50535 emaitza bilaketarentzat - [6251 - 6300] bistaratzen.

azido sorbiko
iz. biokim. Konposatu organiko naturala, gatz eran janariak kontserbatzeko erabiltzen dena (C6H8O2). Hamazazpi freskagarrietatik bederatzik kontserbagarriak dituzte: azido sorbikoa eta azido bentzoikoa.

Aztergaia: azido sorbiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-04-20 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak

sorbiko adj. Biokim. Azido sorbikoa: konposatu organiko naturala, gatz eran janariak kontserbatzeko erabiltzen dena.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da orain, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Eta sorbiko sarreran ‘Fruta kontserbatzeko sorbikoa erabili du’ moduko adibide bat jaso.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa azido eta sorbiko sarreretan.

azido sulfhidriko
iz. kim. Gas koloregabea, arrautza ustel usaina duena (SH2). Tximinietako gasaren azido sulfhidriko pozoitsuan gertatzen den erreakzio kimiko exotermiko bat da bakterioak erabiltzen duena energia lortzeko.

Aztergaia: azido sulfhidriko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-04-20 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak

sulfhidriko adj. Kim. Azido sulfhidrikoa (H2S): gas koloregabea, arrautza ustel usaina duena

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da orain, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Eta sulfhidriko sarreran ‘biozidak, bakterioek ez dezaten hidrokarburoa kontsumitu eta sulfhidrikoa sortu, horrek gasaren kalitateari kalte egingo bailioke’ moduko adibide bat jaso.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa azido eta sulfhidriko sarreretan.

azido sulfuriko
iz. kim. Olio itxurako isurkaria, oso erregarria, deshidratatzaile eta oxidatzaile bortitza delako, industrian erabilera ugari dituena, batez ere ongarrien ekoizpenean (H2SO4). Bizkaiko Labe Garaietan sortzen zen azido sulfurikoa hodi baten bidez eramaten zuten Barakaldoko Sefanitro fabrikara.

Aztergaia: azido sulfuriko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-04-20 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak

sulfuriko adj. Kim. Azido sulfurikoa (H2SO4): olio itxurako isurkaria, oso erregarria, ur-kentzaile eta oxidatzaile bortitza delako, industrian erabilbide ugari dituena

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da orain, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa azido eta sulfuriko sarreretan.

azido sulfuroso
iz. kim. Sufre dioxidoa uretan urtuz lortzen den azidoa (H2SO3). Atzo dastatu genituen sagardoetan batez ere osagai sufredunak aurkitu nituen: azido sulfurosoak eta sufrearen beste eratorri batzuk.

Aztergaia: azido sulfuroso

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-04-20 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak

sulfuroso adj. Kim. Azido sulfurosoa (H2SO3): sufre dioxidoa uretan urtuz lortzen den azidoa

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da orain, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Eta sulfuroso sarreran ‘Beste aldetik, ozpinari (uher ez dadin) sulfurosoa eranstea onartzen den bitartean, azken produktuko sulfatoen agerpena ere mugaturik dago, litroko 3,5 gramotan’ moduko adibide bat jaso.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa azido eta sulfuroso sarreretan.

azido uriko
iz. kim. Gizakiaren eta zenbait animaliaren metabolismoaren hondakina, karbonoz, nitrogenoz, oxigenoz eta hidrogenoz osatua dena (C5H4N4O3). Odolean ageri den azido urikoari ere erreparatuko diote.

Aztergaia: azido uriko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:26 1998-01-13 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-04-20 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

uriko adj. Kim. Azido urikoa (C5H4N403): gizakiaren eta zenbait animaliaren metabolismoaren hondakina, karbonoz, nitrogenoz, oxigenoz eta hidrogenoz osatua dena.

Lantaldearen irizpideak
Lexia konplexua (erabileremu mugatukoa)

lexia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da orain, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adibiderik gabe geratuko denez, “Ik. azido uriko” jartzea komeni da.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa azido eta uriko sarreretan.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): kendua.

azido zianhidriko
iz. kim. Arbendol mikatzen usaina darion azidoa, oso pozoitsua eta lurrunkorra (CNH). Konboi horretako zisterna batek 55 tona azido zianhidriko daramatza.
azido zitriko
iz. kim. Limoi, laranja eta kidekoetatik ateratzen den azidoa, horiei garraztasuna ematen diena (C6H8O7). Frutak eta barazkiek dituzten C bitaminak eta azido zitrikoak burdinaren absortzioa hobetzen dute.

Aztergaia: azido zitriko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-04-20 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

(LB 57; EPG 1; Elhuyar +; Adorez +; Labayru 0; Euskalterm +)

Bestelakoak

zitriko 1 adj. Kim. Azidoez mintzatuz, limoi, laranja eta kidekoetatik ateratzen dena, horiei garraztasuna ematen diena. 2 iz. Fruta garratza, adibidez, limoia edo laranja. (Batez ere pluralean erabiltzen da, fruta horiek osatzen duten multzoa adierazteko). Jakina denez, zitrikoek (laranjak, limoiak, pomeloak eta limak), tomateek eta piperrek bitamina C asko dute.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa azido eta zitriko sarreretan.

azidotasun
iz. kim. Azido izateko nolakotasuna. Atmosferara igortzen den karbono dioxidoaren zati handi bat xurgatzen du itsasoak, eta, ondorioz, uraren azidotasun mailak gora egiten du.

Aztergaia: azidotasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
azidotu, azido/azidotu, azidotzen
da/du ad. kim. Azidotasuna hartu edo eman. Kafeak, ongarri ona bada ere, lurra azidotu egiten duela jakin behar da. Kutsaduraz azidotu ez den euri-uraren pH naturala 5,6 ingurukoa da.

Aztergaia: azidotu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2016-11-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2016-10-26): azidotu 19: Elhuyar 9 (adib.: “Era berean, amoniakoak euri azidoan eta ekosistemak azidotzean ardura handia duela ere gogorarazi du FAOk”), Consumer 5 (adib.: “Azido laktikoa osatzean, bitartekoa azidotu egiten denez, proteinek eta gantzek aurredigestioaren antzekoa nozitzen dute, gure organismoarentzat elementu digestonikoago bilakatuz”), Berria 3 (adib.: “Batez ere kola edarietan egoten den azido fosforikoak odola azidotzen du”), EiTB (“Euria azidotu egiten da airetik karbono dioxidoa hartzean”), Argia (“Pinudiak lurra erabat azidotuta uzten du eta horri buelta eman behar zaiola iruditzen zait”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: azidotu 2: Juan Garzia (“Behin horretara ezkero, zaila da huts egiten: soluzioa irazi, azidotu, Kippa hartu, hidrogeno sulfuratua pasarazi”), Irene Aldasoro (“Haren barne-estaldurak hartzen ditu urdaileko eduki azidotuak; ez da harritzekoa, bada, inoiz duodenoko ultzerak zulatzea”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Ez dugu aurkitu azidotu formarik.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es acidificar / fr acidifier: Elhuyar: azidotu / NolaErran: - / Zehazki: azidotu / Labayru: - / Adorez5000: azidotu.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ondo osatua eta hedatua; hiztegietara ere pasatu da.

Informazio lexikografikoa
Aditzoinaren erabilerak

azidotu, azido(tu), azidotzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Jakite-arloak

Kim.

azidotzaile
adj./iz. kim. Azidotzen duena. Substantzia azidotzaileak. Azidotzaileek bizitu egiten dute zaporea eta kontserbagarri moduan jarduten dute.

Aztergaia: azidotzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh34 2023-06-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 34 (Consumer 28, Laneki 5, UEU 1); ETC 18.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: azidotzaile izond. (Kim.) acidulante / Adorez: 0 / Labayru: azidotzaile 1 iz., adj. Kim. acidulante / NolaErran: 0 // Euskalterm: azidotzaile (acidulante, Industria, 4) // ZTHB-Kim: 0.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Tekniko samarra, baina ezaguna. Jaso liteke.

azienda
iz. Aberea; haragitarako, esnetarako edo lanerako hazten diren abereen multzoa. (Batez ere multzokari gisa erabiltzen da). Ik. ganadu. Zaldi, idi, behi, asto, gamelu, ardi eta beste azienda guztiak hil zituena. Azienden aska batean etzana. Bihi anitz izateko azienda anitz behar da.

Aztergaia: azienda

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:Hletra 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

azienda "ganadua"

Jatorrizko forma

abelgorri, azienda

Euskaltzaindiaren Arauak

azienda, 'ganadua' / AS: azienda beltz, azienda gorri, azienda larri, azienda xehe, azienda zuri

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: azienda handi .

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

azienda beltz, azienda gorri, azienda larri, azienda xehe, azienda zuri

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I108]: "baina gazt. 'Hacienda'" (1993-02)

 - [I102]: ondo horrela, baina erdarazko hacienda-rena konpondu beharko litzateke: ondasun nire ustez, edo beharbada ogasun bakun hori" (1995-01-10)

azienda beltz
iz. Txerria. Ik. txerri azienda. Azienda beltzen bazka.

Aztergaia: azienda beltz

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

azienda gorri
iz. Abelgorria. Ik. behi azienda. Azienda gorriaren barnean behiak eta idiak ditugu.

Aztergaia: azienda gorri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

azienda handi
iz. Azienda larria.

Aztergaia: azienda handi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-handi.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azienda sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

azienda larria.

azienda larri
iz. Behia, zaldia edo kidekoak. Ik. zaldi-azienda; behi azienda; asto azienda; mando azienda. Urak laurehun idi eraman ditu, eta azienda larri horiekin batean zenbait ardi, ahuntz, txerri eta oilo.

Aztergaia: azienda larri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

azienda xehe
iz. Ardia eta ahuntza. Ik. ardi azienda; ahuntz azienda. Goizaldean jaiki eta oiloei eta azienda xeheari jaten eman.

Aztergaia: azienda xehe

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

azienda zuri
iz. Ardia. Ik. ardi azienda. Azienda zurian Karrantzako ardi muturbeltzak eta Karrantzako ardi muturgorriak ditugu.

Aztergaia: azienda zuri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

azieta
iz. Ipar. Platera. Mahai gainean azieta bat.

Aztergaia: azieta

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

azieta Ipar. Sin. plater.

Lantaldearen irizpideak
Mailegu biak onartu dira, bakarra aukeratu ezinik
Informazio osagarria
Zerrendako mailegu onartuaren pareko beste mailegua

ik. plater

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: "[nik zerrendatik kendu egingo nuke]" (1994-05-23)

 - [I102]: frantseskeria hutsa dela uste dut. Iparraldean plater ezagutzen da" (1995-01-10)

Azil aldi
iz. hist. Mesolitoko aldia, harrizko tresnen lantzean aurreko aldiekiko atzerakada nabarmena gertatu zena.
Loturak
azio
iz. Heg. herr. Egite txarra edo gaitzesgarria. Azioa eginda irten nuen etxetik.

Aztergaia: azio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

azio Heg. Herr.

azitrai
iz. Mediterraneo aldeko landarea, lore ezpaindun usaintsuak, zuriak edo moreak ematen dituena, eta janariak ontzeko erabiltzen dena (Satureja sp. ). Azitrai lorea.

Aztergaia: azitrai

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: azitrai: Satureja sp.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena

Satureja sp.

azkaindar
1 adj. Azkainekoa, Azkaineri dagokiona.
2 iz. Azkaineko herritarra.

Aztergaia: azkaindar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:22 1998-01-13 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-10-02

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

izond. 1 eta 2 izlag.: Zerb IxtS (“Duhalde Azkaindarrak!”); Zerb Azk (“hainbertze azkaindar apez”, “Azkaindar neskatxa bat”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

P. Duhour (“Ottarre Azkaindarraren eta Ciki Urruñakoaren kontra”), P. Lassalle (“gehienak omen Saratarrak eta Azkaindarrak”), Dass-Eliss (“Hegaztin harrapari bat baita Azkaindar, Saratar eta Beratarrek «arrano urdina» deitzen dutena”), Zerb Landareak (“Azkaindar muthil zahar batek”), Zerb GH (“Laphurditik, urthe guzietako keta ederra, Ezpeletar, Azkaindar, Sempertar, Urruñar eta guziz Donibandar”), Barb Piar (“hiru Azkaindarren kontra”), Eskual (“Hiru azkaindar Iratzoqui eta Théophile gaztearen kontra”, “Azkaindarrek irabazi”), Herr (“Gracy askaindarra”, “Ainhoarrak, Azkaindarrak, Saratarrak eta bertze”, “Gaztetan, Itoiz eta Daguerre, Larresoarrak, arizan dira Laduche seme eta Currutchaga Azkaindarren kontra; hok galdu, 28 tanto egiten zituztela 45-i”), K. Izagirre (“Labe handietako ahoa ematen du orain azkaindar pipazalearenak”, “ahots sakon batez mintzo da azkaindarra...”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak argitzekoa [Ik. 108. Araua].

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

azkar1
1 adj. Indartsua, sendoa. Igor ezazu haize azkarra. Hesi azkar bat. Soka azkar batez estekatua. Etxe azkarra. Gogoa azkarra bada ere, haragia argala da. Azkarrak flakatzen. Antso Azkarra.
2 adb. Bizkor, sendo. Gure amodioa beti azkar egonen da. Bere fedean azkar dagoena.

Esaera zaharrak

Ezina azkarrago da ezen ez zina.
azkar2
1 adj. Buru-ernaia, adimen argikoa. Rebeka azkarrak, Jainkoaren argiaz zegoenak. Mutil azkarra, eskolan beti aurrena. Buruz azkarra, bihotzez ona.
2 adj. Nagia ez dena, ernaia. Izan gaitezen azkarrak arimaren gauzetan. Gure guraso ernai azkarrek itsasoz eta lehorrez egindako egite gogoangarriak.
3 adj. Lasterra. Mandatariari zaldirik azkarrena eman.
4 adb. Laster, arin. Tximista bezain azkar joan. Azkar etor zaitez. || Azkar-azkar jaitsi zen asto gainetik.

Esaera zaharrak

Azkar eta ondo, usoak hegan. Mahatsardo doiak ditu flakoak azkartzen; soberak, azkarrak flakatzen.
azkaratear
1 adj. Azkaratekoa, Azkarateri dagokiona.
2 iz. Azkarateko herritarra.
azkargailu
iz. Ipar. Azkartzen, sendotzen duen gauza. Gure gorputz ahulentzat igandeko pausua baino azkargailu hoberik ba ote da!

Aztergaia: azkargailu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gailu/-garri.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E116]: 'Ipar marka behar du, eta definizioa: 'sendotzen duena'. Gainera, adibideetan ikusten denez, beti 'izond' da, eta ez 'iz''.

 - [E210]: 'azkargailu. Txostengileak dio adibideetan ikusten dela hitz hori izenondoa dela, eta ez izena. Ez da hori, ordea, OEH-ko lekukotasun batzuek erakusten dutena. Ikus, bestela, honako adibide hauek: #mdash#Gure gorphutz ahulentzat igandeko pausua baino azkargailu hoberik ba ote da! (Egunaria edo almanaka, 1961-1-12). #mdash#Elhorriak eta hausinak sorthuko dira hango etxeetan, laharrak hango hazkargailuetan, eta hura izanen da erainsugeen etzan-lekhu eta ostruken alhapide (Jean Duvoisin, Is 34, 13). Ondorenez, hitz horren aldamenean, laburdura biak agertu beharko lirateke: "izond." eta "iz.". Eta, zehatzago jokatu nahi izanez gero, hauxe jarri beharko litzateke: 'azkargailu 1 Sin. azkargarri izond. iz. 2 'harresi, gotorleku' iz.' (nire oharra: bigarren adiera hau berria da, lantaldeak ez zekarren)'.

 - [E116]: 'Beraz, hau proposatzen dut: azkargailu iz. eta izond. Ipar 'sendotzen duena'.

 - Erabakia: Erabakia (2004-04-30): 'OK'.

azkargarri
iz./adj. Ipar. Azkartzen, sendotzen duena. Memento horietan, ekar burura zerbait gogoeta argi eta azkargarri, jabaltzen lagunduko zaituena.

Aztergaia: azkargarri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz. eta izond.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E116]: 'Ipar marka behar du, eta definizioa: 'sendotzen duena'. Gainera, adibideetan ikusten denez, beti 'izond' da, eta ez 'iz''.

 - [E210]: 'azkargarri. Aurreko oharraren bidetik, hau ere izenondo eta izen izan daiteke kasuan-kasuan'.

 - [E116]: 'uste dut, hala ere, hau beti izond. dela. Beraz, hau da nire proposamena: azkargarri iz. eta izond Ipar 'sendotzen duena''.

 - Erabakia: Erabakia (2004-04-30): 'OK'.

azkarkeria
iz. Maltzurkeria. Nirekin egin duen azkarkeria ez du lehenengo eta bakarra.

Aztergaia: azkarkeria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
azkarki
adb. Bortizki, sendo, kemenez. Azkarki aritu zen lanean aste guztia. Aldapan azkarki jarria. Azkarki sinesten dut. Azkarki finkatua. Esku ezkerraz azkarki atxikiz buztana. Fedearen alde azkarki mintzatzen.

Aztergaia: azkarki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:08 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
azkartasun1
iz. Kemena, indarra, bizkortasuna. Gazteen indar eta azkartasuna.

Aztergaia: azkartasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:11 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
azkartasun2
1 iz. Prestasuna, lastertasuna. Azkartasunaz obra onak egiteko. Hirugarren kapitulua: nagitasunaren eta azkartasunaren gainean.
2 iz. Arintasuna, bizkortasuna. Haren eskuen azkartasuna.
3 iz. Adimen argitasuna. Bere semearen adimen eta azkartasuna zioten bezain handia ote zen.

Aztergaia: azkartasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:11 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
azkartu1, azkar/azkartu, azkartzen
da/du ad. Indartu, bizkortu, sendotu. Amodioa bere erroetan beti azkartzen ari da. Beldurtiak azkarturik. Harremanak azkartzeko.
Ohiko lexiak

Esaera zaharrak

Mahatsardo doiak ditu flakoak azkartzen; soberak, azkarrak flakatzen.

Aztergaia: azkartu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

azkartu, azkar(tu), azkartzen. da/du ad.

Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

azkartu, azkar(tu), azkartzen

azkartu2, azkar/azkartu, azkartzen
1 da/du ad. Zerbaitetarako gogoa bizkortu, arindu. Gutxi dira ondasun horiek hartzeko azkartzen direnak. Guraso alferra ez da azkartuko nekeari ekiteko.
2 da ad. Burua, adimena argitu. Lehen ere bizkorra zinen, orain gehiago azkartu.

Aztergaia: azkartu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

azkartu, azkar(tu), azkartzen. da/du ad.

Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

azkartu, azkar(tu), azkartzen

azkartxo
1 adj. adkor. Azkarra, lasterra. Aste honetako zutabeen arakatze azkartxo bat eginez esanen nuke denetatik dagoela.
2 adb. adkor. Aukeran azkarregi, aukeran lasterregi. Ez al goaz azkartxo? Ez al zara azkartxo hasi aginduak ematen?

Aztergaia: azkartxo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh30 2023-06-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

azkartxo azkartxu . Deprisa. Juan, ia gurdi auek azkartxo biraltzen dituzun. Ag G 124. Ama, ama! jantzi nagizu azkartxo. Elzo EEs 1916, 159.

LB 30 (Argia 2, Berria 2, EiTB 12, Elkar 12, Jakin 1, UEU 1); ETC 68

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Sarrera gisa jasotzekoa, ‘azkarregi’ adiera du eta.

azkartzaile
adj./iz. Azkargarria, sendotzailea. Lurra biziaren emaile da, biziaren azkartzaile eta gizonaren ondasunen begiratzaile.

Aztergaia: azkartzaile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

azkargarria, sendotzailea.

azkartze1
iz. azkartu1 aditzari dagokion ekintza. Maule-Gaineko gazteluan azkartze lanak hasiko dira.

Aztergaia: azkartze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

azkartze 3: Oihenart taldea 2 (“merkatuen azkartzea nahiz hedakuntza”, “Zergatik borbondarrek zentralismoaren azkartze bat erakutsi zuten?”), A. Prego (“XX. mendean sartzean, Gipuzkoa ekonomiaren azkartze-prozesuan abiatu zen”).

azkartze 1: Argia (“Bestalde, denborarekiko harremana izugarri aldatu da, eta denboraren azkartze zoro honek informazioaren hierarkizazioa kondenatu du”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

azkartze 5: Herria (“Frantziak baduela halako ahul aire bat eta azkartu behar duela, hori ere errepikatu du, erran gabe azkartze hori nola egin ditakeen”), Berria (“Bat-bateko azkartze eta balaztadak entzungo dituzte berriz”), Marzel Etxehandi (“Etorkizun ezezagunari buruz, indar izpiritualez azkartze handia izan zen”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Ez dut uste horrenbesterainokoa denik: lehendik ere, gero eta leku handiagoa hartzen ari zen eskola gure bizitzan; prozesuaren azkartze bat besterik ez zen hortaz”), Koldo Izagirre (“Azkartze bat nabaritu dut kutxa torazikoko dinamoan”).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): Onartua.

azkartze2
iz. azkartu2 aditzari dagokion ekintza. Denboraren azkartze zoroa.

Aztergaia: azkartze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

azkartze 3: Oihenart taldea 2 (“merkatuen azkartzea nahiz hedakuntza”, “Zergatik borbondarrek zentralismoaren azkartze bat erakutsi zuten?”), A. Prego (“XX. mendean sartzean, Gipuzkoa ekonomiaren azkartze-prozesuan abiatu zen”).

azkartze 1: Argia (“Bestalde, denborarekiko harremana izugarri aldatu da, eta denboraren azkartze zoro honek informazioaren hierarkizazioa kondenatu du”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

azkartze 5: Herria (“Frantziak baduela halako ahul aire bat eta azkartu behar duela, hori ere errepikatu du, erran gabe azkartze hori nola egin ditakeen”), Berria (“Bat-bateko azkartze eta balaztadak entzungo dituzte berriz”), Marzel Etxehandi (“Etorkizun ezezagunari buruz, indar izpiritualez azkartze handia izan zen”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Ez dut uste horrenbesterainokoa denik: lehendik ere, gero eta leku handiagoa hartzen ari zen eskola gure bizitzan; prozesuaren azkartze bat besterik ez zen hortaz”), Koldo Izagirre (“Azkartze bat nabaritu dut kutxa torazikoko dinamoan”).

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): Onartua.

azkazal
iz. Azazkala.

Aztergaia: azkazal

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:Hletra 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

atzazal (Ub 117; Añ MisE 230; A BGuzur 145; Azc PB 69 (bis); Or Tormes 49. 77; TAg Uzt 18; Erkiag BatB 34; DFrec: 4 ej.); atzoskol (Etxba Eib); atxaskol (Osk Kurl 106); azazkal (Mong 588. 593; Prop 1897 (ap. DRA); A EY I 53. 74 (bis); Iz ArOñ; Gte Erd 32 (AN-5vill); atzazkal (DurPl 84; Apaol 24; Ag Kr 126; Ibiñ Virgil 89. 105; Etxba Eib); azkazail (Laph 37. 40); azkazal (Ub 115. 117; Gco I 359; AA I 253; It Fab 69; Izt C 193; Dv Dial 50; Ur Gen 49, 17; Bil 172; Arr GB 69; Aran SIgn 21; Arr Orac 29 (ap. DRA); Sor Bar 70; Arr May 78; P. Lartaun Ezale 1897, 59b; Ag G 296. 352; A Ardi 94; Alz Bern 59; Alz Burr 46; Or Mi 78; Ldi IL 36; NekIr 36. 89; JMB ELG 60. 78; Or Eus 59. 247. 335; A EY I 74 (BN-ciz); A EY I 76 (G-azp); Or Poem 552; Or Aitork 63; Etxde AlosT 54; And AUzta 119; Osk Kurl 106; MAtx Gazt 83; Ibiñ Virgil 96. 104; DFrac: 4 ej.; azkazaltsu (Ayerb EEs 1912, 18 (ap. DRA)); azkazkal (NEtx Antz 12)

Bestelakoak
Jatorrizko forma

azkazal, azazkal, atzazal

Euskaltzaindiaren Arauak

azkazal h. azazkal.

Informazio osagarria
Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

azkazal da forma gomendagarriena

azken
1 ord. Denboran, tokian edo mailan, beste guztien atzetik dagoena edo gertatzen dena. Ik. atzen. Lehenago hi baihintzen hizkuntzetan azkena, orain aldiz izanen haiz orotako lehena. Jainkoa zen aurrena, gero Euskal Herria, azkena don Karlos.
2 ord. (Izen baten ezkerrean). Ik. azkeneko. Zure azken egunak alaitzeko. Bere azken urteetan egindako eskutitz batean. Ene azken adioa. Azken hitza esan. Bere azken liburuko alegia batean. Azken aldiz ikusi zuenean. Azken aldiko uholdeak. Joan den mendearen azken aldera.
3 ord. (Zenbatzaile zehaztu baten ezkerrean). Azken hamar urteotan.
4 iz. Bukaera, amaia. Irailaren azkena baino lehen. Azkenik ez duena. Azken gabeko egunetan. Azken azkengabea. Azken gaizto egin. Munduaren azkena etorriko balitz. Eta jakintsu iraun zuen Salomonek azkeneraino?
5 adb. Azkeneko lekuan. Azken heldu zena.

Esaera zaharrak

Apezak, azken hitza bere.

Aztergaia: azken

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS: azken batean, azken buruan, azkenean, azkeneko, azkenekoz, azkenez, azken finean, azkenik, azken(-)nahi 'hilburukoa, testamentua'.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: azkena eman, Azken Afari, azken-aitzineko, azken-aurreko, azken-aurren, azkenaz goiti, azken beltz, azken-bigarren, azkenerako, azken esku, azkenetan .

Informazio osagarria
Leku-denborazko izenen eratorriak

leku-denborazko izenen ASak batera ikustekoak dira (cf. aurren); cf. OEHkook: azken(a) eman, azken-aurreko, azken-aurren, azkenaz goiti, azken beltz, azken buru, azkenean, azkeneko, azkenekoz, azkenengo, azkenengoz, azkenerako, azkenerat, azkenetan, azkenez, azken fin, azkenik

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

azken batean, azken buruan, azken finean

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): azkena jo 'gauzak bururaino eraman'. [azpisarrera gehitu], azkenetan egon [azpisarrera gehitu], azken-hirugarren [azpisarrera gehitu].

azken agur
iz. Luzaz ikusiko ez denari edo gehiago ikusiko ez denari egiten zaion agurra. Andolin Eguzkitza idazle, hizkuntzalari eta euskaltzainari azken agurra emateko. Munduari azken agurra egin nahirik. Ez al didazu musurik ematen azken agur honetan?

Aztergaia: azken agur

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH-AS 2017-07-04 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: AZKEN AGUR Despedida. Aita ansiatuak, bada, azken-agurra egin zien, osotoro Jaunaren eskuetan jarririk. Lard 56. Zuri azken agurra egin gabe eta izan didazun legeagatik eskerrak eman gabe ezin etsi nezakean. Arr GB 28. Etsaitasunari azken agurrak emanda. Camp EE 1882a, 68. Seme leial bat orain datortzu / azken agurra emotera. AB AmaE 3. Eta dator munduari azken agurra egin nairik, gure jantzi santuaren eske. Bv AsL 110. Azken agur latza emon baño lenago. Ag Kr 163. Ala zion parrez-parrez don Jose bizardok azken-agurretakoan. Mok 11. Azken agurra obe degu emen egin. Alz Ram 56. Lurra ta biok elkarri munka zaudete: / ain adiskide zârrek azken-agurra bai neke! Ldi BB 102. Eguzkiaren etziteari ere azken-agur ozena dagioe bizidun geienak. TAg Uzt 238. Keretatik azken agur bat, ahal zitakeen graziosena, eta hortan itzali zen. Lf Murtuts 40. Irakurleari azken agurra. Munita 153. Ez al didazu musurik ematen azken-agur onetan? Etxde JJ 65. Tristea izan da azkenagurra. Txill Let 112. Berba bi esan nai deuazat neure azken-agurra emonaz batera. Bilbao IpuiB 209. Azken agurra biotz barruan / betiko dago josita. BEnb NereA 99. Azken agur bat egin ondoren bere osaba izebari. Izeta DirG 53. Etzuken ahanztekoa ukan bere Japonia maiteak egin zion azken agurra. Ardoy SFran 245. Txalo berotan ordaindu gendun / orduko azken agurra. MMant 55. Azken agurra zuri emoten / eleiza au dogu bete. FEtxeb 91. v. tbn. ArgiDL 166. Or SCruz 118. Enb 111. SMitx Aranz 194. Peillen in Mde Pr 362. Erkiag BatB 164. Xa Odol 277.

adib.: azken 1 ord. Denboran, tokian edo mailan, beste guztien atzetik dagoena edo gertatzen dena. Ik. atzen. Lehenago hi baihintzen hizkuntzetan azkena, orain aldiz izanen haiz orotako lehena. Jainkoa zen aurrena, gero Euskal Herria, azkena Don Karlos. 2 (Adizlagun gisa). Azken heldu zena. Azken baina ez hutsen. 3 ord. (Izen baten ezkerrean). Ik. azkeneko. Zure azken egunak alaitzeko. Hemen nago ni azken orduaren zain. Azken orduko poetak. Bere azken urteetan egindako eskutitz batean. Munduari azken agurra egin nahirik. Azken hatsa eman. Azken hitza esan. Bere azken liburuko alegia batean. Azken aldiz ikusi zuenean. Azken aldiko uholdeak. Joan den mendearen azken aldera.

azken agur 394: Ortzadar, ElCorreo, Deia 8, Elkar 3, HABE, Berria 167, EiTB 130, Euskaltzaindia 3, Jakin 3, Karmel 5, Argia 18, Laneki 15, Erlea 5, DiarioVasco 34.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: azken agur 263: Herria, Berria, Elizen arteko Biblia, Joxemari Iturralde, Jokin Urain, Michel Oronoz, Edorta Jimenez, Ramon Saizarbitoria, Edorta Jimenez, Patxi Zubizarreta, Josu Zabaleta, Iban Zaldua…

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta sartzekoa azpisarrera gisa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa agur sarreran.

azken agurra egin
dio ad.-lok. Hil den norbait oroitzeko eta agurtzeko ekitaldi bat egin. Gaur azken agurra egingo diote X. Reyri, Iruñeko hilerrian. Jende asko izan zen elizan karmeldarrari azken agurra egitera joanda. || Joxe Mariri azken agur hunkigarria egin zitzaion herriko parrokian.

Aztergaia: azken agurra egin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHadib [2] 2023-04-18 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa.

azken arnasa
iz. Hil aurreko unea. Ik. agonia; hilzori. Eta hil zen, azkenengo arnasaraino ezaguera osoa zuela. Berehala deitu behar zaiola, bere amaren azken arnasa jaso nahi badu.

Aztergaia: azken arnasa

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-10-15 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arnasa sarrerari dagokion azpisarrera.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Bidalketa: ik. oh. s.u. arnasa, AS gisa jasotzeaz azken arnasa, azken arnasa eman, azken arnasetan egon .

azken arnasa eman
du ad.-lok. Hil. Bizkor joateko, apaiz baten eske zegoela-eta, azken arnasa eman aurretik. Burua makurtuz, azken arnasa eman zuen.

Aztergaia: azken arnasa eman

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-10-15 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

eman.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arnasa sarrerari dagokion azpisarrera.

azken arnasetan egon
da ad.-lok. Hilzorian egon. Azken arnasetan dagoen zure amaren hitz horietaz noizbait ahaztuko bazina. Eman zioten zanpaldiarekin, gizona azken arnasetan zegoen.

Aztergaia: azken arnasetan egon

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-10-15 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

egon: -etan.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

arnasa sarrerari dagokion azpisarrera.

azken batean
adb. Bitarteko arrazoi edo kontuak alde batera utziz. Hitz garratzak, baina azken batean hartzailearen alderako borondate onak eraginak. Hori da, azken batean, arazo nagusia.

Aztergaia: azken batean

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

azken beltz
iz. Hondamendia. Ikusi zuen azken beltzera zihoazela.

Aztergaia: azken beltz

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-beltz.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azken sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

hondamendia.

azken buruan
1 adb. Bukaeran. Hitz batek azken buruan daraman -a, berezkoa duen ala erantsia. Bere bizitza luzearen azken buruan. Eta azkenik, liburuaren azken buruan, zenbait zerrenda.
2 adb. Azken batean. Darabilen auziaren muina ez da, azken buruan, Espainiako gerratea besterik. Azken buruan, ez ninduten bulkatu, nerau sartu nintzen neure baitarik. Dirurik ezak ekarri zuen azken buruan haren hondamendia.

Aztergaia: azken buruan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau48

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

azken egun
iz. Kristau erlijioan, azken judizioko eguna. Eta haur horien gorputzak piztuko ote dira azken egunean?

Aztergaia: azken egun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH-AS 2017-07-04 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: AZKEN EGUNA Día del Juicio Final. Ni minzatu naizen hitzak kondemnaturen du hura azken egunean. Lç Io 12, 48 (He, LE, TB, Dv, EvS, Ol, Leon, Or, Ker, IBk, IBe azken egunean). Thesaurizatu duzue azken egunetako. Lç Iac 5, 3. Bai eta naizela azken / Egunean bitztuko. EZ Eliç 311. Jujatzean mundua / azken egunean. Gç 70. Harek ükhenen dü azken egünian jüje garratz bat. Mst III 3, 4 (SP, Ch azken egunean). Azken eguna hurbil othe du munduak? Zby RIEV 1908, 289. Azken egunean etorriko dala guziok juzgatzera. Añ CatAN 72. Nere Aragia jaten duenak eta nere Odola edaten duenak betiko bizia dauka ta azken egunean nik (ori) berpiztuko det. ArgiDL 42. Azken egun artaraño eztira Yudu guziak kristau-siñestera itzuliko. Ir YKBiz 199. Izan zaitezte nere izara ta kutxa. Gorde nazazue azken-egunerako zuen etxe illunean. NEtx Antz 93. Eta aur oien gorputzak biztuko ote dira azken-egunean? Or QA 99. Azken Eguna hurrun da. Mde Po 58. v. tbn. Ax 230 (V 154). CatLuz 41. Jnn SBi 3. Inza Azalp 112. MAtx Gazt 97.

adib.: azken 1 ord. Denboran, tokian edo mailan, beste guztien atzetik dagoena edo gertatzen dena. Ik. atzen. Lehenago hi baihintzen hizkuntzetan azkena, orain aldiz izanen haiz orotako lehena. Jainkoa zen aurrena, gero Euskal Herria, azkena Don Karlos. 2 (Adizlagun gisa). Azken heldu zena. Azken baina ez hutsen. 3 ord. (Izen baten ezkerrean). Ik. azkeneko. Zure azken egunak alaitzeko. Hemen nago ni azken orduaren zain. Azken orduko poetak. Bere azken urteetan egindako eskutitz batean. Munduari azken agurra egin nahirik. Azken hatsa eman. Azken hitza esan. Bere azken liburuko alegia batean. Azken aldiz ikusi zuenean. Azken aldiko uholdeak. Joan den mendearen azken aldera.

azken egun : Ortzadar, ElCorreo, Deia, Elhuyar, Berria, EiTB, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: azken egun : Herria, Berria, Elizen arteko Biblia, Edurne Elizondo, Jose Morales, Marzel Etxehandi, Arantxa Iturbe, Xabier Etxabe, Xabier Olarra…

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta sartzekoa azpisarrera gisa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa egun sarreran.

azken esku
iz. Atzeskua, azken jokatzen duen pertsona.

Aztergaia: azken esku

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-13 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azken sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

atzeskua.

Orrialde guztiak:
 

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper