Txostenaren laburpena

Harridura adierazten duen interjekzioa, arraio formaren aldaera-edo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan arraiotan 4: Elio in Tx B ("... zer arraiotan abil sugur aundi ori"); Ldi IL ("Arraiotan! aulki urdiña ez ikusten..."; corpusean beste bat: "Arraiotan, motellek!"); Bilbao IpuiB ("Orduan erakutsiko eutsan, ondo bai ondo, nor zan Praisku. Bai, arraiotan"); arraietan 11: Ag G ("bero zeok gaur, arraietan!"); Kk Ab I eta II ("Arraietan, ederra be badok eta!"; "Oitura "hijienikua", arraietan!"); Zab EEs 1918 ("... peseta bat? Arraietan!"); Altuna ("Auxe da otza, milla arraietan!"); Or Tormes ("Arraietan ona bide dok ogi au"); Or Mi ("Nork adierazi niri, arraietan, ..."); TAg Uzt ("Ez da atsegiña izango, arraietan,..."; "Etzitzaion iñori damutu, arraietan, ..."); A EY III ("... jente ona dek, arraietan!"); Bilbao IpuiB ("Bai arraietan!").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arrayetan G 3 (A.M. Zabala: "Arrayetan! ¡Banago ementxe, nagusia etorriko dala-ta, zortzi bat orduan! ... Arrayetan! Nagusiarekin itzegin dedan bakoitzean peseta bat pagatu bear izan banu, onezkero gelditu nitzan ardit zulatu bat gabe ... Arrayetan... orrela baguaz laister dira nere diru guztiak beorrentzat").

Sektore jakin bateko informazioa

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arraiotan : DRA ("Interj. eufem. de arraio [eta Ldi-ren aip.]). Ez dugu aurkitu ap. HLEH-EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arraio sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

interj.

Euskaltzaindiaren Arauak

arraitasun Lap. eta BNaf.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

distiratsua, argia.

Euskaltzaindiaren Arauak

arraitu, arrai(tu), arraitzen. Lap. eta BNaf. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

arraitu, arrai(tu), arraitzen

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. segarri.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

segarria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

erabilera urrikoa izanik, -d- gabeko forma hobesteko irizpideak dira: autoreen pisua (Goñi, Mitxelena) eta ahozkoan ezagutzen duguna.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

seinalea, aztarna (zauri edo gaixotasun batek utzia).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-haize.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

haize baten izena.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Lap. eta BNaf.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

alaitasuna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

belarritakoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

arrakala Bizk.

Erabileremu dialektala

B

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

izond.

Euskaltzaindiaren Arauak

arrakalatu, arrakala(tu), arrakalatzen. Bizk. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

arrakalatu, arrakala, arrakalatzen

Erabileremu dialektala

B

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrakasta eta izan sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri, ongi eratu, egokia.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Arauak jasoa du forma, bere azalpenekin, eta oraingoz ez dago zer erantsirik.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Erabileremu dialektala

batez ere Zub.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

biloba emakumezkoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lexemen erregulartasuna

-ll-.

Erabileremu dialektala

batez ere Zub.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

alaia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. ekain / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Zub.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ekaina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

arran-hots.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

joarea, zintzarria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

arranbel (eta arranbel-lokarri) forma 4 aldiz ageri da (Zait Sof 2, Ibiñ Virgil 2); arranbelari 2 aldiz (Zait Sof). Ik. OEH argitaratuan, gainera, beste 5 arranbel(a) : Dv Gen 9,13s; Ios 24,12; Goen Y 2; Bibl Gen 9,13.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arranbel(a) 4 aldiz ageri da: G 2 (I. Baztarrika, G. Barandiaran), IE 1 (Iratzeder), EB 1 (J. Etxaide); arranbelari behin, EB (J. Etxaide).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

arranbel : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; arranbela : AB38. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arranbel jaso dutenak: EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Casve EF, DRA, PMuj DVC; arranbela : ElhHizt, Lur EF/FE; arranbelari : DRA, PMuj DVC. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: Lur EG/CE, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: arranbela / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

uztaia, arkua.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

arranbel eta geziak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. errenta.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

arrandan.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arranda sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

errentan.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-a organikoa eratorpenean

Forma berriagoa, bere euskalkian berritu-nagusitua

Ipar. forma izanik, gaur Ipar. hau da forma nagusia; ik. informazioa, s.u. arrenkura

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: arrangura izan .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrangura sarrerari dagokion azpisarrera.

Aditz-erregimena

da ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARRANGURAN. a) Preocupándose, en estado de inquietud. Ardüra [gaiztek] ene ezpiritia arranküran, barreiarzünian eta bereganat thiratzen dielarik, nahaspillan etxekitzen beiteitade. "Distrahunt". Mst III 21, 3. Agertürik gizon gazte bat bere arimaren zorthiaz arranküran. Egiat 172. Khorpitza bethi eri bada, [arima] dagoelarik arranküran, dago presontegian. Ib. 184. Ez nintzan agertu lantegirat, erranguran nolakoa etorriko zen Karnoren laguna. JE Bur 63. Frangotan egoiten nintzan mutiko horrendako arranguran. Etchebarne 62. (Tras gen.). Ni bezain akitua iduri duzu ardi haren arranguran. JEtchep 54. b) Quejándose. "Labradória beti errenkúren zerbaitéki edo denborangátik edo aziendangátik" Iz Ulz 421. Obraren arabera / Beti arranguran / Deskansurik ez duke / Lurreko denboran. Bordel 141. Deusen eskasik etzen enetzat kaiolan. / Bainan guzien gatik, nintzen errenkuran. Elzb Po 216.

Ez dugu aurkitu arranguran formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arranguran 5: Herria 2 (adib.: “Aspaldiko urtetan, Betarramixtak joan ziren hego Ameriketan bizi ziren euskaldunen arranguran, Mixel Garicoitz-ek igorririk”), Fernando Rey (“Zure lagun horiek ez zaizkit gustatzen! ", esaten zuen Lolak arranguran”), Jon Muñoz (“eta arranguran datorke halaber baldin gero engainatzen badut, nahiz ez duen ni aldez aurretik engainatzeko beldurrik!”), Aingeru Epaltza (“Etiennerengatik eta bertze biengatik arranguran?”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa, dagozkion markekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrangura sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar. eta Naf.

Euskaltzaindiaren Arauak

arrangurarazi, arranguraraz, arrangurarazten. du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ti.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Euskaltzaindiaren Arauak

arranguratu, arrangura(tu), arranguratzen. da ad.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

araua berrikusi aurreko oharrak zioen: "da ad. (Zertaz arranguratzen zara?); eta, P. Xarritonek dioenez, du ad. ere bada (Euskara-mota horrek arranguratzen nau).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARRANGURAZ (arrenkuraz SP, Lar). a) Quejándose. "Arrenkuraz dago, il se plaint" SP. "Vituperiosamente" Lar. Murmuratzaille batzu dire bethi errenkuraz daudezenak. He Iudae 16 (Dv arranguratiak). "Bakarrekoa"-ren erosleak galdez eta errenkuraz ebiltzan. Erkiag BatB 93. b) + ARRAGURAZ (ZMoso 67). (Estar, etc.) preocupado, inquieto. "De cuidado, arraguraz" ZMoso 67. Mutil jolasti, alai ta betargia, ardura aundiren baten menpe, arrenkuraz eta arbin agiri zan illuntze artan. Erkiag Arran 66. Taupadaka asi yakon biotza, zertzuk kanpai ete ziraneko arrenkuraz. Ib. 155. Ezta eltzen eta arraguraz gaude. ZMoso 59

arranguraz 11: Berria 8 (adib.: “Bidasoaz iparraldera abertzaleek emaitza onak izan dituztela esaten hasi orduko eten du gure jarduna lagun batek, eta arranguraz azpimarratu du ia euskaraz baino ez dakitela bere auzoek, eta, aldiz, frantsesez baino ez direla mintzo haien 6-8 urteko bilobak”), EiTB (“LEOk arranguraz begiratuko dio ITXASOri”), Jakin 2 (adib.: “Ez dira kexu isolatuak izan. Arranguraz entzun ditut han eta hemen euskalgintzako hainbat”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arranguraz 33: Berria, Patxi Zubizarreta 4, Iñaki Mendiguren 5, Xabier Montoia 2, Anjel Lertxundi 3, Filipe Bidart 2, Piarres Xarriton, Ander Irizar, Karlos Zabala, Joan Mari Irigoien, Joan Mari Lekuona, Inazio Mujika Iraola, Oskar Arana, Itxaro Borda, Xabier Amuriza, Mirentxu Larrañaga, Edorta Jimenez 2, Jose Morales, Jose Angel Irigaray, Patxi Zubizarreta, Juan Garzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrangura sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

IE-Zu dira 'arreglar / arreglo' adierako arranjatu (+ -tü) 8: Mercy, MarIl, Jaur, Herr 1960; Xarlem (-g-); -nya-: Gy, ECocin 2; arrenjatu 1: Mde; arranju 4: He Phil, Etch (-ü); -nyu: He Gudu, Gy. arranjamentü 2: Mercy, Etch; arrañatu 3: Bordel 3 (eta OEH argitaratuan Gte Erd 2); arrañamendu 1: Bordel; eta corpusean: arrañarazi : Xa.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ager. banakoak dira arrinjatu , desarrinjatu (Jon Casenave) eta desarrañatu (A. Arkotxa).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturriotan: DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

EuskHizt: arranjatu, arranjatze // Lur EG/CE: arranjatu // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EF/FB, Casve EF, XarHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Frantsezezko arranger-en ordainak hiztegiotan: Lur EF/FB: 1. Antolatu, apailatu, atondu, eratu, paratu, taxutu; 2. Konpondu, moldatu; 3. Egokitu; 4. Apaindu // Casve FE: adelatü, antolatü, apaintü, ederkitü, xüxentü; (s') arrolatü, ontsatü // XarHizt: antola(tu), konpon(du), molda(tu), akometa(tu), txukun(du), aton(du), adaba(tu), arrima(tu) // HaizeG FB: antolatu, arranjatu , akomeatu, moldatu; (s') (se mettre d'accord) adostu; (orner) apaindu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

arranja, arranjatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

antolatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

ahozkoan bizirik dirau, L. Baraiazarrak dioenez.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

amuarraina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

arrankatu 1. (Lar).Arrancar. Anima au arrankatua izango da gorputz onetatik. Cb Eg II 83. 2. Apoderarse de. "Al dana arrankatu" / zenbaiten legia. AzpPr 68. Pellok eta Bernardok / arrankatu danak, / geroztikan badira / emen zer esanak. Ib. 107. 3. Arrancar, ponerse en marcha, partir. Atzo zortzi erori zen ur erauntsi andi bat, eta ugaltian zũr drezatruk zauden guziuak arrankatako saltra Erribrara, erreketarik xuntatu zen urbultziuak, eramanztion. Mdg 140. Atziriten gutuk amabi urratsez kantik, arrankaten gutuk beinkoan eta lein eltan grena yiri tokatra, eitzen gutuk libre. Ib. 169. Emon kontatuari eta arrankau ez, ainbat bidar emonda. Gerrika 166. Berriro jai gauean, len kontatzen nizuen bezela, arrankatu bearra Donostira. Albeniz 130.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arrankada 1, K. Santisteban ("Gero elkarri komentarioren bat egingo diote eta lanean hasi, mantso-mantso arrankadan, ekinago motoreak berotu heinean"); arrankatu 8: Amatiño ("Zer ez ote genukeen entzungo zenbait ahoberoren esanetan baldin gu, katalanak bezalaxe arrankatu ezinik bageunde, eta berek, ordea, orain dela hamar hilabeteko telebista batez martxan"), P. Lizarralde ("Atzeko orman proiektatu zuen zirkulo horiak eta itzal jokuek irrifar dardartsu bat arrankatu zioten"), K. Izagirre ("Orain ere hor somatzen du segagailua ezin arrankaturik"), Zipristin/7 (ohar batean, "jainkoen eskuetatik erauzteko #mdash# *erauzi: arrankatu"), Santa Mariñe 1994 ("Hurrengo Santa Mariñen izango dozue historia ez diren beste jakingarrien barri. Gaur, 600 urte atzeragotik arrankatuko dogu"), J. Garzia ("Sararen autoa arrankatu ezinik genbiltzala, beraz"), X. Mendiguren E. ("Bizi-bizi arrankatu zuen Paulak [motoa]"), P. Aristi ("Kotxea arrankatu eta gora hartu zuen, Gobernu Militarra dagoen aldera, hor bada fabrika zahar itxi bat, bai noski, hor aurkitu duzue gizona").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

arrankatu : AB38 1, AB50 1; arrankada : AB38 1 ('arrancada') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arrankatu : HiruMila (1 arrancar, extraer; 2 arrancar, poner en marcha, marchar) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal arrancar / démarrer formen ordainak: HiruMila: 1 vt extirpar, extraer: erauzi; 2 vt atera, kanporatu, idoki; 3 vi. salir, partir: abiatu, irten, ekin; 4 vt. poner en movimiento: martxan jarri, abiarazi; 5 vi. provenir: -tik [-gandik] etorri, jaio, sortu; 6 vi. arrancar una piedra en zig-zag: zarra eragin, hautsi, hautsian / zeharka / trabeska atera // ElhHizt: 1 errotik atera; 2 atera, erauzi; 3 kendu; 4 abiatu; 5 col[oquial] hasi, -i eman // Lur EG/CE: 1 abiatu; 2 erauzi; eta EF/FE: abiatu // XarHizt: abiatu; faire démarrer: abiarazi // Casve FE: abiatü, hasti // HaizeG FB: abiatu; bateau: lokarriak askatu, amarrak altxatu; faire démarrer: abiarazi // T-L LBF: vaisseau: amarrak altxatu; partir: abiatu // PMuj DCV: 1 extirpar: erauzi, errotik egin, zusterkatu; 2 quitar con violencia: brast kendu, brast atera; 3 obtener difícilmente: nekez iritxi; 4 salir, empezar a andar: abiatu, oldartu, irten; 5 provenir: 'tik etorri, sortu, jaio; 6 comenzar: asi, abiatu.

arrankatu 71: Aizu (“Guztiok bat egitea ezinbestekoabakoitzaren nortasuna errespetatzeamotorrak arrankatzeko momentuko aukeragurea, herrikoa, KO RRI KA Tipi tapa tipi tapa lortzen merezi duguna martxan jartzen hasteko egin zazu KLIKAez dugu presarik helburua argi dago eta”), Argia 2 (“Zortzi asaltotan itsu makilka ibili ondoren leher eginda dago, eta soken laguntzaz, arrankatu eta azpitik aparkatzen du bere ukabil hezurtsua zure kokotsean”), Berria 11 (“Nobelaren lehen esaldia arrankatu ezinik dagoen bitartean, halako gizajo literarioen bilduma bat egiten du narratzaileak”), DiarioVasco 4 (“Ezin arrankatu, alegia; eta berandutu”), EiTB 20 (“ERIKAk atean jarri duten film gardenari erreparatuko dio eta letxe txarrez arrankatuko du. Horretan ari dela tikak agertuko zaizkio: bizkara goratu, burua okertu”), Elkar 24 (“Ford beltza arrankatu eta Jimmyren aitona-amonen etxerantz abiatu da gero”), Erlea (“Baina hogei lagun baldin badatoz gurekin autobusean, desertuan zehar pista batetik, eta hogei lagun horiek uste badute zer bide hartu behar dugun badakigula, eta autobusak arrankatuko duela biharamunean...”), Consumer 4 (“Autoa goizean arrankatzean -neguan batik bat- ez da motorra azelerazioka berotu behar, olioak eta gainerako osagaiek behar bezalako tenperaturara iritsi ez direlako oraino”), Jakin 4 (“Liburutik orrialde bat irakurri, arrankatu eta bota, irakurri eta arrankatu, irakurri eta arrankatu...”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arrankatu 27: Berria (“Zaila izango da kolonbiarrak aurrea hartzea irteeran, pistaren alde zikinetik aterako baita eta Ferrarik maila hobea baitu arrankatzeko orduan”), Xabier Mendiguren Elizegi 7 (“Atea irekitzean eskularruak atera zituen guanteratik, rubio bat piztu, eta azeleradorea indarrez eta azpiraino sakatuz arrankatu zuen”), Pako Aristi 6 (“Auto batzuk ezin izaten zuten arrankatu, eta ekinaldi asko egiten zituzten”), Harkaitz Cano 3 (“Gero autoa arrankatu eta autobidera altxatu ziren”), Jokin Muñoz 2 (“Aitorrek motoa arrankatu du”), Mikel Hernandez Abaitua 2 (“Motorea piztu eta arrankatu egiten dut”), Rafa Egiguren (“Arrankatzea lortu bagenuen ere, zarata arraro samar bat ateratzen zitzaion automobilari, eta ez zuen abailarik apenas hartzen”), Iñaki Zabaleta (“Txoferrak mikrofonotik agurtu zituen bidaiariak eta arrankatu egin zuen”), Unai Elorriaga (“Tontoa da baina... - hasi zen Marcos, arrankatu ezinik - kontua da hiru amets izan nituela behin: lehenengo ametsa goizean bertan ahaztu nuen”), Pello Lizarralde (“Demetriok motorra arrankatu eta kokotsa goratu du agur egiteko”), Xabier Olarra (“Dyerrek apuntatu zuen kotxeak arrankatu zuenean, eta bat zetorren Brenten izenean emana zen matrikula zenbakiarekin.”), Sonia Gonzalez (“Nik bitartean zubi bat egin beharko dut, ze bestela ez dakit zelan arrankatuko dugun traste hau”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Aski dira hasi, abiatu edo abiarazi (eta erauzi) bezalakoak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Asko erabili da, batez ere Hegoaldean. ‘abiatu, abiarazi’ adierarekin jasotzekoa (‘Autoez eta mintzatuz, abiarazi’ moduko definizioa jasotzea komeni da).

Erabileremu dialektala

Heg.

Corpus eta hiztegietako datuak

arrankazi, arrantzaki, 'arpón' adierakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

2 aldiz jaso da arrankazi : JMB ELG ("Garai onetako ezurrezko arrankaziak ikusi..."; "lau-ertzeko arrankaziak ere ba-zeuden").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu corpusean aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

arrantzaki : HiztEn-LurE; arrankazi : DFrec 1, AB38 2, HiztEn. Ez ditugu aurkitu ap. AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arrantzaki : HLEH, ElhHizt; arrankazi : ElhHizt, HiruMila, Casve EF, DRA, PMuj DVC. Ez ditugu aurkitu ap. EskolaHE, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal arpón/harpon formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: arpoi // HiruMila: arpoi, arrankazi // Lur EG/CE eta EF/FB: arpoi // Casve FE: gantxo, izmiamarte // HaizeG FB: harpoin, izmiamarte, hartxa // T-L LFB: harpoin, hartcha // PMuj DCV: arpan, arpoi, gezi, xabolina; a. bidente: orpiko, sarde, atxurkulu; a. pequeño: korain // Azkue Aurkibidea: arpoi; arpón de dos púas: atxurkula, atxurkulu, orpiko.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "arrankazia = arpón"

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

arpoia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARRANO BELTZ (Hb ap. Lh; arrano beltx AN-olza; arranbeltz G; Hb ap. Lh). Ref.: A Apend (arranbeltz); Bon-Ond 144. Nombre aplicado a diversas aves rapaces. "Arranbeltza" (sin trad., en una lista de aves) Izt C 197. "(Hb), aigle noir" Lh. "Vautour" Bon-Ond. "Cierta ave de rapiña" A Apend. Cf. ARRAI BELTZ (s.v. 3 arrai). Lau legoi kazuelan / zezenarekin / [...], kokolidro ta putre / arrano beltzakin. JanEd II 140. Bada bertze hegaztin bat Larrunen "arrano beltza" erraiten dioguna, le vautour fauve, bainan "saia" deitzen dute Larramendi eta Harrietek beren hiztegietan. Zerb Azk 37. Arras ezagut erre]t[xa da arrano beltza bere buru eta lepo larrutuetarik. Ib. 37. "(Corvus corax). Belia (Larrinua), erroi (V), arranbeltza (G-goi)" Arzdi Aves.

arrano beltz 44: Ortzadar, Consumer 2, Berria 25, EiTB 14, Jakin, Karmel 2, Argia 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arrano beltz 16: Berria 10, Jokin Muñoz, Itxaro Borda, Pello Salaburu, Patziku Perurena, Felipe Juaristi, Pello Zabala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Tradizioan finkatu gabea

Teknizismo tradizioak finkatu gabea, eta sektorekoek erabaki beharrekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle erabilia, egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-beltz.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrano sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-kume.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS: arrano-pola / HiztEn: AS: arrano-pola / LurE: - / ElhHizt: AS: arrano-pola / EskolaHE: AS: arrano pola.

Idazkera egokia eskaintzen du

cf. arraiopola.

Kategoria

interj.

Forma baten adiera(k)

arraio, arraiopola-ren leungarria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrano sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

interj.

Forma baten adiera(k)

arraio, arraiopola-ren leungarria.

Euskaltzaindiaren Arauak

arranpa Sin. karranpa.

Forma onartuaren baliokideak

karranpa