Euskaltzaindiaren Arauak

areagotu, areago(tu), areagotzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

areagotu, areago(tu), areagotzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

areagotze 4: Itunben legea (“Lurralde arrunteko arielketa bardinaren menpe izango dira baltzuen iraspen egimenak, domu areagotze ta murrizte, aldatzapen, bateratze ta ezereztute egimenak”), I. Aldabe (“neguko atmosferaren gardentasun areagotze efektuarekin”), Emakunde (“Areagotze honen beste aldean genuen, emakumeek gizonek baino lan ezegonkorragoak, lan baldintza okerragoak eta bereizituak dituztela”), Bakearen dk (“gizarte harremanen areagotze analogikoan”).

areagotze 53: Elhuyar 3 (“Munduko biztanleriaren hazkundea, energia-eskaeraren areagotzea, berotze globala eta petrolioaren garestitzea direla eta, energia-iturriak ugaltzeko ahalegina egiten da gaur egun”), Consumer 12 (adib.: “Espainiako ondare naturala kontserbatzeko agintariek eta erakundeek erakutsi duten interes bizi horrekin batera, Naturaren etengabeko endekatzeaz kezkaturik dauden hiritarren kontzientzia ekologikoaren areagotzea gertatu da”), Berria 7 (adib.: “Sorrera, hain zuzen, alderdien legearekin, errepresioaren areagotzearekin eta Euskal Herriko ezkerraren mugimenduen, erakundeen eta hauteskunde-plataformen ilegalizazioekin batera gertatu zen”), EiTB 27 (adib.: “Berdintasunaren Legearen ezarpenak gainera, Batzar Nagusietan ere emakumeen areagotzea ekarri du hiru lurralde historikoetan”), Jakin 6 (adib.: “Kapitalismoaren erabateko nagusitzeak Santa Clausen hegemonia mundialaren areagotzea ekarri du”), Argia 8 (adib.: “Alderdien Legeak ekarritako ezker abertzalearen zukutzearen areagotzeaz ari dela pentsa liteke, baina oraingoan legez kanpoko ezker abertzaleaz gain, beste erakunde batzuk ere ukitzeko, EITB bera esate baterako”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

areagotze 67: Berria 25 (“Euskal Herria aintzakotzat hartzen dutenen arteko nekea, eta, errepresioaren areagotzeagatik, beldurra nagusitzearen arriskua”, “prekarietatearen areagotze geldiezina”), Iñaki Heras 25 (adib.: “interes tasen areagotzea”), Jon Muñoz 2 (“Bada zure amak zure tristuraren areagotze hori maiteminaren areagotzeari egotzi diola, laidotua dela beraz, eta zuri zigorra emateko segurago egotea baizik ez duela igurikitzen.”), Iñaki Mendiguren 3 (adib.: “Baina gizakiak botere kolektiboaren panoplian antzina izandako bere buruaren gurtzaren areagotzearen adibide nabarmen horiek ez zuten gaixotasunaren egungo nagusitasunaren neurria ematen.”), Koro Navarro 6 (adib.: “Konkurrentziaren areagotzea ez da manufakturetan bakarrik gertatu ordea”), Joan Mari Irigoien 2 (“Eta kontsiderazino haiek ene beldurraren areagotzea ekarri zuten, zeren eta istant hartan nabaritu bainuen ezen bihotzez maite nuela aita ere, luzaroan mesprezatu eta arbuiatu izan nuen arren”), Aingeru Epaltza (“Buruko minaren areagotzearekin, burukoaren azpiko geriza iluna bilatu nuen, gorputza itzulikatuta”), Edorta Agirre (“elikagai berriek oraingo gaixotasunen areagotzeaz gainera berririk ere ekarri eta jeneralizatuko dute”), Xabier Olarra (“emozio-bizitzaren areagotze bitxi bat“), Fernando Morillo (“Krisi oro ziurgabetasunaren areagotzea bada, Josebaren ziurgabetasuna neurri biblikoa ari zen hartzen”), Pello Salaburu (“areagotze horren erakusgarri argienak”), Juan Garzia (“Halabeharraren areagotze bat baldin bada loteria, kosmosean kaosak aldizka txertatzen duen pizgarri halako bat, ez ote litzateke komeni halabeharrak zozketaren urrats guztietan parte hartzea eta ez bakar batean?”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: arean bai 'zerbait', arean ez 'deus ez'

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: arean bai 'zerbait'.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: arean ez 'deus ez'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

areka (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ; Elexp Berg. "Acequia, zanja, cuneta" A. "Aréka bat, una zanja (en la heredad)" Iz ArOñ. . "Ariakin arekak eiñ" Elexp Berg. Cf. Dv: "Areka. Arrese lui donne pour synonyme erretena qu'il traduit par canal. Areka ne semble pas être différent de erreka". Gosetzen zanari etzitzaion debekatzen ogi-amesa, ta egarritzen zanak an izaten zuan ur-txangilla arekaren baten. Ag G 24. Bera jaikiko zan gaberdian, truxuaren zaparrada entzun ezkero, euri-osiñak arekatik zear bialtzera. Ib. 133. Martin abadek konjurua eginda areka batera yaurtigi eban arri-erauntsi osoa. A EY II 243.

LB 37 (Aizu 3, Argia 2, Berria 6, Deia 1, DiarioVasco 3, EiTB 5, Elkar 3, Erlea 1, Espainiako Gobernua 4, Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa 1, Goiena 1, Jakin 2, Laneki 4, Uztarria 1); ETC 141.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: areka iz. zanja, acequia; canal, regata; cuneta / Adorez: areka iz. 1 fosa, acequia, cárcava. 2 zanja, cuneta / Labayru: areka 1 iz. acequia, zanja, cuneta / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

etsaitasuna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

arerio(tu), areriotzen.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Forma baten adiera(k)

etsaitu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa arestiko gehitzeko eskatuz.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arestian sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

areto: areto girotua. / AS: areto-futbol.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: (lagunartean futbito deitzen zaio).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, definitu ahal izateko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

argal(du), argaltzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

argal-en txikigarria: 'aukeran argalegia'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

argaltze Extenuación, [...] meartzea, argaltzea" Lar. -Ire egunetik egunerako argaltze orrek kezkaturik natxeukan, ba. TAg Uzt.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

argaltze 20: Consumer 20 (adib.: “Espainiako 12 hiritan martxan dabiltzan 36 argaltze-zentro bisitatu zituzten”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argaltze 2: Berria 2 (“Begiek lodiegi dagoela adierazten diote buruari eta gazteak irudi horren kontra borrokatzen du, argaltze prozesua gehiago azkartuz oraindik”, “Gaitzak eragindako argaltze bizkorra saihestu zuten, eta ez ziren hil”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma baten adiera(k)

1 iz. 'kareorea'. 2 Ipar. izond.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: argazki-denda , argazki-kamera , argazki-makina .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu argazki(-)album formarik.

argazki(-)album 100: Argia 5, Berria 8, Deia 8, DiarioVasco 16, EiTB 18, Elhuyar 2, Elkar 32, Consumer 6, Jakin 3, UEU, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argazki(-)album 14: Berria, Fernando Morillo 2, Oskar Arana, Iñaki Mendiguren, Edorta Jimenez, Joxean Agirre, Iban Zaldua, Eider Rodriguez, Gotzon Garate, Agurtzane Juanena, Sonia Gonzalez, Hasier Etxeberria, Xabier Mendiguren Elizegi; argazki albun 1, Berria.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke argazki(-)denda, argazki(-)kamera formekin egin den bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa argazki sarreran.

LB: 97; ETC: 255

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ElhHizt: argazki-oin pie de fotografía; Adorez: 0; Labayru: 0, NolaErran: 0

argazki iz. Fotografiaren bidez lortutako irudia. Zure seme-alaben argazki bat. Argazkian ikusten denez. Artikuluaren egileak berak atera zituen argazkiak. Argazki lehiaketa. Airetikako argazkien bidez. Argazki oinak honela zioen: "Frantzia, 1944". Bakarrik ibiltzea eta argazkiak egitea gustatzen zait. // oin1 6 iz. Argazki edo irudi baten azpian jartzen den testu laburra, irudian ikusten dena nolabait azaltzen duena. Argazki oinak honela zioen: "Frantzia, 1944".

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Orain oin1 6 adieran jasoa dago, baina adiera horretako informazioa (definizioa eta adibidea) azpisarrera berrira eraman, eta hutsik geratuko den adiera ‘Argazki-ona’ gisa definitzea komeni da. Bide batez, adibidea argazki sarreratik kentzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa argazki eta oin sarreretan.

LB: 942 “Argazkiak ateratzen dituzu, baina nire kasuan ez dira atera nahiko nituzkeenak edo harro sentiarazten nautenak” (Argia); EPG: 113 “Zergatik ari da lehenengo urteko mutil hura argazkiak ateratzen?” (Iñaki Mendiguren); ETC: 3000 “Dubrovnik Ainhoaren begietan ezagutu genuen hiria besterik ez zen, Sarajevo ez zuten suntsitu oraindik, eta Plitvicen argazkiak atera genituen soldadu gazteekin” (Gari Berasaluze).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: Udan hondartzan ateratako argazkiak ekarri dodaz ikusteko: He traído las fotografías sacadas en verano en la playa para verlas

atera 7 du ad. (Esapideetan). Ez dute hitzik atera: ez dute ezer esan. Mesedez, ez zaratarik atera. Iritsi orduko argazkiak ateratzen hasi zen. Gero okerrik gerta ez dadin, orain kontuak atera. Sei tantoren aldea atera zion. Bere burua onez atera nahi duenak. Dirua bildu zuten meza bat ateratzeko. Gure bekatuen zorrak atera behar ditugu. Den guztia ezerezetik atera zuelako deritzo "egilea" Jainkoari. argazki iz. Fotografiaren bidez lortutako irudia. Zure seme-alaben argazki bat. Argazkian ikusten denez. Artikuluaren egileak berak atera zituen argazkiak. Argazki lehiaketa. Airetikako argazkien bidez. Argazki oinak honela zioen: "Frantzia, 1944". Bakarrik ibiltzea eta argazkiak egitea gustatzen zait.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

atera 11 Sacar (una copia, un retrato, etc.). "Erretratuak etaratzera noia" Elexp Berg. * Emen dezu beste [pago-zuaitz] baten argazkia. Albizturen daukazu aterea. Munita 45. Bi ezkonberri etorri, argazki batzuk atera, ta joan egin dira. Txill Let 81. Argazkia atara ta bialdu egingo deutsa. Erkiag BatB 133. Argazkia be atara genduan. Etxabu Kontu 31.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adibideen bidez pluralean zein singularrean erabiltzen dela adieraziko da. Ezabatu atera 7 adiera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da argazki eta atera sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa, argazkia atera formarekin egin den bezala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Jatorrizko forma

argazkilari, fotografo

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

argentita: Harluxet; ez dugu aurkitu ap. LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argentita: ZTC 1 (Geologia HE: "akantita Sin. argentita" — eta paperezkoan: "akantita / Termino zaharkitua. Ikus argentita") // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): argentita; fr (Le PR): argentite (eta argyrose); de (Langenscheidts): Schieferspat // Cf. Wikipedia: en argentite, it argentite, de Argentit.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Jatorrizko forma

argi, art-

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: argi-txinta 'argi-izpia'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: argi-alba , argi-belar , argi-egile , argi egin , argi-emaile , argi eman , argi-errainu , argi eta garbi , argi-ezkila , argi-haste , argi ibili , argi-iturri , argi-izpi , argi-oilar , argitan , argitan egon , argitara atera (ilki , irten) , argi-txakur , argi-urratze , argi-urte , argi-zirrinta , argi-zuzi .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARGI ASKI. Muy claramente, bastante claramente. v. ARGI ASKO. Aiako eraso ontan argi aski ageri da, Santa Kruzek etziola Lizarragari onik egiten. Or SCruz 61. Jakin nahi duguna argi aski erran dugu. FIr 185. Itz oiekin argi aski esan zien beraz Yesukristok Yuduai bera Yainko zala. Ir YKBiz 328. Nere ta gizon adituen iritzian garai artaraino argi aski nekiena ere, erabat ahantzi al izaterainoko irrika nuen. Zait Plat 87. Nere biotzak esaten zidan argi-aski zer oiñetik errenka zegien nere nagusiak. Berron Kijote 72. Mila huskeria gazigoxoren inguruak lanbrotzen dituen giro euritsu hori Ingalaterra aldetik dator, argi aski. MEIG III 9

argi aski 3: Berria 2, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argi aski 3: Jon Alonso, Anton Garikano, Elizen arteko Biblia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta argi asko bezala jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARGI ASKO. a) Muy claramente. v. ARGI ASKI. Jesusen Lagundiko A. Gabriel Henao-k, Kantabriako Anziñatasuneen obran argi-asko adierazten duenez. Aran SIgn 2. Astoak erosi baño len, nik argi asko esan nizun alkar ezin ikusi zutela. Muj PAm 59. Langille-sailla ez da, argi asko, oraindaiño beintzat, munduko ardatz eta nagusi. Erkiag BatB 147. Bete-betan ta argi asko frogatzen digu au. Vill Jaink 133. Baiña oraindik or ikusten det / argi asko arratoia. Insausti 238. b) (Tener, etc) bastante alegre. Eta an aurkitu genuen [...], kafetxo bat artuaz, begiak argi asko zituela. Zendoia 236

argi(-)asko 53: Ortzadar, Deia 6, Elhuyar 2, Elkar, Consumer 12, Berria 43, EiTB 4, Jakin 4, Argia 7, DiarioVasco 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argi asko 47: Berria 9, Pello Zabala, Iñaki Heras, Iñaki Iñurrieta, Anton Garikano, Joxerra Garzia, Xabier Mendiguren Elizegi, Anjel Lertxundi…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta argi aski bezala jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

itsuei argi egiteko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

argi egin.