Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: pinaburu (F): Ananas sp. (fr ananas, en pineapple).

Zerrenda osagarriak

NekHizt / HitzIrud: "anana = piña"

Landare eta animalien taxonomi izena

Ananas sp.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Leku-denborazko izenen eratorriak

anartean, anarteraino, anarterainoko.

Erabilera-oharrak

batez ere leku-denborazko kasuetan erabiltzen da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

anarte sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

bitartean.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS (Mat, Ax 4, SP, CatB).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-raino.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

anarte sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

ordu arte.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ax 3, Hb.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -rainoko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

anarte sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

ordurainoko, ordu arteko.

Erabiltzekotan, forma horretan erabiltzekoa da

OEHko datuak [laburduren azalpena]

anbar forma 6 aldiz ageri da (Ax, Altuna 4, Ibiñ Virgil).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira anbar 4 (F. Krutwig, Oihenart taldea 2, Z-140 ordenadore pertsonalaren eskuliburua: "ambar") eta anbare 1 (UEUko fisika saila).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

anbar : AB38 4, HiztEn-LurE, Euskalterm 4 (anbar-argi 2, anbarezko hagaska 1); anbar arre : HiztEn-LurE, Euskalterm 1; anbardun : Euskalterm 1; anbare : AB38 1.

Hiztegietako informazioa

Hiztegietan, anbar : EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Lur EF/FE, PMuj DVC (eta anbar-antzeko); DRA ('coto', 'cerradura' adierakoa bakarrik); anbar arre : ElhHizt, EskolaHE; anbar(e) : HiruMila. Ez dugu aurkitu Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF hiztegietan.

Erdaretako formak

fr (DLLF): ámbar: ambre, nectar (vino); (ámbar gris o pardillo) ambre gris; (ámbar negro) jais (azabache); (de ambar) ambré, e (perfumado), (disco ámbar) feu orange (semáforo); it (L. Ambruzzi): ámbar: ambra, (ámbar amarillo) súccino, (ámbar gris o pardillo) ambra grigia, profumata, (ámbar negro v azabache) giaietto, (ser un ámbar) esser cristallino, ambrato (di vino bianco); en (Collins): ámbar: amber; (ámbar gris) ambergris; de (Slaby-Grossman): ámbar: Bernstein, Amber, Ambra (Ausscheidung des Pottwals), Bisamblume (abelmosco), (ámbar amarillo) Bernstein, (ámbar gris) grauer Amber, (ámbar negro) Gagat, Jet.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ar(e).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu anbibalente formarik.

anbibalente 62: Aizu, Argia 6, Berria 12, Deia 2, EiTB 2, Elhuyar, Elkar, Erlea, Jakin 9, Laneki 11, UEU 13.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

anbibalente 5: Berria 3, Iñaki Mendiguren, Karlos Zabala.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 141, ETC: 263

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: anbibalentzia; Adorez: 0; Labayru: 0, NolaErran: 0.

anbibalente adj. Bi balio edo esanahi, gehienetan elkarren kontrakoak, dituena. Immigrazioarekiko jarrera anbibalentea du gizarteak. Globalizazioa anbibalentea da, izan: arriskua eta aukera da aldi berean.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tasun/-tate.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

anbiolako: RS, EgutAr 1965; anbiolan: A Eusk, Ibiñ.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

behinolakoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

anbizio G 2 (Gco, Azurm HitzB); anbizione IE-ZuAm 19 (SP Phil, Tt Arima, He Gudu, Lg, Monho, MarIl, Jaur, Etch, Xarlem, Gy, Laph, HU Zez, Ip Hil, Bordel); anbizionatu ZuAm 1 (Ip Hil).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira anbizio 9 (A. Urretabizkaia, J.M. Torrealdai, X. Gereño, J.L. Agote, P. Ezkiaga, Egin 1977, Hemen 1986, Unescoren Albistaria 1989-90) eta anbizione 1 (I. Borda).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

anbizio : DFrec 4, AB50 2; ez dugu aurkitu hauetan: AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

anbizio : EuskHizt (Ipar. / Zah. / handinahia); ez dugu aurkitu besteotan: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

erdal ambición / ambition-en ordainak: HiruMila: irrits, askogura, handinahikeria, uzi, largura; ElhHizt: handinahi, goranahi, askonahi, askogura; Lur EG/CE eta EF/FE: handinahi; Casve FE: handinahi, goranahi, gose; HaizeG FB eta T-L LBF: handi-nahi; PMuj DCV: andinai, gora-nai, andikeria, aundi-nai, aundi-zale; Azkue Aurkibidea: andinai, handinahi, irrits, izan gurako, izan-nai, largura.

Erdaretako formak

fr (DLLF): ambition; it (L. Ambruzzi): ambizione; en (Collins): ambition, ambitiousness, self-seeking, egotism; de (Slaby-Grossmann): Ehrgeiz, Herrschsucht, Streben, Eifer, Anspruch, Gefräßigkeit.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Maileguaren aldean hobestekoa

Ik. handinahi, lehia (bizi), etab.

Maiztasuna

g.g.er.

LBeh (2014-04-03): anbiziotsu 31: Berria 21 (adib.: “Astronauta bat espazioan ibilia egiten jarri duen hirugarren herrialdea izan da aurten Txina, eta asmo anbiziotsuak ditu etorkizunerako”), EiTB (“snowboardari buruz inoiz egin den dokumental anbiziotsuena da”), Jakin 3 (adib.: “Produktua laguntzetik harago, enpresa eta proiek tu anbiziotsuak lagundu behar dira, egiturak eta azpiegiturak indartu behar dira”), Argia 5 (adib.: “Nobela historiko batek izan behar du kontserbadore, hizkuntza aldetik ez oso anbiziotsu, oso errealista, lau”), DiarioVasco (“Programazio anbiziotsuagoa egiten badu Udal horrek oihartzun eta bultzada handiagoa lortuko du”). // anbiziotsu 74: Argia 10 (“Nobela historiko batek izan behar du kontserbadore, hizkuntza aldetik ez oso anbiziotsu, oso errealista, lau. Zergatik?”), Berria 40 (“Erakunde biek jadanik zientzialariak dituzte lanean Parkinsonen eta Alzheimerren gaitzen aurkako borrokan lagungarri izango den proiektu anbiziotsu batean”), Deia 3 (“Proiektu anbiziotsuago bati heldu zioten gero, bost zuzendariren artean (aurrekoak gehi Eneko Olasagasti, Mireia Gabilondo eta Enara Goikoetxea) kartzelan sartu dituzten bost pertsonaren inguruko istorio bana kontatuz”), DiarioVasco 4 (“Esana dugu lehen ere: Fraisoroko Laborategiaren proiektu anbiziotsu bat da hau, jende asko ari da ikastaroetan parte hartzen -ez bakarrik sagardogileak- eta haietako batzuk, langa pasatzen dutenak, Dastatzaile Taldeko kide bihurtuko dira”), EiTB (“The Art of FLIGHT 3D, Curt Morgan (AEB) Curt Morganek zuzendutako eta Brain Farm eta Red Bull Media House etxeek ekoitzitako filma, snowboardari buruz inoiz egin den dokumental anbiziotsuena da”), Elkar 7 (“Zeren eta Erresuma Batuko Gobernuak mundu osora zabaldu duen jardunaldi, irakurketa, antzezlan eta ekitaldi programa anbiziotsuak agerian utzi du idazle espainiarrak erakundeetatik jasotako arreta falta”), Erlea 2 (“Nik neuk beste aipamen bi egin gura ditut. Lehenik eta behin, ongietorria Gure Jerusalem galdua nobela historiko ederrari eta zorionak Aingeru Epaltzari, Erresuma eta fedea trilogia anbiziotsua burutu duelako”), Jakin 4 (“Liburu honen azken orrietan egitasmo anbiziotsu eta ilusionagarri hori aurkeztu nahi izan dut, egindako guztiaren koroatzea bailitzan”), Laneki (“Eskola inklusiboa da hori lortzeko biderik anbiziotsuena”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: anbiziotsu 10: Berria 7 (adib.: “Anbiziotsua, agian anbiziotsuegia da Rodriguezen lana”), Joxe Azurmendi 3 (adib.: “Ortega-ren asmo anbiziotsua, aldiz, sintesi handia da”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es ambicioso / fr ambitieux: Elhuyar: anbizio handiko; askonahi, handinahi, handizale, handinahiko, goranahi; [referido a objetivos, proyectos] asmo handiko, handi / Nolaerran: handinahi, gora/urrun heldu nahi, anbiziotsu, ohore gose, handigura / Zehazki: handinahi, handinahiko, handizale; handinahi / Labayru: 1 handi, eder, itzel(ezko); 2 dena gurako, anbizio | asmo handiko, handigura(ko), gehiago-gurako | -nahi, askogura(ko), askonahi, handizale, goragura(ko), goranahi; codicioso gose(ti), gutiziatsu; de riquezas diruzale, zeken; expr. dirugose, diruegarri / Adorez5000: handigura, handizale, handinahi; handi, bikain, eder.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu anbiziotsu formarik.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf “anbizio iz. g.g.er. h. handinahi; lehia (bizi)” arautua.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Baditu euskal ordain egokiak, eta “anbizio iz. g.g.er. h. handinahi; lehia (bizi)” bada, ez dirudi honen beharra dagoenik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa. Lehendik araututako anbizio formari g.g.er. marka kentzea proposatu da eta bi adiera egitea (bata neutroa eta bestea konnotazio txarrekoa). Beste horrenbeste egin beharko da anbiziotsu sarreran (1 peioratiboa, ‘Pertsonez mintzatuz…’ hasia; eta 2 asmo handikoa, konnotazio txarrik gabea).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ager. banakoak dira ambon (K. Egileor [1966]: "Komunidade nestorianetan, diakonisa onek arrigarrizko eskubideak izango dabez: ambonera joan daitekez Ebanjelioa irakurtzeko"), anboi (Elizbarrutietako Liturgia: "Pazko-zuzia lorez apaindua eta anboi ondoan ezarria") eta anpuña (Herria 1983: "prediku bat anpuñatik emana, kantuak airosak eta hunkigarriak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

anboi : Euskalterm 1 (Erlijioa/2). Ez dugu aurkitu ohiko iturri-hiztegiotan: DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE; EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE eta EF, HaizeG FB eta BF, T-L LFB; Lh DBF, PMuj DCV eta DVC, DRA, Azkue Aurkibidea.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Erlijio Hiztegiko azalpena: "Tribunatxo gisakoa, paretaz inguratua, elizan bertatik testuak irakurtzeko nahiz homilia egiteko. Batzutan atrila edo kantorea besterik ez da izaten horretarako. Aldaretik hurbil xamar edo aldare-aldearen aurrekaldean eta herriari begira egon ohi da".

Erdaretako formak

fr (Le Petit Robert): ambon; it (L. Ambruzzi): ambone, pulpito, tribuna; ca (DCF/FC): ambó; en (Webster): ambo; de (Slaby-Grossmann): Ambo(n).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Tekn. (Zool.)

LBeh (2011-03-03): anbulatorio 20 ager.: Uxue Alberdi (“anbulatoriora joan ginen”), Patxi Zubizarreta (“Baina kolapsoa eskualdeko ospitaleko gela batean gertatu zitzaion Leire Ugalderi, anbulatorioko sendagileak gripe hutsa baino zerbait gehiago zuela igarri eta hara bidali zuelako”), Edu Lartzaguren (“Beste batuerak erabili behar dira herri euskaldunetako udaletxeetan, lantegietan, anbulatorioetan, aldizkarietan...”), EiTB.com 17 (adib.: “hainbat pertsona herriko anbulatoriora ere ermana behar zituzten”, “Zerbitzuaren iraunkortasuna hobetzeko itxiko dira larunbatetan anbulatorioak”, “komeni da asteko egun horretan EAEko anbulatorio batzuk ixtea”, “erabaki dute larunbatetan zabalik dauden anbulatorioen erdiak ixtea”, “Arretako zerbitzua herrialde handienetako anbulatorioetan eskainiko dute”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

anbulatorio 51: Berria 17 (adib.: “auzo elkarteko lehendakariak anbulatorioaren gaia ere azaleratu du”, “Batez ere, anbulatorioak, erietxeak, haurtzaindegiak eta eskolak», salatu zuen erakundeak”), Joan Mari Irigoien 16 (adib.: “Altzako anbulatorioko egongela batean“, “hamarrak bost gutxitan zeharkatu zuen Sarak anbulatorioko ate nagusia”, “Oker ez banago, anbulatorioan beste gaixo batzuk izango dituzu zain”), Ramon Saizarbitoria 7 (adib.: “anbulatorioan azaldu zen arte azukrearen eraginaz sendatzen ez zitzaion zauria erakustera”, “Erantzun niezaiokeen galdetuz ea anbulatoriora lagunduko zidan, baina ez nuen egin”), Xabier Mendiguren Elizegi 2 (“Gizarte Segurantzako anbulatorioa zen niretzat”, “anbulatoriora lehenbailehen ailegatu”), Imanol Zurutuza (“Anbulatorioetako itxarongeletan makina bat istorio triste entzun behar izaten dugula diozu”, “hau ez dela anbulatorioko itxarongela”), Aitor Arana 2 (“jantziak zikindu gabe jantzi ahal izan ginen eta anbulatoriora joateko moduan izan ginen”, “Anbulatoriora iristean, larrialdietako sarrerara abiatu ginen”), Iñaki Arranz (“Irrintzi bat entzun da... /... anbulatorioan... /... goazen emaile denok... /... erizainen atzean”), Urtzi Urrutikoetxea (“Anbulatorioko horma berdeetan galdu du begirada Amaiak”), Iban Zaldua (“Nik hitzordua eskatu dut, bihar goizerako, auzoko anbulatorioan”), Unai Elorriaga (“Argi ikusi zuen Matildek Matiasek egin nahi zuen galdera aho barruan endredatu zitzaiola eta neuronak negarrez zituela, elbarri, anbulatoriorako ilaran”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Euskaltzainek geroratua

izenondo erabilera eta adibidea jasotzea proposatu da: 2 izond.: kirurgia anbulatorioa.

Ez du "baldintza minimoa" betetzen, baina onartzekoa da

mailegu onartzekoa, dagokion euskalki-markarekin.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-orio.

Erabileremu dialektala

Heg.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

‘osasun-etxea’

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan, corpuseko anbula bakarra (Mdg "agozo"); ez dago testu-lekukotasunik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

anbuilo-gaisto 1 (Txill: "Jazintoak, berriz, Hego-Afrikako larrezabaletik heldu dira; eta gauza bera anbuilo-gaistoak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Euskalterm: anbulu zuri 1; anbulu gaizto , lilipa arrunt 1. HiztEn: anbulo : Ik. anbulu zuri; anbulu gaizto : "Lilipa arrunta"; anbulu zuri : "Liliazeoen familiako landare belarkara, ezpata-formako hosto zutikorrak eta marra gorri bana duten petalo zuriko loreak dituena. Bere sustrai tuberkuluduna azukrea lortzeko erabili izan da (Asphodelus albus)". LurE: anbulo : "Lurreko landarea, liliaceae familiakoa, ezpata gisako orriak eta lore zuriak buruxketan dituena (Asphodelus albus). ik. basaporru // Anbulo gaizto : "Lore ederrak, horiak edo zuriak eta sei orrixka modukotan banatuak dituen landarea"; basaporru : anbulua. Ez dugu aurkitu iturriotan: DFrec; AB38; AB50.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietakoak: EuskHizt: anbulo : "Larreko landarea, Liliaceae familiakoa, ezpata gisako orriak eta lore zuriak buruxketan dituena (Asphodelus albus) ik. basaporru. Anbulu gaiztoa . Lore ederrak, horiak edo zuriak eta sei orrixka modukoetan banatuak dituen landarea (Narcisus pseudonaarcisus). Udaberri hasiera-hasieran loratzen dira anbulo gaiztoak"; basaporru : anbulua. // EskolaHE: anbulo : "Larreko landarea, Liliaceae familiakoa, ezpata gisako orriak eta lore zuriak buruxketan dituena (Asphodelus albus) ik. basaporru. Anbulo gaiztoa . Lore ederrak, horiak edo zuriak eta sei orrixka modukoetan banatuak dituen landarea"; basaporru : anbuloa. // ElhHizt: anbulu; anbulu (zuri) : "gamón, asfódelo (Asphodelus albus)"; anbulu gaizto : "Narciso de los prados (Narcissus pseudonarcissus)". // HiruMila: anbulu : "1 asfodelo; 2 nudo, roseta". // Casve EF: amulo. // HaizeG BF: amulo. // Lh DBF: anbulo: v. ambulo; ambulo, ambula, amburu, amula, amulo: "1 (A., H.) asphodèle, bâton de Jacob (Bot.); 2 (Hirb.) poireau sauvage (Bot.)". // DRA: anbula, anbulo, anburu: "Gamón, asfodelo (Bot.)"; anbulo gaistoa: "Narciso de los prados'; anbulo gaiztoa: "Narciso de los prados"; anbulo: "Nudo, roseta". // PMuj DVC: amula S: "gamón, asfódelo, brumo (Bot.)"; amulo: "gamón, asfódelo, brumo (Bot.); amulotsu: "gamonoso, sa"; anbola-porru: "1 G anbola-porru = ajipuerro, puerro silvestre; 2 G gamón, asfódelo, brumo (Bot.); anbula R: "gamón, asfódelo, abozo, brumo (Bot.)"; anbuladi: "gamonal, terreno de gamones"; anbulatsu: "gamonoso, sa"; anbulo: "brumo, gamón, asfódelo (Bot.); anbulo gaizto AN = narciso de los prados, falso narciso, trompon (Bot.)"; anbulo-soro: "gamonal, terreno de gamones"; anbulu: "1 gamón, asfódelo, brumo (Bot.); 2 B nudo, lazada, roseta"; anbulutsu: "gamonoso, sa"; anburu: "1 gamón, asfódelo, brumo (Bot.); 2 hemorroides, almorrana". // Ez dugu aurkitu Lur EG/CE eta EF/FE hiztegietan.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

gamón / asphodèle formen ordainak: ElhHizt: anbulu (zuri); HiruMila: basaporru, arbulo; Casve FE: amula, anbula; HaizeG FB: amulo; T-L LFB: amulo, otso-porru; PMuj DCV: basa-porru, otso-porru, anbulo, unanu, iransarbi.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegiaren hustuketakoak: a) Asphodelus albus (anbulu zuri; es gamón blanco; fr asphodèle): agozo : JIr OnomBot; Peillen; amula : Lh DBF; Bouda-Baum; Etchamendi; amulo : Lh DBF; amulu : Bouda-Baum; anbola-porru : Bouda-Baum; anbula : Azkue DVEF; PMuj DCV; Zerb Landare; JIr OnomBot; Bouda-Baum; anbulloa : Guinea Vizcaya; Lcq; anbulo : X. Irigarai; Azkue DVEF; PMuj DCV; anburu : Azkue DVEF; Bouda-Baum; andala-porru : Bouda-Baum; basa-porru : PMuj DCV; Bouda-Baum; basan-porru : Irurtzun projektua; basaporru : Kintana EHM; LMuj DGT; enziendekandiles : JIr OnomBot; erroi-kipula : PMuj DCV; gabion : JIr OnomBot; gamon : JIr OnomBot; ganbon : JIr OnomBot; kukuporru : G. Nazabal; larra-ispi 'gamoncillo': Bouda-Baum; nunoa : Irurtzun projektua; nunua : Irurtzun projektua; nunus : Irurtzun projektua; oilo-esne : Bouda-Baum; otso-phorru : Bouda-Baum; parrosta 'gamoncillo': Bouda-Baum; porro : JIr OnomBot; porroskati : Carreras y Gandi GGPVN; porrosti : Carreras y Gandi GGPVN; Lcq; porrostia : Guinea Vizcaya; Caton Alava; Irigaray Landareak; porrus : JIr OnomBot; puerro-salbaje : JIr OnomBot; puerros : JIr OnomBot; sapa-porru 'asfodelo': Bouda-Baum; una : M. Aizpurua; unanu : Kintana EHM; LMuj DGT; PMuj DCV; unanua : Elhuyar 1982-VI; unanue : Irurtzun projektua; zapa-porru : Kintana; zapaporru : Kintana EHM; b) Narcissus pseudonarcissus (anbulu gaizto, lilipa arrunt; es narciso de los prados: fr coucou): amuilo : M. Aizpurua; anbullogaistoa : Lcq; anbulo gaisto : Irigaray Landareak; anbulo gaixto : X. Irigarai; anbulo gaizto : LMuj DGT; PMuj DCV; basanporru : Bähr Plantas; engañaborros : JIr OnomBot; kanpanillas : JIr OnomBot; kunbulunbera : JIr OnomBot; lilipa : Carreras y Gandi GGPVN; Gordailu IkastHiztegia; G. Larrañaga LandareJak; Bouda-Baum; lilipola : Bouda-Baum; narziso : G. Larrañaga LandareJak; JIr OnomBot; txurgi : Peillen; JIr OnomBot; txutxupraka : Polunin Flores de Europa; Font Quer PlantMed; G. Larrañaga LandareJak; PMuj DCV; Guía PlantMed.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. anbulu zuri / LurE: + / ElhHizt: anbulu / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

lantaldeak ezin erabaki dezake forma, datu-faltaz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: AS: anbulo gaizto / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Numeroa

batez ere Pl.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

elbarri bat andetan zeramaten.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

hilotzak (andetan) elizara eramateko bidea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan a) 'pleura' adierako andaerrai (Mg: "Birijak. Andaerraijak. Biotza. Estegorrija. Urdalla...") eta anderrai (Or: "Amatxi ogean umil / anderrai-miñez, atzeman zuten, / burua zûr, ez il, bai il"); b) 'lechecillas de cabrito, carnero, etc.' adierako andrerrai (Aq).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

a) 'pleura' andaerrai : HiztEn (1 Pleura. 2 Ik. andrerrai); anderrai : AB38 1; b) 'arkumeen, etab.en guruinetako handitu haragitsuak' andrerrai : HiztEn-LurE.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako formak: a) 'pleura' adierakoak: andarrai : PMuj; andaerrai : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, PMuj, DRA; anderrai 'pleura': PMuj, DRA; b) 'arkumeen, etab.en guruinetako handitu haragitsuak' adierakoak: andaerrai : ElhHizt; andrerrai : EuskHizt, EskolaHE, DRA. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

pleura.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Onomastika batzordeak argitzekoa

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Zerrenda osagarriak

Katal.

Onomastika batzordeak argitzekoa

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-era.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

andaluzita: LurE-Harluxet

Beste (edozein) iturritako erabilerak

andaluzita: ZTC: 6 (Miren Mendia Aranguren 2, Geologia HE 4) // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): andalucita; de (Langenscheidts): Andalusit // Ez dugu aurkitu ap. fr (DLLF; ap. WebMineral: andalousite), en (Collins), it (S. Carbonell).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak (Andaluzia) eta Mineralak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

adlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Tradizioak baztertu duen forma

ia erabili gabeak dira andar (Prop 1909), andarka (Prop 1900, Barb; eta andarkoka: Ardoy, Herr 1960), andarkari (Herr 1957), andarkatu (JE Ber).

Erabili gabea

Er. gabea. Ik. aldaro.

Euskaltzaindiaren Arauak

andare Heg. 'panpina'

Forma onartuaren baliokideak

ik. panpina

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari/-zain.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

andak eramaten dituen pertsona.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Erabili gabea

Er. gabea. Ik. aldaroka.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabili gabea

Er. gabea. Ik. andari.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain/-ari.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

anddere (eta -y- grafiako 4) 8 iz.:AA I, 2 (adib.: "Eta ez ote dira gizonen artean ere gizantx, edo anyere biurtu diranak?"); Elsb Fram ("printze ttipia, anyere gisa beztiturik"); A Ardi 2 (adib.: "Txikiago ezarri baliote, ostera, asmo berriko motots txikia kaskarrean darabilten anddere buru-loka irudi izango luke"); Or Mi ("Berbentana'ko, anyere ta nexkak, esanen niken, egalda zaitezte nire yauregira"); MEIG IX ("Gizona leher gaizto egiten lanean, eta emakumea, bere bizi-laguna, exeri eta egon, anddere baten gisa"); Zait Plat ("ibilkoia, anddere berrizale bat bezalatsu orrera ta onera dabilen, ereslarien adiskide ilargia"); OEH argitaratuan, gainera: BertsZB ("Zer egin zare koplari zaharra, / gure anddere xaxari suharra, / zure antzearen eta donuaren / behar handi ginduke, hemen gaude eske, / hel bada arren"); A EY I ("Saraitzuarrak edozein erleri esan oi dautse anddere anddere anddere"); eta izond. 1 ('elegante'; BN-lab ap. A #mdash# GH 1931 ap. DRA: "Oi ze zaldi andderea! [...] Jin dadiela hiri horietarik sehi bat, larria mehe mehia, anddere, jaunxka, xapeldun, pinpirin, bare karakoila bezala ditiena guziak bizkarrian"); anddere-aran (-ahan BN ap. A: variedad de ciruelas negras); anddere kota-gorri EI ("Anddekottegorri, bihar ekhi ala ebi"); Zerb Herr 1958 ("Oi, duela zenbeit egun Mauleko karrikan Gameko etxekandre xahar bati zer atseginarekin erranarazi diogun lehen ere aditua genion katalin-gorriaren josteta! Anddere-katagorri [sic], bihar ekhi ala ebi? Eki baldinbada, hegaldu hadi, ebi baldinbada, zaparta hadi").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

anddere : HiztEn (Ipar. Erleen erregina; emakumezko bat irudikatzen duen panpina, anderea; dotorea, apaina); LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

anddere : EuskHizt (anderea, panpina; Ipar. andereren txikigarri adierazkorra; erleen erregina; dotorea, apaina; andere kota gorri); ElhHizt (Ipar.); HiruMila; EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF; DRA;PMuj DVC; anddereder (eta andderejer): PMuj DVC (donecilla, comadreja); anddere-arhan : DRA; andderekeria : PMuj DVC (melindre afectación, melosidad, delicadeza afectada, dengue; habromanía, manía de ser elegante); anddereketa : DRA (aspecto afeminado); anddere-kota-gorri : Casve EF (andderekotagorri); DRA; anddereti : Casve EF; andderetu : Casve EF (-ü); DRA (adamarse); anddereus : DRA (afeminado); andderexka DRA (muñeco); PMuj DVC; andderusa : EuskHizt (mitologia klasikoan [...] itxura ederreko neskatxen irudipean bizi ziren jainkosak) // Ez ditugu aurkitu ap. HaizeG BF, Lh DBF.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

"anddere* e. panpina" gisa proposatua EArauB zerrendatik ezabatu egin da. Ik. BAgiria 2000-02-24: "anddere forma bigarren itzulirako utzi da".

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak erabakitzekoa.

Forma onartuaren baliokideak

ik. panpina

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: andeatu ("La variante que aparece en los textos es, casi sin excepción, andeatu").

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: andegatu / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: andegatu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

andea, andeatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ontzia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

Aitoren alaba.

Jatorrizko forma

and(e)reI102: "tituluetarako aukera utzi behar dela andre-ren ondoan uste dut" (95.01.10).

Euskaltzaindiaren Arauak

andere Ipar. 'andrea'

Formarik hedatuena da hobestekoa

andre forma da nagusiena, askogatik. Forma markatua da andere, begirunezko tratamenduetarako eta, baina

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

zalantzak ditu batzordeak forma hau ote den tratamenduetarako egokiena, ez baitu tradizioko oinarririk (ik. OEH), nahiz usu erabilia den

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azpisarrera gisa gehitzeko eskatuz: andere-belar , andere-mahats, andere xuri .

Forma-adieren gurutzamenduak

andare, andere, anddere formekiko erlazioa argitu behar da, 'panpina' balioan

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Ipar. 'elizaren ardura duen andrea'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

serora sarreran azpisarrera gisa arautua, lehen pasaldian; andre sarreran ere eskain liteke, azpisarrera gisa hemen ere. Adiera osatuagoa proposatua zuen lantaldeak: 'serora, apaizari laguntzen dion emakumea, edo eliza-ermitetako ardura duena'.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

serora sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

andre sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

serora, elizaren ardura duen andrea.