Formatu erabaki gabeak

astamahats sarreran AS nahiz adibide gisa eskain liteke.

Landare eta animalien taxonomi izena

Bryonia alba.

Formatu erabaki gabeak

astamahats sarreran AS nahiz adibide gisa eskain liteke.

Landare eta animalien taxonomi izena

Bryonia cretica subsp. Dioica.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: a) 'garrote, palo grueso' adierakoak: astamakil(a) : AG, Or; astomakill(a) : Inza Azalp; aztamakil(a) (eta -ll-): AG; NeolAG, Arriand Io 19,34, ArgiDL, Zait Sof (eta corpusean beste 1), Gazt MusIx; JMB ELG (aztamakil-mutur; eta corpusean beste 2). b) 'palotes que hacen los niños al aprender a escribir' adierakoak: astomakil(a) : HU Aurp, Herr 20-7-1961. c) 'mauvaise plante des prés' adierakoa: astomakila : Egunaria 7-8-1922 // Eta corpusean gainera: aztamakilla eta aztamakillaketa bana (Otx).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

'makila lodia' adierakoak: astamakil B 1 (Or Tormes: OEHko testuinguru bera); astamakill(a) B 1 (F. Zenarruzabeitia: "ozpiñez beterik euken ontzi baten beratu... astamakillaren ertzean belakia ezarri ta edaten agora emon eutson"); aztamakil EB 2 (S. Aizarna: "Noizbait aztamakil tren hau lurraren larruan sartuko da ondoraino"; "Ez Du Zure Aztamakilak / Zeru-Muga Zaurituko / Mendiaren Babesak Gordetzen Du"); azta-makill(a) G 1 (A.M. Labayen: "ezpata ta azta-makillak artuta...").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

astamakila : HiztEn ("1 Lokatzetan eta, jauzi egiteko makila. 2 Makila lodia... 3 (Ipar) Idazten ikasten hastean egiten diren goitik beherako marratxoak. 4 (Ipar) Centaurea generoko hainbat landareri..."), LurE ("Makila lodia...; Lantza; Idazten hastean egiten diren goitik beherako marratxoak; Centaurea jeneroko..."); azta makila : Euskalterm 1 ("asta, caña de la jabalina"). Ez dugu aurkitu iturriotan: DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

astamakila : EuskHizt ("1 ...jauzi egiteko makila; 2. Makila lodia...; 3. Ik. astomakil"), ElhHizt ("1 Garrote; lanza. 2 Palotes. 3 Nombre que reciben varias plantas..."), HiruMila ("garrote, palo grueso, palote"), EskolaHE ("Makila lodia...; Idazten ikasten hastean egiten diren goitik beherako marratxoak; Centaurea jeneroko hainbat belar..."), DRA ("astamakil: 1 Palote; 2 Lanza"), PMuj DVC ("asta-makil: lanza"); aztamakila : Casve EF ("javelot"), DRA ("aztamakil: 1. Lanza, chuzo; 2.Jabalina"), PMuj DVC ("azta-makila: 1 jabalina; 2 fuste, asta de lanza...; 3 astil, vara, palo..."); astomakil : EuskHizt ("Idazten ikasten hastean egiten diren goitik beherako marratxoak"), HiruMila ("asto-makil: palote, trazos infantiles de escritura"), Lh DBF ("asto-makhila: grande centaurée"), DRA ("asto-makhil: centaura"; "asto-makil: 1. Palote; 2. Centaura"), PMuj DVC ("asto-makila: centaura grande") // Eta PMuj DVC: azta-makilada, azta-makildegi, azta-makildu, azta-makildun, azta-makilkada, azta-makilkatu, azta-makila jaurtiki, aztamakil-motz // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: astamakila eta astomakil / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

forma bakarra aski dela uste du lantaldeak (bestela, formen arteko alde txikiaren gainean egin beharko litzateke adiera-banaketa): -makila da erregularra eta asta- erabilixeagoa.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-makila.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: astamenda: Mentha x rotundifolia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-menda.

Landare eta animalien taxonomi izena

Mentha x rotundifolia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-eri(a) eritasun-izenetan.

Euskaltzaindiaren Arauak

astanar (herritarra).

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: astaperrexil handi: Conium maculatum; astaperrexil txiki: Aethusa cynapium; astaperrexil zuri: Anthriscus sylvestris; uretako astaperrexil: Cicuta virosa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: astaperrezil / ElhHizt: + / EskolaHE: astaperrezil

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-perrexil.

Adiera mugatzeko zailtasunak

adiera zehazten ez dakigu.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: astapiper: Polygonum persicaria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-piper.

Landare eta animalien taxonomi izena

Polygonum persicaria.

Euskaltzaindiaren Arauak

astapotro izond. Lgart.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: astaputz: Bovista sp.; Calvatia sp.; Lasiosphaera sp.; Lycoperdon sp.; Pisolithus sp.; Scleroderma sp.; Vascellum sp.; astaputz mailukatu: Calvatia caelata; astaputz belzkor: Bovista nigrescens; astaputz berunkara: Bovista plumbea; astaputz erraldoi: Lasiosphaera gigantea; astaputz bigun: Lycoperdon molle; astaputz gonadun: Lycoperdon mammiforme; astaputz ilun: Lycoperdon umbrinum; astaputz perladun: Lycoperdon perlatum; astaputz udarekara: Lycoperdon pyriforme; astaputz tintatzaile: Pisolithus tinctorius; astaputz arrunt: Scleroderma aurantium; astaputz izar: Scleroderma geaster; astaputz ubelska: Scleroderma verrucosum; larre-astaputz: Vascellum depressum; zaku-astaputz: Calvatia excipuliformis; cf. astaputz-onddo: Boletus parasiticus.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

1 iz. (onddoa; iz. taxonomikoa zehazten ez daki lantaldeak). 2 irain-hitza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-ar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

asto arra.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

mataza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: astatipula: Urginea maritima.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-tipula.

Landare eta animalien taxonomi izena

Urginea maritima.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu ap. OEH-EEBS.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

astato: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: At.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

astato: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

erabilixeagoa da -a- formakoa.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o/-a-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zain.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma baten adiera(k)

(irain-hitza).

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

Lantaldeak bere aldetik proposatua, nahiz testuetan oinarritu gabea izan.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zaldi.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Eraik.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: Aste Santu (eta "g.er. h. Aste Santu" markekin: Aste Done , Aste Guren ).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ASTE-BARRU (V-arr ap. Gte Erd 305). (En casos locales de decl. sing.). "Entre semana" PMuj. "Aste barruan Bilbon egoten da (V-arr)" Gte Erd 350. Cf. NEtx Antz 12: Arrasate kixkali zuten aste-barruan [ikusi nuan], 'la ví en la semana en que quemaron Mondragón'. v. ASTE-BITARTE, ASTE-ERDI. Esan ta egin, aste barruban / Urten neban neuk etxeti. Mg PAb 65. [Kristinaubak] Eureen arimaak santututeko, eureen aste barruko pekatubeen parkazinoia neuri eskatuteko [...] emon deutseedazan egunak artuten ditube neu opendiduteko ta pekatu egiteko. fB Ic I 154. Zortzi egunetik zortzi egunera konfesetako oitura ona daukenak, irabazi al leikeezala, astebarruan dagozan parkamen guztiak. Itz Azald 150. Il zorian dagoan kristauak Elizakoak artu bear ditu, Jauna-artu bear du alegia [...] obligazio au galdua dezu, astebarruan Jauna artu dezunean. EgutAr 6-8-1958 (ap. DRA). Igande batean, Elduaingo Kontzejuan apaldu du ta ordaindu ez. Ta ondoren, aste barruan, berriz Elduainera joan. JAzpiroz 105.

aste barru : Ortzadar 7, Deia 5, Consumer, HABE 2, Berria 144, EiTB 38, Jakin 3, Argia 12, Laneki, Erlea, DiarioVasco 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aste barru 29: Berria 17, Migel Anjel Mintegi 2, Pedro Alberdi 2, Iñaki Segurola, Gotzon Garate, Xabier Mendiguren Elizegi, Pello Zabala, Anjel Lertxundi, Xabier Amuriza, Mirentxu Larrañaga, Oskar Arana.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta adibide gisa jasotzea komeni da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa aste eta barru sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: astebukaera / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Aski da asteburu hedatua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia da, eta onartzekoa asteburu arautuarekin batera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aste sarreraren azpisarrera gisa onartzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ASTEAN ASTEAN (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg). "Astian astian, semanalmente. Astian astian eiten dau agertu bat gurasuetara" Etxba Eib. "Astero. Arek sidolakin danak astian-astian" Elexp Berg. v. ASTEAN, astero. Zenbat bider Juakiñek besotik oratu / Eutsan Juani, ta egiñ eskua geratu! / Zazpi bat zurraterdi astean astean / Bestela bazituan Juanak bizkarrean. AB AmaE 264. Izen onegaz argitara astean astean urtengo dau zortzi orrialdedun paper batek. Ezale 1897, 1a. Astean astean, zortzian bein ala sarriago etorria zan kaira eta beti beterik egaluzez plenplen. Erkiag Arran 139.

Ez dugu aurkitu astean(-)astean formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

astean-astean 4: Iñigo Aranbarri 2 (“Gonbidapena onartu, astean-astean hedabideek erakutsitako pausoan hasi, eta ohartu orduko, larru gorririk natza, prentsaz ez ezik munduaz eta mundutarrez dudan iritzia orriotan zabalduta”), Juan Garzia 2 (“Modu txarrean bidali ninditean handik, baina handik bi egunera hantxe itzuli ninduan ni Higiene Bulegoko medikuarekin; tira, larru-zurratzeko tinarik handiena astean-astean husten zuten, astelehenetik asteartera bitarteko gauean!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa Bizk. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa aste sarreran.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Euskaltzaindiaren Arauak

cf. astelehen inaute.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-inaute.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

astearte sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ero.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ero.

Txostenaren laburpena

aste, egun, mende, ordu, urte + bete (+ -th-) bereiz idatziak 173 dira OEHan / 89 EEBSn; marratxoz lotuak 3 / 1; loturik idatziak 147 / 223; aste bete 9 / 14; aste-bete 0 / 1; astebete 15 / 41; egun bete 4 / 0; egunbete 0 / 1; mendebete 0 / 1; ordu bete 81 / 89; ordu-bete 3 / 0; ordubete 57 / 61 (oren + bete osaerakorik ez da agertu); urte bete 79 / 48; urtebete 75 / 119. OEHko gehienak HMkoak dira (B-G 276, IE 11, EB 36).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) aste + bete: ik. OEH argitaratuan jasoak: aste bete 9 (Astar II; Itz Azald; Echta Jos 2; Urruz Zer; Enb; Eguzk GizAuz; Arti Ipuin; Lab SuEm; Ox); astebete 13 (Apaol; A Ardi; ArgiDL; Kk Ab II; NEtx Nola; JAIraz Bizia; Mde HaurB; Etxde JJ; Osk Kurl; NEtx LBB; Berron Kijote; Etxba Eib; Gte Erd), eta astebetegarrenean 2 (Echta Jos); b) egun bete 4: G 1 (Zait Sof); IE 2 (Gy, HU Zez); EB 1 (Mde HaurB); c) ordu + bet(h)e 141 dira: ordu bete 81: B 26 (Mg CO, JJMg BasEsc, fB Ic I, Astar II, AB AmaE, Azc PB, Ag AL, Kk Ab II, Otx, Balad, Bilbao IpuiB, SM Zirik); G 51 (Mg CC, Izt C, Lard, Xe, Sor Bar, Zab Gabon, Arr MAy, Ag G, Goñi, Urruz Zer, EusJok, Or, Tx, Ldi BB, Lab, Lek EunD, Anab Aprika, Uzt, Ugalde Iltz, MAtx Gazt, Azurm HitzB); IE 1 (Izeta DirG); EB 3 (Osk Kurl; Arti); ordu-bete 3: B 2 (Bilbao IpuiB, Alzola Atalak); G 1 (Lard); ordubete 51: B 11 (Ag, Echta Jos, Kk Ab II); G 27 (Apaol, Ag G, EusJok, TAg Uzt, EA OlBe, Etxde, NEtx LBB, Or QA, Txill Let, Ugalde Iltz); IE-EB 13 (Mde Pr 2; Osk Kurl 8; Mde HaurB 3); eta ordubete garren B 1 (Otx); ordubete-garren B 2 (fB Ic III, Echta Jos); ordubetegarren G 1 (Or SCruz); ordubetegarrengo G 1 (Bv AsL); ordubetetsu G 1 (Etxde JJ); d) urt(h)e + bet(h)e 154 dira: urte bete 79: B 27 (Añ, Mg, JJMg BasEsc, fB Ic I, Astar II, AB AmaE, Azc PB, Ag AL, A BGuzur, Enb, Bilbao IpuiB); G 46 (Cb Eg II, Ub, Mg CC, AA, Echag, Izt C, Lard, Sor, Zab Gabon, Arr May, Urruz Urz, Muj PAm, Or Mi, Tx B, Alz Ram, Ldi IL, ABar Goi, JAIraz Bizia, Zait Plat, Salav, Berron Kijote); IE 4 (SP Phil, Gy, Dv Lab; CatB); EB 2 (Osk Kurl; MEIG); urtebete 75: B 27 (Añ GGero, Mg PAb, Ag Kr, Echta Jos, Kk Ab II, Altuna, Or Tormes, Enb, Balad, SM Zirik); G 32 (AA I, Echag, Lard, Aran SIgn, Goñi, EusJok, ArgiDL, Or Eus, ABar Goi, Etxde, NEtx, Zait Plat, And AUzta, Ibiñ Virgil); IE 3 (Mde Pr, Mattin); EB 13 (MEIG, Mde HaurB).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) aste + bete 56 dira: aste bete 14: B 1 (S. Onaindia); G 4 (A.M. Labayen, J. Gaztañaga, M. Lekuona, R. Zapirain); EB 9 (Hizkuntza, X. Iruretagoiena, J.I. Paul Arzak, A. Zelaieta, X. Olarra, J. Ormazabal, A. Otxoa, Egin, Aizu!); aste-bete B 1 (B. Aurre-Apraiz); astebete 41: B 3 (J.A. Zabala Arana, J. Ortaraz); G 2 (A. Zavala, J.A. Irazusta); EB-EgAs 36 (J. Jauregi, P. Uribarren, J. Olazabal, J.M. Odriozola, F. Mendizabal, Euskal Herria, Txill, HAEE, Arantzazuko..., J. Iturralde, P. Sastre, G. Garate, A. Eguzkitza, X. Monasterio, X. Gereño, P. Aristi, J.M. Irigoien, P. Zabaleta, J. Lizarralde, I. Urbieta, F. Ibargutxi, Tom Sawyerren..., A. Uranga; F. Krutwig; La Voz de Euskadi, GAO, Egin, Urraspide); b) egunbete EB 1 (V. Huici Urmeneta); c) mendebete EB 1 (Txill); d) ordu + bete 88 dira: ordu bete 26: B 6 (F. Bilbao, Oñati, S.T. Rekalde, F. Zubiaga, Kirikiño, Osk); G 5 (A.M. Zabala Echeverria, T. Alzaga, Orixe, T. Iakakortexarena, Ataño); EB 15 (J.I. Iglesias, J. Bergara, E.J., U. Larramendi, Gramatika Batzordea, I. Tapia, X. Gereño, A. Valdes, A. Eguzkitza, A. Lertxundi, L. Dorronsoro, Tom Sawyerren..., J. Ormazabal, X. Portugal, Unesco-ren...); eta ordu betetsu EB 1 (Euskal kulturaren urtekaria); ordubete 60: B 3 (Karmel, J. Kerexeta, B. Larrakoetxea); G 7 (B. Gerra, J. Etxaide, A. Arrinda, B. Latiegi, I. Begiriztain, E. Zipitria); EB 47 (J.I. Iglesias, A. Sarriegi, Baietz, Kuxkux, Hizkuntza, M. Gartzia, B. Urkizu, Elhuyar, K. Santisteban, J. Aztaparretako, X. Gereño, I. Mendiguren, J. Lasa, S. Garmendia, J.A. Mujika, A. Lertxundi, P. Ezkiaga, J.M. Mendizabal, Amazonetako indioak, F. Ibargutxi, A. Sarriegi, I. Tapia, J. Apalategi, Egin, E.J., GAO, BEO, J. Agirre, J. Lasa, Argia, I. Uharte); EgAs 3 (Euzkadi, Basarri, Zer); eta ordubetetsu EB 1 (Txill); e) urte + bete 168 dira: urte bete 48: B 2 (S. Onaindia); G 6 (E. Erkiaga, Gure mixioak, J.M. Bastarrika, S. Onaindia, J. Azpeitia); EB 35 (A. Eguzkitza, I. Baztarrika, I. Sarasola, J. San Martin, J.A. Arana Martija, Euskal kulturaren urtekaria, Kuxkux, J.M. Arrieta, F. Mendizabal, G. Nazabal, G. Aldabaldetreku, I. Mendiguren, U. Larramendi, Zeu zeutara, X. Kintana, T. Peillen, J. Sarrionaindia, A. Ormaetxea, L. Dorronsoro, P. Aristi, Ardia, X. Etxaniz, X. Mendiguren Bereziartu, Egin, GAO, Ene Bada!, Argia); EgAs 5 (La Voz de Euskadi, Deia, T. Garmendia, J.M. Alday, Zer); urtebete 119: B 1 (S.T. Rekalde); G 15 (J.A. Ugarte, E. Urroz, A. Arozena, A. Ibiñagabeitia, S. Mitxelena, J. Etxaide, L. Akesolo, A. Zavala, D. Garmendia, S. Arambarri, J.L. Iriarte, I. Begiriztain); IE 1 (Herriz Herri); EB 91 (M.A. Elkoroberezibar, E.J., Kondaira-Lurraldeei..., Gipuzkoako Ekonomia, GAK, Ondare eskualdaketa..., Oinarrizko Legeria..., UZEI, Kuxkux, J.M. Olanga, Vill, J. Agirre, Euskal Estatistika-Erakundea, J. Intxausti, M. Aramendi, I. Zaldua, P. Saez, Balea eta euskaldunak, F. Olariaga, I. Mendiguren, M.A. Barcenilla, Argia, UEU, I. Iñurrieta, Txill, J. Goikoetxea, J. Iturralde, J. Zabaleta, A. Ormaetxea, X. Galarreta, B. Hidalgo, X. Olarra, K. Navarro, B. Atxaga, X. Mendiguren Bereziartu, Gabai, J. Etxaide, I. Tapia, Egin, J.R. Etxebarria, GAO, BEO, Egin, Euskaldunon Egunkaria, EHAA, Habe, Hemen, A. Egaña, Argia, Eguna); EgAs 11 (Bertsolari txapelketa, Amatiño, La Voz de Euskadi, Deia, J. Aierbe, X. Kintana, I. Uria, J.M. Etxaburu, Zeruko Argia, Arrasate Press).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aste bete : DFrec 11, AB38 1, AB50 3, LurE / astebete : DFrec 11, AB38 6, AB50 18, HiztEn, Euskalterm 2; astebetekari : AB50 1; egunbete : AB38 1, AB50 4; mendebete : AB38 1; mendebetetze : DFrec 2; ordu bete : DFrec 9, AB50 3 / ordubete : DFrec 14, AB38 10, AB50 8; urte bete : DFrec 20, AB38 2, AB50 8, Euskalterm 1 / urtebete : DFrec 32, AB50 30, HiztEn-LurE, Euskalterm 3; urtebeteka : Euskalterm 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

astebete: astebete pasatu zuen Ameriketan; *astebete bat egon zen gaixorik e. astebete egon zen gaixorik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

LBeh (2013-06-10): astebururo 96: Deia, Consumer, Berria 54, EiTB 16, Argia 12, DiarioVasco 12; asteburuero 9: Berria, EiTB 2, DiarioVasco 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: astebururo 48: Berria 39, Jokin Urain 3, Ander Irizar, Joxerra Garzia, Iban Zaldua, Aitor Arana, Jon Maia, Juan Luis Zabala; asteburuero 16: Berria 8, Iban Zaldua 3, Pako Aristi 2, Xabier Olarra, Xabier Mendiguren Elizegi, Fernando Morillo.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

orduero, segundoero, minutuero, egunero, hilero, aldiro arauak dira. // HBL: “-ero/-oro: minutuero forma dagokio honi, atzizkia -ero denez; cf. EArau 110 (2000-05-26): "[izena + -ero] gisako esamoldea [...] -ERO atzizkiaren bidez osatua". Baina arau hori berrikustekoa izan liteke, aldiro forma arautzean (2002-07-18) aipatuak kontuan izanik”.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia da eta horren premia dago. EArau 110ean aipatutako –ero atzizkiari buruzko sistematikaren arabera osatua.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. s.u. buruzuri, astegun buruzuri azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma arautuaren azalpenaz oharra

astegun buruzuri AS hemen aipatzea egokiago litzateke, buruzuri sarreran baino.

Atzizkien araberako erabakiak

-egun.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: †  Ik. astegun / HiztEn: Ik. astegun / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. astegun.

Euskaltzaindiaren Arauak

ik. astelehen inaute arautua, adib. gisa, s.u. inaute.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-inaute.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

astelehen sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ero.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-eme.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

asto emea.

LBeh (2016-10-26): astenia 31: Laneki (“agerikoak ez direnak, adibidez, astenia nahiz bestelako sentsazioak”), Elkar 2 (adib.: “Baita ere, edo era berean, faszikulazioak, hau da, pirripirripirri, eta pixagura handiagoa edo ttikiagoa, segun, eta astenia ere bai, bukatzeko…”), Consumer 24 (adib.: “Baina hainbat ikerketa bat etorri dira tiroidearen funtzio mantsoagorekin egiaz lotuta dauden sintomak nabarmentzean: giharretako minak, nekea edo astenia, azalaren lehortasuna, pisu handitzea, lokuma, buru soiltasuna eta ile erortzea”), Berria 2 (“Astenia! Hori udaberriko astenia da!, esan dizu Begoñak”), DiarioVasco 2 (adib.: “Nagikeria urte berriak berarekin dakarren astenia moduko bat da, berezkoa edo endemikoa, gehiago erasaten duena arima gorputza baino”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: astenia 2: Anjel Lertxundi (“Astenia fisikoa eta psikikoa”), Piarres Aintziart (“Astenia, indarrik ez”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: astenia (Med.) (4).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Ez dugu aurkitu astenia formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es astenia / fr asthénie: Elhuyar: astenia (Med.) / NolaErran: - / Zehazki: astenia, ahuleria / Labayru: astenia, ahulezia / Adorez5000: ahulezia.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Nazioarteko forma da eta jasotzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -ero-ko.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

astekaria.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: astiz .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ASTIA HARTU (Urt). Tomar el tiempo necesario (para hacer algo). "Moram capere, [...] astia hartzea, izatea" Urt IV 180. "Astixa artu noizian beiñ amari eskribitzeko, toma tiempo de vez en cuando para que les escribas a tu madre" Etxba Eib. O asko fraide deboten / Aita buruzagia / zeure orenen entzuteko / har ezazu astia. EZ Noel 152. Ezen gaizki liteke, meditazionean egotea gatik, bere eginbideari huts-egitea [...]. Bainan nola bertze asko jendek asti gehiago har baitezakete. Dh 100. Ala bainan sakramenduak ongi errezebitzekotz, behar da izan artha, eta hartu astia, bere bekhatu guziez orhoitzeko. Ib. 143. Aita gurea espazioz errezatzeko astia ar ezazue. Gco II 54. Oro bat zenbat gauza miragarri zeatuko ez lirakez Jesu-Kristoren bizitza, Pasio ta eriotzaren gañean, artuko bagendu asti puska bat egunoro? Mg CC 189. Gogua euki dabeen guztiak, astija artu dabee, orazinoe egiteko. fB Ic II 280. Orregaitik arturik astija ta informiak, dirautsugu gura dogula tratau daizuzan, nai dozun denporarako. JJMg BasEsc 258. Orai hartu behar dut asti hori, ezen heriotzeko orenean ez duket. Dv LEd 173. --Ez, Erroke. Ik eztakik zelan gerta zan, orduan gertarikoa. --Euk baaldakik? Astia artu daigun, erantzun eutsan Txantonek. A BeinB 57. Eztozue ezertarako astirik artu. Ag AL 137. --Zetan zagoz, emakumia? Gaur bezperetara barik eta. Eztakizu ba maikideak daukaguzana? --Bai, baña danerako artu leike astia. Ag Kr 51. Beti buruko illeak jasotzeko astirik artu ezinda. Ag G 316. Bainan, hartuko dut behar den astia. Barb Sup 14. Ez, hiru egun oso ez litazke sobera holako bide luzearen egiteko: [...] Bere buru onarekin, asti osoaren hartzen bazakien Broussain mediku eskualzaleak. JE Ber 97. Laguntza oriek laster eman behar diren edo asti artu daiteken. FIr 184. Talo onak jan nai badituzu, astia artu erretzeko. (AN-gip). EZBB II 113. Ar zazu pentsatzeko / orrenbeste asti. Zendoia 78.

adib: asti 1 iz. Zerbaitetarako ematen, hartzen edo izaten den denbora. Amairik izango ez duen astia. Hartarako asti eta epe gehiago behar da. Arrazoi guztiak orain berritzeko astirik ez dago. Ezertarako astirik gabe. Ez zuela denbora-pasako huskeriekin asti askorik galtzen. Buruko ileak jasotzeko astirik hartu ezinda.

astia hartu 39: Ortzadar, Deia 2, Berria 23, EiTB 7, Jakin, Karmel, Argia 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

astia hartu 44: Berria 12, Herria 2, Edorta Jimenez 9, Jon Muñoz 4, Piarres Xarriton 2, Felipe Juaristi 2, Juan Garzia 3, Jean Baptiste Etxarren 2, Elena Touyarou, Juan Luis Zabala, Hasier Etxeberria, Oskar Arana 2, Pello Salaburu, Mirentxu Larrañaga, Anjel Lertxundi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia, baina lehendik dagoen adibide gisa mantentzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, astia eman eta astia izan formekin egin den bezala. Bide batez, beta sarrera ere modu bertsuan tratatu beharko litzateke eta beta eman, beta hartu eta beta izan azpisarrerak egin.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa asti sarreran.