Euskaltzaindiaren Arauak

AS: aukeran; aukerako izlag. 1 'aukeran dagoena'. 2 'egokia, bikaina'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

gehitzeko eskatuz, adib. gisa, aukeraren maukera, azkenean okerra; eta AS gisa: aukera-maukera .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu aukera(-)berdintasun formarik.

aukera(-)berdintasun 404: Aizu 3, Argia 26, Berria 140, Deia 15, Deustuko Unibertsitatea 7, DiarioVasco 16, Euskal Herriko Agintaritza 23, EiTB 24, Elhuyar 4, Elkar 14, Consumer 1, Espainiako Gobernua 69, Euskaltzaindia 2, Goiena 3, Gomylex 4, HABE 3, Jakin 22, Karmel 1, Laneki 14, Nafarroako Gobernua 1, UEU 6, Uztarria 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

aukera(-)berdintasun 98: Berria, Iñaki Heras, Arantxa Iturbe, Lopez de Arana, Jon Arretxe, Pello Salaburu, Filosofiako gida, Iñigo Aranbarri, Jon Muñoz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa aukera sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa aukera eta eman sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da. Kirolarekin zerikusia duen adibideren bat sartzea komeni da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

errima-bikoteak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

aukera sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: aukerako izlag. 1 'aukeran dagoena'. 2 'egokia, bikaina'

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: opcionalidad.

Osaera azterkizun dago

aukerako oinarriak '(oso) egokia' adieraz gain, 'aukeran dagoena' adiera ere onartua duenez, egokia da aukerakotasun eratorria.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-men.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

Aukeran etorri zara: une egokian etorri zara. (s.u. aukeran)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide soil gisa utzi, azalpena kenduta, definizioak argitzen du eta.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

aukerarazi, aukeraraz, aukerarazten. dio ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

aukeratu, aukera(tu), aukeratzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

aukeratu, aukera(tu), aukeratzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

mihura.

Jatorrizko forma

a(u)lki

Atzera egiterik ez dago

tradizioko erabilerak gorabehera, aski bide egina duke aulki formak, euskaldun alfabetatuak hori darabil, eta ez dagoke atzerabiderik.

Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

alki. Ipar. ik. aulki

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aulkidun lexikalizatua-edo behin agertu da (S. Onaindia: "Euskaltzain aulkiduna, 1965'tik"); besteak sintagma libreetakoak dira: S. Onaindia 2 ("Ta ez yak oar bage igaroko urrezko aulkidun egunsentia, goizaren alaba"; "eta bertatik agertu zan Eguantza, urrezko aulkiduna") eta kurpil-alkidun E.J. 2 ("iriste-bide horiek, kurpil-alkidun ezinduak horietzaz baliatzeko modukoak izan beharko dute", "jarritako ditxo edo mugarriek gutxienezko 0,95 metroko bitarteak utziko dituzte, kurpil-alkidunak eroso igaro daitezen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturriotan: DFrec, AB38, HiztEn, AB50 eta Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

alkidun : PMuj DVC ("1 sillero; 2 silletero"). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Euskaltzain aulkiduna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "aulkitxoa = sillín"

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo.

Euskaltzaindiaren Arauak

auma Bizk. h. antxume.

Zerrendako onartua baino forma gomendagarriagoa(k)

antxume

Erabileremu dialektala

B

Euskaltzaindiaren Arauak

aunitz h. anitz.

Zerrendako onartua baino forma gomendagarriagoa(k)

anitz

Forma lehiakideak ditu, eta erabilerak ikusiko dira

ik. aupada ala eupada den erabiliagoa

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

korrokada.

Euskaltzaindiaren Arauak

aupatu, aupa(tu), aupatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aupatu, aupa, aupatzen

LBeh (2014-04-03): aura 50: Consumer 8 (adib.: “Kontsumitzaile elkarteek defenditu egin behar lituzkete igarleen, aura garbitzen dutenen eta antzekoen iruzurra jasan dutela sentitzen duten kontsumitzaileak eta ezertarako balio ez duten mirarizko produktuak erosi dituzten bezeroak“), Berria 31 (adib.: “Neska gaztea begitandu zitzaion, ez agian espero bezalako auraren jabea, baina izan zitekeen soineko latz eta arruntaren errua ere”), EiTB 2 (adib.: “Migrainak dituzten lagunek ez dute abisurik izaten burukomina datorrenean, baina batzuk ikus-asaldura edo aura izaten dute, buruko mina hasi baino lehen”), Jakin 2 (adib.: “Berpiztu behar da Bilboren auraren bultzada”), Argia 5 (adib.: “Idazleen “auraz” jardun du Ixiarrek”), DiarioVasco 2 (adib.: “Batzuek arima esaten diote, bestetzuek aura edo fedea edo bizi-hatsa?”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aura 60: Berria 4 (adib.: “Irakurlearen begietara, haren aura darama, nahitaez”), Josu Zabaleta 24 (adib.: “sinbolismo zaharrago batetik etorritako eskema ikonografikoa da, izatez, argi-koroatik, auratik, datorrena”), Xabier Amuriza 12 (adib.: “Horregatik lurrak ez du pisurik egiten ez aurarik zapaltzen; gizakiari lohadarrek pisatzen ez dioten eta burua ere lepoari astun ez zaion eta, hitz batez, gorputzaren pisu guztia oinetan datzanik sentitzen ez dugun bezalaxe”), Oskar Arana 3 (adib.: “Laster izango da, eta horrek esan nahi du dagoeneko urtebetetzearen auraren barruan zaudela”), Iñaki Mendiguren 2 (adib.: “Trelawney andereñoak esan du zuk ez daukazula beharrezko aurarik!”), Xanti Iruretagoiena 2 (adib.: “Horiek eguzkia sortu ondoren irauten badute, Euro haizearen parte batzuk izango dituzte, eta horregatik, aura edo brisetatik sortzen direlako, grekoek euros esaten diete; eta hurrengo egunari ere, goizeko brisa horiengatik, aurion esaten zaie.”), Bernardo Atxaga 2 (adib.: “Gutako bakoitzaren aura puxketa bat zen, zalantzarik gabe”), Jon Alonso 2 (adib.: “ aura eta misteriorik gabe,”), Itxaro Borda 2 (adib.: "bere aura bereziari esker garatzen da Euskal Herria aipatzean”), Rataplan (“Inork baino hobeto bereganatu du egun alaietan eta hainbat gertaeratan jendetza inguratzen zuen espiritu, aura berezi eta pertsonal hori”), Xabier Mendiguren E. 2 (adib.: “hori galdetzen genion ikasleon aurrean irabaziak zeuzkan prestijioa eta aura iraultzailea ez galtzearren”), Harkaiz Cano (“Baina batez ere, bere iraganeko gertakizun bat zen aura berezia ematen ziona”), Joan Mari Lekuona (“ez zatekeen arrazoi aski argigarria izango hezkuntza eta gogoeta bereziki mistiko baten jaiotza eta garapenerako, mistiko-espekulatiboarena areago, baldin eta Mistika ordurako aura eta arnas giro bat izan ez balitz eta izen bereko Ordenako predikariek jadanik izan ez balituzte sentsibilitate eta sen mistiko horiek gizaki mistikoaren ezaugarri aparteko gisara”), Fernando Morillo 2 adib.: (“Hauskor aura batek inguratzen zuen beti”), Xabier Paya (“estatuko erakunde bateko langile direnen aura zinikoa”), Jokin Muñoz (“Hik pentsatzen huen kanpoan egon izanak nola-halako aura bat emango ziala Mariasunen begien aurrean, nola-halako karisma bat”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es aura / fr aura: Elhuyar: 1 aura, 2 (Med.) aura, 3 txalo, onespen / Nolaerran: aura, kutsu / Zehazki: 1 (halo) aura; 2 (Med.) aura; 3 ospe, onarpen; 4 haizekirri mehe / Labayru: 1 (halo) aura; 2 (Med.). aura; 3 txalo, onespen, onarpen / Adorez5000: aura, haizetxo, 2 (Med.) aura, 3 txalo, onespen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: aurbera 'umezalea' adierakoa (Etxde JJ: "Mayia etzen aurbera (aurzale) eta askotan, bere zakarkeri eta erritakin uxatu egiten zituen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aurbera : DFrec 1 (B. Larrakoetxea: "zori oneko onura orrek, zer zakarrerako aurbera orrek, igikune guztien yaun eta yabe dan orrek"). Ez dugu aurkitu besteotan: AB38, AB50, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aurbehera : HiruMila ("descenso"); aurbera : DRA ("1 Amante de los niños... 2 Cuesta abajo"). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

BizBerba: "Aurbera (aldapabera)".

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aldapa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma berria(k) gehitu d(it)u lantaldeak, zerrendakoak eraginik

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ulua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu auriga formarik.

auriga 2: Berria (“Galeote izateari utzi eta Circus Maximus-en auriga txapeldun bilakatu zen Ben Hur, Mesala aurkariari gailenduta. Beharbada, fikzioa ez dago errealitatetik hain urrun “), Argia (“Bilbotik irten gabe, besteak beste, Venus Milokoa, Delfoseko Auriga eta Victoria Samotraziakoa, alegia, eskultura klasiko garrantzitsuenak batera ikustea ezinezkoa dela uste dutenek, Mariaren Bihotza elizara joatea besterik ez dute, bertan baitago Bilboko Erreprodukzioen Museoa”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: auriga 4: Xanti Iruretagoiena 3 (“Iparraldeko konstelazioaren buru inguruarekin zeharka eta Geminisen oinaldean, Auriga aurkitzen da, Tauroren adar baten muturrean; ezkerreko adarraren muturra eta Aurigaren oinak hartzen ditu aldi berean izar berberaren parte batek; Aurigaren eskuetan Antxumeak aurkitzen dira, eta ezkerreko sorbaldaren gainean, Ahuntza”), Mirentxu Larrañaga (“Mutikoaren gain-gainean, altzairuzko grabatu bat zegoen, eta guda-gurdien lasterketa irudikatzen zuen; hauts harrotuan, gurdiak basaki zealdoka, aurigek ankerki zigorkatzen zituzten zaldi eroak, bihotzak lehertzear zituzten unean harrapatu izan balitu bezala artistak, euren arrastoan lur jota erori aurretik”) // ZTC: auriga 2, Elhuyar aldizkaria (“Saia zaitez, adibidez, GEMINIS konstelazioko Castor eta Polux, AURIGAko Capella edo CANIS MINORko Procion topatzen”, “Konstelazioak ateratzeko 50 mm-ko objektiboa eta 400 ISOko pelikula erabiltzea gomendatzen da. Horra hor argazkietan horrela ateratako hiru konstelazio: auriga”).

Erdaretako formak

es auriga; fr aurigue: Elhuyar: (Astrol.) Auriga; Gurdizaina, -a / Adorez: auriga / Labayru: gurtzain/gurdizain, auriga / NolaErran: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta nazioartekoa. Konstelazioaren izena ere hala arautu da. Beraz, jasotzekoa sarrera gisa Artea markarekin.

Jakite-arloak

Art.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen minimoa betetzen du.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

bihotzaren partea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

konfesione aurikular (Lç Ins).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aurikular EB 3, 'entzuteko tresna' adierakoak: J.M. Suraso ("Amak zurekin hitzegin nahi du, ea atean nor den ikustera noan bitartean erantzuten duen. Arabelek aurikulara hartu zuen, Jones andrea ateraino joan zen eta bi poliziarekin topo egin zuen atean"), A. Ezeiza ("Mintzalaria, kasko aurikularrak jantzita, mikrofono baten aurrean ari da hizketan), R. Etxezarreta ("Nekez zintzilikatu zen aurikularra bere lekuan utzi zuen atzera").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aurikular : AB38 1 ('entzuteko tresna'); HiztEn ("1 izond. Belarriari edo entzumenari dagokiona; 2 izond. Bihotzeko aurikularena edo hari dagokiona; 3 iz. Belarriari edo belarriei atxikirik jartzen den soinuak birsortzeko aparatu elektroakustikoa"); Euskalterm ('entzuteko tresna' 2; Zool. 2; Med. 1); aurikulare : AB38 1 ('entzuteko tresna'). // Ez dugu aurkitu ohiko iturri-hiztegiotan: DFrec; AB50; LurE. // 'auricular' itzulitako besteak: aurikula - (Med.): Euskalterm 4; aurikulako (Med.): Euskalterm 3; belarriko 'entzuteko tresna': Euskalterm 1; entzungailu : AB38 3; AB50 1 (eta hatz txiki 'dedo auricular': Euskalterm 2).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aurikular jaso duten beste hiztegiak: ElhHizt (1 Anat. auricular; 2 auricular #mdash# especialmente los que protegen del ruido exterior); HiruMila (1 auricular [receptor] 2 Anat. del oído; 3 Anat. auricular #mdash# del corazón). // Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA; PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

erdal auricular, auriculaire formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: 1 (Anat.) aurikular; 2 entzungailu (entzutekoak soilik); aurikular // HiruMila: 1 aurikular; 2 entzungailu, aurikular, belarriko // XarHizt: belarriko, subst. eri ttinttil, behatz txingar // Casve FE: beharriko; (conduit) beharritütü; (témoin-) entzüle, entzünjakile; (petit doigt) eritxinker // HaizeG FB: (ouïe) belarriko; (conduit) belarri-tutu; (témoin) aditzale-lekuko; (petit doigt) erhi-txingar, erhi-ttipi, erhi-ttinttil, erhi-pittina, erhi-kikila // T-L LFB: conduit auriculaire, beharri-tutu; maladie auriculaire, beharriko min; témoin auriculaire, aditzale lekuko; petit doigt, erhi-ttipi, erhi-txinker, erhi-xingar // PMuj DCV: 1 del oído: belarriko tutu, belarritutu: conducto auricular; 2 dedo meñique: atxikar, beatz-txikar, beatxikar; 3 (teléf.) entzutailu, entzuteko. Ez dugu aurkitu ondokoetan: Lur EG/CE eta EF/FE.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (DLLF): adj auriculaire; auriculaire (dedo); écouteur (teléfono) auricular con micrófono combiné; it (S. Carbonell): auricolare; dedo, dito auricolare (mignolo); ricevitore telefonico; coger el, prendere il ricevitore del telefono; ca (DCC): auricular; (teléfono) auricular; en (Collins): 1 auricular, aural, of the ear; 2 (a) (dedo) little finger; (b) (Telec) earpiece, receiver; auriculares headphones, earphones; de (Langenscheidts): I Ohren...; Anat. Vorkammer...; II Tel. a) Hörmuschel; b) Hörer; Phono. Kopfhörer.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

'entzuteko tresna' adierakoa izendatzeko ez da egokia, ez baitu mailegu onartzekoen minimoa betetzen; ordain egokirik ere ez dugu, ordea.