Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara batuan hobestekoa

Ik. aztitza.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-go/-tza.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

aztikeria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

aztikeria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tza.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

aztoramendu 2: Tx. Ramirez de la Piscina ("Hiru korronte horiei lehen aipatu dugun aztoramendu soziala gehitu behar diegu"), Tx. Garcia-Viana ("Ezin esan dezaket bidaia zoriontsua izan zenik, buruko aztoramenduari bide eskasa eransten baitzitzaion"); aztoramentu 1, T. Irastortza ("Liburuak, / besteen liburuetan norbera aurkitu ezin, / aztoramenturik sortzen ez duten liburu hilgarriak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

aztoramendu : Lur EG/CE (turbación), PMuj DVC (desorientación) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

LBeh (2013-11-06): aztoramendu 16: Consumer (“Eskandalu eta aztoramendu larriak jasan zituzten, Poliziak preso hartu eta pasaportea kendu zien baina, azkenean, agiria itzuli eta askatu egin zituzten”), Berria 10 (adib.: “Sortzen duen aztoramendu eta mugimendua benetakoa da, baina Gaiak berak amaigabea dirudien denboran geldi irauten du”), Jakin (“Ildo horretatik, hasierako aztoramenduak materiala bilatzera eraman gintuen”), Argia 4 (adib.: “Futbol partida bateko aztoramendua da plazera?”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: aztoramendu 43: Berria 8 (adib.: “Ikastetxeetan, gainera, festa usaina nabarmena zela gogoratu zuen, eta aztoramendu horrek lana arindu ziela”), Koldo Izagirre 3, Anjel Lertxundi 2, Karlso Linazasoro 2, Joan Mari Irigoien 3, Joxean Agirre 2, Koro Navarro 3, Oskar Arana 3, Urtzi Urrutikoetxea, Josu Zabaleta, Agustin Otsoa, Patxi Iturritegi, Agurtzane Juanena, Iñaki Mendiguren, Harkaitz Cano, Monika Etxebarria, Itxaro Borda, Mirentxu Larrañaga, Andoni Egaña, J.M. Olaizola Txiliku, Patxi Zubizarreta, Jose Angel Irigaray, Eskarne Mujika.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: -/ EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Aski da, lantaldearen ustez, aztoramen arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta onartzekoa aztoramen arautarekin batera, asko erabiltzen baita.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aztoramena.

Euskaltzaindiaren Arauak

aztoratu, aztora, aztoratzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

aztoratu, aztora, aztoratzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskaltzaindiaren Arauak

aztore Accipiter gentilis.

Landare eta animalien taxonomi izena

Accipiter gentilis

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. azti / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

aztia.

Euskaltzaindiaren Arauak

azufre* e. sufre

Forma bakarra aski da

sufre

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: azukre(-)ontzi.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: azukre-beterraba , azukre-erremolatxa , azukre-hauts , azukre-kanabera , azukre-koxkor , azukre-mokor , azukre-palmondo , azukre-tontor .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: 0

LB: 13 “Melaza, azukre kainabera eta azukre erremolatxatik eratorritako produktu likido lodi bat da, azukre erauzketa upeletan hondakin gisa geratzen da” (Berria); EPG: 3 “Autoan noa laborantza lurretan, olo eta azukre erremolatxazko zelaietan barrena, sagarrondoak, ganadua larrean atzean utzi ondoren.” (Koro Navarro); ETC: 113 “Araban azukre erremolatxa ekoizten duten 300 ustiaketa leku daude, eta labore horretan 4.000 hektarea erabiltzen dira.” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: azukre-erremolatxa (Bot.) remolacha azucarera (Beta vulgaris var. saccharifera); Adorez: azukre-erremolatxa: remolacha azucarera; Labayru: azukre-erremolatxa iz. Bot. (Beta vulgaris var. saccharifera) remolacha azucarera

erremolatxa 1 iz. Heg. Landare hosto-handia, sustrai mamitsu eta azukreduna duena (Beta vulgaris). Ik. beterraba. Azukre erremolatxa: azukrea ateratzeko erabiltzen dena. Bazka erremolatxa: ganadua bazkatzeko erabiltzen dena. Erremolatxa gorria: erremolatxa sustrai-gorria, egosita nahiz gordinik jaten dena. Arabako lurra oso ona da erremolatxa hartzeko. [azukre] azukre erremolatxa, azukre-erremolatxa iz. Azukrea ateratzeko erabiltzen den erremolatxa barietatea (Beta vulgaris var. saccharifera). Ik. azukre beterraba.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatu adibidea eta azalpena, azpisarrera gisa jasoa baitago lehendik azukre sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erremolatxa sarreran ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

LBeh (2014-04-03): azukredun 55: Elhuyar (“Urtebete geroago John Glenn estatubatuarra ere espaziora abiatu zen, ekipajean sagar-konpota eta azukredun ura zituzten hodi banarekin”), Consumer 35 (adib.: “Azukredun edari freskagarri gehiegi ez hartzea”, “kakao azukreduna”, “azukredun produktuak”), Berria 19 (adib.: “Janari azukreduna”, “edari azukredunei zerga bat jarrita”). // azukredun 135: Aizu 12, Argia 7, Berria 23, EiTB 2, Elhuyar 2, Elkar 2, Consumer 83, Goiena 2, Laneki 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: azukredun 13: Berria 4 (adib.: “Ogiak azukredun opilei egin die tokia eta krakadetan nagusiak dira bizkotxa industrialak”, “ez da komeni edari alkoholdun, kafeinadun eta azukredunik hartzea”), Monika Etxebarria 3 (adib.: “begiak bezala malkotan dauden ezpain busti azukredunen artean”), Joxan Elosegi (“hari azukredun luzeen bidez”), Anjel Lertxundi (“Hozberoari oniritzirik, gainean sagar-xerra batzuk zeramatzan ore azukredun bat laberatu zuen azpil batean”), Josu Zabaleta (“Horrexegatik amesten da gaixotzea, eritegian esnatzeko, han txano zuriko mojek edabe azukredunak ekarriko baitizkizute ohera”), Karlos Zabala (“Romantour batek, zilar paperez jantzita, hartzidura garratz haien artean galdutako turroi baten antza zuen, edo gazta azukredun batena, bestela”), Edorta Agirre (“trafiko-polizia erne dabilelako eta edari azukredunen publizitateak marka guztiak hautsi dituelako”), Daniel Landart (“Azukreduna”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es azucarado / fr sucré: Elhuyar: azukretu, azukreztatu, azukretsu, azukredun / Nolaerran: azukretsu, azukratu, azukreztatu / Zehazki: azukredun, azukre-, azukretsu / Labayru: azukretsu, azukredun / Adorez5000: azukretsu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu azukredun formarik.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf azukretsu arautua eta sangria sarrerako bigarren adieran, definizioa: ‘urardo azukreduna’.

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eratorri librea da, eta aski da azukretsu arautuarekin.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erregularra eta gardena da, baina adibide bat jaso liteke.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa azukre sarreran.

Zerrenda osagarriak

PUrib: "azukregintza / azukre-industria".

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Euskaltzaindiaren Arauak

azukreztatu, azukrezta, azukreztatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

azukreztatu, azukrezta, azukreztatzen

azul 3: Patxi Zubizarreta (“aurrez aurre Busturniegu izeneko tokia, eta Jimmy zaldia, handi-handia eta azula, Curqueidar esaten dieten larreetan bazkatzen”), Mikel Peruarena (“Alemaniatik etorritako maisua da heriotza azulak dira haren begiak / zauritzen zaitu berunezko bala batekin”), Beñat Sarasola (“Niri bereziki atentzioa eman didate poema-uholde gisa idatziak daudenak [Azulak gauean eta Giharren bitseraino, bi aipatzearren]”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: azul 37: Berria (“baldosa azul batzuetan”), Edorta Jimenez 13 (adib.: “Haatik, Lisboan ura epel eta zerua azul, oporretan hastekotan nintzen”, “Ilegorri hankaluze kankailu irribarretsua, begi azulak eta ezpain gorriak ditu Jessicak”), Javi Cillero (“gabardina azul bilbaoz jantzitako gizon bat”), Koldo Izagirre 3 (“berdea, edo azula”, “Tatxa gorri batek - edo berdeak, edo azulak - estal nazala!”, “Ez dakidan artean, tatxa gorri bat - edo azula, edo berdea - ikusten duguno hainbat oroitzapen mingarriren uhinek ilundutako harrietan”), Unai Iturriaga 3 (“artilezko jertse azul iluna”, “zira azul marinoa soinean”, “Azul iluna kanpotik”), Patxi Zubizarreta 3 (adib.: “arima dagoeneko azulez betea”, “Handitasunean ttiki, azulean zuri”), Ana Urkiza 2 (“zeruaren azularen berezitasuna zen”, “udako postal azula”), Pablo Sastre 2 (“Azul kolorez estali zituen”, “azul dardarati hura”), Sonia Gonzalez 2 (“gaileta eta poltsa azulean zetozen patata frijitu koipetsu gehiago harrapatzekotan”, “Bost seme-alabetatik neska bat bakarrik etortzen zitzaion bisitan, berak bezalako ile luze beltz ia azula zeukan alaba nagusia”), Iñigo Aranbarri (“gero baino ez naiz ohartu ausaz euskal kostaldeko herri bakarra dela jendeak euskala beztitzeko bruxa eta pololoak aukeratu dituena marinelen azularen ordez”), Agurtzane Juanena (“Lacoste niki azula daramat, galtza bakeroak eta jertse urdina gerrian lotua”), Pako Aristi (“Ukuiluko atean, hasieran bere aurpegia antzaldatu duen odol gorritua orain azula bilakatu da”), Juan Garzia (“Erdi-argitasun azulean, iragaten ikusi zituen zenbait ba-da-ui lapur”), Harkaitz Cano (“aitak axotaz besoan apuntatu zidan tinta azulezko flirt-telefono zenbakia”), Xabier Olarra (“Lepo luzea [eta ez zepo azula] zuen”), Pello Lizarralde (“Atzeko hegian hodei gorrixkek azuletik morera doan zerua estali dute”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Onartzekoa da, euskal osaerako ordainarekin batera

ik. blu arautua.

Kategoria

izond.

Mailak

Herr.

Forma baten adiera(k)

urdina.

Erabileremu dialektala

Heg.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: azuleju: Ik. axuleiu / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu biak onartu dira, bakarra aukeratu ezinik

a) forma bakar-batzailea proposatzeko gauza ez izanik, b) mailegu biak jasoko ditugu beren markekin ("azulejo Heg. Beh." eta "karro Ipar. Beh."), c) ez baitzaigu erabilerraza iruditzen proposatu izan den teila/lauza berinaztatua (hitza baino definizioa dirudiela, aipatu da). [IdOh: geroago (2000-10-03) aipatuko zen, labetxo ahoz ezaguna izan ote litekeen irtenbidea].

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

ernaria, ernari dagoena.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-erdi.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

azunbre-erdia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Bizk.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(edukiera-neurria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

azun(du), azuntzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Forma baten adiera(k)

ernaldu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

azurita: Harluxet-LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

azurita: ZTC (Elhuyar, Geologia HE: "azurita [...] Karbonato monokliniko hidratatua, kolore urdin bizia duena") // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): azurita; fr (DLLF): azurite; it (S. Carbonell): azzurrite; de (Langenscheidts): Azurit // Ez dugu aurkitu ap. en (Collins).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Euskaltzaindiaren Arauak

azuzena h. zitori.

Forma bakarra aski da

zitori

Euskaltzaindiaren Arauak

1 Vicia faba. 2 (larruazalekoa)

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpenak honela emateko eskatuz: iz. 1 landarea (Vicia faba). 2 'larruazaleko handitu urtsua, urbatua'. 3 'ardien-eta gorotz-alea' (Sin. babaka ); eta AS gisa gehituz: baba beltz, baba gorri, baba handi, baba zuri .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-beltz.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

baba sarrerari dagokion azpisarrera.

Landare eta animalien taxonomi izena

Vicia faba var. minor.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-gorri.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

baba sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

babarrun gorria.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. baba zuri.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-handi.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

baba sarrerari dagokion azpisarrera.

Landare eta animalien taxonomi izena

Vicia faba var. maior.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BABA-LASTO (V, G, AN, R). Ref.: A; Elexp Berg. a) "Tallo de la haba" A. "El tallo, la planta de la alubia" Elexp Berg. Mutil galanta bera, baba-laztoa legez gazterik azia. A BGuzur 117. Leitze-landan jan dukan baba-lasto tantai, / egiñen duk ortz-lana, jartzen badite mâi. Or Eus 147. b) "(V, G, AN), gandul, muchacho grandote" A. c) Tonto. Lotsabaga lotsabagiori, ume gorri, baba-lazto, tentel... A BGuzur 148. Kristiñau-Ikasbideko liburutxua be eztakien babalasto askok, erlejiñoko gauzetan euren buruak maixu andi egiten dabez. Eguzk GizAuz 7. Baltsakeria edo komunismoa orratzetik arako jantzia, labatik arako opilla dala uste dabe babalasto batzuk. Ib. 10. Seme-alabak bata bestie baño txarragoak: semie babalastoa eta alabie babalorie (V-ger). b) Cobarde. "A zer baba-lastoa den ori!, zein oillo, zein txepel" (AN-larr) Inza NaEsZarr 205.

adib: baba 1 iz. Baratze landare lekaduna, urterokoa, haziak handiak, luzangak eta zapalak dituena (Vicia faba). Baba saila. Baba lastoa. Baba lekak jan. Babaren aihenak. || Baba landarea.

Ez dugu aurkitu baba(-)lasto formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

baba-lasto 1, Anjel Lertxundi (“Historiaren seinaleak ez dira sekula garbiak eta, horregatik, ez da harritzekoa Luis XVI.a bezain begi-labur asko eta Bi Sizilietako errege bezain baba-lasto ugari egotea letren errepublikako idazleen artean ere”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa, batez ere irudizko adieran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa baba sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-zuri.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

baba sarrerari dagokion azpisarrera.