OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

inauteria.

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

ik. oharra, s.u. aretze, -txe

Euskaltzaindiaren Arauak

aratxeburu 'zapaburua'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

aratxe 32 aldiz jaso da (horietan aratxe hexur 1, aratxe zango 4, aratxe-buru 3): Gy 2, Dv Lab 5, ECocin 10, Elsb Fram 3, HU Aurp, Zerb IxtS 6, Barb Sup 3, StPierre; eta Or Poem; aratze behin (Harb); aretxe bitan (Lg, eta Izt C); aretze 7 aldiz (Lç); aratxeki 10 aldiz (ECocin).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aratxe 2 aldiz jaso da, IE (Gure Herria 1933, P. Saragüeta); ez dugu aratxeki forma aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aratxe : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; aratxeki : HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aratxe eman dutenak: EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC; aratxeki : EuskHizt, ElhHizt, HaizeG BF, DRA, PMuj DVC. // Ik. bestelakoak: EskolaHE: aratze, aratzeki // Lh DBF: aratxeburu, aratxelarru, aretxe, aretxeburu, aretxeki, arexki // DRA: aratxe-buru, aratxedun, aratxe-irris, aratxelarru, aratxe urrux, aratzeki, aretxe, aretxeki, aretze, arez // PMuj DVC: aratxe-azpi, aratxe-buru, aratxe-egite, aratxe-irris, aratxe-urrux, aratze, aratzeki, aretxe, aretze, aretzia. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: aratzeki

Atzizkien araberako erabakiak

-ki 'okela'.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aratxe-okela.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu arau(-)hausle formarik.

arau(-)hausle 343: Argia 2, Berria 20, Deustuko Unibertsitatea 9, Euskal Herriko Agintaritza 98, EiTB 4, Elhuyar, Elkar, Consumer 6, Espainiako Gobernua 174, Gomylex, Jakin, Laneki 11, Nafarroako Gobernua 14, UEU.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arau(-)hausle 8: Berria, Iñaki Mendiguren, Bego Montorio, Luis Elberdin, Aingeru Epaltza, Markos Zapiain, Koro Navarro, Bernardo Atxaga.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arau sarreran.

Lexia konplexua (erabileremu mugatukoa)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arau eta bete sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arau 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

arabera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan araubide 4 (Zink Crit, Ldi IL, Ol, Ker); arau-bide 1 (Or); araupide 1 (EEs 1911).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arau bide EB 1 (Arauzko erabakiak II); araubide 20: B 3 (Itunben ekonomikoaren legea, Zer); G 1 (A. Urrestarazu); EB 16 (B. Muxika, J. Azurmendi, F. Mendizabal, Euskal Autonomi Elkarteko Administrazio-Zerbitzua, UZEI, Txill, R. Arrue, BEO, EHAA, Goiz-Argi 1983, A. Celaya); araupide 26 eta araupidetza 23 (cf. horietan "lege-araupide" 1, "udal-araupide" 1; "ekonomia-araupidetza" 1, "kirol-araupidetza" 2, "lege-araupidetza" 1, "udal-araupidetza" 5) administrazioko testuetakoak dira (EHAA 34, Etxegintzagatikako oztopoak kentzeko araupidea 13, E.J. Lehendakaritza, Adminisrazio-zerbitzuen gida).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

araubide ">DFrec 1, AB50 6, Euskalterm 6 ("araubide[zko]" 1; erabileremua: erlijioa); araupide : AB50 52 (erabileremua: admnistrazioa eta zuzenbidea), Euskalterm 3; araupidetza : AB50 27 (erabileremua: admnistrazioa eta zuzenbidea). Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn-LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

araubide : HezkAdmin (eta "araubide orokor[reko irakaskuntza]"); EurItune (cf. 41: eu herri-langileen araubidea; es el Estatuto de los funcionarios; it lo statuto dei funzionari; fr le statut des fonctionnaires; en the Staff Regulations of officials; de das Statut der Beamten sowie); araupide : LurraldeAntol (eta araupidetza).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Bestetakoak: araubide : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, DRA, PMuj DVC; araubidez(ko) : HiruMila, PMuj DVC. // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun (vs. -gabe).

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

arau baten araberakoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-emaile.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe (vs. -dun).

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma baten adiera(k)

1 arabera. 2 proportzioz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Araucaria (Fam., Gen.)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu corpusean eta OEH argitaratuan arau(pe)keta, araugintza, arauzkotu formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arauketa 19: B 1 (B. de Arrizabalaga: "foru arauketa"); G 2 (J. de Iruretagoyena); EB 16 (J. Azurmendi, S. Garmendia, J. Gonzalez, P. Saez, E.J. Kontsumitzailearen heziketa eskolan; eta Argia 1983: "lege-arauketa"); araupeketa EB 8 (E.J. Lehendakaritza, Arauzko erabakiak II, EHAA 1984 eta 1985, BEO 1990; EHAA: "luzapen-araupeketa"); arauzkotu EB 4 (N. Mujika, E.J. Etxegintzarako..., Arauzko erabakiak II, Euskal kulturaren urtekaria 1988); arauzkotze EB 1 (N. Mujika).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

arauzkotu : Euskalterm 3; arauketa : AB50 2 ("arauketa orokor"), Euskalterm 16 ("trafiko-arauketa" 1, "arauketa-fondo" 1, "prezio-arauketa" 2, "lan-arauketa" 1); araupeketa : AB50 6 ("araupeketa-bide" 1); araugintza : AB50 3 ("araugintza-ahalmen" 1). Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn-LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

AgAld hitz-bilduma: araugintza-eremu ("ámbito normativo"), araugintzazko idazki ("texto normativo") / AdminEL: araugintza ("normativo/reglamentación") / HezkAdmin: arauketa ("reglamentación") / LurraldeAntol: araupeketa ("regulación"), araupeketa egin ("regular"), araupeketaren menpe jarri ("someter a una regulación"), arauzkotu ("normalizar, regularizar"), arauzkotze-egitasmo , arauzkotzea .

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: arauketa : Casve EF, DRA, PMuj DVC // araugintza, arau(pe)keta, arauzkotu formarik ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FB, EskolaHE, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

dirudienez, arauketa (edo/eta arautze) nagusitzen ari dira gaurko erabileran, araupeketa (eta araugintza) formen kaltetan; nolanahi ere, sektorekoek argitzekoa da.

Lexemen erregulartasuna

-au amaituen deklinabidea (ik. EArau 29).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arau 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

araberakoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

araupetu, araupe, araupetzen. du ad.

Lexema baztertuaren ordaina

ik. oharra, s.u. araberatu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

araupetu, araupe, araupetzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Gip.

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

azken muga.

Euskaltzaindiaren Arauak

arautu, arau(tu), arautzen. du ad.

Lexema baztertuaren ordaina

ik. oharra, s.u. araberatu

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

arautu, arau(tu), arautzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARAUZ (AN, Sal, R ap. A; Lar). (Precedido de gen.). Según, conforme (a). "Según Dios, Jainkoaren arauz"; "según eso, [...] orren arauz" Lar. "Según" A. Cf. arauz. v. supra ARAUAZ, arabera. Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos del s. XX. Ona emen Jaunaren mirabea. Zure itzen arauz egin bekit. KIkV 113 (KIkG 83 zuk diozun bezela). Injiñeruak emon eutsen marrezki edo diseño bat, eta onen arauz argiñak arriya lantzen asi ziran. Kk Ab II 174. Ertiera orren arauz sortutako erti-lanak: orra, erri-ertia zer. Ldi IL 126. Orrela, "gizona berritzen da Iainkoaren ezaguerara, bera egin zuanaren irudiaren arauz" (Col 3, 10). Or Aitork 404 (Lç imajinaren araura). Irabazien banatzea bakotxak egindako lanaren eta bakotxaren bidezko bearrizanen arauz egingo da. Eguzk GizAuz 118. Errenta gora-berak, ondoren ezartzera goazenaren arauz tajutuko dira. EAEg 1-11-1936, 190. Neronen arauz, beste / iñorenik gabe / emen bizi naiz eta / emen ilko ere. EA OlBe 52. Piziko yainkoaren esanak arestixean azaldu didanaren arauz. Zait Sof 63. Ta orain eredu orien arauz, Oidipuren semekiko agindua erri danari aldarrikatu diot. Ib. 166. Egungo nere baloreak ez ditut askotan egiaren arauz nik aukeratu, lengoan izkiribatzen nuen bezela, neure joerak eta azikuntzaren arauz baizik. Txill Let 137. Bide ontara, nork bere asmoen arauz ebatzi lezake giza-gogoaren ekarria. Zait Plat 27. Evoluzioa ezta besterik auxe baiño: joanaldi bat zuzenbide baten arauz. Vill Jaink 53. (Precedido de frase relativa). Kontubak aurkeztuko dira osoro Batzorde onek bein baño geiagotan agindu daun arauz. (1917). ForuAB 71. (Precedido de part.). Antxe aitzindari bat eta zalpurdi batean zioan gizon bat upatu nitun, zuk esan arauz. Zait Sof 79. Bitartean, gu, agindu arauz, [...] ona berriz itzuliko gera. Ib. 14. (Precedido de tema nominal nudo). Urko laguna egiz maitatzen / Euki daigun arduria, / Goi-arauz bardin erabillirik / "Zeuria" eta "neuria". Enb 174. Poesi iatorra, [...] naiz kristau-arauz, naiz antze-arauz. Or BM 24. Irabaziak be ondasun-ekarle bioen artean zuzen-arauz ainbanatu bediz. Eguzk GizAuz 171. Abelgorriak sendakintza arauz aztertzea. "Exploración clínica". EAEg 28-12-1936, 667. Iratxoketek mediumik ez dute eskatzen, egia, baina ezin ditezke, jakintza arauz, erraz estudia. Mde Pr 339. Eskualde arauz sailkatu ditut. Ib. 244. Anburusi bera, mundu-arauz gizon doatsu nedukan. "Secundum saeculum". Or Aitork 128. Aunitzetan laiño, bai, ta ikaste-arauz ezbaiean [siñestea]. Ib. 160s. Ele-jakitun arauz ez-baña gizabete arauz alboratzen da Bibliara. Gazt MusIx 62. Orrexegatik ikasi zuten lau-aridun ereskiña, eta tartekidea zenbakizti arauz eratu ere. Ib. 70

arauz 112 (gehienak arauz besteko, arauz kanpoko formak) Ez dugu aurkitu –en arauz formarik: Bizkaiko batzar nagusiak 20, Consumer 42, Berria 24, EiTB 13, Euskaltzaindia, Gipuzkoako batzar nagusiak 2, Jakin 2, Argia 2, Laneki 5, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

-en arauz 3: Berria (“Askatasunaren eta justiziaren arauz egiten bada, galde hori dago gatazka ororen konponketaren oinarrian»”), Juan Garzia (“hots, aipaturiko itunaren arauz, norvegiarrarena gure Hamleti egokitu zitzaion bezala”), Patxi Ezkiaga (“Begira Santxo - esan zuen Sansonek - ohikeriak eraldatu ohi dira gero, bizibidearen arauz”); bestelakoak 80.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa arauz kanpoko formarekin batera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa arauz sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARAUZ (AN, Sal, R ap. A; Lar). (Precedido de gen.). Según, conforme (a). "Según Dios, Jainkoaren arauz"; "según eso, [...] orren arauz" Lar. "Según" A. Cf. arauz. v. supra ARAUAZ, arabera. Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos del s. XX. Ona emen Jaunaren mirabea. Zure itzen arauz egin bekit. KIkV 113 (KIkG 83 zuk diozun bezela). Injiñeruak emon eutsen marrezki edo diseño bat, eta onen arauz argiñak arriya lantzen asi ziran. Kk Ab II 174. Ertiera orren arauz sortutako erti-lanak: orra, erri-ertia zer. Ldi IL 126. Orrela, "gizona berritzen da Iainkoaren ezaguerara, bera egin zuanaren irudiaren arauz" (Col 3, 10). Or Aitork 404 (Lç imajinaren araura). Irabazien banatzea bakotxak egindako lanaren eta bakotxaren bidezko bearrizanen arauz egingo da. Eguzk GizAuz 118. Errenta gora-berak, ondoren ezartzera goazenaren arauz tajutuko dira. EAEg 1-11-1936, 190. Neronen arauz, beste / iñorenik gabe / emen bizi naiz eta / emen ilko ere. EA OlBe 52. Piziko yainkoaren esanak arestixean azaldu didanaren arauz. Zait Sof 63. Ta orain eredu orien arauz, Oidipuren semekiko agindua erri danari aldarrikatu diot. Ib. 166. Egungo nere baloreak ez ditut askotan egiaren arauz nik aukeratu, lengoan izkiribatzen nuen bezela, neure joerak eta azikuntzaren arauz baizik. Txill Let 137. Bide ontara, nork bere asmoen arauz ebatzi lezake giza-gogoaren ekarria. Zait Plat 27. Evoluzioa ezta besterik auxe baiño: joanaldi bat zuzenbide baten arauz. Vill Jaink 53. (Precedido de frase relativa). Kontubak aurkeztuko dira osoro Batzorde onek bein baño geiagotan agindu daun arauz. (1917). ForuAB 71. (Precedido de part.). Antxe aitzindari bat eta zalpurdi batean zioan gizon bat upatu nitun, zuk esan arauz. Zait Sof 79. Bitartean, gu, agindu arauz, [...] ona berriz itzuliko gera. Ib. 14. (Precedido de tema nominal nudo). Urko laguna egiz maitatzen / Euki daigun arduria, / Goi-arauz bardin erabillirik / "Zeuria" eta "neuria". Enb 174. Poesi iatorra, [...] naiz kristau-arauz, naiz antze-arauz. Or BM 24. Irabaziak be ondasun-ekarle bioen artean zuzen-arauz ainbanatu bediz. Eguzk GizAuz 171. Abelgorriak sendakintza arauz aztertzea. "Exploración clínica". EAEg 28-12-1936, 667. Iratxoketek mediumik ez dute eskatzen, egia, baina ezin ditezke, jakintza arauz, erraz estudia. Mde Pr 339. Eskualde arauz sailkatu ditut. Ib. 244. Anburusi bera, mundu-arauz gizon doatsu nedukan. "Secundum saeculum". Or Aitork 128. Aunitzetan laiño, bai, ta ikaste-arauz ezbaiean [siñestea]. Ib. 160s. Ele-jakitun arauz ez-baña gizabete arauz alboratzen da Bibliara. Gazt MusIx 62. Orrexegatik ikasi zuten lau-aridun ereskiña, eta tartekidea zenbakizti arauz eratu ere. Ib. 70

arauz 112 (gehienak arauz besteko, arauz kanpoko formak) Ez dugu aurkitu –en arauz formarik: Bizkaiko batzar nagusiak 20, Consumer 42, Berria 24, EiTB 13, Euskaltzaindia, Gipuzkoako batzar nagusiak 2, Jakin 2, Argia 2, Laneki 5, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

-en arauz 3: Berria (“Askatasunaren eta justiziaren arauz egiten bada, galde hori dago gatazka ororen konponketaren oinarrian»”), Juan Garzia (“hots, aipaturiko itunaren arauz, norvegiarrarena gure Hamleti egokitu zitzaion bezala”), Patxi Ezkiaga (“Begira Santxo - esan zuen Sansonek - ohikeriak eraldatu ohi dira gero, bizibidearen arauz”); bestelakoak 80.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa arauz besteko formarekin batera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa arauz sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arau 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

1 'araberakoa': eredu batzuen arauzko idazkera. 2 'arauarekin bat datorrena' (adiera berri, Euskaltzaindiak erabaki beharrekoa; cf. arauzkotu eratorria ere).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arau 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

1 'araberakoa': eredu batzuen arauzko idazkera. 2 'arauarekin bat datorrena' (adiera berri, Euskaltzaindiak erabaki beharrekoa; cf. arauzkotu eratorria ere).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ardura.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

araztasunez.

Euskaltzaindiaren Arauak

arazo iz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.