Euskaltzaindiaren Arauak

aloe Aloe sp.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alofon 6, Zubk ("Euskereak alofon asko dauz, batez be Bizkai'koak", "Gaurko gure berbaldiaren muiña alofon oneik aztertzea izango da", "Eta Alofon oneik daroen aurrerapena obeto argitzeko, Bermeo ta Ondarroa'n egiten dan euskerea be pizka bat aztertuko dogu", "zergaitik sortzen dira alofonak?", "Etxea/etxie ez da esan naia aldatzen, orduan i eta e alofonak dira", "Pakea/bakea esangura bardiña dauke, orduan or /b/, /p/'ren alofona da edo abots utsa da"); alofono 2: J.M. Etxebarria ("Fonema bakotxagaz edo fonema banaketagaz zerikusirik ez deukien alofonoak batu, erri alde ezbardinetakoak edo sozial klase ezbardinetakoak izan arren"), EEM HizkLiter ("Alofonoak jasotzea da kuestioa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alofono : HiztEn, LurE, Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

alofono : ElhHizt, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Jakite-arloak

Hizkl.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. alokatu / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aloga, alogatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Aditz-erregimena

du ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

moldatu, antolatu.

Adiera mugatzeko zailtasunak

ik. oharra, s.u. akura

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

alogera, alogeratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

alokatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALOGEREAN a) (Vivir, trabajar...) como asalariado, como jornalero. "Aloberan ibili da, inorentzat behar egiten" X. Kintana Iker-10, 1997, 150. Saldu biarko deustazuz zeure arto edo garijak, beste bati emongo zeuskijozana legez; bota biarko deustazuz olara zeure ikatzak, etorri biarko zara alogerian. Astar II 171. Debekatua dago langilleak eta alogeran bizi diranak astegunetan jokoan aritzea. AA II 75s. Iñorentzat alogerean edo bearrean ibilirik. Añ EL2 152. Iñork ez digulako alogeran deitu. Ur Mt 20, 7. Itxasoraterik etzanean, joaten zan alogerean: bardin zan itxasorako zein leorrerako. Echta Jos 113. Itxi itxasora joateari, ta ibilli alogerean: beti dok ona arriskuetatik aldendutea. Ib. 115. Orregaittik otu jakan, alogerean baño arrantzoan zerbait geiago irabaziko ebala. Ib. 113. Errijan alogerian ibilten zan gixon apal baten semia da. Kk Ab I 88. Egia ete da? Gizartekeriak alogerean dabiltzan langilleen bizibidea, obetuko ete-leuke? Eguzk GizAuz 145. Auzokoren batzuk ekarten ebazan korta eta mendi-biar gogorretarako alogerien. Gerrika 22. b) En alquiler. Denda ttipi bat hartu zuen alogeran, eta bizikleta zahar bat erosi. Osk Kurl 218. Denda ttipi bat hartu zuan alogeran. Osk Kurl 218. Eta Paulok urte bi egin ebazan alogeran artutako etxean. Ker Act 28, 30 (Ol akuratutako etxean).

adib.: aloger 1 iz. Alokairua, soldata. Otseinei alogera pagatu. Ea lan eragin duzun, nahiz doan, nahiz alogerez edo sariz. Alogerean ibili da pinuak botatzen. 2 iz. Alokairua, errenta. Alogerean hartu dugu etxea.

alogerean 17, Consumer (denak bigarren adierakoak).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: Ez dugu alogerean formarik aurkitu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta jasotzekoa azpisarrera gisa, alokairuan azpisarrera bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa aloger sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ko izengilea.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

1 soldatapekoa. 2 maizterra.

sarrerari kategoria gehitzea proposatu da: iz.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Hizkl.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ostatua.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. lojamendu (aurreko pasaldian).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aloi, aloitzen.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

1 da/du ad. 'ostatu eman (edo hartu)'. 2 du ad. 'alokatu'.

Zerrenda osagarriak

IparKazet (Justizia): bail: alokairu, aferma; bail commercial: merkatari alokairu.

Adiera mugatzeko zailtasunak

ik. oharra, s.u. akura

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ko izengilea.

Forma baten adiera(k)

soldatapekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aloka, alokatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

errentan hartu edo eman.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

alokatzaile "Alquilador, alkilatzallea, alogeratzallea, alokatzallea" Lar.

LB 47 (Argia 5, Berria 19, EiTB 3, Elkar 3, Consumer 11, BBK Fundazioa, UEU 5); ETC 150

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: alokatzaile iz./izond. alquilador, -a, arrendador, -a / Adorez: alokatzaile iz. alquilador/ra, arrendador/ra / Labayru: alokatzaile 1 iz. alquilador -a. Ez gara ondo konpontzen alokatzailearekin: No nos llevamos bien con la alquiladora / NolaErran: de local arrandan emaile (BL) – alokatzaile – errentan emaile.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alokatze 2: J. Gorozika (“Hilero ordaintzen dau gelaren alokatzea eta besterik ez jako inporta tipo gizenari”), X. Gereño (“Zirudienez, alokatze hura zerbait berri izan behar zuen”).

alokatze 8: Consumer 8 (adib.: “Kontratuak alokatze aldia amaitu ondoren, ibilgailua erosteko aukera ematen du, beti ere errentan hartzen duenak alokatutako ondasun horrekin lotutako enpresa jarduera bat gauzatzeko erabiliko duela frogatzen badu”, alokatze mailegua”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alokatze 2: Herria (“Urdingaray andereak galdeginik lur baten alokatzea, hautetsiak ados dira eta esku emana zako auzapezari alokatze hori prestatzeko”), Koldo Izagirre (“Leku alokatze honek bozkariotan sartu gintuen”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Lç.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Izenondo erreferentzialak

-ibo izond. erref.

Jakite-arloak

Tekn. (Gram.)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Mb 4, Urruz 2.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

burusoiltasun iz. Burusoila denaren nolakotasuna edo egoera. Burusoiltasunak eta tripa handiak irudi bitxia ematen zioten.

alopezia 56: EiTB 1, Elkar 1, Consumer 39, Laneki15; burusoiltasun 71: Argia 5, Berria 5, Elhuyar 1, Elkar 1, Consumer 14, Laneki 45. [Lanekiko erabilerak Ilearen analisia liburukoak dira, 2015ekoa, eta burusoiltasun zein alopezia darabiltza].

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alopezia 1 (Karlos Linazasoro).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: alopezia (TN), burusoiltasun.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Nazioarteko forma da, eta jasotzekoa.

Jakite-arloak

Med.

Forma-adieren gurutzamenduak

arlo-rekiko erlazioa argitzea komeni da, bakoitzaren balioak zehaztuz

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

fruitua.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ibiñ 2, Zait 1.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

kirtena, ezjakina.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

izurra, tolesa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

aloz(tu), alozten.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zimurtu, izurtu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu alpaka formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alpaka forma 4 aldiz jaso da, B-EB: a) 'Lama pacos' adierakoa 2 aldiz (J.A. Agirre: "Alpaka ikus Ganbelu; Peru"; E. Vascas-eko taldea: "indioek nekazalgoa pratikatzen dute bereziki (...) eta ganadutza, abelgorria bereziki, alpaka tipikoa ahaztu gabe"); b) 'animaliaren ileaz egindako ehuna' adierakoa behin (M. Recondo: "guzia artzen det nik (...) lana, algodoi ta alpaka"); c) 'metal zuria' adierakoa beste behin (J.A. Goiria: "Metal au edozelakoa izan daiteke: urrea, zidarra, alpaka ta abar").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alpaka 'Lama pacos': AB38 1, HiztEn-LurE, Euskalterm 1; 'ehuna': HiztEn; 'metala': HiztEn-LurE, Euskalterm 1.

Sektore jakin bateko informazioa

Izendegiaren hustuketako lekukotasunak: alpaka 'Lama pacos': Zendoia-Sakana. Animali mundua; EgutAr; LMuj DGT; PMuj DCV.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Hiztegietan: alpaka 'Lama pacos' + 'ehuna' + 'metala': HiruMila, ElhHizt, EskolaHE; 'Lama pacos': PMuj, Casve EF; alpak-ile : PMuj; alpak-oial : PMuj; ez da ageri hiztegiotan: EuskHizt, Lur EG/CE, Lur EF/FE, HaizeG, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal 'alpaca, alpaga'ren ordainak: HiruMila: 1. (Zool.) alpaka, 2. (metal, paño) alpaka. // ElhHizt: alpaca: 1. (Zool.) alpaka, 2. (metal) alpaca. // PMuj: alpaca: (Zool.) alpaka; pelo de alpaca: alpak-ille. // Ez da ageri hiztegiotan: Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve FE, HaizeG, L-T LFB, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

fr (DLLF): alpaga (animal y tejido), maillechort (metal blanco); it (L. Ambruzzi): alpaca (rumiante americano), lana e tessuto di alpaca, alpaca (lega di rame, zinco e nichelio); en (Collins): alpaca; de (Slaby-Grossman): (Zool.) Alpaka, Kamelziege (lama pacos), Alpakawolle, Alpakahaare, Alpakagewebe, Mohär (Stoff); Alpaka-, Neusilber.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

1 Lama pacos. 2 (ehuna). 3 (metala).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu alpaka formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alpaka forma 4 aldiz jaso da, B-EB: a) 'Lama pacos' adierakoa 2 aldiz (J.A. Agirre: "Alpaka ikus Ganbelu; Peru"; E. Vascas-eko taldea: "indioek nekazalgoa pratikatzen dute bereziki (...) eta ganadutza, abelgorria bereziki, alpaka tipikoa ahaztu gabe"); b) 'animaliaren ileaz egindako ehuna' adierakoa behin (M. Recondo: "guzia artzen det nik (...) lana, algodoi ta alpaka"); c) 'metal zuria' adierakoa beste behin (J.A. Goiria: "Metal au edozelakoa izan daiteke: urrea, zidarra, alpaka ta abar").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alpaka 'Lama pacos': AB38 1, HiztEn-LurE, Euskalterm 1; 'ehuna': HiztEn; 'metala': HiztEn-LurE, Euskalterm 1.

Sektore jakin bateko informazioa

Izendegiaren hustuketako lekukotasunak: alpaka 'Lama pacos': Zendoia-Sakana. Animali mundua; EgutAr; LMuj DGT; PMuj DCV.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Hiztegietan: alpaka 'Lama pacos' + 'ehuna' + 'metala': HiruMila, ElhHizt, EskolaHE; 'Lama pacos': PMuj, Casve EF; alpak-ile : PMuj; alpak-oial : PMuj; ez da ageri hiztegiotan: EuskHizt, Lur EG/CE, Lur EF/FE, HaizeG, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal 'alpaca, alpaga'ren ordainak: HiruMila: 1. (Zool.) alpaka, 2. (metal, paño) alpaka. // ElhHizt: alpaca: 1. (Zool.) alpaka, 2. (metal) alpaca. // PMuj: alpaca: (Zool.) alpaka; pelo de alpaca: alpak-ille. // Ez da ageri hiztegiotan: Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve FE, HaizeG, L-T LFB, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

fr (DLLF): alpaga (animal y tejido), maillechort (metal blanco); it (L. Ambruzzi): alpaca (rumiante americano), lana e tessuto di alpaca, alpaca (lega di rame, zinco e nichelio); en (Collins): alpaca; de (Slaby-Grossman): (Zool.) Alpaka, Kamelziege (lama pacos), Alpakawolle, Alpakahaare, Alpakagewebe, Mohär (Stoff); Alpaka-, Neusilber.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

1 Lama pacos. 2 (ehuna). 3 (metala).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

alpapa forma 2 aldiz ageri da corpusean (Salav), eta beste 3 aldiz OEH argitaratuan (GipNek 1904 2, EgutAr 1956); alpalpa behin (Muj NekIr).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alfalfa behin jaso da, EB (K. Igea); alpalpa 16 aldiz: B 2 (S.T. Rekalde eta "alpalpa solo"), G 14 (I. Gallastegi 6 eta "alpalpa-toki" 2, M. Oñatibia 3, R. Zapirain 3); alpapa bitan (Lurgintza; El Día 1933: "alpapa soro"); apalpa behin (J. Zubia: "apalpa lasto").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alfalfa : AB38 6 (eta alfalfa-soro 1); alpa(l)pa : LurE; alpalpa : HiztEn ("ik. alpapa"); alpapa : DFrec 5, HiztEn, Euskalterm 5.

Sektore jakin bateko informazioa

Izendegiaren hustuketako lekukotasunak: alfafa : Gordailu IkastHiztegia, Estatistika. Nekazaritza, M. Aizpurua; alfalfa : X. Kintana Hizt80; alpapa : NekIr, Carreras y Gandi GGPVN, Zabalegi BasAzterketa; ankabakar : Iz ArOñ; argi belar : Gordailu IkastHiztegia, Polunin Flores de Europa, Lcq, Guía PlantMed, Carreras y Gandi GGPVN, G. Larrañaga LandareJak; argi belhar : Zerb Landare; argi-belar : Polunin Flores de Europa, NekIr, Font Quer PlantMed, Azkue DVEF, Bouda-Baum, PMuj DCV; argibelar : Irigaray Landareak; basa-mineta : PMUj DCV; betaraki : Font Quer PlantMed, Guinea Vizcaya; betaroki : Lcq, PMuj DCV; enbeleka : X. Irigarai; frantsesbelar : LMuj DGT; idarbeltz : Font Quer PlantMed; luzerna : Gatxitegi Laborantza, Lcq, Carreras y Gandi GGPVN, X. Kintana Hizt80, Caton Santaren Mapa de vegetación de Alava, Dv Lab; parantze-belar : Font Quer PlantMed, Guía PlantMed; parrastu : Font Quer PlantMed; porrastu : Font Quer PlantMed, PMuj DCV; praintxi belar : Bähr Plantas; praintxi berde : Bähr Plantas; prantzes belarra : G. Larrañaga LandareJak, Font Quer PlantMed, Azkue DVEF, Bouda-Baum; prantzes-bedar : PMuj DCV; prantzes-belar : Caton Santaren, Mapa de vegetación de Alava; PMuj DCV; prantzi-belar : X. Irigarai; sekula-bedar : PMuj DCV; uribelar : PMuj DCV.

Hiztegietako informazioa

Hiztegietako formak: alfafa : PMuj; alpalpa : ElhHizt ("ik. alpapa"); alpa(l)pa : EskolaHE; alpapa : EuskHizt; HiruMila; ElhHizt; Lur EG/CE eta EF/FE; DRA. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: Casve EF, HaizeG, Lh LBF.

Euskaltzaindiaren Arauak

alpapa Medicago sativa Sin. luzerna

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

abarketa, espartina.

Euskaltzaindiaren Arauak

alper iz. 'nekazaritzako tresna'

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

nekazaritzako tresna

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ALPER-HARRI (alperrarri V, G-to ap. A). Rodillo para deshacer terrones o para aplanar la tierra. Alper-arriak oinazpian geldiro zanpatu izan bai'litu bezelaxe, lotu dira garisoroak eta artasoroak! TAg Uzt 132. Berak asmatutako zurezko uso egalaria. Alper-arri baten ertzean zurezko usoa orekan ezarri, maratilari eragin, ta odi batek zekarren aize zanpatuaren eragitez egan asten zan zurezko usoa. Zait Plat 15. An omen zegoan bide ondoan alper-arri bat, soroan zokorra puskatzen ibillita. BasoM 44. Holgazán. v. alfer. Zenbat mozkor, zatar, alper-arri eta sakel-baedun ete da mundu zabalean, iñoiz itsasorik amesetan ere ikusi ez dabenak? Erkiag Arran 115. (La idea popular es que, por el origen, alper = alfer)

alper harri 1, Laneki (“Dosia, alper harrien biraketa abiadura aldatuz kontrolatzen da”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alper-harri 2: Koldo Biguri (“Orain ez dago "bideko"rik, gasoilez dabiltzan traktoreek ordezkatu dituztelako; zoragarriak ziren, ordea, lurrunez funtzionatzen zuten zapalgailuak bezalaxe eginak, baina aurreko alper-harria gabe”), Joxe Austin Arrieta (“Harrigarria bai, harlandutzar haiek haraino garraiatu izana, gurpila ezagutu gabe, eta beraz, ezta alper-harria ere, noski”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa alper sarreran.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alpetar arre arraza: Itzulpen teknikoak ("Nazabalek lehenengo bi sariak irabazi zituen alpetar arre arrazako atalean"); alpino: J. Azurmendi (“Arraza «alpinoa», esklabo perfektua”); 3000 Hiztegia (behi alpino / suitzar arrea: vaca parda alpina); nabar alpino: aiarakoudala.com ("nabar alpinoa") // pardo alpina: Amurrio - Araudia ("Erakusketan hurrengo behi azienda arrazako ganaduak parte hartu ahal izango du: Frisoia, Pardo Alpina, Pirenaika, Limousina, Txarolesa, Terreña, eta beste batzuk").

Euskaltzaindiaren Arauak

alpino ere arautua da («alpino izond. 'alpetarra'»).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alpetar: a) Etxde (“Alpetar gizona”); J. Gaztañaga (“Galdakao’ko Ganguren Alpe’tar Taldearena da”, “Laudio’ko Goikogañe Alpe’tar Taldearena da”), I. Ruiz (“alpear elurrak"); b) A. Aldezabal (“Orogenia alpetarrean zehar”), DNoticias (“Pirinioetako goi mendiko ekosistema-estaia subalpetarra eta estaia alpetarrari dagokie”), NaturZ/DBH ("glaziar alpetar bat”); cf. subalpetar.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

alpetar: ZTC 12 (UEU: “estaia alpetarra”, “larre alpetarra”, “marmota alpetar”; Elhuyar: “orogenia alpetarra”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika Batzordeak erabakitzekoa.

Beste sarrera batean argitzekoa

suitzar arre eta behi suitzar hedatuak hobetsi ditu lantaldeak.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «izond. edo izlag.» (2007-07-04).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Arrazak eta -tar osaerakoak

Erdaretako formak

OfQuLF: ascension en montagne || Alpes || grand massif montagneux d'Europe.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Sinonimoa(k)

mendizaletasun

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Adiera(k) edo arlo semantikoa

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu alpino, alpetar formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alpetar forma 3 aldiz ageri da, G-EB (J. Gaztañaga 2: "Galdakao'ko Ganguren Alpe'tar Taldea"; "Laudio'ko Goikogañe Alpe'tar Taldea"; J. Etxaide: "Zure aitona, suizarra alegia, dolikozefalu horail zen nonbait, Germaniatar garbia, keltarren eta Alpetar gizonaren nahasterik gabea"); alpino 6 aldiz, IE-EB 3 (D. Soubelet 3: "bere soldadoak, Alpinak deitzen diren soldadoak"; "beren zerbitzua, alpinetan egina dutenak"; B. Otaegi 2: "Euskal arraza, mediterraneo eta alpino arrazen tarteko arraza bat zala aitortzera iritxi zan", J.A. Fernandez: "Alpino orogeniari dagokionez...").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alpetar : AB38 4, HiztEn, Euskalterm 9 (satitsu alpetar, marmota alpetar, basahuntz alpetar; estaia alpetar, elementu boreo-alpetar; orogenia alpetar; eski alpetar, alpetarrerako tresnak); alpino : AB38 2, HiztEn, Euskalterm 4 (arktiko-alpino, argitasun alpino; eta alpinismo, alpinista, alpinizatu, alpinizazio); alpina : AB50; ez ditugu aurkitu ap. DFrec, LurE.

Hiztegietako informazioa

Hiztegietako formak: alpetar eta alpino : HiruMila; ElhHizt; alpestar : PMuj. Ez ditugu aurkitu besteotan: EskolaHE, EuskHizt, Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve EF, HaizeG, Lh DBF, DRA.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (DLLF): alpin; raza alpina: race alpine; it (L. Ambruzzi): alpino: alpino, alpestre, montañes; gli Alpini: los alpinos, especialización de la infantería italiana adiestrada para la guerra en alta montaña; en (Collins): alpino: alpine; alpestre: alpine, mountainous, rough, wild; de (Slaby-Grossmann): club alpino: Alpenverein; raza alpina: ostische ad alpine Rasse; alpino: Gebirgsjäger; alpestre: alpenartig, bergig.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Izenondo erreferentzialak

-ino izond. erref.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: alpiste: Phalaris canariensis.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Landare eta animalien taxonomi izena

Phalaris canariensis.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: alpor; azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Ahozko erabilerak

ahozkoan, gaur, -ore (ez -or) egiten dela uste du P. Xarritonek.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

lurrina.

Txostenaren laburpena

'zaku bikoitza' adierakoak jaso dira.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

alfotxa IE 9 (Barb Sup: -ph- 4); alforja B-G 3 (Mg CO; Cb Just, Izt C); alporja G 2 (Bv AsL); alportx(a) 12: G 1 (It Fab), IE 11 (Lf Murtuts); alportxadun IE 1 (Lf Murtuts); alpotxa IE 2 (HU); alproja 1 (AB).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

alfotxa IE 3 (Eskualduna 1905); eta OEHko testuinguru beretako (Lf Murtuts) alportxa 6 eta alportxadun 1.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

alportxa : HiztEn; alproja : HiztEn-LurE.

Hiztegietako informazioa

Hiztegietakoak: HiruMila: alportxa; ElhHizt: alportxa, alproja; EuskHizt: alportxa, alproja; Lur EF/FE: alportxa; Casve FE: alforja; HaizeG: alportxak; Lh DBF: alfora, alphortxa, alforja; PMuj: alportxa 'charca, balsa, alberca, depósito de agua'; DRA: alforxatra, alphortxa, alphotxa, alportx, alproja, alputx. Ez dugu aurkitu besteotan: EskolaHE, Lur EG/CE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

zaku bikoitza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Heg.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Heg.

Txostenaren laburpena

Ik. informazioa s.u. ozengailu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

corpuseko bakarra altaboz da, 2 aldiz jasoa (Uzt: "Getariako jendea gogor asi zaigu itzegiten, bestela ezin ezer egin da altabozez otsegiten"; "Gu bertsolari giñan garaian etzegon altabozikan"); ez dugu bozgora(ga)ilu, ozengailu, hotsindarle formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

altaboz 9 aldiz jaso da: B-G 2 (El Día 1934: "Irun Irratetxeak (Radio Irunek) sekulako otsindarlea (altaboza) jarriko omen du gaurko irratsaio au entzuteko"; S. Onaindia); EB 7 (Txill, J.A. Arrieta 3, B. Atxaga, Barkaiztegiko Taldea, DV Zabalik); besteak dira: bozgoragailu EB 1 (A. Gutierrez); bozgorailu EB 3 (P. Esnal, J. Apalategi, Z-140 ordenadore pertsonalaren eskuliburua); otsindarle 1 (El Día 1934); ozen-gaillu B 1 (T. Elorrieta); ozengailu EB 1 (I. Tapia).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

altaboz : DFrec 1; AB50 2; bozgoragailu : AB50 1; bozgorailu : DFrec 4, AB38 13, AB50 6; HiztEn-LurE; Euskalterm 1; ozengailu : DFrec 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietan: bozgorailu : EskolaHE, EuskHizt; Casve EF (-ü); PMuj DVC. Ez dugu aurkitu besteotan: HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko altavoz/haut-parleur formen hiztegietako ordainak: ElhHizt: bozgorailu; HiruMila: bozgorailu; Lur EG/CE: bozgorailu, ozengailu; Lur EF/FE: bozgorailu; Casve FE: bozgorailü, ots hedagailü, otsedailü; PMuj DCV: ozengailu. Ez dugu aurkitu ap. HaizeG FB, T-L LFB, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

es altavoz formaren ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): haut-parleur; it (L. Ambruzzi): "altoparlante; -elíptico altoparlante ellittico"; ca (DCC): ez dugu aurkitu; en (Collins): "(Rad) loudspeaker; (Elec) amplifier"; de (Slaby-Grossmann): "(Radio) Lautsprecher; -de bocina Trichterlautsprecher; -de caja Gehäuselautsprecher; -de disco, -plano (Groß) Flächenlautsprecher".

altaboz iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, altaboz-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. bozgorailu].

altaboz 36: Argia 3, Berria 6, DiarioVasco 10, EiTB 6, Elkar 2, Erlea 3, Goiena, Jakin 5; bozgorailu 879.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

altaboz 11: Berria, Pako Aristi 6, Pablo Sastre 2, Pello Salaburu, Harkaitz Cano; bozgorailu 263.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da. bozgorailu finkatua dagoela dirudi, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da. Gaineraz, altaboz formak ez du gutxieneko baldintza betetzen.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. bozgorailu.