OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: al(h)agia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-gia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: alagune / LurE: alagune / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gune.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Bi adieratan kategoria gehitzea proposatu da: adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-n.

Forma baten adiera(k)

1 jaten, bazkatzen (behiak alhan zebiltzan; artaldea alhan utzi du pentzean). 2 jardunean, ibilian (bihotzean beti alhan ari den kexua; garbigailua alhan ari izan da goiz osoan).

Euskaltzaindiaren Arauak

alharazi, alharaz, alharazten. du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

alhatu, alha(tu), alhatzen. 1 da ad. 'bazkatu, larratu': behiak eta behorrak han alhatzen dira. 2 du ad. 'alharazi': bazka gurietan alhatuko ditut neure ardiak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: alatzaile / LurE: alatzaile / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

alianza forma 24 aldiz ageri da: G 1 (Ub), L 20 (Lç), Z 3 (Bp, UskLiB, Ip Hil); alientzia 6 aldiz, L (Lg, Dh, MarIl); ez dugu aliatu formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aliantza 13 aldiz ageri da, EB (J. Sudupe, J. Azurmendi, J. Agirre, J. Apalategi, X. Mendiguren Bereziartu, Zabal 1976, Unesco-ren Albistaria); aliantza saindu 2 aldiz, G-EB (R. Irizar; Alderdi komunistaren manifestua); alianza 2 aldiz, G-EB (I. Beristain; Gabai); aliatu ad. 3 aldiz, EB (J. Agirre, P. Sastre, Zabal 1976); aliatu (eta aliadu 1) iz./izond. 12 aldiz, EB (J. Azurmendi, M. Irazgoitia, Oihenart taldea, J. Agirre, J. Urrujulegi, E.Vascas-eko taldea, X. Gereño, Larrun, Unesco-ren Albistaria).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aliantza : DFrec 23, AB38 2, AB50 7, HiztEn, Euskalterm 24; aliantza hirukoitza: HiztEn, Euskalterm 1; aliantza hirukoitzaren gerra: HiztEn; aliantza laukoitza: HiztEn; aliantza saindua: HiztEn, Euskalterm 1; alianza : DFrec 3; aliatu ad.: AB50 1, HiztEn; aliatu iz./izond.: AB50 6, HiztEn; aliatu [ad. edo iz./izond.]: DFrec 8, AB38 3; aliatze : AB38 1.

Hiztegietako informazioa

HiruMila: aliantza , aliatu [ad.], aliatu [iz./izond.]; ElhHizt: aliantza , aliatu [ad.], aliatu [iz./izond.]; EskolaHE: ez da aliantza edo aliatu formarik ageri; EuskHizt: aliantza .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Jakite-arloak

Pol., Hist. (bederen).

LBeh (2014-04-03): alias 10: Berria 6 (adib.: “Beranduago baizik ez nuen jakin Sustraiak dantza-talde ohiko Patrick Mitxelena alias Muztafak azken hatsa eman zuela Jean Dauger estadioko belardian”), EiTB 4 (“Igor Rezola, alias DIZEBI, horietariko bat dugu”, “bahituei Cabdullahi Cabduwily, alias 'Abdu Willy'”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: alias 27: Herria 4 (adib.: “Eta berehala, hara Christian Aguerre alias Joanes Kaolin auzitegiaren aintzinean”), Berria (“Jose Miguel Lopez Belaustegieta detektibe galaktiko trinoa alias Cosmic Josemi, Nueva Euzkadi planetako Tecno Buru Batzarrak kontratatzen du Lurrera jaitsi eta bertan omen datzan Sabino Aranaren gorpua berreskuratzeko”), Patziku Perurena 6 (adib.: “Joan Azpilicueta alias Jaunxarra”, “Zenbat aldiz aditu ote dizkiot aitari etxean umetan, eta gero neronek lardaskatu ere bai frankotan Leitza aldean, endemas larunbat goizaldera alias Koxtonekin tokatu naizen mozkorraldiren batean”), Karlos Zabala (“Gure moja, sister Grace, alias Mistress Saunders, alias Maureen, alias Dee,alias hainbeste gauza, esango nuke klub hartan Mistress Rivera zela eta Fernandoren emaztearena egiten zuela, saiatu eta saiatu egin zen Tracy gizartean egokitzeko, baina ezin izan zuen, ezta nik ere”), Iñaki Mendiguren 3 (adib.: “Eratortze hori zuzena bada, basileus parean jartzen du kral hitzarekin, honek "errege" esan nahi duelarik hainbat eslaviar hizkuntzatan, eta jakina denez Karolus Magnus-en, alias Karlomagnoren, izenetik dator”), Iñaki Segurola 2 (“Gasteizko Fakultatean batzarra, alias asanblada”), Itxaro Borda 3 (adib.: “Osaba apezak, hamasei apezen artean eman meza denboran, François Lavallée alias Frantxisen laudorioak hegaldarazi zituen”, “polizia gizonei alias indar errepresiboei eskatzen zituzten hiru zuzenbide ezberdinekiko paperak erakutsiko nizkien”), Koldo Izagirre 2 (adib.: “Benetako ihesgin, benetako lapur, benetako hiltzaile dago kukutua orain Agirre'tar Nikola, alias Metxa, presondegi guztietako aittitte, ardirik gabeko sarobe baten pareta ostean”), Bernardo Atxaga 2 (adib.: “Teodoro, 54 urtekoa, alias Teo, alias IBM”), Iban Zaldua (“Ordezkariaren izena, George McAlpin, paper eta ziurtagiri guztietan ageri zen: Ripleyk erabili ohi zuen alias-a zen”), Juan Garzia 2 (adib.: “Hans Rabener prusiar espiak (alias Viktor Runeberg) pistola automatiko batez eraso zion atxilotzeko ordena zekarkion Richard Madden kapitainari”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es alias / fr alias: Elhuyar: 1 ezizen, gaitzizen, izengoiti, goitizen; 2 ezizenez, gaitzizenez, izengoitiz, goitizenez / Nolaerran: beste izenez / Zehazki: 1 beste izenez, alias; 2 izengoiti, ezizen / Labayru: 1 ezizenez, birrizenez, izenorde(ko)z, goitizenez; 2 ezizen, gaitzizen, birrizen, izenorde(ko), goitizen, izengoiti, izenga(i)neko/izengain, izengaizto / Adorez5000: 1 alias. 2 ezizen, gaitzizen.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa. Baditu euskal baliokideak (ezizen(ez), gaitzizen(ez), etab.), baina hala ere erabili egiten da ñabardura berezia duelako zenbait kasutan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu alien formarik.

alien 43: Argia (“Hitz egin genuen baita, kolektibitatearen izenak, hau da, guk sortutako alienak gure izanaren parte den neurrian, gure grinen batura ordezkatzen ote duen”), Berria 12 (“Alien txikien talde bat giza itxura duen espaziontzi batean hara eta hona dabil”), EiTB 29 (“Benga, utzi hori eta goazen gosaltzera, barruko alienak jana eskatzen du-ta“), Elkar (“Lasai Joxe, bost urte ditxuk neuri ere eztarrian alien bat aurkitxu zidatela eta buruan hik orain aipatzen ditxuan mamuak erabili nituala”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alien 4: Berria 3 (“Han, elkarren kontra ari diren izaki alienigenen bi arraza ikusiko dituzte: alienak eta harrapariak”, “Hasieran enigmatikoa den gutasun hori, gizatalde hori zer ote den pixkanaka doa argitzen irakurlearen begien aurrean: ez dira alienak edo androideak ugaltzen ari direnak, ezpada artea lagun eta bide bestelako bizitza eredua besarkatu duten gizon-emakumeak”, “Aditu horiek azaldu dutenez, Mars Express Europako Espazio Agentziaren zundak eta NASAk bidalitako bi robotek jasotako datuek Marte «alien» bat ez dela erakusten dute”), Xabier Olarra (“Jende xehearentzat deigarri, beldurgarri edo txundigarri gertatu izan da (eta, beharbada, irudi mitiko edo arketipikoak sortu izan ditu horrek: aliena, ordezko umea, ume sorgindua)”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta jasotzekoa izan liteke. Ingelesez ere hala da, eta gaur egun ‘estralurtar’en ordain gisa erabiltzen da. Bestea zaharkitu samar gelditu da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aliena, alienatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Forma baten adiera(k)

besterendu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 39 (Argia 4, Berria 7, EiTB 1, Elkar 10, Euskaltzaindia 2, Jakin 5, Laneki 5, UEU 5); ETC 110.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: alienatzaile izond. alienante / Adorez: alienatzaile iz. eta izond. alienante / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da sarrera gisa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

besterentzea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: aligot(e) / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. lentoe / LurE: aligot(e) / ElhHizt: aligot(e) / EskolaHE: aligot(e).

Landare eta animalien taxonomi izena

Pagellus acarne.

Iparraldean eta Hegoaldean hedatuena da hobestekoa

forma hori da hedatuena Euskal Herria bere osoan hartzen bada, parte batean alikate ezagunagoa den arren.

Euskaltzaindiaren Arauak

alimale izond.: mutil alimale traste bat. / AS: alimaleko: alimaleko liburua; bizar alimaleko batekin.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Kategoria

izond. "liburu alimale(ko) bat"

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: alimaleko: alimaleko liburua; bizar alimaleko batekin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: aliota: Gavia sp.; aliota arktiko: Gavia arctica; aliota handi: Gavia immer; aliota txiki: Gavia stellata.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Landare eta animalien taxonomi izena

Gavia sp.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ALIRITZIRA (G-goi; aliitzira V-gip ap. Elexp Berg ), ALIETZERA (V-gip ap. Garate). "Alietzera, al azar (V-gip)" Garate Cont RIEV 1930, 153. "Zaldibian aliritzira ai dek ori" (G-goi). "A ojo de buen cubero, intuitivamente. Aliitzira bota neban zenbat ardi zeren, da azertau" Elexp Berg.

LB 34 (Aizu 2, Argia 8, Berria 4, Deia 2, EiTB 2, Elkar 6, Erlea 2, Euskaltzaindia, Jakin 2, Laneki 3, UEU 2); ETC 113.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: aliritzira adb. a ojo (de buen cubero), al azar, al (buen) tuntún; de cualquier manera aliritzira esan dut: lo he dicho a ojo de buen cubero / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0

iritzira adb. Behar adina pentsatu gabe, beharrezko argibideak izan gabe, gutxi gorabehera. Ez dakigu, iritzira ari gara.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

iritzira forma arautua dago, baina hau ere erabiltzen da. Jaso sarrera gisa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Jakite-arloak

Tekn. Meteorol.

Jakite-arloak

Tekn.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

irain-hitza.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Anab Aprika (“Aljeriar frankuak ta prantzes frankuek balio berbera zuten”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Tx. Peillen (“aljezaritar abertzaleak”, “ez zen Aldjezarritar arazorik”, “Aldjezairitar ideologiak”), A. Sokarros (“Belgikan konfinatua den aljeriar islamista integrista honen ingurukoen artean, halaber, sarekada egin zuten”), OinEntz (“Algeriar asko atzerriratzen da lan bila, batez ere Frantziara; 840.000 algeriar ba dira Frantzian”, “Algeriarrak musulman dira”, “Algeriarren bizikerak beren erlijioaren, islamismoaren eragin handia du”), XArb (“erdia Fratsesek, beste erdia Algeriarrek berek”), HD kulturak (“algeriarren edo marokoarren inbasioaz beldur gara”), Txill (“Bederatzi arjeliar baizik ez dago frantses batekiko...”, “Zer egingo ote lukete aljeriar gizajoek frantsesa gabe?”), Larz (“Nork ez du ikusten, Algerianoeri askatasuna emateak, ez zituela Algerianoak bakarrik askatu, baina bai eta Frantsesak ere?”), Herr (“Chadli algeriano presidentak nahiago ditu lehenik ekonomiko lokarriak tinkatu”, “Baionako jandarmek algeriano bat preso hartu dute”, “Eta guk joan Aljerianoen ordai”), Azurm (“sozialista frantsesak agintean abertzale algerino desesperatuen aurka”).

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «iz. eta izond. edo izlag.» (2007-07-04).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Txostenaren laburpena

Ik. zalke eta apo-ilar txostenak. Laburtuz: alka(-belar) , alga formak eta hauen eratorriak Dactilus familiakoen adierazleak dira; zalge , zalke formak eta hauen eratorriak Vicia familiakoenak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan alga : O Pr 1 ("Ditxa duenak alga eta abere, eztuenak ez lasto ere"); eta corpusean gainera: zalga B-G 4 (Mg PAb; VMg); zalge G 4 (Izt C, Ibiñ Virgil; eta VMg: "zalgue"), Er 2 (Mdg); zalge/i B 2 (Mg PAb); zalgi-txapar G 1 (Or Mi); zalka G 1 (Izt C); zalke G 4 (AA III, Izt C, Or Eus, Ibiñ Virgil).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alga 37: B-G bana (A. Lasarte; M. Ariztia); EB 35 (X. Kintana eta "alga arre", "alga berde", "alga gorri", M.A. Unanua eta "alga gorri"; I. Aldabe eta "alga karedun"; Biologia orokorra: "alga urdin"; UZEI: "kare-alga"; Saioka, K. Altonaga, Elhuyar, M. Aizpurua, E.J. Hezkuntza Saila, J. San Martin, Arantzadi/Jakin, J.A. Agirre, I.A. Berriotxoa); zalke G 2 (Aranzazu 1932: "Toki guztietan eta alde guztietan gari ederraren artean agertu oi da zalkea"; "Euskalerriko zalkea gutxitu ta garia ugaldu ta garbitzera zetorren Ama Birjiñak, autu zuan bere agerkunde arrigarria egiteko Euskalerriko toki erdi-erdia"). Ez dugu alka, zalka eta zalge formarik aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alka : HiztEn ("Bot. larre-oloa") / LurE ("1. Bot. Larreoloa, basaoloa; 2. Abereak bazkatzeko erabiltzen den belar bat, Dactilus Hispanica); alga : DFrec 1 (?) / AB38 19 (eta "alga berde-urdin", "alga diatomea", "alga errodofito", "alga feofito", "alga haritsu", "alga mikroskopiko", "alga urdin"; 'alga' adierakoak guztiak) / HiztEn ("Bot. Uretan murgilduta edo gainazal hezetan bizi diren zenbait landare talofitoren izen arrunta") / LurE ("1. Abereentzako belar ihartu gabea; 2. Bot. Uretako landare talofitoa, ur gazi nahiz gezatan bizi dena. ik. gorbel, ubanare, arraba...") / Euskalterm 15 (eta "alga arre", "alga gorri", "alga berde", "alga urdin", "kare-alga", "koral-alga", "alga harikara", "alga sinbiotiko", "alga-produkzio"); zalge : AB38 1 ('veza'), AB50 1 ('arveza') / HiztEn ("ik. zalke") / LurE ("Bot. Lekadunen familiako zenbait belar landareren izena"; eta "zalge arrunta = Vicia cracca"; "basa-zalgea = Vicia tenuifolia") / Euskalterm 4 (eta "zalge arrunt" = arveja común; "bazka-zalge" = veza para forraje); zalke : HiztEn ("Bot. Berbenazeoen familiako landare belarkara eta igokaria ... Vicia sativa); alka-belar : Euskalterm 2 (Dactylis glomerata, es dáctilo, fr dactyle agglomeré/dactyle pelotonné, en cock's foot).

Sektore jakin bateko informazioa

Izendegia: afaca : arbejuela, arbejuela-falsa, arbejuelilla, asta illarra, astailar, astaillar, astala, asto-illarra, astobelar, astrapel, basilar, basiller, bisaltillo, manukillar, negrilla, negrillo, tuera, txintxarria, txintxerria, txintxirria, zalga, zalge, zalka, zalke; veza para forraje : aixkol, alge, axkol, balke, idar, illar biribil, illar txiki, illar xee, illar, illarka, irar, irasai, marikol, poidezantur, txintxil, txista, xindil, xingil, zalga, zalge, zalka, zalke, zingil, zuhain-zalke; arveja común : abeza, aizkol, algarroba, arbejuela, arto-ilar, asta-ilar, axol, balke, basozalga, beza, idar, ilar biribil, ilar, ilar-txiki kingil, ilar-xee, ilarka, irar, larreki, marikol, salkia, sasi-ilar, txilista, txintil, txirlista, txitxoi, xindil, xingil, zalga, zalgaar, zalgagorri, zalgar, zalgeme, zalka, zalke arrunt, zalke, zingil; lastón : albitz, albitz-belar, albiz, alka-belar, alke-belar, almitz, almitz-belar, laston, flitx, zerbero; dáctilo : alka, alkabelar, alkebelar, aski, halga, lasterkoya; holco : alga, alka, belar idor, belar ondu, belar, belarluzu, beluze, larre-olo; milenrama : alka-bizar, alkabixar, alkabixiar, alkabizarre, alkabizarri, ama birjinaren bedar, apez-koro, bolaos, eskabisiar, esklabisiar, hierba-de-bizkotxo, hierbas-del-kemao, me-sakas, mila-orriko, milaorriko, milorri, millorri, milosto, millosto, ome-sakas, pika-belar; avena : alka, buxtu-belar, metxura, olo arrunt, olo, olu, txakur-belar, xixtu-belar; alga : alga, aloka, arraba, auka, belarrondo, gorbel, gorbeltx, goroldio, gorrabel, gramu, itsas(-)ubanarea, itsas-belar, itxas-bedar, itxas-orbel, itxasbelar, kosta-belar, kosta-belar, lamina-manthar, laphas, orbel, txarri-oroldi, ubanare, urnai, xardin-belar, zabi betar.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Bestetakoak: alga : EuskHizt ("1 Abereentzako belar ez ihartua; 2 Bot. Landare talofito klorofiladuna, ur gazi nahiz gezatan bizi dena. Ik. gorbel, arraba; 1. auka") // ElhHizt ("1 forraje; 2 Bot. alga; alga arre: alga parda; alga berde: alga verde; alga berde-urdin edo alga-urdin: alga verdeazulada o azul; alga gorri: alga roja; koral-alga: alga coralina") // HiruMila ("1 forraje; 2 Bot. alga") // EskolaHE ("Bot. Landare talofito klorofiladuna, ur gazi nahiz gezetan bizi dena. Ik. gorbel, ubanare, arraba") // Lur EG/CE (alga) // Lur EF/FB (algue) // Casve EF ("1 graminée; 2 tige") // Lh DBF ("1 fourrages; 2 toutes sortes de tiges de graminées") // DRA (forraje/comida sosa) // PMuj DVC ("1 Bot. erica, brezo; 2 forraje, pasto, verde; 3 holco, heno blanco); alga-belar : PMuj DVC (Bot. grama); alka : EuskHizt ("1 Larreoloa, basaoloa; 2 (1988) Abereak bazkatzeko erabiltzen den belar bat; Dactilus Hispanica") // ElhHizt ("Bot. Bromo. Ik. larre(-olo)") // HiruMila ("1 chaflán; 2 avena silvestre; 3 greama") // EskolaHE ("Bot. Larreoloa, basoloa / abereak bazkatzeko erabiltzen den belar bat; Dactilus Hispanica") //Lh DBF ("pelle avoine, houque; v. alga") // DRA ("1 avena silvestre; es una hierba llamada también larre-olo; 2 Indeterm. de alkatu, separarse, alejarse; 3 grama") // PMuj DVC ("1 hierbín; 2 grama; 3 holco, heno blanco; 4 avena silvestre; 5 lamento, queja, quejido"); alka-belar : HiruMila (Bot. dáctilo); alkabelar : DRA (digital, planta); alke-bedar : PMuj DVC (dáctilo); alke-belar : DRA (dáctilo); alkebelar : ElhHizt ("Bot. Grama en penachos; Dactylis glomerata"); zalga : EuskHizt ("† ik. zalge") // DRA (Bot. veza, arvejana) // PMuj DVC ("1 joyo, cizaña; 2 veza, arveja; 3 afaca, arveja silvestra; 4 costra, roña de la piel"); zalga-bedar : DRA ("hierba que sirve de cáustico a las quemaduras") // PMuj DVC ("hierba cáustica contra las quemaduras"); zalge : EuskHizt ("1 Lekadunen familiako landare igokaria, lore arrosa handiak dituena, gari sail, belardi eta bide-bazterretan hazten dena; Vicia sativa. Ik. aizkol 2. G. er. iraka") // HiruMila ("Bot. veza, cierta hierba dañosa; Trifolium sativum") // EskolaHE ("Bot. Lekadunen familiako zenbait belar-landare igokariren izena ... Ezagunenak zalge arrunta=Vicia craca, eta basa zalgea=Vicia tenuifolia ... ") // Casve EF (ivraie) // Lur EG/CE (cizaña) // Lur EF/FB (ivraie) //Lh DBF (eta zalgi, zalke; "1 vesce (bot.); 2 ivraie") // DRA (Bot. veza, cierta hierba dañosa); zalge-belhar : Lh DBF (Bot. trèfle); zalgi-belar : DRA (Trifolium sativum); zalka : DRA (Bot. veza, arveja); zalke : EuskHizt ("† ik. zalge") // ElhHizt ("Bot. Arveja; Vicia sativa") // HaizeG BF (cosse, gousse) //Lh DBF (ivraie, zizanie) // DRA (veza, arveja).

Hiztegi berezituetako datuak

Biologia/1-UZEI (Izendegiak proposatuak): zalke arrunt : Vicia sativa (es arveja común, fr vesce cultivée, en common vetch); zuhain-zalke : Vicia sativa var. (es veza para forraje, fr vesce fourragér, en fodder vetch) / alga , gorbel : Alga (es cinta, fr algue, en alga) / alkebelar : Dactylus glomerata (es dactilo, fr dactyle aggloméré, en cock's foot) // Biologia/2-UZEI: alga : "Sin. gorbela. Landare-Erreinuko organismo bereziki itsastarrak dira ... es alga, fr algue, en alga" // Nekazaritza Hiztegia: alka-belar : "bazka-landareen izenak. es dactilo, fr dactyle pelotonné, la Dactylis glomerata"; zalge : "Sin. txirta; es veza, fr vesce commune, la Vicia sativa var."; zalge arrunt : "Bazka-landareen izenak; es arveja común, fr vesce cultivée, la Vicia sativa".

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

hobeto ikustekoa da forma/adiera banaketa: alga, alka-belar, zalge, zalka, etab. eta zein landare adierazten duten.

Jakite-arloak

Tekn.

Euskaltzaindiaren Arauak

alkalino Kim.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Jakite-arloak

Tekn.

Aniztasuna sortu da, euskalkiren batek eraberritzean

gaur bi forma daude lehian (ik. EEBS), baina bat zen nagusi lehen (ik. OEH: "No solamente el origen románico (<árabe) apoya alkandora, sino que el uso vasco durante siglos la señala como forma preferente"): hau da hobestekoa

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adib. gisa gehitzeko eskatuz: alkandora hutsean, alkandora hutsik.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS: alkandora utsean (Cb, Astar, Izt, And); alkandora utsik (PE).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

huts-ik, huts-ean.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

alkandora sarreran adibide gisa ematekoak dira a. hutsean eta a. hutsik.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

G-EB dira alkanfor 2 (Ag G: "gizonak eriñotz usaia zeraman, andreak alkanfor usaia"; MIH: "hasi ginen jai-egunetako arropei alkanfor-usaina kendu beharrean"); alkanfore 1 (Arti Ipuin: "kajoietan ingles oihal onarekin sartzen den alkanforea") eta alkanforatu 1 (Iraola: "Gure kotxian badator señora bat, aguardinta alkanforatu usai pestia botatzen duela").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alkanfor behin agertu da (P. Saragueta: Mezkiritz: "Polillaindako alkanfor").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alkanfor : AB38 4, HiztEn, LurE ("ik. kanfor"), Euskalterm 1; alkanforrondo : HiztEn; kanfor : HiztEn-LurE; Euskalterm 1 (kanfor-esneki); kanforrondo : LurE; Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

EuskHizt: kanfor : "iz. (1763; alkanfor *1745, 1885). Gai zuri gardena, usain bizikoa, arroparen sitsaren aurka erabiltzen dena)"; kanforrondo : "iz. (*1965). Ereinotzaren familiako zuhaitza, sortaldekoa, zuretik kanforra ateratzen dena (Cinnamomum camphora)".

Erdara/euskara hiztegietako datuak

alcanfor / camphre formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: "s.m. 1 (Quím.) alkanfor. 2 (Bot.) alkanforrondo (Cinnamomum camphora)"; alcanforero: "s.m. (Bot.) alkanforrondo (Cinnamomum camphora)". // HiruMila: "m. (Quím.) kanfor, alkanfor"; alcanforar: vt. kanforatu; alcanforero: "m. (Bot.) kanforrondo, alkanforrondo". // Casve FE: kanfre. // HaizeG FB: kanfre. // T-L LFB: kanfre. // PMuj DCV: "kanfor. 2 Cfr. sig."; alcanforar: kanforatu; alcanforero: kanfor-zugaitz. // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Lur EF/FE, BeraLzM, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

es alcanfor-en ordainak beste hizkuntzetan: fr (DLLF): camphre; alcanforar: camphrer; it (L. Ambruzzi): "(v. ar.) sm. canfora (f.) / pianta della c."; alcanforada: "sf. Bot. canforata"; alcanforado: "p.p. e. agg. canforato"; alcanforar: "tr. mescolare con canfora"; alcanforero: "sm. albero della canfora, lauro-canfora, cinnamomo, canfora (f.)"; alcanfórico: agg. canforico"; ca (GEC): (quím.) càmfora; alcanforada: (bot.) camforada (Camphorosma mospeliaca); alcanforar: camforar; alcanforado: (adj.) camforat; alcanforero: bot. camforer (Cinnamomum camphora); en (Collins): "Bot. camphor"; alcanforado: "1. adj. camphorated"; alcanforar: "1 vt. to camphorate"; de (Slaby-Grossmann): Kampfer / (alcanforero) Kampferbaum.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EuskHizt: +

Nazioarteko formaren hurbilena da hobestekoa

forma nazioarteko(en)a al- gabea da, eta, erabilera urrikoa izanik, tradizioak ez du besterik agintzen.

Mailegu baztertuaren ordaina

Ik. kanfor.

Jatorrizko forma

alkate, mera

Jatorrizko forma

alkate, (auzapez)

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: alkate-soinu .

Sinonimoa(k)

auzapez

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

alkate sarreraren azpisarrera gisa sartzea proposatu da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alkate sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: alkatesoinu / HiztEn: AS / LurE: AS: alkate soinu / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS: alkate soinu

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-soinu.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

alkate sarrerari dagokion azpisarrera.

LBeh (2014-04-03): alkategai 158: Berria 53 (adib.: “Nir Barkat alkategai laikoak irabazi du Jerusalemen”), EiTB 51 (adib.: “Donostiarako alkategai lehiarako EAJ-k Eneko Goya aukeratu duela zabaldu du prentsak azken asteetan”), Jakin (“Minjonnet zen aurreko alkatea, eta Bergouignan alkategaia”), Argia (“Behin Cristina Narbonak orduan Madrilgo alkategai zen Trinidad Jimenezen aurrean aurkeztu ninduen esanez hondakinetan aditua nintzela”), DiarioVasco 52 (adib.: “Jon Redondo Orioko alkateak dagoeneko erabakia hartu du, berriz aurkeztuko da EAJ-PNV-ren alkategai bezala maiatzeko udal hauteskundeetara”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: alkategai 8: Berria 4 (adib.: “Bosco el Tosco alkategai bilbotarra”), Lopez de Arana 2 (adib.: “Baldwin hori prestatzen ari omen dira hautagai-zerrenda erreformista batu bateko alkategaia izateko...”), Pello Salaburu (“nola gerta daitekeen alderdi abertzale batek alkategai ez euskaldunak aurkeztea bere zerrendetan, batez ere eredutzat jotzen diren hirietan”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Juan Mari Muñagorri alkategai izendatu zutenean alderdia uztekotan egon zela aitortu zidan”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ikus ahaldungai, diputatugai arautuak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta horren premia dago.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ik. alkatetza.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-go/-tza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

2 ager. (Urt, EOnAlm 1906).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

alkaternazta, alkaternaztatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ztatu.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: Ik. orburu.

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. orburu.