Jatorrizko forma

amarau(n)

Tradizioko erabilerek bermatzen dute

Lexemen erregulartasuna

-n zalantzazkoak

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierak bereiziz (irudizko zentzua ere badu: babesa etab.). ama eta gonape sarreretatik atera adibideak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. sabel sarreratik atera adibidea

Euskaltzaindiaren Arauak

Tell al-Amarna / amarnar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

amarra 1 'karramarroa'. 2 'lotura'

Forma baten adiera(k)

1. animalia: ik. karramarro; 2. lotura

Euskaltzaindiaren Arauak

amarra 1 'karramarroa'. 2 'lotura'

Forma baten adiera(k)

1. animalia: ik. karramarro; 2. lotura

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

amarra(tu), amarratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

lotu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: amaso ‘abuela’: Lç 2 Tm 1,5, SP Phil, Lg I, TB 2 Tm 1,5, Dv, JE Bur, Lf Murtuts, Iratz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

kategoria sartzea proposatu da: iz.

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

Lantaldeak proposatua zuen bigarren itzuliko forma berrien artean, baina Euskaltzaindiak ez du arauetan onartu (aldiz, onartua du aitaso parekoa, edo osaera berekoa; baita honen txikigarri aitaxo ere). Jasotzekoa da, lantalde honen ustez.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

amona.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Hitz gutxi darabil gure amasok.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan a) 'maternal' adierako amatar 1 (PMuj Noni) eta amazko 6 (SP Phil; Dh; MarIl; Ip Hil 2); b) '(niño) parecido a la madre' adierako amatar 2 (B. Manterola eta Larz Iru) eta amatiar 1 (Herr 27-6-1963).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

amatar : HiztEn ('amatiarra'); amatiar : HiztEn ("1 amari dagokiona; 2 amaldekoa, amaren antzekoa"); ez ditugu aurkitu ap. DFrec eta LurE; 'maternal/materno' itzulitako besteak: ama- : AB38 1, AB50 2; Euskalterm 16; amakor : AB38 1; amatasun -: Euskalterm 3, amatasunezko : Euskalterm 1; ama(ren) aldeko : Euskalterm 3, amaldeko : Euskalterm 2, ama(ren) : Euskalterm 1, amaren : Euskalterm 1; maternal : AB50 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: amatar : EuskHizt ("Ik. amatiar"); Lh DBF ("enfant qui ressemble à sa mère"); DRA ("Niño parecido a su madre; II Maternal"); amatiar : EuskHizt ("amatiar edo amatar"); Lh DBF ("qui chérit sa mère"); DRA ("El que se parece a su madre"); amazko : EuskHizt ("Zah. amari dagokiona"); DRA ("Maternal"). Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Hiztegietako ordainak: a) 'maternal': ElhHizt: amaren; amatiar; (hitz-elkarteetan) ama-; HiruMila: ama-, amaren, amarekiko, amatiar; Casve FE: ama-, amaren; (du côté maternel) amaren gaintitik; (langue) sortzapeneko, sortzapenezko; (lait - ) bularrezne; (sein - ) amasabel; (école - ) amaeskola, amaikastola, haurttoikasgia; maternellement: ama bezala, ama balde, amaren arau; HaizeG FB: ama-, amaren; maternellement: ama gisa; T-L LFB: ama-, amaren, amen; maternellement: ama gisa; PMuj DCV: maternalmente: amak lez, amak bezela, ama-legez, ama-biotzez; b) 'materno': ElhHizt: amaldeko, amatiar, amagandiko, amaren; (hitz-elkarteetan) ama-; HiruMila: 1 ama-, amatiar; 2 amaren aldetiko; PMuj DCV: amaldeko, amatar, amaren, ama-. Ez dugu aurkitu Lur EG/CE eta EF/FE hiztegietan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioak ez du besterik agintzen

erabilerak bestelakorik agintzen ez duenean, forma erregular, sistemari dagozkionak dira hobestekoak.

Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina

Ik. amatiar.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tar/-tiar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

amatasun(-)baja aztertzean proposatua. Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Bide batez, aitatasun(-)baimen eta gurasotasun(-)baimen (testu orokorretarako, adibidez) ere jasotzekoak dira.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

amata, amatatzen.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

itzali.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

suhiltzailea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

amatatze 3: Berria (“amatatze automatikoa”), EiTB (“amatatze lanak”, “amatatze sistema”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

amategi 3: J.M. Urkia ("alderdi [...] handiena ospitale orokorra litzateke: medikuntza sailak, kirurgia, amategia, sexugaitz gaixoak eta ero gaixoak"), Peillen 2 ("Sendakuntza aldetik, amategia ospitalea eta klinika Biarno auzoko Oloronen daude", "Medikuntzaren aldetik Maulek ez du jakin bere klinika eta amategia gordetzen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

amategi : Euskalterm 1 (amaetxe sinonimoarekin, 'maternidad, casa de maternidad' itzulia) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

amategi : PMuj DVC ([casa de] maternidad) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: amatiar edo amatar / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

Ez dago forma hau hiztegi batuan jaso beharrik (ez da familia-loturen sailekoa; eta cf. aitatar jaso gabe utzia).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tar/-tiar: -tiar formakoa hobetsi da, a) 'amaren antzekoa' eta, batez ere, 'amaren zalea' adierari hori dagokiolako (ik. oharra s.u. bazkaldar); eta b) aitatiar parekoarekin bezala jokatzeko.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: Lç 5; -k-: Bp, UskLib (eta amatika erazi, amatikarazizale), Mustapha.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

amatiga, amatigatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

baretu.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. amateur.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: amatxi 1) ‘madrina’: Bordel, A EY; 2) ‘abuela’: Ox, Barb Sup, Or Eus, Iratz, Lf Murtuts, Larz Iru, Ardoy SFran, J.M. Lekuona in Xa Odol, Xa Odol.

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Arauak jasoa du forma, inolako azalpenik gabe, eta oraingoz ez dago zer gehiturik.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: amatxo ‘Dim. de ama’: Echag, Gy, Larralde, Arr GB, Elzb Po, HU Zez, AB AmaE, Ag AL, Echta Jos, Ag G, Ox, Barb Sup, Jaukol Biozk, Ldi BB, Laux BBa, Alz Ram, Lab EEguna, Tx B, JanEd, Otx, FIr, Enb, SMitx Aranz, EA OlBe, Iratz, Etxde AlosT, JAIraz Bizia, Etxde JJ, Xa Odol, Uzt Noiz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Arauak jasoa du forma, bere azalpenekin; eta oraingoz ez dago zer gehiturik.

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Erabilera-oharrak

mugagabean erabiltzen da (eman amatxori; amatxok esan bezala).

Atzizkien araberako bereizketa semantikoak

ama-ren txikigarria; haur-hizkeran, ama.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: amatzako ‘madre adoptiva’: Etxde AlosT, Etxba Eib.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Arauak jasoa du forma, inolako azalpenik gabe, eta oraingoz ez dago zer gehiturik.

Atzizkien araberako erabakiak

-tzat-ko.

x-tzako osaerakoez ik. oharra nebatzako sarreran.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: HU, EskLAlm, Barb 3, JE 3, Etcham, Ardoy.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: amaxo ‘abuela’: HU Aurp, EskLAlm 1910, Barb Sup, JE Ber, Etcham, Ardoy SFran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

kategoria sartzea proposatu da: iz.

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

Lantalde honek proposatua zuen, bigarren itzuliko forma berrien artean; baina Euskaltzaindiak hurrengo itzulirako utzi du, amaso bezala. Jasotzekoak dira bata eta bestea (eta cf. aitaso / aitaxo arautuak).

Lexemen erregulartasuna

-x- adierazkorra.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

amaso-ren txikigarria.

LBeh (2014-04-03): amazigh 94: Berria 53 (adib.: “Hala ere, azkenaldian amazigh herriaren eta haren kultura sustatzearen alde lan egiten duten zenbait elkartek egindako ahaleginei esker, kaleko ospakizunak ugaritu egin dira”, “gehien borrokatu diren amazighak, jokoz kanpo”), EiTB 2 (adib.: “Amazigh esaten diete hiztunek eurek hizkuntza berbereei”), Jakin (“amazigh herriaren inguruko ikerketa erraldoia”), Argia 38 (adib.: “Amazighak ez gaituzte gogoko arabiarrok”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: amazigh 4, Berria (adib.: “Marokon, esaterako, amazigh kulturako indigenek arabiar izenak jarri behar izaten dizkiete euren seme-alabei, ez baitiete amazigh izenak erabiltzen uzten”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: amazigh, amazigera. Afrika iparraldeko etnia; etnia horretakoen hizkuntza.; berbere (berebere*). h. amazigh. Afrika iparraldeko etnia. Hizkuntzaren izena amazigera da. Afrikako iparraldean bizi dira amazighak; bereber* e. amazigh, berbere.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ikus amazigera forma arautua.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa grafia egokitua (EArau 174).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Kategoria

izlag.

Diakronia

Zah.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

amazko amodioa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erdaretako formak

OfQuLF: cavalière || Amazones || peuplade de guerrières.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zulo.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Izenondo erreferentzialak

-oide izond. erref.

Jakite-arloak

Tekn.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

corpusekoak dira: ameluta B 2 (Gand Elorri); amoko G 1 (Xe); amuko 12: B 5 (Añ GGero, Ag Kr; Otx: "amuko puzka"), G 7 (JanEd, JMB ELG, Lab SuEm; Or Eus: "amuko-mataza"); amulu B 4 (Mg PAb); istupa IE 4 (Ax 2, LE Prog, Elsb Fram); ixtupa 5: G 1 (Ibiñ Virgil), IE 4 (Gç, Elsb Fram, Barb 2); iztupa 5: G 2 (Or Eus), IE 3 (Ax, Hb Egia, Zub). Ikus, hauez gain, OEH argitaratuan: amelu : Iz LinOñ 2, Iz ArOñ; ameluta : Iz LinOñ; amuko : Sor AuOst, EI, Ayerb EEs, Etxde Itxas; amulu : CrIc, AB Olerk; iztupa : Saug, LE-Ir ("istupa-sua"); üztüpa : GH.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

amuko EB 3 (L. Baraiazarra); istupa IE 2 (Oxobi); iztupa EB 2 (M. Altuna); uztüpa IE 1 (F. Hastoy: "uztüpa khotxi").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

amelu : HiztEn-LurE; amuko : HiztEn-LurE; iztupa : HiztEn-LurE, Euskalterm 2; iztupada : Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Hiztegietan, amelu , amuko , iztupa , hirurak eman dituztenak: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE; eta EuskHizt: amelu edo amulu (ik. amuko; iztupa), amuko (ik. kirru, amelu, iztupa), amulu (ik. amelu), iztupa. // Casve FE: amuko, üztüpa; HaizeG: estupa, ixtupa; Lh DBF: amelu, amuko, ixtupa. // PMuj: amelu, amulu, amuko, amuko-aril, amukoin, amukozko, istupa, istupa-ari, istupa-mulo, ixtupa, iztupa, iztupa-zapa, iztupazko. // DRA: amelu, ameluta, amuko, amulu, amullua, amupia, istupa, ixtupa.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal estopa, étoupe-ren ordainak: HiruMila: iztupa, amuko, amelu. // ElhHizt: iztupa, erbatz, amuko (eta 'estopilla': amuko, kirru). // Lur EG/CE: iztupa, amuko, amelu. // Lur EF/FE: iztupa, amelu. // Casve FE: arkola, kapita, üztüpa, zurda. // HaizeG: ixtupa, estupa, mullo. // T-L LBF: ixtupa. // Azkue Aurkibidea: amelu, arbasta, arkola, burutxa, estupa, eztupa, istupa, ixtupa, mulo, mullo, (estopa basta) aaztar, liño-zakar, perrestupe, (estopa de calidad inferior) xardanga, (estopa de primera calidad) xeta, (estopa de segunda calidad) mokuxi, (estopa de tercera calidad) xardanga, (estopa fina) estupila, (estopa, la más ordinaria) mokarro, (estopa para rueca) amoko, (estopilla) kirru. // PMuj: iztupa, amuko, amulu, mullo, subaspeko; (estopa ordinaria) mokarro, (estopa basta, tomento) aaztar- liño-zakar, liño-arbal, (estopa para tapar agujeros) mistillu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: amelu edo amulu / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: amen batean, amen egin, amen esan

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

amen batean; amen egin, amen esan

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: JE, Ox.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

amen-omenka.

Forma baten adiera(k)

esamesa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: Lf, Zait 2.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

amen-omen sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

amenazo iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, amenazo-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. mehatxu].

amenazo 39: Argia, Berria 4, Erlea, Consumer 33 // mehatxu 7110.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

amenazo(ka) 5: Berria, Joxean Agirre 3, Patziku Perurena // mehatxu- hasitakoak 2509.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da. amenazo forma ahozkoan badabil, baina mehatxu formak bere bidea egin du.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Heg. Beh. Ik. mehatxu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Jakite-arloak

Med.

Kategoria

iz.

LBeh (2016-10-26): amerikana 23: Elkar 4 (adib.: “Ez nintzen gehiegi gizendu eta amerikana eta galtzak neurrian nituen oraindik behintzat”), Berria 5 (adib.: “gona gris eta amerikanaz janzten hasi nintzen nire joan-etorri onirikoetan”), EiTB 13 (adib.: “Goiko alderako, shorten altuerara dagoen XXL amerikana bat oso egokia izango da itxura hori lortu nahi baduzu”), Argia (“PSE: Begira, amerikana hauxe, Nafarroan erosia…”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: amerikana 9: Unai Iturriaga 5 (adib.: “Lokaleko atean beste tipo mehe bat zegoen, kanpera diskretu beltzak, praka beltzak, lepodun jertse fin beltza eta larruzko amerikana tipoko beltza”), Jokin Urain 3 (“Ziega amerikanetara eraman zuten ondoren, ziega osoa agerian izateko alde batean hormaren ordez barroteak dituzten horiek dira amerikanak”), Iñaki Heras (“FMIn erabiltzen zituen gorbata eta amerikana multikolore bitxiengatik ospetsu egin zen kataluniarra ziur ageri da bere emaitzez”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Ez dugu aurkitu.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es americana / fr veste: Elhuyar: jaka / NolaErran: jaka, maripulis (g.g.er.) / Zehazki: jaka / Labayru: - / Adorez5000: jaka, txamarra.

Ez du baldintza minimoa betetzen, baina adierazle bat behar da

Ez du gutxieneko baldintza betetzen, baina oso hedatua da. Hegoaldeko marka ezarri behar zaio.

Erabileremu dialektala

Heg.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

jaka.