OEHko datuak [laburduren azalpena]

arrimuan (eta arrimoan 4) 14: Bv AsL 2 ("Ikusten da oraindik etxe santu artan San Franzisko bizitu zan gela, baita ere arrizko burko bat zeinaren arrimuan desneke ariñ bat artu izaten zuan", "Arri kaskar aundi bat, eta arbola-ondo bat, zeñen arrimuan ematen zion gorputzari desneke pixkabat"), Apaol ("Eskopeta ordez zeramaten esku makilla lodi bana, eta aien arrimoan pauso ematen zuten nekez, bide txiorra gora"), Or Mi 2 ("atsegiñez iganen ninduken errege senarrarekin dorrearen galdotsera, Ta an bi-biak besatokiaren arrimoan, atsegintxo uke, naski, inguru-begira egoitea", "Zauri au ola egin diñat: zume baten arrimoan nengonan, eta irrixt eginda, aiztoak biziki zauritu neun"), Lek EunD ("Makillaren arrimoan etxe-inguruko lizarretaraño eltzen nauk, eta besterik ez"), MEIG 5 ("Kantari agertzen zaigu halaz ere, musika ozen nahiz ixilaren arrimuan", "Honek, bestalde, hasieratik bertatik, Orixeren arrimuan, erakutsi zuen isuria bera ez zegoen Lapurdiko mugetarik urruti", "Eta ahulen multzoak bata bestearen arrimuan, gogor egin diezaieke indartsuagoei", "Ez da oraingoa behialako Komentuan kokatu zitzaigun "Asturiana" ere sustraiak Asturiastik eta Espainiatik aski urruti dituen konpainia, Arditurriren arrimuan", "Nere besoaren arrimuan ibili zen azkeneraino"), Berron Kijote 3 ("an ikusi zuten: zutikera egokian, pausu batzuk emanaz batzuetan, eta bestetzuetan lantzaren arrimuan begiak so armengana, auengandik kentzeke une luzetxoan", "Igo zaite zure zaldiaren gaiñera, ar-tzazu zure lantza, an bait-zeukan lantza arte-arbolaren arrimuan", "bere astoaren arrimuan zegon").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arrimuan (eta arrimoan 1) 5: M. Navarro ("Kontzertua deserdirapen fiskaleko iskilo bezala sortua zen, eta horren arrimuan Diputazioak gastu arloan zenbait konpetentzia irabaziz joan zen bainan sekula ez, gastu desbiderapeneko forma soil bat izateari utzi gabe"), Kaskarintxo ("Bere txosnaren aurrean, makila baten arrimoan, gizon zahar bat zegoen zutik"), Berron ("Makuluaren arrimuan ni, baiña gogo-irudiz beintzat, mendizalea ni ere"), I. Unzurrunzaga ("Agib harakin lanetan hasi da aitaren arrimuan"), I. Murua ("Haien atzean, hogei bat metrora, hartu dugu babesa Bassemek eta biok, beste dozenerdi kazetariren arrimuan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

arrimuan : DFrec 2 (J.M. Arrieta: "gauzainak ere zuhaitzen arrimuan tente egon ezinik ziren aski mozkortuak"; MEIG: OEHko testuinguruan), HiztEn ("ahulen multzoak, bata bestearen arrimuan, gogor egin diezaieke indartsuagoei"), LurE ("lo hartu zuen zuhaitzondo baten arrimuan") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arrimuan : EIH (adib. gisa, s.u. arrimu: "ahulen multzoak, bata bestearen arrimuan, gogor egin diezaieke indartsuagoei"), EuskHizt (adib. gisa, s.u. arrimu: "lo hartu zuen zuhaitz ondo baten arrimuan", "ahulen multzoak, bata bestearen arrimuan, gogor egin diezaieke indartsuagoei"), HiruMila (adib. gisa, s.u. arrimu: "zure arrimuan egiten dut"), EskolaHE (adib. gisa, s.u. arrimu: "lo hartu zuen zuhaitzondo baten arrimuan") // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: adib. / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arrimu sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

arriskatu, arriska, arriskatzen. du ad.

Jatorrizko forma

arrisku, irrisku [arrisku hobestekoa da]

Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

irrisku. Ipar. Ik. arrisku

arrisku(-)egoera 281.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arrisku(-)egoera 25.

def: [s.u. arrisku] arriskuan adb. Arrisku egoeran. Bizia arriskuan jarri. Bekatu egiteko arriskuan zara. Galtzeko arriskuan diren gazteak. Baztertua izateko arriskuan dago. Ohorea eta izen ona arriskuan ipini.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrisku eta egoera sarreretan.

LBeh (2014-04-03): arrisku-faktore 51: Elhuyar 12 (adib.: “Adina arrisku-faktore bat da”), Consumer 28 (adib.: “Ikerketa epidemiologikoei esker hainbat arrisku-faktore definitu ahal izan dira”), Berria 4 (adib.: “bihotzeko atakeak eta iktusak izateko arrisku-faktore garrantzitsua den presio arteriala igoarazten duela”), EiTB 5 (adib.: “beste arrisku-faktore batzuk zituen ere”), Argia 2 (adib.: “Frogatuta dago estresa arrisku-faktorea dela gaixotasun kardiobaskularren kasuan”); arrisku faktore 110: Consumer 68, Berria 26, EiTB 10, Jakin, Argia 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: arrisku faktore 17: Berria 16 (adib.: “Guk anorexiaren eta bulimiaren arrisku faktoreak aztertu ditugu”), Edurne Elizondo (“Geologian, geruza batean lerradurak izateko arrisku faktorea kalkulatzeko, geruzari bere horretan eusten dioten indarrak zatitu egin behar dira behera bultzatzen duten indarrekin”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es factor de riesgo / fr facteur de risque: Elhuyar: arrisku-faktore / Nolaerran: arrisku faktore / Zehazki: arrisku faktore / Labayru: - / Adorez5000: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, asko erabili da eta premia dago.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa arrisku sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

LBeh (2014-04-03): arrisku-sari 67: Berria 2 (adib.: “Beste aukera batzuk hobetsi ditu, bankuei arrisku-sariak ordainaraztea edo funtsak sortzea, esaterako”), EiTB 61 (adib.: “Espainiako arrisku-saria 590 puntuko mailara iristear egon da”), Argia 4 (adib.: “EBZaren interbentzio lotsatia arrisku-sariaren maila garaia apaltzeko gauza ez denean”); arrisku sari 213: Deia (adib.: “arrisku sariak, langabezi tasak, murrizketak eta gainerako zenbakiak begi aurrean ditut”), Berria 144 (adib.: “Arrisku sariak Alemaniako hamar urterako bonoen errentagarritasunarekiko aldea neurtzen du”), EiTB 67 (adib.: “Arrisku saria 422 puntuko mailan kokatu da”), Argia (“Zor publikoaren interesak –arrisku sari ospetsua alegia– jaisteko austeritate neurriak eta murrizketak etengabe bultzatzeak ez du ez hanka ez bururik krisia atzean uzteko ahalegin serioa egin nahi bada”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: Ez dugu aurkitu arrisku(-)sari formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: arrisku sari (arrisku prima*).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es prima de riesgo / fr prime de risque: Elhuyar: arrisku-prima / Nolaerran: arrisku sari / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, asko erabili da eta premia dago.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa arrisku sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Definitu beharreko kontzeptua da eta, beraz, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrisku eta hartu sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARRISKUTAN. En peligro. v. ARRISKUAN. Neure indar xoillez sekulan ezin eskapa nindekeien arriskutan izatu naiz. Harb 271. Gizonen maleziak hirriskutan ematen zuenean. Ch III 38, 2. Hirriskutan dire, bere bizio zaharretara erortzeko. He Gudu 80. Dohatsu eta milletan dohatsu izanen naiz, hura galtzeko hirriskutan emanen naizen baño lehenago. Mih 9. Hiltzea desiratzen, eta hiltzeko, edo osasunari bidegabe egiteko arriskutan ematen direnek. Brtc 62. Arriskutan zirenen abertitzea. Ib. 208. Arriskutan garenean, / Kuraiez gaitu betetzen. Monho 130. Hetan jartzea Jainkoaren tentatzea da. Irriskutan pharatzea da galtzeko grazia, berthutea. Jaur 108. Etzen Moises emanen hirriskutan nihoren trufa izateko. Hb Egia 8. Frantziko izenik handienak eta ederrenak ekhartzen zituztenak ziren gehienik hirriskutan denbora triste hartan. Elsb Fram 64. Erlijionearen kontra entzuten diren hitzek flakatzen eta hirriskutan emaiten dute Eskualdunen Fedea. Lap VIII (V 2). Uzten badituzte haurrak bathaiorik gabe hiltzeko hirriskutan. CatJauf 105. Ontasuna galduko zukeen, bai eta bere bizia arriskutan ipiñiko. Mde Pr 179. Kamioetan gabiltzan danok / beti gaude arrixkutan. Basarri 170. Familia ere arriskutan eta ondamendira bidean jartzen dugula. Vill Jaink 156. Iltzeko arriskutan jartzen det nere burua. Alkain 45. Gerrako arriskutan oi, nere maite. NEtx LBB 329. Mundua kezkatzen duten auziez jabetzea eta bide berrietan barrena ibiltzeko behar den ausardia, geure burua arriskutan ikusiko badugu ere. MEIG I 111. (Precedido de gen.). Ezartzen du arima mila gaitzen irrixkutan, bizi huntakotz, eta eternitatekotz. Jaur 133. (Precedido de gen.). En peligro de perder. Gure biziaren arriskutan bada ere. CatLav 223 (V 112). (Precedido de tema nominal nudo). Berotzeko gizonak, fede hirriskutan, / Ethor ditezken gerla segidakoetan. Hb Esk 69

arriskutan 105: Consumer 75, Berria 10, EiTB 8, Jakin 4, Argia 5, Laneki, DiarioVasco 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

arriskutan 64: Berria 3, Herria 2, Jon Muñoz 14, Gotzon Garate 4, Fernando Rey 4, Asisko Frantzizko 3, Txillardegi 3, Josu Zabaleta 3, Elena Touyarou 2, Iñaki Iñurrieta 2, Gotzon Garate 2, Iñaki Mendiguren, Jon Arretxe, Karlos Zabala, Josu Zabaleta, Elizen arteko Biblia, Patziku Perurena, Monika Etxebarria, Hasier Etxeberria…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa arriskuan arautuarekin batera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa arrisku sarreran.

Jatorrizko forma

arro, ibai

Euskaltzaindiaren Arauak

arro: Deba ibaiaren arroa.

Euskaltzaindiaren Arauak

arroa (pisu neurria): hamabi arroako txerria.

Forma baten adiera(k)

pisu-neurria

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

arroba, arrobatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

lapurtu, ebatsi, ostu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

lapurra; harraparia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

lapurreta.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. arruda.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

gurpila.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Naf.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

hotsa, zarata; sesioa.

Jatorrizko forma

arroka (haitz)

Euskaltzaindiaren Arauak

arroka

Forma baten adiera(k)

ez da itsasokoa edo itsasertzekoa bakarrik

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-arte.

Erabileremuen araberako adierak

Ipar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

haitzartea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

zabuka, balantzaka.

Euskaltzaindiaren Arauak

arroltze h. arrautza

Euskaltzaindiaren Arauak

arroltzopil h. arrautzopil

Txostenaren laburpena

arrondisamendu (EuskHizt: Frantzian, departamendua banatzen den administrazio barrutietako bakoitza, burutzat suprefeta duena eta kantonamenduetan banatzen dena).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

arrondisamentü 1 (Etch: "Erregek prokuradore izentaturik zirade ezpeitzeikegun izentatu, dignigorik ihurere arrondisamentu huntako, belhariko junik ere"); arrondizamendu 2 (HU Aurp: "Kantonamenduko kontseilari jeneral eta Baionako arrondizamenduko bi deputatuetarik bat zena, hil izan da"; HU Zez: "Hango auzapezak, oro arrondizamenduka, gobernamenduak ditu izendatzen, kontseilutik kanpo").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

arrondisamendu 2 (F. Krutwig: "arrondisamenduan ba dugu Gerlatik iltkhitako Gubernu bat..."; Eskualduna 1919: "berritu behar ditugu herrietako kargudunlantak, gero zenaturrak, kontseilu jeneralekoak, eta Arrondisamendukoak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturriotan: DFrec, AB39, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Administrazioan: HezkAdmin: barruti ; AgAld hitz-bilduma: barruti , udal-mugarte ; AdminEL: barruti , udal-barruti .

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

arrondisamendu : EuskHizt; arrondizonamendu : Lur EF/FE. // Ez dugu aurkitu hiztegiotan: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal 'distrito / arrondissement' formen ordainak: barruti : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj DCV. Beste batzuk: HiruMila: (circunscripción administrativa) administrazio-mugabarrua; Lur EF/FE: arrondizonamendu, biribiltze; Casve FE: erribiltze, lürralde, herrialde; PMuj DCV: zertan, erri-alde, lurralde, zozkera, auzune. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: HaizeG FB, T-L LBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

-z- formakoa egiten zaie ezaguna J-L. Davant eta P. Xarritoni (honek, bestalde, ez du hitz hori jasotzeko premiarik ikusten); eta uste dute, hori erabiltzen dela Herria astekarian.

arropa zuri azpisarrera gisa sartzea proposatu da.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

ahozkoan ezaguna den arropa zuri (eta honen pareko zurimenta) jaso litezke.

LBeh (2014-04-03): arropa-denda 12: Elhuyar 2 (adib.: “Arropa-denda baten adibidea jarri zuen”), Berria (“Raul arropa-dendetako poltsekin agertu da etxean”), EiTB 7 (adib.: “Sarrià-Sant Gervasi auzoko arropa-denda batean izan da leherketa, sute baten ondoren”), Argia (“umeentzako arropa-denda pinpirinak”), DiarioVasco 2 (adib.: “Ramiro argazkiak, Roxa arropa-denda eta Uranga burdindegia”). arropa denda 54: Deia (“Parte hartuko duten saltoki gehienak arropa dendak izango dira”), Consumer (“horien antzekoak: jatetxe motak, arropa dendak...”), Berria 21 (adib.: “Ume arropa denda baten jabea izan da”), EiTB 15 (adib.: “Araban ere grebarekin emango diote hasiera arropa dendetako langileek merkealdiaren lehen egunari”), Argia 7 (adib.: “Arropa dendetan nabaritu dute hau guztia, esaterako”), DiarioVasco 9 (adib.: “1.600 boluntario, 6 arropa denda, 6 oholtza, 3 jantoki, 1.400 menu”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: arropa(-)denda : Berria 8, Aingeru Epaltza 6, Jon Arretxe 4, Urtzi Urrutikoetxea 2, Patxi Zubizarreta 3, Koro Navarro 2, Iñaki Iñurrieta 2, Anjel Lertxundi 2, Iban Zaldua 2, Iñaki Zabaleta, Itxaro Borda, Aitor Arana, Edorta Agirre, Hasier Etxeberria 2, Koldo Izagirre, Jon Maia, Irene Aldasoro, Txillardegi, Harkaitz Cano.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf “jantzi-denda edo jantzi denda” azpisarrera arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta asko erabili da; badira jantzi(-)denda eta bestelako batzuk ere araututa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa arropa sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

LB: 49 (Aizu 1, Berria 4, DiarioVasco 1, EiTB 7, Elkar 6, Consumer 22, Goiena 1, Laneki 7); ETC: 59

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: =lave-linge (arropa-) garbigailu – (arropa-) xahagailü (ZU) – (arropa-) ikuzgailu (g.er.) / Euskalterm: arropa-garbigailu (Merkat. TN da).

garbitegi 2 iz. Arropa eskuz garbitzeko bereziki prestaturiko lekua; arropa garbigailuak erabiltzailearen eskura dauden denda edo leku berezia. Ik. ikuztegi. Astean pare bat aldiz joaten ginen garbitegira ur bila. Arropa zikinak plastikozko poltsa batean sartu eta garbitegira abiatu zen. Ikuzgailu asko zeuden ilaran garbitegi publiko hartan. garbigailu iz. Garbitzeko tresna; bereziki, arropak garbitzeko makina. Garbigailuan erabiltzeko garbigarria.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta jasotzekoa azpisarrera gisa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. Baina arropa sarreran ageri den arropa zikina etxean garbitu esapidea azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzea proposatu da arropa garbitu aztertzean.

Ongi eratua da

behin bakarrik ageri da OEHko corpusean; baina arropatoki bezain egokia denez, erabilia proposatuko da.