50535 emaitza bilaketarentzat - [3401 - 3450] bistaratzen.

apentzaile
adj./iz. g. g. er. Mendekatzailea. Jainkoa baita guztien apentzaile.

Aztergaia: apentzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Bigarren mailan onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

g.er. Ik. mendekatzaile.

apeo
iz. Zerbaiti eusteko jartzen den zurezko zutabea. Ik. ostiko2; irozgarri. Zeruak ez du apeo beharrik.

Aztergaia: apeo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

zerbaiti eusteko jartzen den zurezko zutabea.

aperitibo
iz. Heg. Bazkalaurretik edo afalaurretik hartzen den edaria edo mokadua.

Aztergaia: aperitibo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:32 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aperitibo 2 jaso dira (HABE Glotodidaktika; J.M. Irigoien); IE ager. banakoak dira aperetif(a) (Herria 1984), aperitif(a) (A. Hillau in Gure Herria 1936) eta aperitifa (Herriz Herri 1988: "aperitifa denbora").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aperitibo : AB50 1; HiztEn; Euskalterm 5; aperitif : DFrec 1; 'aperitivo' itzulitako besteak: bixigarri : AB50 1; otordu-aurre : AB38 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: aperitibo : ElhHizt; HiruMila; aperitifa : Lur EF/FE. // Ez dugu aurkitu hiztegiotan: EuskHizt; EskolaHE; Lur EG/CE; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA; PMuj DVC.

Hiztegi berezituetako datuak

Ik. Banaketa eta kontsumoko hiztegia (Eroski): aperitibo (aperitivo).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

erdal aperitibo / apéritif formen ordainak beste hiztegietan: aperitibo : ElhHizt (Heg.); HiruMila; aperitifa : ElhHizt (Ipar.); Lur EF/FE; bazkal aitzineko : Lur EF/FE; HaizeG FB eta T-L LFB ("bazkal-aintzineko"); gazigarri : HiruMila; PMuj DCV; gosegarri : ElhHizt; Lur EG/CE; Casve FE; janaurreko : ElhHizt; HiruMila. Eta gainera: Lur EF/FE: afal aitzineko; Casve FE: jataitzin; HaizeG FB: baso-alxatze, topa; T-L LFB: hameketako; PMuj DCV: gose-pizgarri, gogogarri, zalekor, bizigarri, bazkal-aurreko; tomar un aperitivo: agoa garbitu, ago-bizarra kendu, bidea egin.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (DLLF): apéritif, ive; apéritif (bebida) // amuse-gueule (comida); it (S. Carbonell): aperitivo, a // aperitivo; ca (DCF/FC): aperitiu; en (Collins): appetizer, snack; (bebida) aperitif; de (Langenscheidts): I appetitanregend; II Aperitif; appetitanregende Speise; kl. pikante Vorspeise; 3 Aperitivum.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartu beharrekoa da, lantaldearen ustez; formaz, berriz, -ibo erregularra dagokio (nahiz -ifa bukaerakoa erabiliagoa izan daitekeen).

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ibo.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

 - [E306]: "aperitibo / aperitifa: biak onartzea proposatzen dugu; Elhuyarren hiztegietan biak sartu ditugu, lehena 'Heg.' markarekin eta bigarrena 'Ipar.' markarekin; izan ere, lantaldeak dioenez, 'aperitifa erabiliagoa izan daiteke'" (2002-09-02)

Euskaltzainen oharrak

 - [I102]: 'Nire ustez berba hau ez da orain sartu behar, aukera bat eman behar diogu geure buruari ordezko bat aurkitzeko'.

 - [E116]: 'Azken ohar egile batek (E306), hau dio: "aperitibo / aperitifa: biak onartzea proposatzen dugu; Elhuyarren hiztegietan biak sartu ditugu, lehena 'Heg.' markarekin eta bigarrena 'Ipar.' markarekin; izan ere, lantaldeak dioenez, 'aperitifa erabiliagoa izan daiteke'" (2002-09-02). Nik ez dut iritzirik honetaz, baina gogor egiten zait sartzea ('gose pizgarri' ere hor dugu eskura). Sarrera honek badu txostena. Zuek ikusi'.

 - Erabakia: Erabakia (2003-06): 'aperitibo iz.'

aperitifa
iz. Ipar. Aperitiboa. Hona nola iraganen den besta egun hori: 12:30ean, aurreskua; 13:00etan, aperitifa; 14:00etan, bazkaria.

Aztergaia: aperitifa

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): aperitifa 23 (guztira 899): Deia (“Sorozabalen Minuetoak izan ziren gaueko aperitifa”), Elhuyar (“Mikroformatuak, web semantikoaren aperitifa”), Consumer (“Aperitifan garagardoa, bazkari edo afarian ardoa, postrean cava”), Berria 11 (adib.: “Zelaia Sari banaketako aperitifa”, “jarraian, aperitifa eta taloak izango dira bertaratzen diren guztientzat“), EiTB 4 (“Datorren astean emango dute han jasotako gehiena baina aperitifa erakutsiko dute asteon”, “Behar bezalako aperitifa hartuko dute Euskadi Irratiko "Aperitifa" saioan“), Argia 3 (“aita pasieran, sonbreirua jantzita, aperitifa hartzen...”), DiarioVasco 2 (adib.: “Ordu erdi geroago [13:30ean], aperitifa hartu ahalizango da”) // Beste agerraldi guztiak Aperitifa irratsaioari dagozkio.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aperitifa 272: Herria 246, Berria 6, Itxaro Borda 7, Monika Etxebarria 3, Anjel Lertxundi 2, Ramuntxo Etxeberri 2, Eneko Bidegain 2, Piarres Aintziart, Daniel Landart, Joxemari Iturralde, Joxerra Garzia.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: ez dugu aurkitu.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es aperitivo / fr apéritif: Elhuyar: gosegarri // janaurreko, aperitibo (Heg.), aperitifa (Ipar.) / Nolaerran: aperitibo, aperitifa, aperitibo / Zehazki: aperitibo, janaurreko // gose-pizgarri, gosegarri // atariko / Labayru: janaurreko, bazkari txiki, jan-arin; hamaiketako, hamarretako, barauskarri, barausteko // kopau, mokadu, otamen; zizka-mizkak, izkirimiriak, gazigarriak, gazikiak, ezgauzak / Adorez5000: aperitibo, gazigarri, jan aurreko, gose-pizgarri // atariko.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

aperitibo araua da.

Lantaldearen irizpideak
Onartzekoa da, Heg. edo Ipar. markarekin

onartzekoa da Ipar. markarekin. Lehendik araututako aperitibo formari, berriz, Heg. marka ezartzea eskatu da.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

apeta
1 iz. Inolako premiak eragin gabe sortutako desira. Ik. kasketa1. Esango duzue zer apetak edo eroaldik eman didan honetarako. Apetak eman dit marrubiak jan behar ditudala. Jauntxoen apeten mendean. Inoren onginahiak, apetak eta ezjakinak asmatu dituen bitxikeriak. Apeta bizia.
2 iz. Grina, zaletasuna.

Aztergaia: apeta

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau46
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-10-28 Lantaldeak besterik gabe onartua
apetaldi
iz. Apeta. Ik. kasketaldi. Apetaldiak ematen dionean ez da isiltzen kantatzen.

Aztergaia: apetaldi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

apetatsu
1 adj. Apetak ematen diona egiten duena. Ume berekoi, gaizki hazi eta apetatsua zen.
2 adj. Pertsona apetatsuarena, pertsona apetatsuari dagokiona. Proposatzen dugun marko teorikoa ez da, inola ere, halako batean sortu zaigun burubide apetatsua.

Aztergaia: apetatsu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

apetitu
iz. Jateko gogoa. Ik. jangura; jangale. Apetitu ederra dauka. Apetitu handikoa da. Apetitu ona du, Jaunari graziak. Apetitu txarra.

Aztergaia: apetitu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:23 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

-itu.

apeu
1 iz. Usoak sareetara erakartzeko hegazti irudia. Ik. abata.
2 iz. Norbait erakartzeko edo engainatzeko erabiltzen den gauza edo baliabidea, bereziki publizitate helburuekin erabiltzen dena. Neskato gazte zoragarri bat, espioi batzuek apeutarako baliatzen dutena. Berri Txarrak taldea dute aurtengoan apeu nagusi. Azken urteotan, benetako apeu turistiko bihurtzen ari da ardoa.

Aztergaia: apeu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. argitaratuan ('señuelo, reclamo'): apeu : A, Herr 1960, Zait Plat; "apeu-gei": Ip Hil; apheu : Dass GH 1924; aphego : Herr 1957; apego : Herr 1962; apio : Arburu EEs 1916.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu gure corpusean aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

apeu : HiztEn. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Bestetakoak: apeu : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, HaizeG BF; PMuj DVC (eta apeu-eize, apeu-eiztari, apeutegi); apeü : Lh DBF, DRA. Ez dugu aurkitu ap. HLEH, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

usoak sareetara erakartzeko hegazti-irudia, abata.

apex
iz. Ipar. Tximeleta. Airez doa apexa bezala.

Aztergaia: apex

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

tximeleta.

apez
iz. Apaiza. Zuri mintzo natzaizu, apez euskalduna.

Esaera zaharrak

Apezak, azken hitza bere.

Aztergaia: apez

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau46
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1993-10-28 Bigarren mailan onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

apez, ik. apaiz [apaiz hobestekoa da]

Euskaltzaindiaren Arauak

apez h. apaiz

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

apez (Ipar., Naf.): ik. apaiz

apezpiku
iz. Kristau eliza batzuetan, sendotzako eta ordenako sakramentuak emateko esku duen eta elizbarruti baten buru den pertsona. Ik. gotzain. Apezpikuak aita santuak izendatzen ditu Eliza Katolikoan. Gasteizko apezpikuak apaiztu zuen. Apezpikuaren egoitza.

Aztergaia: apezpiku

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau46
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat 1992-12-16 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:03

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

adib. gisa gehitzeko eskatuz: apezpiku laguntzaile, apezpiku-hiri.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [K204]: "apaiz hobetu behar bada, zergatik apezpiku bakarrik eta ez apaizpiku? (1995-01-13)

Euskaltzainen oharrak

 - [E116]: 'Azken ohar egile batek (E306) dioena: 'horrelakoak [apezpiku laguntzaile, apezpiku-hiri] sartzen hasiz gero…; administrazioko 'laguntzaile' guztiak egongo dira?; zergatik elizakoak?' (2002-09-02). Niri berdin zait bide bat nahiz bestea'.

 - Erabakia: Erabakia (2003-06): 'sartu adibideak'.

apezpiku batzar, apezpiku-batzar
iz. Estatu bateko edo eskualde bateko apezpikuek osaturiko erakunde iraunkorra, zenbait eginkizun pastoralez arduratzen dena. Apezpiku-batzarra osasun-ministroa Elizatik kanpo uzteko prest agertu da. Espainiako Apezpiku Batzarreko presidenteak adierazi duenez (...).

Aztergaia: apezpiku-batzar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2022-01-11 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 2; EPG: 7; ETC: 92.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: apezpiku-konferentzia; Adorez: apezpiku batzarra; Labayru: 0; NolaErran: 0.

Bestelakoak

apezpiku 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Apezpiku hiria. Osasun ministroa Elizatik kanpo uzteko prest agertu da Apezpiku Batzarra.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa erakundea izendatzeko. Horrekin batera apezpiku-konferentzia ere jasotzekoa da azpisarrera gisa. apezpiku 2 adiera erabat ezabatzekoa da. Oraingo adibidea jaso azpisarreran: Osasun ministroa Elizatik kanpo uzteko prest agertu da Apezpiku Batzarra.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa apezpiku eta batzar sarreretan.

apezpiku hiri, apezpiku-hiri
iz. Elizbarruti bateko hiri nagusia, katedrala dagoena. XI. mendean Burgos apezpiku-hiri izendatu zuen Alfonso VI.a erregeak.

Aztergaia: apezpiku-hiri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Adibide gisa onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-12-17 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 29; EPG: 1; ETC: 23.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: apezpiku-hiri; Adorez: apezpiku-hiri: iz. obispado (sede), sede episcopal (población); Labayru: 0; NolaErran: 0.

Bestelakoak

apezpiku 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Apezpiku hiria. Osasun ministroa Elizatik kanpo uzteko prest agertu da Apezpiku Batzarra.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da termino gisa erabili delako.

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-hiri.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, apezpiku sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa apezpiku eta hiri sarreretan.

apezpiku konferentzia, apezpiku-konferentzia
iz. Apezpiku batzarra. Alemaniako Apezpiku Konferentzia.

Aztergaia: apezpiku-konferentzia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: EHL 2022-01-11 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

apezpiku-batzar aztertzerakoan azpisarrera gisa jasotzeko proposatua erakundea izendatzeko. Konferentzia 2 adiera erabat ezabatzekoa da. Bide batez, orain arteko konferentzia 1 adieran Afrikako herrien konferentzia bezalako adibide bat gehitu.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa apezpiku eta konferentzia sarreretan.

apezpikugo
iz. Apezpikuaren lanbidea eta kargua. Ik. gotzaingo; apezpikutasun.

Aztergaia: apezpikugo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-go/-tasun.

apezpikutasun
iz. Apezpikuaren lanbidea eta kargua. Ik. apezpikugo.

Aztergaia: apezpikutasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tasun/-go.

apezpikutegi
1 iz. Apezpikuaren egoitza. Ik. gotzaindegi. Orain, liburu horiek Baionan dira, batzuk apezpikutegian, gehienak, haatik, herriko liburutegi nagusian.
2 iz. Elizbarruti bat administratzen duen erakundea. Ibilaldi horien berri ematen zuen xeheki apezpikutegiko astekarian.

Aztergaia: apezpikutegi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:24 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

apezpikutza
iz. Apezpikuaren jarduera eta kargua. Ik. gotzaintza. Jose Maria Uriartek Donostiako apezpikutza utzi behar duela.

Aztergaia: apezpikutza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh62 2022-06-07 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

apezpikutza Obispado. Baimena. Bitoriako apezpikutzan. Aztertua izandu dan ezkero nere aginduz [...]. In. Aran SIgn I.

LB: 62; ETC: 264

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: apezpikutza iz. (Erl.) obispado, episcopado [dignidad]; Adorez apezpikutza 1 (tiempo) episcopado. 2 (cargo) obispado, episcopado, pontificado; Labayru apezpikutza obispado; NolaErran: apezpikutza épiscopat.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

apiar
1 adj. Apiakoa, Apiari dagokiona.
2 iz. Apiako herritarra.

Aztergaia: apiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
apika
adb. Beharbada. Ik. agian. Orain apika gauzak urrutiagotik ikusten ditugulako. Neure burua goratzeagatik apika. Bekatu asko genituen apika, baina nork bereak. Erdaraz barregarri dena ez da apika hagitz goragarri izango euskaraz ere.

Aztergaia: apika

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau46
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08 1993-10-28 Lantaldeak besterik gabe onartua
apikal
adj./iz. hizkl. Kontsonanteez mintzatuz, mihiaren puntaz ahoskatzen dena.

Aztergaia: apikal

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:34 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) biologia-medikuntzaren eremukoak dira apikal 4 (I.A. Berriotxoa: "11-12 tentakulu dituzten 16 taldetan bananduriko tentakuluak. Gelatina apikala oso sendoa: Botrynema brucei"; eta Medikuntza/2 (UZEI) 3: "Eskuin-goiko gingilak hiru segmentu ditu: apikala edo puntakoa, bentrala edo aurrekoa eta dortsala edo atzekoa"; "Eta beheko gingilak bost: apikala, aurreko basala (edo aurreko oinaldekoa)..."; "segmentu apiko-dortsala, hau da, segmentu apikalaren eta dortsalaren baturaz osaturikoa"); eta apiko-dortsal 1 (cf. supra); b) Hizkl. dira ager. banako apikari (Txill in Jakin 1984: "Nola uler daiteke, bide beretik, Ondarroan "[zeu]" entzutea, bizkarkariaz, beraz; eta Markinan aldiz "[seu]", apikariaz?") eta apiko-albeolare (L.M. Mujika: "gure tz (afrikari bizkar-albeolare gorra), ts (afrikari apiko-albeolare gorra), x (frikari aurresabaikari gorra) eta z (aurrebizkarkaria)").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

apikal (Biol.): HiztEn; Euskalterm 2; apikari (Hizkl.): HiztEn; Euskalterm 2. Ez dugu aurkitu ohiko hiztegi-iturriotan: DFrec; AB38; AB50; LurE // 'apical' itzulitako beste bat: punta(ko) : Euskalterm 8 (7 Biol., 1 Med.).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: ElhHizt: apikal: (Biol.) apical; apikari: (Hizkl.) apical // HiruMila: apikal. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: EuskHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA; PMuj DVC.

Hiztegi berezituetako datuak

Ik. Hizkuntzalaritza/2 (UZEI): apikari (es apical fr apical en apical); apiko-albeolar(e) (es apico-alveolar fr apico-alvéolaire en apico-alveolar); apiko-aurresabaikari (es apico-prepalatal fr apico-prépalatal en apico-prepalatal); apiko-horzkari (es apico-dental fr apico-dental en apico-dental). // M.L. Oñederrak apikari darabil, Euskal fonologia... tesian.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

erdal apical-en ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: 1 (Ling.) apikari; 2 (Biol.) apikal; 3 erpineko, muturreko, gaineko // HiruMila: "1 (Leng.) apikal; 2 (Bot.) apikal, muturreko; las hojas apicales: muturreko orriak". // Ez dugu aurkitu hiztegiotan: Lur EG/CE eta EF/FE; Casve FE; HaizeG FB; T-L LFB; PMuj DCV.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (Le Petit Robert): apical, ale, aux: "1 Relatif à l'apex. Croissance apicale: croissance d'un organe à partir de cellules spécialisées, localisées dans l'apex; 2 Dont l'articulation est caractérisée par l'application de la pointe de la langue contre les dents, ou les alvéoles, ou la voûte du palais"; it (S. Carbonell): apicilare; ca (DCF/FC): prop/gram apical; en (Webster): 1 apical: "1 at or belonging to an apex, tip, or summit; 2 phonetics: of, relating to, or formed with the participation of the tip of the tongue"; 2 apical: an apical speech sound; de (Langenscheidts): Phon apikal.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Tekn.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E306]: "hizkuntzalaritzako adierarako, 'apikari' erabiltzen dute askoak oraindik ere (horrela dator Euskalterm-en eta Elhuyarren hiztegietan; 3000 Hiztegian, 'apikal'); erabat ados gaude 'apikari' hibridoa baztertu eta 'apikal' mailegua onartzearekin (beste hainbeste egin behar litzateke fonemak izendatzeko '-ari' atzizkidun hibrido batzuekin: 'afrikari' eta frikari', gutxienez; arazoa da 'afrikari' Euskal Hiztegian dagoela, eta 'frikari', Euskal Hiztegian eta Hiztegi Batuan); biologiako adiera dela eta, oso teknikoa dela uste dugu, eta litekeena da beharrezkoa ez izatea Hiztegi Batuan sartzea" (2002-09-02)

apio
iz. Ginbaildunen familiako baratze landarea, zurtoin urtsua eta hosto zatituak dituena, jateko ona (Apium graveolens).

Aztergaia: apio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: apio; perrexil heze: Apium graveolens; apio zuri: Apium graveolens var. Dulce; arbi-apio: Apium graveolens var. Rapaceum; mendi-apio: Levisticum officinale.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Apium graveolens.

apiriku
iz. Ipar. Ataria, bereziki arkupekoa. Ik. kalostrape. Jainkoak eragin zuen oraino bertze aldare bat apirikuan eta tabernakuluaren aitzinean. Han zuten orain Ama Birjina ederra, Senpereko apiriku azpian.

Aztergaia: apiriku

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ataria, bereziki arkupekoa.

apiril
1 iz. Urteko laugarren hila. Apirileko egun eguzkitsu batean jaio zen Nazario. Langabeziak hamarren bat behera egin du apirilean eurogunean.
2 iz. (Data adierazteko, -en atzizkia hartzen duela). Apirilaren 23an ezkondu zen. Apirilaren bata asteartea da aurten. Apirilaren seian etorriko da. Apirilaren batetik zortzira irekita egongo da. || (Aposizioan, -k atzizkia hartzen duela eta zenbakia artikulurik eta kasu markarik gabe). Gaur, apirilak 15, igandea. Datorren ostegunean, apirilak 20, izendatuko da epaimahaia.

Esaera zaharrak

Apirila euritsu, urte hura ogitsu. Apirila hotz, ez gari eta ez ahotz. Apirila, txerria urdandegian hila. Apirileko lorea, urrea baino hobea.

Aztergaia: apiril

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau46
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-07-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:HilIz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: apirileko arrain .

apiril arrain, apiril-arrain
iz. Ipar. Apirilaren lehenean egiten den txantxa. Apiril-arrain biribila.

Aztergaia: apiril arrain

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

EEgunk: "Apirileko Arraina, apirilak 1 (Iparraldean). Inuzente Eguna, abenduak 28 (Hegoaldean)".

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

apiril sarrerari dagokion azpisarrera.

Jakite-arloak

Ipar.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E116]: 'Baina hori onartzekotan 'Iparraldean, Hegoaldeko Inuzente Egunaren kidea' sartuko nuke nik azalpen gisa, bestela nekez ulertzen baita'.

 - Erabakia: Erabakia (2003-06): 'apiril [eta AS gisa] apiril arrain Zub 'apirilaren lehenean egiten den txantxa''.

apit
iz. g. er. Aldapa handia.

Aztergaia: apit

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

aldapa handia.

aplikaezin
adj. Ezin aplikatuzkoa. Konstituzioko 147. artikulua "aplikaezina" dela dio Gorenak, "berdintasunaren" aurka egiten duelako.

Aztergaia: aplikaezin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2002-09-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aplikaezin

aplikagarri
adj. Aplika daitekeena. Lege aplikagarriak erabat errespetatuz, bereziki datu pertsonalen babesari buruzkoak.

Aztergaia: aplikagarri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:18 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

aplikagarritasun
iz. Aplikagarria denaren nolakotasuna. Zenbait eskualderi laguntzak emateko xedapenen aplikagarritasunari buruz auzitegi horrek ezarritako jurisprudentziaren arabera. Eredu hauek aplikagarritasun mugatua dute.

Aztergaia: aplikagarritasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:36 1997-09-10 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh64 2022-11-15 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LB: 64; ETC: 42

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: aplikagarritasun iz. aplicabilidad / Adorez: aplikagarritasun: iz. aplicabilidad / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

behar al da? Lantaldeak ezetz uste du.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa. Hiztegi orokorretan ere ageri da.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: 'Lantaldearekin bat eginez, ez du ematen halako zerrenda batean hitz hori beharrezkoa denik, aplikagarri izenondoa jasota dagoen heinean'.

 - [E116]: 'bat nator'.

 - Erabakia: Erabakia (2003-06): 'OK'.

aplikarazi, aplikaraz, aplikarazten
du ad. Aplikatzera behartu. Angeluko Herriko Etxeko buruzagiek ere ez dute aski kemen agertu erabaki horiek aplikarazteko.

Aztergaia: aplikarazi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

aplikarazi, aplikaraz, aplikarazten. dio ad.

aplikatu, aplika, aplikatzen
1 du ad. Zerbaiti edo norbaiti zerbait (zerga bat, neurri bat, erradiazio bat...) ezarri. % 50eko beherapena aplikatuko zaie. Ezintasun maila kontuan hartuta, honako kenkaria aplikatuko da: (...). Komisiorik ez aplikatzea. Eta aske utzita ere, neurri berezi batzuk aplikatu nahi dizkiete orain. Esterilizatzeko eta iraupena luzatzeko aplikatzen zaizkie prestaturiko elikagaiei erradiazio ionizatzaileak. Doktrina hori aplikatuta, zigorra 2017. urtera arte luzatu zion.
2 du ad. Zerbait kasu berezi bati egokitu. Pertsonaren kategoriak izadiari aplikatzea ez da zilegi.
3 du ad. Zerbait (metodo bat, tratamendu bat...) praktikan erabili. Teoria bat aplikatu. Garai horretan aplikatu zen teknologiak estereofoniaren garapena ekarri zuen. Onena kasu horietan tratamendu konbinatua aplikatzea da. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Tresna horiek ez dira nahitaez ikasketa praktikoen eta aplikatuen emaitza. Hizkuntzalaritza aplikatua.

Aztergaia: aplikatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau46
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:03 1993-10-28 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

aplikatu, aplika, aplikatzen. du ad.

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aplikatu, aplika, aplikatzen

aplikazio
1 iz. Aplikatzea. Legeen aplikazioa. Hitzarmen horren aplikazio eremua sektore publiko zein pribatura zabalduko da.
2 iz. inform. Erabilera jakin baterako sortutako programa. Gaur egun sekulako aukerak daude aplikazio informatikoetan.

Aztergaia: aplikazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau46
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06 1993-10-28 Lantaldeak besterik gabe onartua
apnea
1 iz. med. Une batez arnasketa etetea. Zurrunga, batez ere, etenez josia bada, apnearen sintoma nabarmena izan daiteke, kontuan hartu beharrekoa.
2 iz. kirol. Arnasarik hartu gabe ur azpian luzaro irautean, bide luzea egitean edo sakonera handietaraino jaistean datzan kirola. Orain dela egun gutxi, azaroaren 21ean, Eibarren, Euskadiko Apnea Txapelketa egin zuten.

Aztergaia: apnea

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: EOh
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-06-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): apnea 90: Elhuyar 21 (“Kontzentrazioa eta lasaitasuna ezinbestekoak dira apnea kirola egiteko; kontrola ere bai”), Consumer 39 (adib.: “Aipatzen ari garen gaixotasuna Loaren Apnea da, loaldian zehar era intermitentean eta behin eta berriz goiko arnasbideak ixtea eragiten duen sindromea”), Berria 3 (adib.: “Loaren apnea atzeman dieten euskal herritarren kopurua”), EiTB 15 (adib.: “Loaren apneaz arituko dira Andoni Bueno medikuarekin”), Argia 8 (adib.: “Sarritan loditasunarekin lotzen da apnea, baina ikerlariok adierazi dutenez gaitz hori dutenen %60 ez dira lodiak”), DiarioVasco 4 (adib.: “Mara Varelak ez zuen huts egin eta landutako bi urrezko domina irabazi zituen, 50 apnea eta 100 eskafandrako probetan”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: apnea 5: Berria 3 (adib.: “Apneak arnas hartze behartu bati jarraikion arnasketaren etenaldi iragankorra dituztenek ezin dute lo sakon egin.”), Alberto Barandiaran 2 (adib.: “Eta hortxe, bere arnasa gero eta lasaiagoarekin naretuta, apneaz gogoratu da aita”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es apnea / fr apnée: Elhuyar: apnea (Med.) / Nolaerran: apnean izan, apnean murgildu, apnean pulunpatu / Zehazki: apnea (Med.). / Labayru: - / Adorez5000: apnea (Med.).

Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: 'Hitz hori nazioartekoa denez gero, zerrendan sartzea komenigarri izan daiteke (frantsesez, apnée, suspension de la respiration, asphyxie; ingelesez, apnœa; alemanez, apnöe, atemstillstand)'.

apo belar, apo-belar
iz. Belar landare zurtoin-zuta, sendagintzan erabiltzen dena, buruxketan biltzen diren lore horiak ematen dituena (Verbascum thapsus).
apo bisaia
interj. Haserrea edo harridura adierazteko erabiltzen den esapidea. Ik. deabruen bisaia. Zurzuri horrek errorik egin badu, apo bisaia!, erro horiek ere erreak izango ditu.

Aztergaia: apo bisaia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-07-13 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

APO BISAIA (det.) (Interj. empleada como maldición). * Xakhur handi eta ttipi demonio horiek eihararaziko dixie, ez bada yadanik idortua; bai eta errorik egin badu, apho bisaia!; erro hek erreak izanen ditutxu. Elsb Fram 143.

LB: 0; EPG: 0; ETC: 0

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0

Bestelakoak

bisaia 2 iz. (Harridura edo haserrea adierazteko esapideetan). Deabruen bisaia! Apo bisaia!

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapidea da eta azpisarrera gisa jasotzekoa, Interj. markarekin. Ezabatu bisaia 2 adiera.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bisaia eta apo sarreretan.

Mailak

Interj.

apo hontz, apo-hontz
iz. Lumadi arre gorrizta eta orban beltzak dituen hontz mota, 19-21 cm luze dena eta, batez ere, intsektuz eta ornodun txikiz elikatzen dena (Otus scops). Aurten 329 animalia artatu dituzte Ilundainen; zikoinak, belatzak eta apo-hontzak jaso dituzte batez ere.
apo ilar, apo-ilar
iz. Lekadunen familiako landarea, lore hori-moreak ematen dituena (Vicia lutea).
apo-apoan
adb. bizk. Nekez, ozta-ozta. Apo-apoan bizi. Apo-apoan salbatu zuen.

Aztergaia: apo-apoan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

nekez, ozta-ozta.

apo1
iz. Ipar. eta naf. Zapoa, ornodun urlehortarra. Apoz, sugez, igelez eta likiskeriaz betea. Hori irents dezakeenak apoak eta suge biziak ere irentsiko lituzke.
apo2
iz. Zenbait ugaztun handiren oina osatzen duen adarkizko azal lodia. Ik. apatx1. Zaldien apoez zanpa-zanpa egindako zelaiak.
apoarmatu
iz. Ibai, erreka edo aintziretako dortoka (Emys orbicularis). Estoldan atzeman zuen apoarmatu bat gaitza.

Aztergaia: apoarmatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:HBB 1992-12-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan apoarmatu sarrera (dortoka sarreran ez da testurik aipatzen); hor jasotako lekukotasunak dira: apoarmatu Gy 2, apoharmatu Gy, apoharmatu Ox 2, apho-harmatu Barb 2, apho harmatu Herr, apo harmatu MEIG (metahizk.). Corpuseko informazioa: a) 'ORD. TESTUDINATA + CHELONIA': apoarmatu IE 11 (Gy 7; Ox 4: -oha-); b) adiera erabakigaitzeko apho-harmatu IE 3 (Barb Leg); c) apo-harmatu metahizkuntzazko erabileran (MEIG: "Egunoro aipatzen ez diren gauzak (...) erdal hitzez izendatzen dira [Galesen]: morgi (marraxua), macrell (berdela), crwban (apo-harmatua)").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

guztiak adiera erabakigaitzekoak dira, eta ager. banakoak: apo harmatu begi IE (Zerb in Gure Herria 1971); apo-armatu IE (Gexan Lantziri); apoarmatu EB (A. Martinez Lizarduikoa); apoharmatu EB (Txillardegi).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

apoarmatu 'ur gezatako dortoka': HiztEn; 'dortoka': LurE; 'Fam. Emydidae': Euskalterm 3; 'Ord. Testudinata + Chelonia': Euskalterm 1; apoharmatu 'dortoka': AB38 10; adiera erabakigaitzekoa: DFrec 1.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia eta horko lekukotasunak: dortoka (orokorki); apoarmatu (bereziki ur gezatakoak): Testudinata (ord.) + Chelonia; apoarmatu; ur gezatako dortoka: Emydidae; apoarmatu diamantedun: Malaclemys terrapin; apoarmatu istilzale: Emys orbicularis; apoarmatu korrontezale: Mauremys caspica; dortoka berde: Chelonia mydas; dortoka erraldoi: Testudo sp.; dortoka ertz-zabal: Testudo marginata; dortoka greziar: Testudo graeca; dortoka pinto: Pseudemys scripta; Carolinako kaxa-dortoka: Terrapene carolina carolina; Galapagoetako dortoka erraldoi: Testudo elephantopus; Hermann dortoka: Testudo hermanni; itsas dortoka: Cheloniidae + dermochelydae (fam.); kaxa-dortoka: Terrapene sp.; Kemp dortoka: Lepidochelys Kempii; larruzko dortoka: Dermochelys coriacea; lehorreko dortoka: Testudinidae; Seychelletako dortoka erraldoi: Testudo gigantea. Ik. Izendegiaren hustuketako lekukotasunak: A) ORD. TESTUDINATA + CHELONIA: apo armatu : PMuj DCV; appo armatu (Pouvreauren Hiztegia); apo-harmatu 4 (S. Garmendia, Izadiaren gauza harrigarriak; J. Apalategi, Animalien bizitza izkutua; S. Garmendia, Lurraren kondaira; Azkue DVEF); apoharmatu 9 (Natur Zientziak 6; Eguneroko gauzak; Saioka 1. Projektuak eta gaiak; Saioka II; Saioka 5; X. Kintana, Hiztegia 80; Larresoro, Matematika. Bigarren maila); lehorreko apoharmatu (Saioka 6); uretako apoharmatu (Saioka 6); dordoka (Izarraizpe, Buruketak. 2. maila; Irakur 5; Matematika 3. O.H.O.); dortoka 13 (J. F. Setien, Esperientziak 3; Matematika 2. O.H.O.; SEIE, Euskara mailaka. Ariketak; P. Alkain, B.B.B. 1erako Natur Zientziak. Apunteak; Kosmos 3'gna; Saioka 6. Sozial Arloa; SEIE, Euskara Mailaka 4. Metodologia; X. Kintana, Hiztegia 80; LMuj DGT; PMuj DCV); carey dortoka (P. Iztueta, Aquarium-eko eskuliburua), dortoka berde (Aramendi, Animali mundua); dortoka erraldoi (Aramendi, Animali mundua); dortoka gaitz (M. Ariztia, Abereen mundua); dortoka handi (Irakur 5); dortoka legortar (Mendiak I); dortoka tzar (Aramendi, Animali mundua); Grezia'tar dortoka (M. Ariztia, Abereen mundua); itsas dortoka (M. Ariztia, Abereen mundua;P. Iztueta, Aquarium-eko eskuliburua; X. Kintana, Hiztegia 80); itsas-dortoka (Aramendi, Animali mundua; Kosmos 3'gna); itsasoko dortoka (J.L. Zendoia - J. Sakana, Animali Mundua; Aramendi, Animali mundua); itxas-dortoka (M. Ariztia, Abereen mundua); karei dortoka (Aramendi, Animali mundua); laud dortoka (Aramendi, Animali mundua); lehorreko dortoka (Aramendi, Animali mundua); lur-dortoka (M. Ariztia, Abereen mundua); kare (Euzko-Gogoa); karei (M. Ariztia, Abereen mundua); bero-maskorti (Euzko-Gogoa); its-maskorti (Euzko-Gogoa); talo-maskorti (Nortasunaren psikologiaz, UEU); tortoka (Aise 1. Irakaslearen Gida liburua); tortu (Euzko-Gogoa); bero-tortu (Euzko-Gogoa); its-tortu (Euzko-Gogoa); itsas-tortu (Euzko-Gogoa); lur-tortu (Euzko-Gogoa); turtu (Azkue DVEF; PMuj DCV); turtube (Azkue DVEF), txabarama (Kosmos 3'gna.), xaberama (Kosmos 3'gna.). B) FAM. EMYDIDAE: ibai-maskorti (Euzko-Gogoa); ibai-tortu (Euzko-Gogoa); itsasapo (LMuj DGT; PMuj DCV); izapo (PMuj DCV); turtu (PMuj DCV); txaberama (PMuj DCV); ur gezatako terrapenak (J.L. Zendoia - J. Sakana, Animali Mundua); xaberama (PMuj DCV).

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

apoarmatu 'dortoka'

Lantaldearen irizpideak
Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E410T]: "Erabiliak erabili eta eginak egin, hitz honek ba al du inolako etorkizunik beste "dortoka" zabal eta unibertsalagoaren ondoan?" (Xanti Iruretagoiena, 1994-05-25)

 - [K204]: apoarmatu eta dordoka, zoin hobesten da?" (1995-01-13)

 - [E306]: "hizkera arruntean 'apoarmatu' eta 'dortoka' sinonimoak dira, baina alor teknikoan proposatu eta aski finkatu den espezializazio bat kontuan hartzekoa dela dugu: UZEIren Izendegia egin zenean, 'apoarmatu' ur gezatako dortoka adierazteko erabili zen (Ik. Euskalterm)" (2002-09-02)

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: 'Horren zientzia-izena gaineratu beharko litzateke: emys orbicularis'.

 - [E116]: 'azken ohar egile batek (E306) hau dio: "hizkera arruntean 'apoarmatu' eta 'dortoka' sinonimoak dira, baina alor teknikoan proposatu eta aski finkatu den espezializazio bat kontuan hartzekoa dela dugu: UZEIren Izendegia egin zenean, 'apoarmatu' ur gezatako dortoka adierazteko erabili zen (Ik. Euskalterm)" (2002-09-02). Nik ez dakit hain garbi ikusten dudan bigarren kontu hau, ezin ditugulako hiztegiak bakarrik erabili holako kontuetan Erabakiak hartzeko. Baina, egia esan, berdin zait. Sarrera honek badu bere txostena, baina ez du gauza berririk esaten'.

 - Erabakia: Erabakia (2003-06): 'apoarmatu 'dortoka' Emys orbicularis'.

apobelatz
iz. Ipar. Zapelatza.

Aztergaia: apobelatz

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan ager. banako apobelatz (Dass-Eliss GH 1923; 'cernícalo, milano; alcaraván') eta apalatz (JE Ber; 'ave de rapiña, cernícalo, gavilán, etc.').

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Gure corpusean ez ditugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

apobelatz : HiztEn ("ik. belatz 1"), LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegiko miru (Milvus sp., es milano, fr milan) fitxako hustuketa: PMuj DCV: ollo-jale , apo-belats , ulantxa , gabilare , apalatz , ulain , ilantxa , usoborreo ;Azkue DVEF: apobelats , aphobelatz , oilojale .Eta forma bakarra eman dutenak: miru : Eiza-iztia, Euzko Gogoa 1956-IX-X, Ker Biblia, Azkue DVEF, Arzdi Aves, PMuj DCV, X. Kintana Hizt80, LMuj DGT, Gordailu IkastHiztegia, ilain : Euzko Gogoa 1956-IX-X, PMuj DCV.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Bestetan apobelatz : EuskHizt; ElhHizt ("Zool. Halcón. Ik. 1 belatz"); EskolaHE; Casve EF; HaizeG BF (apobelatx); Lh DBF (aphobelatz); apalatz : ElhHizt ("Zool. Ratonero. Ik. zapelatz"); HiruMila ("ik. zapalaitz"); Lh DBF (aphalatz v. aphobelatz) // DRA: apalatz, aphobelatz, apobelats // PMuj DVC: apalatz, apalats, apo-belatz. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: Ik. belatz / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

zapelatza.

apobikoitz
adj. Ugaztunez mintzatuz, apoa bitan banaturik duena.

Aztergaia: apobikoitz

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:30 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

apobikoitz 5 jaso dira (Ol Lb 11,3-7: "lauroñekoetatik, ausnartzalle apobikoitz guziak yan ditzakezute. Baña, ausnartzalle naiz apobikoitz dirala ere, ez yan urrenok: kamelua, ausnartzalle izan arren, apobikoitz ez dalako; satsu bego zuentzat; usintxa, ausnartzalle izan arren, apobikoitz ez dalako; satsu bego zuentzat; erbia, ausnartzalle izan arren, apobikoitz ez dalako; satsu bego zuentzat").

Sektore jakin bateko informazioa

Pasarte horren (Lb 11,3-7) beste itzulpenetan jasoak: Dv: behatza urratua dutenak; Ur (BOEg 236): beatzala arrakaturik duen guztia [oh. "Bonapartek: "azkazala partiturik""]; Ker: apatx-bikoitz 3, apatx-ausi 1; Bibl-2: hatza bi behatz dutenak; BiblE: bitan banaturiko apatxak dituztenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu: DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Bestetakoak: DRA: apo bikoitz ; PMuj DVC: apo-bikoitz . Hiztegiotan ez dugu aurkitu: EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal bisulco / fissipède formen ordainak: PMuj DCV:zango-sarde, azkazal-bikoitz, azkazal-autsi, apatx-ausi, apo-artesi. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

Erdaretakoak: fr (Amador): bisulce ou bisulque, fissipède, qui a le pied fourchu; it (S. Carbonell): bisulco, a (che ha le unghie fesse, divise in due come i ruminanti), fissipede; en (Amador): bisulcous, bisulcate, clovenhoffed; de (Langenscheidts): Zweihufer, Paarhufer.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-bikoitz.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

apoa bitan banaturik duena.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E306]: "OEHn ez dago; XX. mendeko corpusean, bi agerraldi ditu, Erraimun Olabideren 'Itun zar eta Berria' liburukoak biak ere; ez dugu ezer 'apobikoitz' hitzaren kontra, baina, testuinguruek eta erabiltze-eremuek zerikusirik ez badute ere, kontuan izan zoologian 'artiodaktilo' erabiltzen dela" (2002-09-02)

apodosi
iz. hizkl. Baldintza-perpausetan, ondorioa adierazten den zatia. Lehenbiziko zatiari, baldintza jartzen duenari alegia, protasia deitzen zaio, eta baldintzaren ondorioari apodosia; protasiak eta apodosiak bestelako hurrenkera ere izan dezakete.

Aztergaia: apodosi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:003 2002-09-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

apodosi 3: EGLU II ("Ohart gaitezen, bidenabar, apodosian ekialdeko gaurko euskaldunek poztuko ginateke bezalako formak *edin / ezan erroko formez ordezkatzen dituztela"), EGLab 2 ("Lehenbiziko zatiari, baldintza jartzen duenari alegia, protasia deitzen zaio, eta baldintzaren ondorioari apodosia", "Protasiak eta apodosiak bestelako hurrenkera ere erakuts dezakete").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

apodosi : HiztEn (Hizkl. baldintzazko perpausean, menpeko proposizio baten ondoren dagoen proposizio nagusia), LurE (Hizkl. balditzazko mendeko perpausari [protasi] dagokion perpaus nagusia), Euskalterm 1 ('apódosis') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

apodosi : ElhHizt (Hizkl. apódosis), EskolaHE (Hizkl. Baldintzako perpausetan, mendekoari [protasi] dagokion perpaus nagusia) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Hizkl.

Kategoria

iz.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): apodosi iz. Hizkl.

apodun
adj./iz. Ugaztunez mintzatuz, apoa duena. Hausnartzaile ez diren apodunak, apoa erdibitua ez badute (...).

Aztergaia: apodun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

apogeo
iz. astron. Ilargiaren orbitan edo Lurraren inguruan biraka dabilen satelite artifizial baten orbitan, Lurretik urrutien dagoen puntua. Ik. perigeo.

Aztergaia: apogeo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

apogeo bakarra aurkitu dugu corpusean, metahizkuntza edo arroztasuna markatuz erabilia (MEIG: "Zer arraiotarako behar du euskaldun berriak jakin nola esaten diren "apogeo" eta "perigeo"?").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

apogeo : HiztEn-LurE, Euskalterm 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

apogeo eman dutenak: ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Harluxet. // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko apogeo/apogée formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: "1. (Astron.) apogeo; 2. goren une/aldi/maila...; goieneko une/aldi/maila...; tener su máximo apogeo: goiena jo, goren aldia/unea izan, goren mailara heldu" // HiruMila: "apogeo, gune goren; está en el apogeo: goren-gorenean dago" // Casve FE: gorapen, goren, goihen // HaizeG FB: goren-gorenean // PMuj DCV: "1. (Astr.) andikalde; 2. grado sumo: goi-mail, goren, goien-aldi" // Azkue Aurkibidea: andikaldi, andikoaldi; goren (c). // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, T-L LFB.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (DLLF): "Astr. apogée; Fig. apogée" / it (S. Carbonell): "Astr.apogeo; Fig. apice, colmo, sommità; estar en el - de la gloria: essere all'apice, al colmo della gloria" / ca (DCC): apogeu / en (Collins): "(Astron) apogee; (fig.) peak, summit, top" / de (Langenscheidts): "Astr. Erdferne f, Apogäum n; fig. Höhepunkt m; fig. estar en su -: den Gipfel erreicht haben".

Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da

Nart.

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Tekn. (Astron.)

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)

apoita
iz. g. er. Behartasun larria.

Aztergaia: apoita

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

behartasun larria.

apokalipsi
1 iz. Itun Berriko azken liburua, San Joan ebanjelariak idatzia eta munduaren amaierako gertaerei buruzko errebelazioak azaltzen dituena. (A larriz). Lau ziren, Apokalipsiko zaldunen antzera.
2 iz. Munduaren amaiera; gertaera edo ezbehar guztiz ikaragarria. Apokalipsia hurbil sumatzen zuten.

Aztergaia: apokalipsi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:26 1997-09-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

Katal: "Apokalipsia: Apocalipsis".

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Orrialde guztiak:
 

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper