukana. Gertari larri horren aurretik zeru-lurretan agertuko diren seinale harrigarriak. Gurutzearen seinalea egin.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gurutze eta seinale sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. iz. 'Kristoren irudia duen gurutzea'.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

gurutze kristoduna

Euskaltzaindiaren Arauak

gurutzefikatu, gurutzefika(tu), gurutzefikatzen. Ipar. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gurutzefikatu, gurutzefika(tu), gurutzefikatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

gurutzegrama h. hitz gurutzatuak.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. hitz gurutzatuak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gurutzeratu (eta k-) 3 ager.: a) 'gurutzean josi' adierako 2: B 1 (A BeinB: "Iaungoikozko irudi kurutzeratua ez ikustearren"), IE 1 (EZ Man II: "Sextan hameka orenetan zinen gurutzeratu, / eta saihetseko ohoiñ bien pare juiatu"); b) 'gurutzatu' adierako G 1: Or Eus ("Ortakoz iztarrak estu, / bat bestez gurutzeratu").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gurutzeratu (eta k-, krutzeratu) 6 ager.: a) 'gurutzean josi' adierako 5: B 4 (Meza Deuna: "Gurutzeratu zaitu inpernuak"; Ker ElizG 2: "Pontzio Pilato'ren menpean gurutzeratua izan zan", "Iñazio, Gurutzeratua bere barruan daroala diñoana, katez lotuta"; F. Beobide: "zenbat gizon eta emakume kurutzeratu"), EB 1 (J. Kalzada: "gurutzeratuaren alde predikatzera"); b) 'gurutzatu' adierako B 1: B. Otazua ("Loratxuak poliki-poliki krutzeratuta").

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gurutzeratu : IrakBa 1 (Lk 24,7); Or MB 326, 353, 372, 623 (crucifixus), 908 (crucificare).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurutzeratu : DFrec 2, AB38 1 (crucificar), AB50 1 (crucificar) // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gurutzekatu : HaizeG BF (entrelacer); gurutzeratu : PMuj DVC (aspar, crucificar, clavar en una cruz) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gurutzera(tu), gurutzeratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

gurutziltzatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gurutzeria (eta gurutzeria-ganga) 5: SEIE ("Gurutzeriaren angeluetan ikus daitezke lau ebanjelariak beren tetramorfoekin"), I. Aldabe ("Katedraleak bere oinplanoan hiru nabe, gurutzeria eta XVI. mendean buruturiko burualdea girolarekin dauzka", "Estaldura-sistema nabean, gurutzeria sinpleaz baliatzen da, burualdean diseinua konplikatu egiten duelarik"), Bitez ("Absideak gurutzeriazko ganga dauka oraindik"), Markina-Xemein ("Oinplano karratua dauka, eta Iturretako San Kristobalen dagoan ganaldea bera dago baseliza honetan be: zurezko gurutzeria-gangea, bardin-bardina be izan ez arren").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gurutzeria : HiztEn (Arkit.), Euskalterm (crucería) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

cf. supra gurtzeru.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gurutzeria : ElhHizt (Arkit. crucería, crucero de la iglesia), HiruMila (Arkit. crucería), PMuj DVC (crucero) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal crucería, crucero / transept, croisée formen ordainak: HiztHand: Ø; transeptu, gurutzadura // ElhHizt: gurutzeria; gurutzadura // HiruMila: gurutzeria; gurutzadura, gurutzeria // HaizeG FB: kurutze; bide-kurutze // Casve FE: elizabeso, elizakürütxüne // PMuj DCV: Ø; eliz-gurutze, elizbeso, aien // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

gurutzeria cf. gurutzadura.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Bebil.

Formen arteko bereizketa semantikoak

cf. gurutzadura

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gurutze sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

gurutzea eratuz.

Euskaltzaindiaren Arauak

gurutziltzatu, gurutziltza, gurutziltzatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gurutziltzatu, gurutziltza, gurutziltzatzen

Euskaltzaindiaren Arauak

gustatu, gusta, gustatzen. zaio ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

gustatu, gusta, gustatzen

Txostenaren laburpena

eratorriak-eta barne hartuz, hona OEHko datuak laburturik: gostu : 123 ager. (G 1, IE 119, EB 3); gusto : 564 ager. (B 146, G 386, IE 21, EB 10); gustu : 172 ager. (B 56, G 5, IE-ZuAm 111); horietan, gostuko : 10 ager. (L-BN); gustoko : 49 ager. (B 12, G 36, EB 1); gustuko : 13 ager. (B 2, IE 10, EB 1); gostura(t) : 5 ager. (L-BN); gustora : 81 ager. (B 13, G 65, IE 1, EB 2); gustura : 5 ager. (B 3, G 1, BN 1); desgostu : ager. 1 (L); desgusto : 2 ager. (G); desgustu : 18 ager. (G 4, IE 14); disgusto : 5 ager. (G); disgustu : 10 ager. (B 5, G 4, IE 1); eta EEBSkoak: gostu : 25 ager. (IE 22, EB 3); gusto : 230 ager. (B 7, G 21, IE 2, EB 139, EgAs 62); gustu : 50 ager. (B 2, G 1, IE 13, EB 34); horien artean, gostuko 8, gostura 1, gustoko 59, gustora 100, gustuko 14, gustura 2

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: gustuko, gustura.

Berrestekoa da, nahiz beste bat den bizkaiera eta gipuzkerakoa

Euskaltzaindiaren lehendiko proposamena berretsi da, nahiz HMan -o amaitua erabiliagoa den (bereziki -ko eta -ra atzizkiekin)

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gustuan, gustu eman, gustu hartu, gustu izan, gustuz .

Zerrendako formak eraginda, hitz oinarria erantsi da

disgustu ere jasoko da bere lekuan

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-o/-u

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gustu sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Heg.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

makina bati gustu emanda joana da mundu honetatik.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

hartu.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gustu sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

ostatu merke hari gustu hartu zion.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gustu sarrerari dagokion azpisarrera.

Aditz-erregimena

du ad.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bertso berriak jartzera noa, gustu duenak aditu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GUSTU(A) EGIN. (Acompañado de dat.). Agradar; complacer. Gústo innáies Jaunarí erránzio, Jauna, ene ondasúnen érdia biz beartsuendáko. LE Ong 23v. Gero beste aurhider gust egitegati / gaizki salzen nündian ene aitareki. Etch 174. Guziai nai bear diegu, baldin bere Aitari eta berari gusto egingo badiegu. Arr GB 85. Gustoa egin ziolakoan eskaleari bere lantxoa ematen zion. Ldi IL 84. Gustua eitia itxura zuen / begira zeuden danari. Auspoa 39, 11. Ni izugarri saiatzen nintzan aita eta amari gustoa egiten. Albeniz 41. v. tbn. Gustu egin: Auspoa 97, 59. Gustua egin: Izeta DirG 27. Gustoa egin: LE Prog 104. JAzpiroz 192

adib: gustu 2 iz. Nahia, zaletasuna. Emaztearen gustua egiteko. Mundurako gustua galdu zuen

gustua egin 12: Consumer 3 (“Azkenean, ordea, aisia zure gustua egitea da, gustura sentiarazten zaituen horretantxe jardutea”), HABE (“Ez al da zaila denen gustua egitea?”), Berria 2 (“Horiek dute gustua egiten”), EiTB 3 (“Ezin da denen gustua egin”), Argia 3 (“Jendearen gustua egiten okupatu?”); gustu egin 1, Berria (“Eta sentitu naiz trufatua; Alize txikia bezainbeste, pipatzen ari zen beldar urdinaren aitzinean zela, jakitunaren ahotik gustu egite aldeko tratu modua eskaintzen zitzaionean, errepublika goren honetatik...”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gustua egin 14: Berria (“eta horrela oso zaila izaten da bertsolari guztien gustua egitea”), Koldo Zuazo 2 (“Sartaldeko ereduan argitaratzea erabaki zuen azkenean, baina hurrengo nobela sortaldekoan egingo zuela agindu zuen, denen gustua egin nahian”), Itziar Otegi 2 (“Bizkarra berotu arte egurra hartzea nahiago luke, amari gustua egitea baino”), Patziku Perurena 2 (“Halare hor gabiltzak hitza hitzari josi eta parrastadan boteaz, denen gustua egin nahian, akaso horixe diagu oztopagarri: denen gustua egin nahia”), Anjel Lertxundi (“Abildade aparta duzu zure gustua eginez besteak saritzen dituzula sinesteko"”), Joxan Elosegi (“Bizi guztian jokatu zuen gisa hartan, maite zuen jendearen gustua egitea, denena eta bakoitzarena”), Anton Garikano (“Eta Sethek gustua egin eta zer nahi hura erakusten zion, nola oihal bat hala bere mingaina”), Joxerra Garzia (“Bigarren multzoko opariak hobeak dira: hartzailearen gustua egitearren egindako opariak sartzen baitira hemen”), Eduardo Matauko (“Nire gustua egiten ohituta, denok batera zutitu eta hara joan ginen”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Amari gustua egitearren joaten zela esaten zigun”), Juan Garzia (“Kontuak kontu, hartarako da-eta ikasia, ingeniari jaunaren gustua egin behar.”), Juan Kruz Igerabide (“Baina esaera duk emakume ezkonduak gizonaren gustua egin behar duela, eta hik nire gustuko etxea egin behar didak”); gustu egin 1, Itziar Otegi (“Akabatuak ditu bi hegazti basati, zenbait abere eta zakur bat, bere buruari gustu egiteko edo beste norbaiten esanetara”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa, gustu bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gustu sarreran.