OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: ariarazi / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ariaraz, ariarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Egia da ez gaituztela lanean ariaraziko?

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

iz. (Madagaskarko dirua).

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-y.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARIAZ a) (Precedido de gen.). Por motivo de, por razón de, a causa de. "Zure ariaz barkhatzen diot, je lui pardonne en votre considération" Dv. "Begitarte egiten dautazu, jaun horren ariaz (Lc), me hacéis buena acogida con motivo de ese hombre" A. Hill denaren ariaz da osatzen ahukua. EZ Man II 96. Erakuts azu zarela / Ama ona eta fidela, / Gure ariaz semea / Duzula othoitzten zeurea. EZ Eliç 391. Zeure gizon egitearen ariaz [...] Zeure ethortzearen ariaz, Iauna begira gaitzatzu. Ib. 348. Egiozu maiz zenbeit othoitz [aiñgeruari]: lauda zazu hek begiraille ematearen ariaz. He Phil 147. Onen ariaz izaten den boztasuna. Ib. 107. Ez bagiñote gizonei ungirik egiten bere merezimenduen eta kualitate onen ariaz eta arabera baizen, nekhez eta bakhan egin giñozakete. Mih 53. Esperantza dut ene borondate onaren ariaz obra hau presuna Jainkotiar guziez onhetsia eta begitharterekin errezibitua izanen dela. Brtc 8. Maithagune berezi horren ariaz, errekeritzen zaitut eman diezadazun hau nik ere dagokon bezala prezatzeko ta osorik begiratzeko grazia. Dh 84s. Jesu-Kristoren merezimenduen berthutez eta haren bihotz sakratuak ekhartzen darokun amodioaren ariaz. JesBih 454. Fedearen ariaz Abelek Jainkoari eskaini zioen Kainek baino bitima hobea. Dv He 11, 4. Geroago egiten diren hutsen ariaz, zur hekietarik gehientsuei barnea galtzen zaiote. Dv Lab 347. Zer nahasmenduen ariaz Jaunaren eguna izanen da bada zuretzat debruaren eguna. Arb Igand 188. Zerua ubeldu zen ekaitzaren ariaz. Mde Pr 120. Ez dakit xuxen noren ariaz zuen apez harek [...] ezarria beste bat. Larre ArtzainE 108.. (Precedido de tema nominal nudo). Ohaidea eder-ariaz, ezkont-idea zuhur-ariaz. "Choisis ta fille de joie par sa beauté, ton épouse par sa bonté". O Pr 350. (Precedido de sintagma con suf. -(e)lako). Horiek aditzen zituztenei erran zioten parabola bat Jerusalemetik hurbil zelako ariaz, eta zeren guziek uste baitzuten Jainkoaren erresuma orduan agertzera zihoala. Dv Lc 19, 11 (Lç zeren baitzen Ierusalemeko aldean). b) Por medio de. Eta meza saindu hunen / Ariaz nik nahia / Ardiats diezadazu / Iauna ganik grazia. EZ Eliç 35. Exerzizio horren ariaz eta moienez, ihinztatuak izan daitezen gatik Jainkoaren benedikzioneaz. He Phil 121. Egortzen zaituztet, bothere haren ariaz, ene aitaz egorria izan naizen bezala. Lg II 296. Bildu nahiz beraz haur gazte hura, hari onetsarazi beharrez bere nahia, haritu zen lehenbizian adiskide batzuen ariaz. Jnn SBi 136. Deithu ondoan bere gana lehen lehenik artzainak, eta hekien ariaz munduko jende umil eta xehe guzia. Ib. 15. Menturaz lausenguen eta atseginen bidez ardietsiko zuela oinhazen ariaz ezin ardietsi zuena. Ib. 152. c) Acerca de, sobre. Behin baino gehiagotan, Bretaniako asko Jaun argituekin solas egin dut gauza horren ariaz. Arb Igand 35. d) A fuerza de. "Errepikatuaren ariaz, à force de répéter" Lf Gram 496. Lehen hitzak, amaren belhaunen gainean, amaren besoetan entzunaren ariaz ditu beharriak hartzen. JE Bur 178. Behatuaren ariaz, ikasia bezala nuen jadanik. Ib. 59. Olhetako labeak berotuaren ariaz barnetik erreak eta janak izaiten ohi dira hiru ilhabeteren buruko. JE Ber 83. Poeta, gogoetatuaren ariaz, jartzen da emeki emeki lo-antzeko egoera berezi batean. Mde Pr 372. Gobernuak, errepikatuaren ariaz, onhartaraz lezokete deneri. Lf in Zait Plat XVI.

adib.: aria2 1 iz. Ipar. Arrazoia. Ik. kari. Aria horretaz hiriari eman zitzaion izentzat Babel. Nondik dator hori?, zer ariaz eta zer xedez?

ariaz 1, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ariaz 8: Herria 3, Xipri Arbelbide 3, Txillardegi, Juan Garzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta sartzekoa azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa aria sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

aribide (eta hats-aribide) 3: Ldi IL ("Izkuntzak, Yainkoa'k emandako beste aalmen ta aribide guziak bezela, gauza onak dira"), Mde Pr 2 ("Tresna zorrotz bakar bat erabiltzen da, eta pikatzea, moztea, xehatzea, ebakitzea aintzina doa emeki, urratsez urrats, alde aurretik erabaki den aribide ikaragarri bati jarraikiaz", "Hontan bila dezakegu ausaz honen azalpena: zergatik hats-aribideek hain toki haundia duten Indiarren yoga-etan"); eta OEH argitaratuan, mintzo aribide: Amez Hamlet ("Aotsik baduzu edo mintzo aribiderik, itz egidazu!") // Ez dugu aurkitu aribidean eta aribideko formarik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aribide 3: B. Kapanaga ("Hau geometriako ekintza bat irudituko zaie norbaitzuri, baina ez dut uste aribide aldrebesa danik"), Soin-hezkuntza 1988 ("Zuzendaritzako Zaingo-Batzordeari aldika eta horrek eska dezan guztietan, Erakundearen aribidearen berri ematea"), EHAA 1988 ("... Soin-Hezkuntzarako Erakundearen aribidea suztatuz hasi, eta hezkuntza eta ikerketa-egitarauarekin jarraituz"); aribideko 1, Demografia 1986 (izenburu gisa, "Aribideko ikasketak"). Ez dugu aribidean forma aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aribide : HiztEn (1 ahalmena; 2 ariketa); aribideko : Euskalterm 3 ('en curso'; aribideko proiektuak; aribideko ikasketak, egiten diren ikasketak) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE. // 'en curso' esapidearen ordainak: AB38: bideango 1 / AB50: ('en curso de ejecución') egiteratzen ari den 1; ('año en curso') aurten 56, aurtengo urte 1 / Euskalterm: bidekoen 1, bidean 2, uneko 2, bideango 17, aribideko 2, bideko 1, bidean izan 1, bidean egon 1, hasitako 2; ('trabajo en curso') lanean dihardute 1, lanean ari dira 1; ('año en curso') aurtengo urte 1; ('riesgo en curso') jadaneko arrisku 1, indarreango arrisku 1.

Sektore jakin bateko informazioa

EurItune: 1156 eu ekonomia-urtearen amaieratik aurrera; es más allá del final del ejercicio económico en curso; fr la fin de l'exercice financier en cours / HezkAdmin 'en curso': aribidean, aribideko / LurraldeAntol: egiten ari dena ('en curso de realización'); egiteratzen ari ('estar en curso de ejecución'). Ez dugu aurkitu iturriotan: AgAld hitz-bilduma, AdminEL, AdminMila.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aribide : ElhHizt (1 capacidad, facultad; 2 ejercicio, práctica), HiruMila (1 capacidad; 2 ejercicio, práctica, facultad, funcionamiento), DRA (facultad); ari-bide : PMuj DVC (1 modo, método práctico; 2 costumbre, hábito, uso; 3 ejercicio, práctica); ari-bidez : PMuj DVC (prácticamente, con ejercicio); aribidean : HiruMila (en curso); aribideko : HiruMila (adib. gisa, s.u. aribidean: aribideko eragiketa operación en curso eta aribideko ikasketak estudios en curso) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal en curso/en cours esapideen ordainak: ElhHizt: uneko, oraingo // HiruMila: aribidean // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, Casve FE, HaizeG FB, T-L LFB, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Aski berria da, eta ez oso hedatua; baina ongi eratua dirudi.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: en curso.

Iritzi-emaileen oharrak ezagutu behar dira

ordain hoberik izan dezakeela aipatu da, ezagutzen ez dugun arren.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: en curso; aribideko ikasketak (estudios en curso).

Iritzi-emaileen oharrak ezagutu behar dira

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan ariel sarrera (A: "(V-m), sisa, arbitrio. Erriko arielak ederto egin dabe aurten, los arbitrios del pueblo han importado mucho este año"). Corpusean ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Administrazio-idazkietakoak dira agerraldi guztiak; ariel 11 aldiz agertu da (Itunben ekonomikoaren legea 5, BEO 4; EHAA, 1530-1990: Batzarre eta Aldundietako Artxibategi...); arielketa behin (Itunben ekonomikoaren legea).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ariel : AB50 33 (arielen ordainketa, udal-ariel, azterketa-ariel, etab.); LurE ("Zuz. Gastu publikoetarako jartzen den zerga. / Udal zerga"); Euskalterm 27 ('arbitrio'; administrazio eta zuzenbide arlokoak: ariel-administrazio, xede ez-fiskaletarako ariel, (...) ariel ez-fiskal, ariel fiskal, udal-ariel, ariel probintzial, etab.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec; AB38 eta HiztEn.

Sektore jakin bateko informazioa

AgAld hitz-bilduma: ariela 'tasa'; aldizkako ariela 'canon periódico'; lurren balioaren gehikuntzagatiko udal ariela 'impuesto municipal sobre el incremento del valor de los terrenos'; orubeekiko udal ariela 'impuesto municipal sobre solares'; udal ariela 'impuesto municipal'.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ariel : HiruMila ("iz. (pl.) sisa, arbitrio, impuesto); DRA ('sisa, arbitrio'); PMuj DVC (arielak 'tributo, impuesto, contribución, sisas, arbitrios; portazgo, portaje') // Ez da agertu ap. HLEH-EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Iritzi-emaileen oharrak ezagutu behar dira

lantaldeak ez daki beharrezkoa den.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan: Ari: Azc PB (“Ogeta amar egunetan / beti darabil aldean [urteak] / Ari [= constelación Aries] bizkorra, / adar-gogorra”); Auntza: Ibiñ Virgil (“Orrez gaiñera Artur-en izarra, baita Auntzaren [= 'Aries'] eta Hydra argiaren egunak oartu bear ditugu”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Aries: Baietz/2 (“Aries Martxoaren 21-etik Apirilaren 20-ra. Burua ondo daukazu”), Habe 1988 (“Aries Martxoaren 21-etik Apirilaren 20-ra. Burua ondo daukazu”), U. Agirre (“Aries: martxoak 21 - apirilak 20”), EAEgut 1995 (“8,50'tik 19,46'ra - Ilgora: Aries'en 8'an”, “Eguzkia: 4,58'tik 19,43'ra - Illargia: 22,41'tik 10,43'ra - Ilbera: Aries'en 19'an”), Egunk 1996 (“Aries / martxoak 21 - apirilak 20 Udako iluntzeetan, kalean zaudenean, bazterrak astidu eta jendea atzetik...”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Aries: LurE, HiztEn, HiruMila, Zehazki; Aharia: Zehazki.

Sektore jakin bateko informazioa

Berria 2005-08-25: Aries / Taurus / Gemini / Cancer / Leo / Virgo / Libra / Scorpius / Sagitarius / Capricornus / Aquarius / Piscis.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ZTC: Aries: Eduardo Artamendi (adib.: “Eguzkia Aries zeinuan sartzen denean”, “Tauroren eta Ariesen gainean, Perseo aurkitzen da, eskuineko aldetik Pleiadeak dauzka oinarrian, eta Ariesen burua ezkerreko aldetik, eta eskuineko eskuan Casiopearen irudian bermatzen da”, “Ariesen zortzigarren maila ukitzen duenean, urak, bare-bare atereaz ekinokzioaren orduak markatzen ditu”), Eider Carton (“Josep Maria Carandell idazlearen arabera, Familia Santuko Jaiotzaren Fatxadan zodiakoaren erdia dago irudikatuta, Aries-ekin hasi eta Virgo-raino”), Jesus Arregi Bengoa (adib.: “Artizarra: Oso ondo ikusten da goiz aldera, Aries eta Taurus Konstelazioetan zehar”, “Ptolomeok sistema astrologikoa eraiki zuenean udaberriaren hasieran Eguzkia Aries konstelazioan sartzen zen”) // EPG: X. Iruretagoiena (adib.: “Eguzkia Aries zeinuan sartzen denean eta zeinu horren zortziren bat zeharkatu duenean, udaberriko ekinokzioa markatzen du”, “eskuinaldean Libra, eta ezkerretan Aries”), X. Paya (“Lepoa egingo nuke zurea Aries dela”, “Aries guztiak pertsona indartsu eta dinamikoak izaten dira”), Joxemari Urteaga (“Aries eta Andromedaren artean dagoen konstelazio bat ere agertu zitzaion”), Pello Zabala (“Ariesen egokitzen zaion bi egun pasatxo horietan eragina buruan, garunean, begi-sudurretan dizu”).

Erdaretako formak

es (RAE): Aries; fr (Larousse): Bélier; en (Collins): Aries; de (Langenscheidts): Widder.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Onartzekoa da Aries forma horoskopokoa aipatzeko eta konstelazioa edo zodiakoko zeinua izendatzeko; ez dirudi ahari ordaina aipatu behar denik, testu bakarrean aurkitu baita, forma markatu gisa.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zodiakoari dagozkionak batera berrikusiko dira.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

ariketa egin eta ariketak egin azpisarrerak jasotzea proposatu da; ariketa egin fisikoa, gorputza mugitu adierako; eta ariketak egin bi adieratan: fisikoa eta bestelako ariketei erreferentzia egiten diena (etxeko lanak, etab.).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ariketa eta egin sarreretan.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

gehitzeko eskatuz, AS gisa: arima-argi , arima-arimatik , arima herratu , arimak egin ; eta adib. gisa: arima eta gorputz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARIMA EMAN Entregar el alma (a Dios), morir. Errazoena [= -oẽa] zer dan iakin dagianerean eta Iaungoikoari Arimea emon degion artean. Cap (ed. 1893), pról. Beraren besoetan anima eman, ta Aingeruak zerura betiko eraman zuten. Cb Eg II 180. Au esan ta Jaunari bere anima eman zion. Ib. 207. Bere Esposo Jesus maitearen Biotzean bere anima eman zuen. Cb Eg III 219. Aiteari, deadar zoliagaz eta negar andiakaz bere arimea emoten deutso. Añ EL2 222. Laztan bero, gozo, luzearen bitartez ematen dio Joanesek Egille Altsuari anima. Ag G 362

adib.: arima 1 iz. Gizakiaren osagai espirituzkoa, gorputzetik bereiz daitekeena eta hilezkorra dena. Arimaren ahalmenak. Arimako gaitzak. Norbaiten arimaren alde otoitz egin. Arima joanak: hilen arimak. Arima ezkilak. Txerria ematen du, arima apartatuta. Gizon lohi eta arima galduko bat. Hau esan eta Jaunari bere arima eman zion. Arima hortzetan eduki: hil hurran egon.

arima eman 7: Elkar, Berria 3, Jakin, Argia, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: arima eman 10: Berria, Jon Muñoz, Rataplan, Jose Morales, Xabier Kintana, Koro Navarro, Jon Maia, Juan Garzia. .

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta sartzekoa azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arima sarreran

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eta #mdash# ez dakigu nahi bezain argi zein leku dagokien hiztegian honelako esapideei.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eman liteke, arima sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa, iz.+ad. eta iz.+partiz. bereizketa eginda, bai eta adierak ere (cf OEH).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARIMA GALDUKO Desalmado, depravado. Orren arima galdukuak egiten gaituzu, zein da sangrijak emongo ditugun diru geijago irabazterren? Mg PAb 50. Gizon loi, atsitu eta arima galduko batek eruan nai zeunkez bere gurari zitaletako lagunzat. Astar II 9. Lotsabakeriarik andienagaz aitatuten zituezan Ro[u]sseau arimagaldukoak asmauriko guzur deabruzkoak. Itz Azald 17. [Enrique zortzigarrena] egin zan Anglikanismoaren, au da, hereje arimagaldukuen buru eta agintari. Ib. 104. Dagozalako osagille gitxi edo geiago jakituria bagakoak eta arimagaldukoak. Ib. 208

adib.: arima 1 iz. Gizakiaren osagai espirituzkoa, gorputzetik bereiz daitekeena eta hilezkorra dena. Arimaren ahalmenak. Arimako gaitzak. Norbaiten arimaren alde otoitz egin. Arima joanak: hilen arimak. Arima ezkilak. Txerria ematen du, arima apartatuta. Gizon lohi eta arima galduko bat. Hau esan eta Jaunari bere arima eman zion. Arima hortzetan eduki: hil hurran egon.

Ez dugu aurkitu arima galduko izlag. formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: Ez dugu aurkitu arima galduko izlag. formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea (hots: ez da indarberritu modukoa).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasotzea aski da.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa jasotzekoa arima sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-herratu.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arima sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARIMA JOAN Alma ida, difunta. Cf. SP Imit I 23, 9: "Zure arima ioanez gero" (Ip hil ondoan), y Lap 13 (V 14): "Arima joan diren guzienzat". Iainko ona, orhoit zaite / othoi arima ioanez. EZ Eliç 53. Miserikordia bera da eta ez bertzerik, defunktuak konpainiatzen dituena, arima ioanei laguntzen zaiena, erremusinak edukitzen du bethiere on. Ax 220 (V 146). Bizi direnei indar, arima ioanei sosegu emaiten deraue. SP Imit IV 5, 3 (Ip hilak, Ol ildakoei). Induljentzia hau irabaz diteke arima joanentzat ere. Dh 91. Sokorritzea Kongreganisten arima goanak induljentziez. JesBih 388. Erranen da oraino De Profundis kongreganisten arima goanentzat, akhabantzan. Ib. 418EH2016: adib.: arima 1 iz. Gizakiaren osagai espirituzkoa, gorputzetik bereiz daitekeena eta hilezkorra dena. Arimaren ahalmenak. Arimako gaitzak. Norbaiten arimaren alde otoitz egin. Arima joanak: hilen arimak. Arima ezkilak. Txerria ematen du, arima apartatuta. Gizon lohi eta arima galduko bat. Hau esan eta Jaunari bere arima eman zion. Arima hortzetan eduki: hil hurran egon.

Ez dugu aurkitu arima joan formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: Ez dugu aurkitu arima joan formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta sartzekoa azpisarrera gisa.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Ezabatu adibidea eta azalpena, arima joan azpisarrera gisa jasoa baitago arima sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arima sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS: arima-(arima)tik / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arima sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

arimagabeko.

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

Kategoria

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gabe(ko).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arima sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Arimak egin dio: hil da. (s.u. arimak egin)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide soil gisa utzi (arimak egin dio), azalpena kenduta. Aski da definizioa.

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arima sarrerari dagokion azpisarrera.

Diakronia

Zah. (edo Klas.)

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

arimak egin dio 'hil da'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea (adberbio-esapidea dela ematen du, iz. bainoago).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-a+e-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ezkila.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: erre-arin, jan-arin(ean).

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

erre-arin, jan-arin(ean)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARIN EGIN. Correr. Austen deutsa [basaurdeari] aurreko besua, geratuten da mankauta arinik ezin eginda. Mg CO 45. Egizue oi dabena basauntzak, zeñek ikusten danean eriotzturik ta zaoriturik, bertati arin egiten dau iturriko urera, anditu eztidin geiago zaoria. Añ LoraS 115. Bertati arin egingo dot Konfesorearen oñetara. Ib. 155. Astoak pentsa arren dala zamaria, / Eta ariñ egiten bera nagusia. AB AmaE 409. Ez dabe ariñ egiñ al eben lekuruntz. Ib. 260. "Ene kaderaak ariñ egizu" esanda, arrapataka iges egin eban. A BGuzur 111. Arinik ezin doanean / asmadu dok ire egarria / eta azala errukarria. Zav Fab RIEV 1907, 534.

arin egin 34 [ez dira OEHko adierakoak gaurko erabilerak]: Deia 4 (adib.: “aitaren batean esaten zaio zerbait arin egiteari”), Elhuyar (“Horri esker, informazio asko gorde dezake, informazioa azkar bilatu, eta kalkuluak oso arin egin”), Consumer 2 (“Erraz eta arin egiten da, baina ez da komeni arinkeriaz jokatzea”), Berria 8 (adib.: “Urtebete itxoin behar izan dute gasteiztarrek irudi berria ikusteko, baina arin egin dute lana, adituen esanetan”), EiTB 8 (adib.: “epaiketa arin egingo dute”), Jakin 3 (adib.: “teknologiak aurrera arin egin duen bitartean, gure jarrera morala ez da horrenbeste aurreratu”), Karmel (“gauzak arin egiteko bidea”), Argia 6 (adib.: “Zenbait afixa, adibidez, arin egin behar dira, denbora gutxi duzulako”), DiarioVasco (“Ez du, ordea, ariman pisu hori eraman nahi, arin egin nahi du hegan zerura”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arin egin 22 [ez dira OEHko adierakoak gaurko erabilerak]: Agustin Otsoa 3 (adib.: “Iruditzen zaidak, Frodo, ez duala hona itzuli beharko, oso arin egiten ez baduk behintzat”), Unai Elorriaga 3 (adib.: “Arin egiten zuen korrika, totela izan arren”), Koldo Izagirre 2 (adib.: “arin egin nuen jauzi bazterrera”), Josu Zabaleta, Xabier Olarra, Karlos Zabala, Urtzi Urrutikoetxea, Luis Elberdin, Xabier Mendiguren Elizegi, Edorta Agirre, Sonia Gonzalez, Aingeru Epaltza, Anjel Lertxundi, Anton Garikano, Joxemari Urteaga, Alberto Ladron Arana, Karlos Linazasoro.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa Bizk. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arin sarreran.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

arinarazi, arinaraz, arinarazten. du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

arindu, arin(du), arintzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

arindu, arin(du), arintzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

lasterketa.

Euskaltzaindiaren Arauak

arineketan adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

aringarri iz. eta izond.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: arin-arinka

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

arin-arinka

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

aukeran arinegia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

IparKazet (Justizia): "zigor / gaztigu arintze: remise de peine".

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

zerga-arintze; zigor-arintze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-n+-xk.

Atzizkien araberako erabakiak

-xko.