Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-azpi.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

arkupea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki 'okela'.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

arkume-okela.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan arlantz sarreran 'gariaren bizarra' adierako 2 (Dv Lab: "hosto, arlantz, liho ondakin"; Barb Leg: "arlantza eta ahotza"), eta harlantza sarreran 'hargintza' (Etxba Eib, Iz ArOñ) eta 'harri landua' adierakoak (Izt C: "arlantzaz egiña", "eraman zituzten... berrogei milla arlanza", "arlanza ondo landuakin"); cf. arlantzailla (Iz ArOñ).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arlanz(a) forma bakarra aurkitu dugu,'hargintza' adierakoa (R. Artola: "Egun alai onetan / egin bedi lana,/ billatzen non da gizon / ezkutatu zana;/ toki illun bat baita / au lotan dagoana,/ alcha bedi arlanza / estalkai daukana,/ esna dediñ soldadu / lotara etzana").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

arlantz 'gariaren bizarra': HiztEn; harlantza 'hargintza': HiztEn-LurE, Euskalterm 2. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arlantz 'gariaren bizarra': EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, PMuj DVC; harlantza 'hargintza': EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE; arlantza 'hargintza': PMuj DVC; harlantzaile : HiruMila; arlantzaile : PMuj DVC. // Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, DRA, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

gariaren (eta kideko landareen) bizarra.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

2 ager. (eta -atu, -ztatu).

Erdaretako formak

OfQuLF: bouffon || Arlequin || personnage de la commedia dell'arte.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Arlekin / LurE: Arlekin / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

arloka. v. aloka.

arloka 50: Argia 3, Berria 17, Deia 3, DiarioVasco 9, EiTB 2, Elkar, Consumer 4, Jakin, Laneki 7,UEU 2, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arloka 3, Berria

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ka librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta erabilgarria. Jasotzekoa izan liteke.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

arlote(tu), arlotetzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Forma baten adiera(k)

arlote bihurtu.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: arma(-)denda.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: arma-gizon, arma(k) hartu , armetan .

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Jatorrizko forma

armada, gudaroste

Euskaltzaindiaren Arauak

armada: itsas armada, aire armada Sin. gudaroste.

Sinonimoa(k)

gudaroste

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

itsas armada, aire-armada

Faux-amis arriskutsuak

ez da, gaztelaniaz bezala, itsasokoa bakarrik

LBeh (2013-06-10): armadaburu 103: Berria 102 (adib.: “Herenegun, armadaburua hil zuten atentatuan”, “Libanoko lau armadaburu”, “armadaburua kargutik kendu zuten militar matxinoek”), Argia (“AEBetako armadaburuek aitortu zuten gudu hura izan zela ‘1968an Vietnamgo Hue hirian izandakotik bortitzena’”); armadako buru / armadaren buru 64.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: armadaburu 39: Berria 32 (“Itsas Armadaburuak jakiterat eman zuen, halaber, ontzi nuklear honen traza txarraz ohartu egin zela”), Herria 2 (adib.: “Preseski Richard Myers Amerikanoen armadaburuak egin du bisita bat Haitirat erranez gauzak hobetzen ari direla han, nahiz pobrezia bera duten herri hortan, gizon batzu aldaturik ere”), Aingeru Epaltza 3 (adib.: “Erregina Joanak, Arroxelara partitzean, Agaramont kendu eta Arros utzi zuen bere ordezko, armadaburu eta lotinant jeneral”), Txillardegi (“Gure Armadaburu izandako Joakin Elio Ezpeleta jeneralarenaz ari naiz”), Jose Morales (“Margolan haietan gizaki indartsuak bakarrik ikus zitezkeen, Greziako armadaburuak denak, bakoitza bere benetako neurrian pintatua”); armada buruzagi 1, Herria (“Joan den asteazkenean elgarretaratu dira bi aldeetako batzu Bouake herrian luzeki armada buruzagietakoak”).

Eratorri-konposatu egokia da, beste gabe onartzekoa

Beste gabe onartzekoa da, ongi eratua baita.

Kategoria

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erdaretako batetikoa onartu da, bakarra aski delakoan

euskara batuan onartzeko modukoa iruditzen zaio J-L. Davanti.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

itsasontziaren jabea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Jatorrizko forma

armadura, zuraje, burdinaje

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

erabili gabea da, baina egokia eta sistemaren araberakoa.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

armagabe, armagabetzen.

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe-tu.

Aditz-erregimena

du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu corpusean aurkitu. Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko armagile .

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

armagile (eta harmagile) 3: ZienTekn ("Toledoko ezpata famatuen sekretua ere hein handi batean Arrasateko altzairuan zetzan, bertako armagileek 1777ko txosten batean adierazten zutenez, Arrasateko altzairua Milangoa eta alemana baino hobea zela esanez"), XArb ("IIIko Mahastearen 1an, [1794.IX.24] berrogoi eta zortzi oren barne, harmagileek Baionara joan behar dutelako manua heldu da, artilleriaren zuzendaritza pean jartzeko"), Gizarte Zientziak/DBH ("Gremio ezagunenak honako hauek ziren: errementariak, olariak, ehuleak, larrugileak, tindatzaileak, etxegileak, ontzigileak, armagileak, teilagileak..."); arma egile (eta -ll-)2: A. Arrinda ("Orduko lantegiak, eta lantegian, arma ta tresna-egilleak..."), J.A. Arrieta ("Arma egileak herri aberatsak dira eta erosleak pobreak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

armagileak : Euskalterm 1 ('armeros') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

armagile : PMuj DVC (armero, fabricante de armas) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Aski da armagin arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia da, eta onartzekoa armagin arautuarekin batera.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gile/-gin.

Jatorrizko forma

armagin, armasaltzaile

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: armagizon / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gizon.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arma sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

gerra-gizona.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARMAK UTZI. Abandonar las armas, rendirse. Ordian basa erregiak Souzari zereioan igorri erraitera, bera jendiaren beldürraz portügesen harmen gatik, ta zirelakoz hazainak khario hirian, etzütiala sarerazi bena nahi bazien harmak ützi, zütiala bürgü bazterretan jarriren eta ezin hobekin ihan ziratekiala. Egiat 160. Iñazioren lagunak Iñaziorekin zerbait, Iñazio gabe gauza guti, lotsatzen dire. Harmak uzten dituzte eta gazteluko gakhoak Frantseser emaiten. Laph 12. Armak utzi nai izan etzitutenai, ta utzita berriz artuko zitutenai, Serranok eskañi egin zien, gerra-legez ariko zituala. Or SCruz 35. Lau atera-aldi egin zitun Santa Kruz gerrara: lenengoa, 1872 garrengo Apirillaren erdi-aldetik azkenera bitartean, karlistak Donoztaben armak utzi zituzten arte. Ib. 29. Armak ain errez uzten zituztela ikusirik. Alkain 58.

armak utz i 541: Berria 322, EiTB 155, Jakin 5, Argia 54, Erlea, DiarioVasco 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

armak utzi 219: Berria 204, Herria 4, Agustin Otsoa 2, Jon Alonso, Karlos Linazasoro, Elizen arteko Biblia, Jokin Urain, Juan Kruz Igerabide, Agurtzane Juanena, Iñigo Aranbarri, Asisko Frantzizko, Jean Baptiste Etxarren.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arma sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-mendu/-mentu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan: armarri Blasón, escudo de armas. "Escudo de armas que hay en los frontis de las casas" VocB. "Escudo de armas de una familia" A. "Los pueblos de la mer. de Durango tenían su guardia armada [...] 'chuzos' o lanzas de plata, montadas sobre hastas de palo fino, para cuya colocación servían ciertas piedras taladradas, llamadas arma-arri, donde no podían ser manoseadas” Vizcarra Urquiola. “En Gorriti creen que [el eco] es contestación de los escudos de armas. Al oirlo dicen: armarrik eatzun dik (ha contestado el escudo de armas) JMB Mund. LE-Ir (“Guzien lenean bidoeie egia, ala nola kristioain armarria ta nobleza”), Aran EE (“Bere ezkutu eta armarrietan garaitokiya Etxenasi Oñaz-koarenai ematen diyo”), AB AmaE (“Bizkaiko arma arriari josirik neure begiak”), Kk Ab (“Torre-etxe onen jabiak arma-arri ori maite-maiterik dauko”, "Etxiak bere ate-buruban ikurdi edo arma-arrija dauko, naikua dotoria"), JMB LEItz ("Berastegin armaarriari ezartzen diote oiartzuna"), Zub (“Etxe zaharrak bere zigilu edo armaharri ederrak agerian”), Anab Poli (“Txilborraren gisa etxeek arma-arria duten kaleak”, “Egal aundiko etxeak dira, arri gorrizko arma-arria erdian”), Erkiag BatB (“Inguruetan agirian dagoan ormako armarri bateko esana dauka, nunbait, gomutan”), Alzola Atalak (“Amar milla euskal abizen eta geiago, bakoitza bere arma-arriakin”). Ik. OEH argitaratuan ezkutu 2: ‘escudo heráldico’. Arti Tobera (“Atariaren gainean noblezi ezkutu bat duena”), Berron Kijote (“Beste ikur eta ezkuturik gabe”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

armarri: ElhHizt (escudo de armas [generalmente de piedra y colocado sobre la puerta principal de una casa]), HiztEn (leinu, hiri, etab.en ezaugarri den ezkutu-moduko irudia, bereziki harrizkoa eta etxearen ate nagusiaren gainean agertzen dena), HiruMila (escudo de armas, escudo nobiliario, blasón), LurE (leinu edo hiri baten ezaugarriak irudikatzen dituen ezkutu modukoa, harrizkoa bereziki eta etxearen ate nagusiaren gainean agertzen dena) // ezkutu: ElhHizt (escudo, broquel [defentsa-arma]), HiztEn (erasoetatik babesteko besoan [eraso-armari heltzen ez dion besoan] eramaten den metalezko, larruzko edo zurezko arma babesgarria), HiruMila (escudo de defensa), LurE (ezkerreko besoan eramaten zen arma babesgarria).

Euskaltzaindiaren Arauak

armarri, armarridun izond. eta ezkutu 1 izond. 'gordea'. 2 iz. 'sekretua'. 3 iz. 'diru-txanpona'. 4 iz. 'babeskia'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri, egokia.

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

Euskaltzaindiaren Arauak

armatu, arma(tu), armatzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

armatu, arma, armatzen

armazoi 5: Aitziber Laskibar (“Leherketak leiho horiek guztiak suntsitu ondoren, armazoia besterik ez zen geratu agerian”), Izibene Oñederra (“60 edo 80 cm-ko panpinak, eskuz eginiko armazoi artikulatuak dira”), Jokin Sagarzazu (“Jakin badakite, gainera, administrazioaren armazoia pisua dela, 60.000 langilek baino gehiagok eusten diotela eraikinari”), Xabier Martin 2 (“Orduan, altxorrak aurkitu dituztela esaten dutenean, ez dugu zertan ontziaren armazoia lohiaren gainean irudikatu?”, “Hala ere, antzinako ontzi batzuen armazoiak aurkitu izan dituzte inoiz“).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: armazoi 49: Berria (“Espainoleko irakaslearen betaurrekoak armazoi urrekarakoak ziren”), Xanti Iruretagoiena 11 (adib.: “armazoi edo kutxa bikoitzak egingo dira egurrak elkarrekin ondo lotuz kateekin, eta aurrez aukeratutako lekuan jarriko dira”), Joseba Sarrionandia 4 (adib.: “Toldoak zabalduko dira popa aldean armazoi gogorraren gainean”), Koldo Izagirre 3 (“gaztaina morkotsak bezala lazturiko zuhaitz erroak, itsasontzi zatiak, ontzien armazoiak”, “Mahaitxo bat, lastozko bi aulki eta ate erraldoi bat, haritzezko armazoi batek eutsitako panelekin, presondegiko atalagaz eta ziudadelako sarrailekin”), Joseba Urteaga 4 (adib.: “Arazo bakarra denbora luzean fatxadako marra zuri eta beltzezko armazoia izan zen, kareorezko estaldura beren ahalbideen gainetik baitzegoen”), Patxi Zubizarreta 3 (“Begietan, urrezko armazoiarekiko betaurrekoak, garestiak itxuraz”), Josu Zabaleta 3 (“Andres arratsaldez joaten zenean, brodatzeko armazoia magalean zuela aurkitzen zuen Lulu”, “brodatzeko armazoia bertan laga eta kalera alde egiten zuen”, “Brodatzeko armazoian lanean ari zen bitartean, etxape berekoen artean gertatzen ziren alta eta baja guztien kontua eramaten zuen”), Karlos Zabala 2 (“estalpeko kale nagusiaren gangaren armazoi garaiak argitasunezko ilargi erdi bat ebakitzen zuen zeruaren urdin zurbilean"), Ramon Saizarbitoria 2 ("betaurrekoak ere armazoi koloredunekoak”, “sudur luzearen gainean haien antzera betaurreko handi armazoi lodikoak zeramatzalako”), Urtzi Urrutikoetxea (“Itsas txakur aurpegia zeukan gizona ere gogoan dut: gizena zen, bibote beltz lodia zeukan eta urrezko armazoidun antiojoak”), Ander Irizar (“Eskua mantaleko poltsikoan sartu eta metalezko armazoiko betaurrekoak atera zituen”), Bernardo Atxaga (“Eta P-ren atzetik Q, testu honen quille edo gila, letraontzi honen armazoia alfabetoa dela gogorarazten didana”), Aingeru Epaltza (“Gerokoz utzi nuen atal zafratuan horma puxka bat edo pomada ezartzea, optika batean luneten armazoia lehenbailehen lehengoratze aldera”), Juan Garzia (“Nori bururatu, gero, hain desberdinak izanik bi organismo horien garapenean parte hartzen duten prozesuak, armazoi genetiko berean oinarrituak zirenik!“), Fernando Rey (“dortokazko armazoi beltzeko betaurrekoak erorixeak zituela bere sudurtzarraren gainean”), Patziku Perurena (“zurezko armazoi gogor gorrixta batean bildu eta ongi babestuz bakoitza, hurritz andere gaixoa, bere sormeneko neketik eta minetik pittin bat arintzeko”), Jon Muñoz (“Mira eginda zegoen Abel burdina ageriko armazoiari, burdina galdatuzko arkuei eta burdinazko zoladurari”), Aritz Gorrotxategi (“Musika tresnarik jo duzu inoiz? ", itaundu zion betaurrekoen armazoia gora jasoz”), Koro Navarro 3 (adib.: “George Grayk betaurrekoak zeuzkak baina kristalik gabeak, armazoia bakarrik”), Anton Garikano (“Leihoetako armazoiek dar-dar egin zuten neguko haize-bolada batekin”), Pako Aristi (“Helburua mendizulo malkartsuan sortzen den oihartzun sakona bere zurezko armazoian gordetzea du, norbaitek soka tinkatzen duenean ahotik luze jaurtitzeko”), Elizen arteko Biblia 2 (adib.: “zurezko armazoia egin ondoren, ate-alderdiak, atalagak eta morroiloak ezarri zizkioten”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Ez du baldintza minimoa betetzen, baina adierazle bat behar da

onarpen eske aurkezten da, zalantzak aitortuz: a) ez du baldintza minimoa betetzen (Heg. marka dagokio); b) armadura formak ez bide du balio eraikinen euskarri-egitura zabala adierazteko, arlo horretan beste adiera bat duelako edo izan dezakeelako (cf. es armadura, fr armature); c) zuraje proposatu-erabili da adiera horretan, baina nahasgarri gerta daiteke, 'eraikineko egurrezko osagaien multzoa' edo adierazten duenez.

Ez du "baldintza minimoa" betetzen, baina onartzekoa da

hedatua da, baina Hegoaldean bakarrik.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

armeniar: Erlijioa Hiztegia ("Eliza armeniar", "armeniar patriarkatza katolikoa", "errito armeniarra", "armeniar patriarkatza katolikoa").

Forma arautuaren azalpenaz oharra

Kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «iz. eta izond. edo izlag.» (2007-09-19).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -etan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arma sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

armetan jarria; armetan pasa zuen gerratea.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: armiarma: Araneida; baratza-armiarma: Araneus diadematus; etxe-armiarma: Tegenaria domestica; migale armiarma: Aviculariidae (=theraphosidae) (fam.); tximino armiarma: Ateles geoffroyi; ur-armiarma: Gyrinus

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: armiarma(-)sare.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: armiarma-arrain .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

armiarma-sare

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH argitaratuan armiarmo-jale 1 (Dass GH 1923: "Ez dakigu han-hemenka ez othe dioten [sorgin xoriari] armiarmo-jalea ere erraten").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. harkaitz-txori (Tichodroma muraria) fitxako hustuketa Izendegian: arkaitz-txori : Ag Kr-3 Itxas-iztegia; Mendiak I; Noval Avifauna;PMuj DCV; J.M. Aranalde Egaztien mundua; ameraun txori : Iz ArOñ; harkaitz-txori : Gordailu IkastHiztegia; Perez Ollo Navarra; armiarma-zale : Arzdi Aves; gorrioleta : PGarm Aves; arrokakilla : PGarm Aves; armiamezale : PGarm Aves; armiarma-jale : PGarm Aves; harkaiztxori : LMuj DGT.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

armiarmajale jaso duten beste hiztegiak: EuskHizt: "iz. (*1905; armiarmo-jale 1923; cf. armiarmazale *1909). Txori igokari intsektujalea, mokoa luzea eta kakotua, buztan laburrra eta luma gris gorriz tantotuak dituena (Tichodroma muraria)" // EskolaHE: "iz. Zool. Moko luze punta-okerra duen txoria (Tichodroma muraria)" // PMuj DVC: "1 arañero, aracnívoro. 2 trepador (ave), lichodroma G" // DRA: "(G-zumay) Un pájaro, lit., comedor de arañas. 'Lichodroma muraria'*". // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal treparriscos / grimpereau (T-L), tichodrome echelette (Izendegia) formen ordainak: ElhHizt: harkaitz-txori. HaizeG FB: sorgin-xori. T-L LBF: sorgin-xori, armi-armo-jale. PMuj DCV: arkaitz-txori. Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, Azkue Aurkibidea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Sinonimo erabateko/partezkoak

harkaitz-txori , sorgin-txori sinonimo posibleekiko erlazioa argitzea komeniko da.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-jale (loturik idazten dira elkartuok).

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Tichodroma muraria.

Corpus eta hiztegietako datuak

arma-uzte, armistizio, gudarte, meni(a), su-eten.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Adiera erabakigaitzeko ager. hau jaso da: menia B 1 (Enb: "Orretarako neure almenak asti gitxigaz neukazan; au lortu baño ixentauriko menia lenau bete zan").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

harmauzte eta armistizio batera jaso dira EBn (E. Vascas, Kondairan zehar: "Irailaren 3an amaitu ziren hizketa hauek harmauztea edo armistizioa izenpetzearekin"); gudarte behin (S. Barandiaran: "Onela sarritan guztiok bildurik aakar egiten eustazuben. Oraiñ, ostera, gudartearen neke lan aundia sortu da, leenago zuen gurari biziz erakarri zendubena).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

armistizio : DFrec 1, HiztEn ("Gerra-egoera deklaratua amaitu gabe dagoelarik ere, erasoak geldiarazteko buruzagi militarrek sinatzen duten ituna"), LurE ("Borrokan diharduten herrien edo armaden artean itundutako borroka etena"), Euskalterm 2; menia : Euskalterm 1; su-eten : HiztEn ("Gerra edo gatazka batean tiro edo borrokarik ez egitea erabakitzen deneko denbora-bitartea"); sua-gelditze : Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. AB38 eta AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

EEgunk: su-eten ("tregua").

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegiak: EuskHizt: armistizio ("[1977]. [erd.] Borroka-etena. ik. su-eten"); menia ("[1596]. Su-etena; borroka-etena. Ik. tregoa"); su-eten ("[1990]. Su armen bidezko borrokaren etenaldia. Ik. menia"); tregoa ("[1643]. 1 Zah. [G. er.] [esp.]. Su-etena; borroka-etena. Ik. menia. 2 Zub. Epea / Atsedenaldia". // HiruMila: armistizio. // ElhHizt: armistizio; su-eten s.u. su ("Alto el fuego"). // EskolaHE: armistizio. // Lur EG/CE: menia ("Tregua, armisticio"). Lur EF/FE: menia ("Trêve, répit, armistice"). // Casve EF: süeten ("cessez le feu"). // HaizeG BF: meni ("trêve, armistice"). // Lh DBF: meni ("trêve, armistice"). // PMuj DVC: gudarte ("armisticio, tregua, suspensión o interrupción de la guerra"), menia ("B = tregua, armisticio, suspensión de hostilidades; meniak egin = atreguar, conceder tregua"), menidun ("B = atreguado, que está en tregua con su enemigo"). // DRA: meni ("(B, arc) Tregua. Butroeko meniakgaitik ez iskilosai etxi").

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal armisticio / armistice formen ordainak: HiruMila: armistizio. ElhHizt: armistizio. Lur EG/CE: menia. Lur EF/FE: menia. Xarr Hizt: menia. Casve FE: güdarte, meni. HaizeG FB: bake-gune, meni, gudarte. T-L LBF: meni, gudarte. PMuj DCV: meni, gud-arte. Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

Erdaretakoak: fr (DLLF): armistice. it (S. Carbonell): armistizio. ca (DCC): armistici. en (Collins): armistice. de (Slaby / Grossmann): Waffenruhe // Waffenstillstand.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARMONIAN. a) En armonía. Praisko [...] zan seme bat ona / bere guraso zarrak maite ebazana. [...] Gazteak zarraz ziran bizi armonian. AB AmaE 291. b) (V-m, AN-gip). Ref.: Etxabu Ond; Gte Erd150. Murmurando; refunfuñando; riñendo, disputando. "Refunfuño. Nire ama beti armonixan da, mi madre siempre está refunfuñando" Etxabu Ond. "Bere burutik armoni(a)n joan da. Hori armoni(a)n joan duk (AN-gip)" Gte Erd 150 (junto a bekozkoa zimurtu dik, gauza hutsa behar dute haserretzeko, etc. de otras zonas). Kuidado gabe segitu nuben / nere karguko lanetan. / Jendia armoniyan zebillen / publiko tabernetan: / Altzatarraren kontrariyorik / etzala erri onetan. EusJok II 58. Juana ori armoniyan / altutik asi zan, / neroni ere ixilik / egongo ez nitzan. PE 74. Bi atso nabaitu / ditut armoniyan, / beriala jarri ziran / jeniyo biziyan. / Ollo bat baratzara / sartutziagatik / bi atso aserretu / dirade gogotik. Auspoa 63-64, 227. Ollagorra entzuten / asi zan armoniñ: / Ai zan, begi-urdiñ, / ez burlarik egiñ. MendaroTx 211. Ostegunian beia / saldu du Ernanin, / geroztik erostuna / dabill armonin; / ogei ta bi erralde / ezurra eta mamin; / eztula ta zotiña / sabelian du min. Ib. 179. Juau! Juau! --armonian asi omen zan [zakurra]. JAzpiroz 24. (Con dativo). Riñendo, reprendiendo. "Armoniyan ai zen gue neskai" (G-bet). Jakiñ arren promesa / zenduala egiñ,, / aita Xeledonio / zuri armoniñ. MendaroTx 187. Aitona armonian / asten zaionean, / amonak entzungogor / dio geienean. Zendoia 81. c) "Armonixan egon, pasau... [...] Estar nervioso, normalmente a la espera de algo. Alabia falta zan da gau guztia armonixan egon naiz (edo pasau dot). Ik. arduratan egon" Elexp Berg

a) [elkar-hartze egokian]: harmonian 65 eta armonian 11; b) [liskarrean, errietan] adierakorik ez dugu aurkitu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

a) [elkar-hartze egokian]: harmonian 23 eta armonian 4; b) [liskarrean, errietan]: armonian 3: Gotzon Garate 2, Patziku Perurena.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia ‘marmarrean’ adierazteko, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Halaber, jasotzekoa izan liteke harmonian forma ere, azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa armonia sarreran.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "armonika. Musika tresna".

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. harmonika.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. harmoniko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

almor(t)zu forma 4 aldiz ageri da: B 2 (Gamiz, Mg PAb), G 1 (Mg CC), EB 1 (MEIG); armusu B 5 (Bilbao IpuiB); gainera OEH argitaratuan: amortzu (VocZeg) eta armozu (Etxba Eib); gosari 105 aldiz (horietan gosari txiki 9, gosari kontu 1, gosari-lege 2, gosaridun 1, gosaritxo 2, gosariño 1): B 16 (Mg PAb 4, AB AmaE 2, KIkV 2, A BGuzur, Echta Jos 4, Kk Ab, Or Tormes, Erkiag BatB), G 77 (Cb Eg 2, Mg CC, AA 4, Bil, Lard, Apaol, Sor AKaik, Tx B, JanEd, Ldi 2, Or 16, KIkG 2, A Ardi 3, Ag G 5 , Ldi, TAg Uzt 4, Lek EunD 5, Uzt Sas 2, Anab 5, And AUzta, Berron Kijote 2, Etxde 5, JAIraz Bizia, NEtx 6, Salav, Lab SuEm 2, Inza Azalp), IE 6 (Elzb 3, Gy, Arb Igand, Lf Murtuts), EB 6 (Mde HaurB 4, Osk Kurl, MEIG).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

armosu behin ageri da, EB (Txill); gosari (eta gozari 2) 44 aldiz: B 7 (J.M. Etxeita, J. Fernandez, I. Zubiri, S. Onaindia, X. Peña), G 13 (B. Biguria, I. Olaberria, Jautarkol, Vill, A.M. Labayen, F. Zubiaga, M. Iturbe, P. Urruzuno, Latiegi, J. Azpiroz, S. Onaindia), EB 24 (K. Igea, Habe, Erdiko zikloko euskararen programakuntza, H. Etxeberria, G. Garate, X. Gereño, F. Juaristi, I. Mendiguren, M.E. Ituarte, J.M. Mendizabal, P. Aristi, A. Lertxundi, P. Zabaleta, I. Urbieta, A. Uranga, J.M. Irigoien, J. Agirre, P. Esnal); gosaritxo EB 1 (I. Urbieta).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

almortzu : HiztEn; armozu : HiztEn ("ik. almortzu"); gosari : DFrec 3, AB38 15, AB50 5, HiztEn, LurE, Euskalterm 9; gosari txiki : HiztEn; gosari(-)lege : HiztEn, LurE.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

beste hiztegietan: almortzu : EuskHizt, ElhHizt; armozu : DRA; gosari : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC; gosari(-)lege : EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE; gosaritxo : EuskHizt, HiruMila; gosari txiki : ElhHizt, Lh DBF (gosaritxiki), DRA (gosaritxiki); gosarita : Lh DBF.

Zerrenda osagarriak

PUrib: "armosu / almortzu / gosari".

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

gosaria.