Euskaltzaindiaren Arauak

azkortu, azkor(tu), azkortzen. Bizk. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

azkortu, azkor, azkortzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

kemena.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

erregulartasunak -a amaitua eskatzen du, eta erregulartasunari kontra egiteko arrazoi sendoak behar dira; ikus hartara dezakeen arrazoirik baden gaurko erabileretan (eta eratorrietan: cf. azkuretu)

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: azkura egin , azkura eman .

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gura

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

ez dugu testuetatik jaso, baina horrela esaten dugu (adib.: artile batzuek azkura ematen didate).

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azkura sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) 'larruazalean sentitzen den ondoez-modukoa, hatz egitera bultzatzen duena' adierakoak 11 dira: azkura G 1 (Ldi UO); azkure 9: B 3 (Erkiag BatB, Bilbao IpuiB); G 6 (Arrantz, Or Eus, Etxde JJ, Anab Poli); azkuretu G 1 (Lab EEguna); b) 'zerbaitek eragiten duen irrika edo desira' adierakoak 32: azkura 6: B 2 (Laux BBa; Gand Elorri: "irrits-azkura"); G 3 (Or Eus: "lan azkura"; NEtx); axkure G 5 (Ldi IL, Zait Plat); azkure G 12 (NEtx, Berron Kijote; Ldi IL: "barren-azkure"; Txill Let: "zorion-azkure"); axkureagotu G 1 (Ldi IL); azkuraka G 1 (TAg Uzt); azkuretu G 2 (NEtx); aznai G 4 (Or); aznai eman G 1 (Or Mi); corpuseko horiez gain, ik. OEH argitaratuan: azgale (LE Urt), azkale (Ol Deut 28,27); azgura (A EY II), azkura-antzeko (Altuna), azkure (EgutTo 1920); azkuretu (EgutAr 1957); aznai egin (Garral EEs 1920).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'larruazalean sentitzen den ondoez-modukoa, hatz egitera bultzatzen duena' adierakoak 12 dira: hazkura EB 6 (J. Agirre, L. Izagirre; J. Iturralde: "hazkura antzeko"; Txill: "azkura-aztarna"; Sinonimoen hiztegia: "hazkura-erre"; I. Garmendia: "hazkura laga"); azkure 5: B 2 (F. Bilbao); EB 3 (D. Urbistondo, Egin, A. Lertxundi); hazkure EB 1 (Susa); b) 'zerbaitek eragiten duen irrika edo desira' adierakoak 8: azkura B 1 (Lauaxeta); axkura miña G 1 (Zait); azkure G 3 (NEtx; Berron: "azkure sortu"); hazkure EB 1 (M.A. Elkoroberezibar); (h)azkureka 2, G-EB (I. Olaberria; B. Atxaga).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hazgale : HiztEn-LurE; azkura : AB50 1, LurE, Euskalterm 4; hazkura : AB38 1, AB50 1, HiztEn-LurE; hazkura egin : HiztEn;; hazkuratu : HiztEn-LurE; hazkuratze : LurE; azkure : AB38 2; hazkure : AB50 1; azkureka : DFrec 1; haznahi : HiztEn-LurE.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gura

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

azkura(tu), azkuratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

1 azkura eman, sortu. 2 desira edo irrika eragin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-nahi.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

azkura.

Jatorrizko forma

merkatu, azoka

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

merkataria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: Ik. aza(-orri) / EskolaHE: +

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-a+o-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orri.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aza-orria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zigorra; zigorkada.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

azorria(tu), azorriatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zigortu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS: aza-hosto

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: Ik. aza(-hosto) / EskolaHE: +

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-a+o-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-hosto.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aza-hostoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

nitrogenoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

azotaraz, azotarazten.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Aditz-erregimena

du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

azota, azotatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

azote Sin. zigor.

Sinonimoa(k)

1. arrunta da Ipar. [ez bide dago zigor-ik]

Forma batek ez d(it)uen adiera(k)

ez dago interferentziarik azota 'nitrogeno'rekin

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: AZOTE-UKALDI. Golpe de azote, latigazo. v. azotekaldi. Bost edo sei mila azote ukhaldi rezebitu. Tt Onsa 114. Nai-gabe, kezka, neke, azot-ukaldi, ille-tira, odol-isurtze. Mb OtGai 9, 41. Borz milla eun ta amaborz azotukaldi Agredako Benerableak diones. LE-Fag. Entzun zituzten azote ukhaldi hekien zartak edo klaskak. Jnn SBi 29. Zer othe zion galdetzen azote ukhaldi ikharagarri harren bidez. Ib. 91; AZOTE-UKALDIKA. A latigazos. v. AZOTE-KOLPEKA. Manatu zuen beraz jo eta fundi zezatela azote eta makhila ukhaldika. Jnn SBi 134. Azote ukhaldika odol hustu zuten. Ib. 29. Jesus, azote-ukaldika ezarri zintugun dena karramaska. SoEg Herr 19-12-1957, 1. Eta bere bizkarrari azote ukaldika jo eta jo, odoleraino... Ardoy SFran 188.

adib: azote 1 iz. Zigorkatzeko tresna. Ik. zigor. Azotez eta makilaz. Soka zenbaitekin halako azote bat eginik. Azote ukaldika. Azotearekin zehatu.

azote ukaldi(ka) 2, Berria (“Xercesek itsasoari hirurehun azote ukaldi eta lotzeko soka pare bat urera botatzeko agindu zuen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

azote ukaldi(ka) : Herria 4, Michel Oronoz 2, Eneko Bidegain.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Berrikustekoa izan liteke azote sarreraren barruan lehendik jasotako azote-ukaldika adibidea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa azote sarreran.

Jatorrizko forma

azpantar, polaina

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak argitzekoa.

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. aspel.

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

ez dugu arrazoirik -z-duna hobesteko, ezpada horrela eman dutela OEH eta ElhHizt-ek.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

eduki: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpi 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Txostenaren laburpena

Ez dugu azpiarmonian ari izan esapiderik aurkitu OEH-EEBS corpusetan, ez ohiko iturri-hiztegiotan: DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Informazio osagarria behar da, erabakia oinarritzeko

ik. oharra s.u. armonia 1.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-atal.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: subcomisión

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-batzorde.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-beltz.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(perretxiko-mota).

Tradizioan finkatu gabea

Bebil.

LBeh (2014-04-03): azpiestazio 49: Elhuyar 3 (adib.: “itsaspeko kableak instalatuko dira, eta lurrean eraikiko den azpiestazio baten bidez, prototipoak sare elektrikoari konektatuta egotea ahalbidetuko dute”), Consumer 2 (adib.: “azpiestazio elektrikoa”), Berria 31 (adib.: “Arteche-Nissinen produktuek helburu dituzten azpiestazioak, aldiz, lur azpian koka daitezke, eta espazioaren hamarren bat baino gutxiago hartzen dute”), EiTB 12 (adib.: “Nuclenorren bozeramaileak azpiestazio baten transformatzailearen leherketa gertakari txikia izan zela eta Segurtasun Nuklearreko Kontseiluari horren berri ematea ez dela beharrezkoa adierazi du”), Argia (“Lehengaia zakuratzeko dorreak eta 17. azpiestazio elektrikoak, berriz, 2012ko udara arte iraun zuten zutik”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: azpiestazio 6, Berria (“Azpiestazioa: Zentralean bertan ekoiztutako energia sarera bideratzeko, estalitako azpiestazio bat egiten dabiltza egitura nagusiaren albo batean”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: azpiestazio (subestazio*).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es subestación / fr sous-station: Elhuyar: azpiestazio / Nolaerran: - / Zehazki: azpiestazio / Labayru: azpiestazio / Adorez5000: subestazio, azpiestazio.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta horren premia dago, Elektr. markarekin.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Elektr.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-euskalki.

LB: 86 (horietatik 61 UEU); ETC: 236.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: azpigarapen iz. (Ekon.) subdesarrollo / Adorez: azpigarapen: iz. (Ekon.) subdesarrollo / Labayru: 0 / NolaErran: azpigarapen // Euskalterm: 0.

Erdaretako formak

es subdesarrollo / fr sous-développement: Elhuyar: (Ekon.) azpigarapen / Adorez: (Ekon.) azpigarapen / Labayru: azpigarapen / NolaErran: azpigarapen – garapen eskaz (ZU) / Euskalterm: -.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "azpigaratu (azpigarapen), azpisistema..."

Tradizioan finkatu gabea

Bebil.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da, baina nolabait markatu behar da gutxiespen-ukitua izan dezakeela zenbait testuingurutan.

Euskaltzaindiaren Arauak

azpigarri iz.

LBeh (2013-11-06): azpigenero 17: Berria 14 (adib.: “Bella Martha, Chocolat... sukaldaritzarekin lotutako filmak azpigenero arriskutsu eta hertsi bihurtu dira”), EiTB (“Afrikako kontinentea literaturaren, komikiaren eta zinemaren azpigeneroa da”), Argia (“Genero femeninoan eta azpigeneroetan sinesten dut nik, nire literatura lanek argi asko erakusten duten moduan”), DiarioVasco (“genero eta azpigenero guztietakoak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: azpigenero : Berria 6 (adib.: “Alberto Ladron azpigenero jakin batekiko zaletasuna erakutsi duen nobelagilea da: intrigazko nobela, hain zuzen”), Jon Alonso (“gaur garenok, boterea eta loria, lehen dekadentzia, bigarrena eta hirugarrena, horietako bakoitza genero etaazpigeneroetan banaturik”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: azalpen batean: snuff movie. Zinemako azpigeneroa, egiazko krimenen irudiak erabiltzen dituena.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es subgénero / fr sous-genre: Elhuyar: subgenero / Nolaerran: - / Zehazki: azpigenero / Labayru: subgenero / Adorez5000: azpigenero, subgenero.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu zuzena da, baina zalantzak daude hiztegian jasotzeaz

Lantaldeak subgenero osorik mailegatua hobetsiko luke.

Eratorri-konposatu berri onartzekoa da, maileguarekin batera

onartzekoa da erabilera arrunterako. Biol. eremurako mailegua onartu da.

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

zinemaren azpigeneroa.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: azpijana egin , azpijanean .