Jatorrizko forma

arrau(l)tza, -tze

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: arrautza-denda, arrautza-perretxiko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARRAUTZA-AZAL (V-m-ple, G, AN ap. A; arrautzazal A). Cáscara de huevo. Ordea ez dago aietan arrautza azal, itxura edo irudia baizik. Mg CC 199. Ipintzen dira kazo sakon batean amabi arrautz gorringo zortzi arrautzazal erdirekin urean. Cocinan 55. Arrautzazal, gorringo, zuringo, "kumingo", "lastingo" ta abar, mazi-mazi egin dittuz otzara barruban. Otx 139. Joxek arraultz-azala koskatuaz. Lab SuEm 181. Zipristiñak, berriz, leiotik kanpora; arrautza-azalak ankapera... Zendoia 45.

adib.: arrautza 1 iz. Hegazti emeek (besterik adierazten ez bada, oiloek) eratzen duten gorputz biribil antzekoa, umekia elikatzeko gaiak dauzkana. Uso arrautza. Arrautzaren zuringoa. Arrautza gorringoa. Arrautza azala, oskola. Arrautza formakoa. Arrautza errun. Arrautzak txitatu. Arrautza ustel usaina. Arrautza frijituak.

arrautza(-)azal 12: Consumer 2, Berria, EiTB 2, Argia 2, DiarioVasco 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: arrautza-azal 1, Anjel Lertxundi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasotzea aski da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARRAUTZA-GORRINGO (V-gip, G-azp; Mic; arraultze gorringo L, BN; arraultze gorrinko S; arraunza korrinkoa Lcc; arroltze g. H; arrautze gorrinko S). Ref.: Lh (arraultze gorringo); Lrq (arrautze); Etxba Eib; Elexp Berg. Yema de huevo. "Arrautza gorringua iruntzi eban nai baño len" Etxba Eib. Cf. SP: "Arraultzearen gorringoa, jaune d'œuf". Dora zazu arroltze gorringo batekin. ECocin 37. Emaitzu bi arroltze gorringo gogortu. Ib. 28. Ipintzen dira kazo sakon batean amabi arrautz gorringo zortzi arrautzazal erdirekin urean. Cocinan 55. Azukarreki edo arraultze gorrinkoareki. Mdg 131. Ura arrapatu nai izatea ta arrautz gorringoari danboliña jotzea... gauza bera. Loidi 99. Ataiko atetikan / bota parra parra, / orduan bai arrautza / gorringo ederra. Uzt Sas 85

adib.: arrautza 1 iz. Hegazti emeek (besterik adierazten ez bada, oiloek) eratzen duten gorputz biribil antzekoa, umekia elikatzeko gaiak dauzkana. Uso arrautza. Arrautzaren zuringoa. Arrautza gorringoa. Arrautza azala, oskola. Arrautza formakoa. Arrautza errun. Arrautzak txitatu. Arrautza ustel usaina. Arrautza frijituak.

arrautza(-)gorringo 37: Consumer 18, Berria 13, EiTB 3, Argia 2, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: arrautza(-)gorringo 5: Berria, Iñaki Zabaleta, Xabier Mendiguren Elizegi, Josu Landa, Pako Aristi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasotzea aski da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

intxaur(-)oskol aztertzean proposatua, azpiadiera azpisarrera egiteko eskatuz, arrautza eta oskol sarreretan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrautza eta oskol sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARRAUTZA-ZURINGO (V-gip; arraunza zurinkoa Lcc; arraultze-xuringo L, BN; arraultze xurinko S; arroltze xuringo Urt, H; arrautze xurinko S). Ref.: Lh (arraultze-); Lrq (arrautze); Etxba Eib; Elexp Berg. Clara de huevo. "Albor, arroltze xuringoa" Urt I 474. "Arraultze-xuringo (L, BN), -xurinko (BN, S), blanc d'œuf" Lh. "Arrautza zuringua da, erremedixo askotan sartzen dan gauzia" Etxba Eib. Cf. SP: "Arraultzearen xuringoa, blanc d'œuf". Egizue kataplasma arrolze xuringoarekin batean. Mong 593. Yo zaitzu sei arroltze xuringo elhurra bezala egin arte. ECocin 34. Nahas zazu emeki emeki sei arroltze xuringo eta gorringo. Ib. 32. Arrautza zuringozko bañu bat. Cocinan 18

arrautza(-)zuringo 35: Consumer 22, Berria 7, Argia, Laneki 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arrautza-zuringo 1, Berria (”Besikula txikien zelula-paretak arrautza zuringoaren molekula gantzatsuekin egin dituzte”).

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Automatiko samarra eta jasoa dago jada arrautzaren zuringo forma adibide gisa. Aski izan liteke.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

LBeh (2016-10-26): arrautza-irin 25: Consumer 21 (adib.: “Haragia arrautzaztatua baldin badago, arrautza-irin horrek mantenugaien galera arintzen du, haragiari zuku gutxiago ateratzen zaionez, bere zukuan egosten baita”), Berria 2 (adib.: “Aurretik prestatutako elikagai asko jaten ditugu, eta gauza gehiegi pasatzen dugu arrautza-irinetan”), EiTB 2 (adib.: “arrautza-irinetan pasatuak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: arrautza-irin 1, Edorta Agirre (“arrain eta haragi piezak platerean gerora zerbitzatuko diren tamaina eta forman ebakita, arrautza-irinetan bilduta”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: kokotxak arrautza-irinetan pasatuta (‘cocochas rebozadas’, termino normalizatua).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Ez dugu aurkitu arrautza-irin formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es rebozar / fr paner: Elhuyar: arrautzaztatu, arrautza-irinetan pasatu / NolaErran: ogiztatu, ogitan pasatu / Zehazki: 1 arrautza-irinetan pasatu, pla-pla egin; 2 (con huevo) arrautzeztatu / Labayru: arrautzatu, arrautzeztatu, arrautzetatik pasatu, irinetatik pasatu / Adorez5000: arrautza-irinetan pasatu, -ztatu, albardatu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta beharrezkoa.

Kategoria

iz.

Numeroa

pl.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

errulea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-kara.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

obala.

Jatorrizko forma

erre(t)xin, arraxin

Euskaltzaindiaren Arauak

arraxin Ipar. Sin. erretxina

Sinonimoa(k)

erretxina

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

narrioa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. arrazismo / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrendako eratorri desegokiaren ordez ematekoa

Ik. arrazismo.

Eratorri-konposatu desegokia da

osaera okerreko eratorria da, lantaldearen ustez: x-keria osaerakoen adiera 'x-ren nolakotasun, egite... askotan gaitzesgarria' izan ohi da; forma honetan, berriz, ez da arraza bera gaitzetsi nahi, ez arrazari dagokion tasunen bat. Horien oinarriak, bestalde, izond.ak dira edo mailakatzaileak onartzen dituzten iz.ak; baina arraza iz. arrunt + zenbakarri + bizigabea da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

arraza(tu), arrazatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

narriatu, hondatu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH argitaratuan: arrazio v. arrazoi.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arrazio forma 7 aldiz ageri da, B. Astobizaren Medikuntza obran ('ración' adiera duela, eta 5 aldiz arrazio eredu sintagman): "Dieta orekatua eta arrazio eredua"; "Pertsona heldu baten arrazio eredu edo dieta orekatua honela definitu daiteke"; "Arrazio eredu batek helburu hauk lortu behar ditu"; "horra hor dieta orekatu eta egokia, hau da, arrazio eredu bat"; "Espainiako Nutrizio eta Elikadurako Institutu Nazionalak, pertsona helduentzat, arrazio eredu medio hau gomendatzen du"; "Arrazioa bera osotzen duten nutriente guztien artean oreka egokia lortzea"; "Eguneroko arrazioan, gizon heldu batek talde bakoitzeko janari bat edo bi jan behar luke".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu arrazio forma aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm. // 'ración' itzulitako beste batzuk: Euskalterm: razio 21, anoa 26.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

DRA: arrazio ('arrazoi' adierarekin). // Ez dugu aurkitu hiztegiotan: EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal 'ración / portion'en ordainak hiztegietan: HiruMila: anoa, (porción) zatiko, zati, puska, parte // ElhHizt: errazio, anoa // Lur EG/CE: anoa // Lur EF/FE: "1 zati, parte. 2 anoa" // Casve FE: parrasta, puxka, zati // HaizeG FB: puxka, zati, parte // PMuj DCV: "1 zati, puska, kosko, kasko, pusketa, atal. 2 ano, anoi, lagin".

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. errazio (baldin hau onartzen bada; bestela, dagokion ordaina eskainiko da).

Lexemen erregulartasuna

r-/ar-

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

kategoria sartzea proposatu da: ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

arrazionaliza, arrazionalizatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez

Ik. errazionamendu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabilera zainduetan nagusitu den forma

Jatorrizko forma

arrazoi(n)

Euskaltzaindiaren Arauak

arrazoi: arrazoia daukazu h. arrazoi(a) duzu. / AS: arrazoizko.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

aurkezpena aldatzeko eskatuz, azpisarreren bidez: arrazoi(a) da ; arrazoi eduki [hemen aipa liteke aurreko itzuliko oharra: "arrazoia daukazu h. arrazoi(a) duzu"] , arrazoi eman, arrazoi gaizto , arrazoi izan , arrazoi txar .

Lexemen erregulartasuna

-n zalantzazkoa

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B-G dira guztiak: a) 'egia dela aitortu' adierakoa 8 aldiz jaso da: arrazoi eman 2 (Uzt Noiz: "Saiua akabatzia ez genduke kalte, nik arrazoi emango nizuke, Lasarte, luzaroko langintza guk ez degu maite, oraingo aski degu ta bostak alderarte"; MEIG: "lehenbizikoari ematen diot arrazoi, batere zalantzarik gabe"); arrazoia eman 6 (Añ GGero: "ezta erraz jakitea, ezta erraz errazoia emotea ta idorotea"; Etxba Ibilt: "Beti ondo pentsaua, emaztiak errazoia emon zetsan ontan senarrari"; Bilbao IpuiB: "Ziur nago arrazoia emongo deustana"; Arrantz: "Antonek arrazoia emanagatikan: etzazutela egin orrelakorikan"; ABar Goi 2: "Nik Juliani ematen zioat arrazoia", "Neskari arrazoia eman zaiozu"); b) 'x-ren berri eman' adierakoa beste 8 aldiz: arrazoi eman 2 (Balad: "Baldin nik gaizki itzegin badet arrazoi eman ezazu"; Vill Elorri: "Eta orain ez naute ba jarri poema aundi baten arrazoi ematen?"); arrazoia eman 6 (Añ GGero 2: "Eta, zelan Jangoikoak eztaben iñor iños kastigetan bide-bagez, emoten dau errazoia Jeremias Profetak ea au zegatik egin eban Jaunak, esanik...", "Onen errazoia emoten dau Santo Tomas jakitunak"; fB Olg: "Ta onen errazoia emongo da zortzigarren errespuestaan"; DurPl: "Kontu ta arrazoia emon biarko dau zerura juango bada gure arima au"; Itz Azald: "Gauza guztien gañetik euki egizue maitetasuna edo karidadea, zein dan ontasun osoaren lokarria, eta San Agustinek emoten dau errazoia"; Vill Elorri: "gure mundutik lekora aurkitzen gera, onelako lan baten arrazoia eman bear dugunean").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

HM dira a) 'egia dela aitortu' adierako 14: arrazoi eman 7 (A.M. Labayen: "lana ikusi dezutenok arrazoi emango didazutela uste dut"; B. Latiegi: "Eta arrazoirik ez dutenean arrazoi ematea gaitz aundia egitea da"; J. Azurmendi: "Erromak abertzaleei arrazoi eman zien"; Egin 1987: "Auzitegi Nagusiak bere emazte ohiari arrazoi eman ondoren..."; Hemen 1988: "lehen erakunde horrek egin duen ikerketa lan batek homeopata eta medikuntza tradizionaleko zenbait adarri indar eta arrazoi ematen baitio"; F. Etxeberria: "Au etzala Araudiaren errua, erriarena baizik esan nionean, arrazoi eman zidan"; J. Arostegi: "Zaar eta esperientziko gizon izateak, ez damaigula beti arrazoi"); arrazoia eman 7 (A. Zubikarai: "Roger berberak esandako ondoko onek, gauza askotan errazoia emoten dautsa emazteari"; J.J. Arrizabalaga: "Nai dozu jentiai errezoie emotie...?"; J. Eizagirre: "Ori den, emaion arrazoia oraindik"; G. Aresti: "Josepek arrazoia ematen dio"; M. Martinez: "haren argudioei arrazoia ematen die gure ustean"; Egin 1984: "Beira, horretan arrazoia ematen diat"; I. Irizar: "Arrazoia ematen diat horretan"); b) 'x-ren berri eman' adierako arrazoi eman 1 (M. Aurrekoetxea: "Gorputzeko atal guztiak minberatasun berdinekoak al dira? Arrazoi eman ezazu zure esperientziaren arabera").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec-en 'egia dela aitortu': arrazoi eman 2 (eta arrazoin eman 1); arrazoia eman 3; 'x-ren berri eman': arrazoi eman 1 // AB50ean arrazoi eman 1, 'dar razón' itzulia. // Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ez dute jaso arrazoi(a) eman esapidea beste hiztegiotan: EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

gaztelaniazkoaren kalko nabarmenegia ote den aipatu da; baina onartu, Mitxelenak eta Villasantek erabili izana aski berme delakoan.

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrazoi sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Heg.

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

testuetan lekukotasun handirik ez duen arren, ezaguna dugu ahozkoan, baita J-L. Davantek ere.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-gaizto.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrazoi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

arrazoi txarra, erantzun desegokia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: arrazoi(a) izan; azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: AS: arrazoi(a) izan / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrazoi sarrerari dagokion azpisarrera.

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

ahozkoan ezaguna.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-txar.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrazoi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

erantzun desegokia, zakarra.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

zintzo ari denak ez du arrazoi txarrik merezi.

Esapideei dagokien sistematika

eduki.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrazoi sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

batez ere Bizk.

Erabilera-oharrak

cf. arauan datorren oharra: arrazoia daukazu h. arrazoi(a) duzu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

adimenduna.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: arrazoigabe(ko)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

arrazoigabeko.

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

1 adimengabea. 2 funtsik gabea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -gabeko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrazoigabe sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ez arrazoigarri ez arrazoimendun formarik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arrazoigarri 3: GAO 1990 2 ("Epeari dagokionean, aurrikusi urtekoei buruz finantzaketarengatiko gainkostuaren ebaluaketa arrazoitua eta espresoa eginez eraikuntz termino arrazoigarrietan murrizten duten eskaintzak hautatzeko joera edukiko da", "Proposamen ekonomikoari dagokionean, lehiaketatik obrarentzat eskainitako baldintza espezifikoetan deduzitu daitekeen balioari arrazoigarrien egokitutako eskaintzak hautatzeko joera edukiko da"), I. Esparza ("Froga standarda, zalantza arrazoigarri baino areago/beyond a reasonable doubt, azpitik dator, beraz, ziurtasun maila apalagoa da"); arrazonagarri 1, ELA/STV 1992 ("Estaturik gabeko nazioen arazoak konponbide egokia aurkitu behar du, baldintza arrazonagarrietan eskatzen duen edozein talde nazionali autodeterminazio eskubidearen egitaritza ahalbidetuko dioten mekanismo demokratiko erabilgarri eta baliozkoen bidez"); arrazoimendun 3: Azurm 2 ("Beraz, gizona abere arrazoimenduna dela esaten bada, ez da ulertu behar gizona abere eta arrazoimendun dela"), X. Amuriza ("Beste filosofo motak, ordea, gizakumea izaki aktibotzat baino gehiago arrazoimenduntzat jotzen du, eta haren jokabidea lantzen baino gehiago haren adimena hezten saiatzen da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez eta beste hauetan ere: EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako eratorri desegokiaren ordez ematekoa

Ik. arrazoizko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Erabilera zainduetan nagusitu den forma

Jatorrizko forma

arrazoi(n)keta

Jatorrizko forma

arrazo(i)namendu

Euskaltzaindiaren Arauak

arrazoinamendu Ipar. Sin. arrazoibide

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-oi/-on-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

arrazoinatu (eta arrazoiñatu 3, arrozoinatu 3) 9: ES 3 ("Bere hisitik, eta thematik ilkhitzeko gogorik eztuena kondenakizun dela [...] eta hala alfer da halakoekin arrozoinatzea", "Arrozoina aditzen eztuenarekin arrozoinatzea da, lo datzanarekin mintzatzea bezala", "borondate on haren atseginik handiena zen filosofiaz, mathematikaz, eta poesiaz arrozoinatzea, eta ihardukitzea"), Ch ("Zer probetxu da haiñ zorrozki arrazoiñatzea gauza ilhunez eta estaliez, zeiñen ez iakitea ezbaitzaitzu bekhatutzat kondatuko Jainkoaren iuiamenduan?", "haiñ arthoski hari balire bizioen erroetarik atheratzen eta berthuteen landatzen, nola gauza banoez arrazoiñatzen eta ihardukitzen, ez leiteke hanbat gaixtakeria eta skandala ikhuz munduaren artean, ez hanbat desordenu komentuetan"), He Gudu ("Gardia emozu beregainki, ez dezazun denbora gal, arrazoiñatzen zure buruarekiñ yakiteko, ea tentazioneari konsentitu diozun, ala ez diozun konsentitu"), Lg I ("Hulakoak dire bizkitartean funtski arrazoinatzen dutenak, eta bakharrak agradagarriak zuhurtzia bera denaren begietan"), Monho ("Batzuk bertzek bezain gaizki / Dute Arrazoinatzen; / Ez baidakite zuhurki / Denboraz baliatzen: / Ez lezakete banoki / Enplega hanbat oren / Pentsatzen balute ongi / Zenbat balio duen"), Gy ("Eta ora arrazoiñatua / Egon zen bereak ederki hartua"), Elsb Fram ("Bertzela dugu arrazoinatzen diogunean monera faltsoak balin badira, monera egiazkoa ere badela, ez laitekela bertzenaz monera faltsorik"); arrazoiñatze 1, Gy ("Zakurra ederki mintzo zen: / arrazoiñatze hau net ona zaiteken / Nausi baten baithan baldiñ izan bazen") // Ik. OEH argitaratuan, arrazoinatu : Lap ("Arimak nahi du, pentsatzen du, arrazoinatzen du eta ungia maite du"), eta testu-lekukotasunik gabeko arrazoinatzaile .

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arrazoinatu 6: J.M. Torrealdai ("kontrairaultza manikeismo orokor batetaz egina dago eta bere proiektoaren oinarrizko kategoria gisa arrazoinatua"), P. Iztueta 2 ("Kritika lana akusatuz baino gehiago arrazoinatuz egiten da", "Ene iduriko euskal kulturan, halaber politikan, marxismo-arrazoinatua baino dexentez gehiago sartu eta hedatu da dogmatiko joerakoa"), Nor da hor? ("Ez, misione ona egin nahi duenak ez du hola arrazoinatzen"), Ardoy Gog ("Bainan ongi hori ez dauku onhartu emaitea naturalezak, ez dauku mota hortako ezagutza biziki guti baizik eman; beste guziak ez dira arrazoinatuz baizik biltzen ahal"), Fisikaren historia ("Arrazoinatzeko borondatea [Hegel-en dialektika ulertzeko ezinbesteko jauzi existentziarioa]"); arrazonatu 27: X. Kintana ("berau oso ederki dakite juristek, zeinek amaren sabelean dagoen haur baten hiltzea zein muga edo neurri arrazonatutatik aurrera asesinatu bat bezala kontsideratu behar den topatu nahirik hainbat pentsu eta gogoeta alferrik erabili baitute"), Azurm 2 ("horrelakoei buruz, errealismoaren eta prioritateen arazoak ere planteatuz hortakoz, eta arrazonatuz, 1956, 1960, 1969, 1974, 1977, 1980, gutxienez, ikusi dugu", "Sabin Aranak nolabait arrazonatu du bere abertzaletasuna"), UZEI ("Horregatik, saiatu naiz tekniken azalpen arrazonatu koherente bat ematen, horrek irakurleari haiek gaitasun komunikatiboaren helburuarekin erlazionatzen eta bere irakaskuntz metodologian integratzen lagunduko dion esperantzatan"), NZ/BBB1 5 (adib., "Birus bat bizidun bat ote da? Arrazona ezazu erantzuna", "Materiaren eraldaketari begiratuz, zeintzu izaki bizidun dira garrantzitsuenak? Azal ezazu erantzuna arrazonatuz"), I. Zuazo 2 ("Ez arrazonatuaren emankizuna [espresioa] permitituko duen barruti arrazonatua"), I. Arrigain 2 ("Pertsona bat erotzat hartuz gero, berarekiko komunikazioa etenik gertatzen da, arrazonatzeko ezgaia delakoan", "Arrazonatzeko ahalmena falta zaienez gero, giza-karikaturen itxura dute"), Fisika/3 ("arrazonatuz ere froga daiteke hipotesi horren balio eza"), Argia/4 ("Gurasoak, semearen kasketaldi haiengatik kezkaturik, behin baino gehiagotan saiatu ziren Haritzekin hitz egiten; baina hark ez zuen arrazonatzen"), Matekariak 8 ("Alternatiba gisara, astean hiru egunetan ere erabiltzen da: astelehenetan 1. problema [arrazonatu] eta 4. problema, asteazkenetan 2. problema [ebatzi] eta 4. problema [beste bat] eta azkenik ostiraletan 3. problema [marraztu] eta beste 4. problema bat", eta beste ager. guztiak izenburu bezala, "Arrazonatu"), J. Iturbe 4 (adib., "Aipaturiko erreakzioa arrazonatuz doitzea eskatzen da", "Disoluzio horren pH-a arrazonatuz kalkulatzea eskatzen da"); arrazonatzaile 3: X. Kintana 2 ("Zientzia guztia esperientzian oinharritzen da eta zentzuek emandakoari aztertze-metodo arrazonatzaile bat aplikatzean duke bere funtsa", "Indukzioa, aztertzea, konparazioa, behatzea, esperimentazioa, metodo arrazonatzaile horren funtsezko kondizioak dira"), X. Amuriza ("Horregatik konkluditu zuen, arrazonatzaile peto baten gisara, ebidentzia hark gezurra zeramala bere kopetan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

arrazonatu : DFrec 2 (J. Lariz: "hori dena arrazonatua iruditzen zitzaion", Anait: "batzuk honela arrazonatzen dute"), AB38 8 ('razonar'), HiztEn, Euskalterm 1 (arrazoitu sinonimoarekin); arrazonatzaile : HiztEn, Euskalterm 1 (arrazoitzaile sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arrazonatu : HiruMila (razonar, discurrir); arrazonatzaile : HiruMila (racional; razonador, ra; que razona) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. arrazoitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Maiztasuna

g.er. / Er. gabe-tzat ere har liteke.