50535 emaitza bilaketarentzat - [6751 - 6800] bistaratzen.

bakar
1 adj. Berdinik, kiderik edo lagunik ez duena. Ik. bakoitz. Hori dakien (pertsona) bakarra. Ezberdintasun guztien funtsa hitz bakar batean bil daiteke. Bat bakarrak aurkitu zuen kokalekua lege berriaren barruan. Ahapaldi bat bakarra ez da aurkituko jatorrizkoa baino eskasagoa. Buruzagitza bakarraren mendeko ziren bitartean. Espetxea eta zigorra izan ziren erantzun bakarrak. Berrehun kiloko harria esku bakarrez jaso. Alderdi bakarreko sistema politikoa. Noranzko bakarreko errepidea. Hobe duzu begi-esku eta oin bakarrarekin zeruan sartu. Inor ez da deusen jabe bakar.
2 adj. g. er. (Ezkerreko sintagmaren kasu atzizki berarekin). Ik. bakarrik. Dohain hau gizonari bakarrari eman nahi izan zenion.
3 adj./adb. Pertsonez eta animaliez mintzatuz, bakarrik dagoena. Emakume bakar eta zorigaiztoko guztiekin. Jende artetik urruti eta bakar bagaude. Hondar lehorrean bakar dabilen bitartean.
4 adj. Lekuez mintzatuz, bereizia, bakartua. Bilatzen dira leku ezkutuko eta bakarrak. Zein bakarra gelditzen den etxea, etxeko jauna gudetan dabilen bitartean. Otoitzerako toki bakar eta egokia.
5 adj. pl. Bakanak. Bakarrak direla honela bizi direnak. Nire ile bakar, luze eta zuriak. Bere azken indar bakarrak galtzeko.

Aztergaia: bakar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:MatHizt
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

segida joerabakar hurbilkorrak, segida joerabakar konberjenteak

Euskaltzaindiaren Arauak

(neure, zeure, bere) bakarrean: han zegoen gaixoa bere bakarrean malkoak egosten.

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: bakarren bat .

Informazio osagarria
Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

(neure, zeure, bere,...) bakarrean: "Han zegoen gaixoa bere bakarrean malkoak egosten"

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [I202]: 'bakar | EArau (neure, zeure, bere) bakarrean: han zegoen gaixoa bere bakarrean malkoak egosten. AS gehitzeko eskatuz: AI, MA: ' bakar-bakarra adlag. Ipar. Sin. bakar-bakarrik, bakarren bat, bakarren batzuk '.

 - [E123]: 'Bakar-bakarra (azpisarrera) Adlag. Ipar. esaten da. Nik dakidaneraino, naf. ere bada'.

 - [I202]: 'Bakar-bakarra (Bakar hitzaren azpisarrera gisa). (Bortzerrietan, Malerrekan eta Baztanen erabilia)'.

 - [E116]: 'bai, horrek Naf marka behar du. Proposamena: marka sartu'.

 - Erabakia: Erabakia (2004-05-28): 'OK'.

bakar bat (ere)
Bat ere. (Ezezko esaldietan). Ik. bat bakarra. Ez nuen ez utziko bakar bat bizirik. Ez dut uste hori aztertzaile bakar batek ere uka dezakeenik. Ez baitut sekula, dakidanez, hark hain ausarki idatzi eta argitaratu zituenetarik lerro bakar bat ere irakurri.
bakar batzuk
Batzuk, gutxi batzuk. Ik. bakarren batzuk. Zuhaitz bakar batzuek iluntzen dute beren itzalaz. Gehienak gaztelaniaz ari ziren elkarrekin; bat edo bat, frantsesez, eta bakar batzuk, euskaraz.

Aztergaia: bakar batzuk

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-10-08 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ikus informazioa s.u. gutxi batzuk.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa sartzekoa bakar sarreraren barruan.

bakar joko, bakar-joko
iz. Jokalari bakarra aritzen den jokoa, bereziki karta-jokoa. Kartak eskatzen zituen, eta bakar-jokoan aritzen zen.

Aztergaia: bakar-joko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHL 2021-12-17 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 0; EPG: 5; ETC: 32

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: bakar-joko; Adorez: 0; Labayru: 0; NolaErran: bakar-joko, bakar-jokoan ari izan

Bestelakoak

bakar 6 (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Laguntzarik edo kiderik gabe egiten dena. Bakar dantza. Bakar jokoa.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierako definizioa baliatuta.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bakar eta joko sarreretan.

bakar-bakarra
adb. Ipar. eta naf. Bakar-bakarrik. Jujearen aitzinean agertuko da bera bakar-bakarra.
Loturak

Aztergaia: bakar-bakarra

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:006 2002-10-09 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

bakar-bakar adlag. 3, Or ("Bakar bakar uzten dugu etsaien jostagarri", "Ardo eraiaz gorritzen dizu / bakar-bakar daukan ortza; / oskarbitzen da, begiak izar, / aitu dularik arnasa", "ortzak eta sakela bakar-bakar zuri; / gaiñerakoa ikatz, eskuak illinti"); bakar-bakarra (eta -kh-, bakar b. 8) adlag. 17: Lg 4 ("Badoha bakhar bakharra Saulen kanparat, Abisai lagun harturik", "harekin diren guziak emanen zaizko ihesari, eta errege bakhar bakharra geldituren da", "Handik laster, igan zen, bakhar-bakharra, bere dizipuluekin mendi baterat", "Jesusek ezagutu zuen zer zarabillaten gogoan: egin zuen berriz ere, ihes, bakhar-bakharra, mendirat"), Laph 3 ("Nik baitakit mendi hautako berri, mendiz juanen naiz bakhar bakharra", "erizain bat gabe iragan du gaua, bakhar bakharra!", "Han bakhar bakharra, gau osoak iragaiten zituen othoitzean"), Lard ("bera bakar-bakarra gelan geldituta, gorputz-illaren ondoan belaunikatu zan"), Jnn SBi 4 ("Denbora hura guzia bakhar bakharra zagon", "Tenploan zagon ahalaz, bera bakhar-bakharra, eta kanporat agertu ere gabe", "Aita Sainduak onetsi zion bizitzea lagunik gabe eta bakhar-bakharra", "... bethiereko othoitzean eta penitentzietan, bakhar-bakharra zagolarik, eta nihoiz nihor ikusi ere gabe"), Ox ("Maitatu sobera nintzelarik haurra, / ez nakien nik zer zen amaren beharra; / bortu batean orai naiz bakar bakarra, / hartaz orhoit' orduko heldu zaut nigarra"), Lf Murtuts ("Bainan hola gelditzen baniz, bakar-bakarra, umezurtz bat bezala nitake"), Ardoy SFran 2 ("Jauregiko sehiria bera emeki emeki ihesi zohan, ezin biziz, eta ixtantean bakar bakarra ez ote zen geldituko "errege" irri edo nigar egingarria... bere zangoen gainean, azkenean!", "Alta, Konpainiako aurhideak ere beti gogo biotzetan zituen, Indietan eta bereziki Moluketako urartetan bakar bakarra zagolarik"), Xa Odol ("Lehenago, sasoina finitu eta zoinbeit eskualdun bakarrak joaiten zirelarik, bakar-bakarra gelditzen nintzen bederatzi ilabetez") // Cf. gainera: AB AmaE ("Bakar bakarra nintzan gizonik / Berba soñuak ugari, / Nire aotik urteten zana / Atxak erantzun bertati"), A Ardi ("Zerk arabil, gaizo ori, galdu ta deslai? bakar-bakarra ta bidegabetua").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bakar(-)bakar 2: P. Zabaleta ("Ikusi naiz joaten / bakar bakar / bakean / neu nintzan / bizitzan"), Akes ("Biotzaren aldetik ori izan eban bere bizian bere burua bakar-bakar ikusteko unerik mingarriena").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bakar-bakarra : PMuj DVC (solo, único) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

Sin. bakar-bakarrik.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bakar sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

bakar-bakarrik
1 adb. Lagunik gabe, kiderik gabe. (bakarrik-en indargarria). Bakar-bakarrik, bereetakorik inor ere gabe, etsaien artean gelditu zen. Bakar-bakarrik nengoen etxean.
2 adb. Eta ez besterik, eta ez gehiago, eta ez bestetan. Berori bezalako batekin bakar-bakarrik ezkonduko nintzateke. Bakar-bakarrik hauxe esango dut: (...).

Aztergaia: bakar-bakarrik

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1998-01-14 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: + / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS.

Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

Sin. bakar-bakarra.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bakarrik sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

bakardade
1 iz. Heg. Bakartasuna. Mendiko bakardadea. Bakardadean dagoena etsaiak tentatzen duela.
2 iz. Heg. Bakarlekua. Bakardade izugarri batean dagoen etxe bateko semea.

Aztergaia: bakardade

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tate/-dade

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E115]: gehi Heg.

 - Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-30): Heg. behar du.

bakarka
1 adb. Banaka, talderik osatu gabe. Ik. bakarrik. Hiru gizon bakarka. Lanean bakarka nahiz taldean ari direnak. Bakarka edo lagunekin, algara lasaia egiteko besteren barre murritzaren bizkarretik.
2 adb. Aurrean beste inor ez dela. Harekin bakarka hitz egin nahi zuten.
Azpisarrerak

Aztergaia: bakarka

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:07 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: bakarkako .

bakarkako
adj. Bakarka egiten dena. Otoitza izan daiteke bakarkakoa edo lagunartekoa. Hainbat musikarirentzat lan egin ondoren, bakarkako diskoa kaleratu du. Bakarkako lana da bizitza, nahiz eta, noiz edo noiz, binaka jartzen garen, argazkirako.
Loturak

Aztergaia: bakarkako

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:13 1998-01-14 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -ka-ko.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bakarka sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

bakarkeria
iz. Indibidualismoa. Eguberriak bakarkeriaren lekuan pobreenganako kezka arretatsua sortzen du.

Aztergaia: bakarkeria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2002-10-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bakarkeria 4: Saioka/7 ("Arraza kontuetan zuten sendiberatasunean eta areagotuz zihoan bakarkerian ageri zen beren ardura"), I. Beristain 3 ("Eta zer geldituko zaigu? Tamagotchiren mezua! Bakarkeria negargarria", "Jostailuak gero eta gutxiago hezitzen du sozializaziorako. Bakarkeria egiten du", "Eguberrik, bakarkeriaren ordez pobreenganako kezka arretatsua sortzen du"); alde-bakarkeri 1, Zabal 1976 ("Populu baitako ideiak eta usteak jasotzea, alde-bakarkeriz eta partzialki egiten duen alderdiak zer linea teoriko eta politiko lort dezake?").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bakarkeria : AB38 1 (individualismo), AB50 1 (individualismo) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bakarkeria : PMuj DVC (1 retraimiento, retiro; 2 exclusivismo) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

forma berri ongi eratua, eta onartzekoa indibidualismo maileguarekin batean.

bakarlan
iz. Bakarkako lana, bereziki musikari, dantzari edo antzezle batek bakarka egiten duena. Kantariaren bigarren bakarlana martxoaren 8an izango da kalean. Bigarren zatian, dantzari gipuzkoarra bakarlanean aritu zen Capricho vasco piezarekin. Bakarlana eta elkarlana.

Aztergaia: bakarlan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-09-10 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): bakarlan 71: Berria 2 (adib.: “Izan ere, filosofo legez, hainbat liburu kaleratu ditu, besteak beste, Zertaz dihardu filosofiak? bakarlanean, eta Filosofiaren Historia beste egile batzuekin batera”), EiTB 69 (adib.: “Slashen estreinako bakarlana maiatzaren 10ean helduko zaigu”, “Kanadako musikariaren bigarren bakarlana da hauxe”); bakar lan 4: Berria 2 (“Columbiak aurreko etapetan baino itxurosoago lan egin zuen atzo, baina Man uhartekoa bakarrik geratzen da azken zuzengunean, eta galdu egiten da bakar lanean”), EiTB 2 (“Gipuzkoarraren domina aurrenekoa da Espainiako Federazioko piraguista batentzat Slalom Munduko Piraguismo Txapelketan, bakar lanean").

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bakarlan 3: Berria (“Bakarlan ugari egin zituen ekitaldian zehar”), Urtzi Urrutikoetxea (“Zenbat bakarlan joan diren mozolo horri egingo dizkion zupadak imajinatzen”), Iñaki Segurola (“Hanka-arteko koskorretatik darion maitasuna zeinek jasoa falta eta bakarlanean, eskulangintzan edo autonomo gisa aspertua dagoen gizasemea putatara joaten da”); bakar(-)lan 6: Berria 2 (“hamarreko txikian beste hiruna, eta bakar lanean, puntu banari erantzun eta bina bertso doinu eta neurri librean”), Bat-bateko bertsolaritza 4 (“Anoetako bertso-saio batean bakar lanean egin zuen bertsoaldi bat”).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu egokia da, beste gabe onartzekoa

Beste gabe onartzekoa, erabilia.

bakarlari
1 adj./iz. Bakarka kantatzen edo musika jotzen duena; musika-obra batean bakarkako zatiren bat kantatzen edo jotzen duena. Ik. kontzertista. Abesti lehiaketa, bikote eta bakarlarientzat. Vienako Orkestra Filarmonikoko harpa-jotzaile bakarlaria. Piano bakarlaria.
2 adj./iz. Dantza-konpainia bateko dantzariez mintzatuz, bakarka dantzatzen duena. Angel Corella, American Ballet-eko dantzari bakarlaria.

Aztergaia: bakarlari

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [P008]: [Sartzeko proposatzen dut] (1994-07-29)

bakarleku
iz. Munduko harrabotsetik urrun dagoen lekua; norbait bere baitara biltzeko bakartzen den lekua. Bakarlekuak gogoko ditu. Otoitz egin behar duzunean, sar zaitez zeure bakarlekuan.

Aztergaia: bakarleku

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
bakarraldi
iz. Bakartasunean, edo norberaren baitan bildurik, igarotzen den aldia. Arantzazura joan zen, hamabost eguneko bakarraldia egitera. Bere bakarraldiak arintzeko.

Aztergaia: bakarraldi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

bakarrean
1 adb. Bakartasunean. Izan gaua, izan eguna, izan bakarrean, edo inor begira dagoela edo ohartzen dela. Bakarrean egoteko astia.
2 postpos. -en bakartasunean, bakarrik. (neure, bere...-ren eskuinean). Bakoitzak bere bakarrean egiten duena. Harako bekatu neuk neure bakarrean egin nuena.
Loturak

Esaera zaharrak

Ez egin bakarrean eder ez denik kalean.

Aztergaia: bakarrean

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

bakarren bat
Bat edo beste, -en bat. Ik. bakarren bat edo beste. Orduan txoria bazen ugari; orain bakarren bat.

Aztergaia: bakarren bat

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:15 1998-01-14 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

bat: -en bat.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bakar sarrerari dagokion azpisarrera.

bakarren bat edo beste
Bakarren bat. Idazten hasi nintzenean, bakarren bat edo beste haserretu egin zitzaidan.

Aztergaia: bakarren bat edo beste

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau 2004-05-28
Araua: EArau 2004-05-28
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2002-10-09 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu bakarren bat edo beste segidarik aurkitu; bakarren batzuk 1, Or Eus ("Aitonik ba da, ogerakoan / izar dagoen begira; / bakarren batzuk ostarte-erditik / bizia dute dirdira", 'algunas estrellas' itzulia).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bakarren bat edo beste 5: Balerdi 2 ("Bañan bakarren bat edo besteri laburpen edo azalpena ez diot emango", "Eleiz "osoaren" egitekoa degu ez alkarte bakarren bat edo besterena"), Etxabu ("Etxean ondarrutarrez itz egiten degu; lantegian, geienak, Ebro'tik aruntzago jaiotako emakumeak nituen lagunak eta kalean bakarren bat edo beste noizean bein berriketaldiren bat egiteko"), Ingurunea/2 ("Sustantzia horietatik bakarren bat edo beste urtu egin al da?"), Ingurunea/3 ("Aipatuko al zenuke bakarren bat edo beste?"); bakarren batzuk 8: PAlt ("Baina, berriro esan, aspaldi galdutako bertsogintza zen hori; eskoletan ikasiek eta antzineko poesiazaleek bakarrik zekiten, gaur ere oraindik bakarren batzuek dakiten bezalaxe, lanez eta nekez era hartako bertsoak egiten"), M. Etxezarreta ("Gazta, urdaiazpikoa, txorixo, ardo tantak, izerdiarenak, ile bakarren batzu... mantal honetantxe bada aukera!"), A. Kazabon ("#mdash#Egun on, Joxixio! Asko al dituzu gaurko! #mdash#Bakarren batzuk"), Soziologia ("Heriotze tasak altuak ziren, eta familia handiek bakarren batzuk aurrera ateratzea segurtatzen zuten"), X. Arregi ("Eta poztuko zara, seguruena, ikustean jendeak, oro har, erlijio handitzat jotzen duen egitura jaso dela, zeina bakarren batzuk, noski, entusiasmotzat baino ez duten jotzen"), K. Lizarralde ("bakarren batzuk ziren "emarkeixa" ospatzen zutenak, dirudunenak"), Azurm (""Edozein galdera erantzun dezakezu zientzien bidez eta bakarren batzurentzat erantzunik ez badago, seinalea inolako zentzurik gabeko galderak direla azkeneko hauek"), R. Saizarbitoria ("Badira, noski, nobelagileak, esatekorik badutenak, politikoen artean ere bakarren batzuk badiren bezala; baina, ez derrigorrez").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bakarren bat edo beste : DFrec 2 ("aurkitzen oso zailak ale bakarren bat edo beste ezik", "bakarren batek edo bestek lan egiten duelako"); bakarren batzuk : DFrec 1 ("bakarren batzuek lagunduko zioten") // Ez ditugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez ditugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

esapide berria da (1956tik honakoa, lantaldearen datuetan); bakarren bat eta bat edo beste esapideak elkartuz eraturiko hibridoa dirudi.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: 'bakarren bat edo beste: aski ezaguna da gaur egun. Sar litekeela uste dut'.

 - [E123]: 'Bakarren bat edo beste. Esapidea izanik, ez zait beharrezko iruditzen sartzea'.

 - [E116]: 'Nire proposamena da ez aipatzea, ez baitu lekukotasunik. Gaur egun ez da ageri. Nahi duenak erabil dezala, baina ez dugu horren beharraik'.

 - Erabakia: Erabakia (2004-05-28): 'bakarren bat edo beste'.

bakarren batzuk
Batzuk, gutxi batzuk. Gurean, behintzat, XX. mendeko 60ko hamarkadan hasten dira bakarren batzuk horrelako tramankuluak erabiltzen.

Aztergaia: bakarren batzuk

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:008 2002-10-09 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

esapide berria da, dirudienez (Orixegandikoa, lantaldearen datuetan), baina aski hedatua, eta onartzekoa, lantaldearen ustez.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bakar sarrerari dagokion azpisarrera.

bakarrik
1 adb. Lagunik gabe, kiderik gabe. Ik. bakarka. Bakarrik etorri da. Santa Kruz ez zegoen bakarrik. Mintzo hura isildu bezain laster, Jesus bakarrik aurkitu zen. Gizona ez da bakarrik bizi; gizartean bizitzeko egina izan da. Bakarrik edo konpainian.
2 adb. Eta ez besterik, eta ez gehiago, eta ez bestetan. (Dagokion hitz edo esaldiaren ondo-ondotik; ezezkoetan, ezkerrean ere ezar daiteke). Ik. soilik. Hauxe bakarrik esan nahi dizut. Gure artean bakarrik gertatzen diren gauzak. Berak bakarrik egin dezakeen lana. Sinestean dago bestela, sinestean bakarrik, bihotzeko gozoa. Bi aldetarik eta bi aldetarik bakarrik zetozen erasoak. Huts bat du bakarrik. Ez bakarrik aldeko zirenei, baita gainerako guztiei ere.

Aztergaia: bakarrik

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa emateko eskatuz: bakar-bakarrik .

bakarrizketa
1 iz. Norbaitek bere buruarekin egiten duen hizketa. Askotan bakarrizketan aritzen zen.
2 iz. Antzezlari bakar batek jokatzen duen antzerkia edo antzerki zatia. Hainbat bakarrizketa eta jostirudi moldatu dituen idazlea.

Aztergaia: bakarrizketa

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
bakartar
1 iz. g. er. Ermitaua.
2 adj. g. er. Bakartia.

Aztergaia: bakartar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:35 1998-01-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-10-02

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar (erabilera berezikoa).

Informazio lexikografikoa
Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

1 iz. 'eremutarra'. 2 izond. 'bakartia'.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E103]: "bakartar g.er. 1 iz. 'eremutarra'. 2 izond. 'bakartia'".

 - [E103]: "bakartsu izond. g.er. 'bakartia'. Biak kentzea hobe".

 - [E116]: "badituzte adibide aski (Larramendi, Duvoisin, Harriet, Añibarro, Orixe...) sartzeko, duda gabe. Proposamena: sartzea".

 - Erabakia: Erabakia (2004-05-28): "OK".

bakartasun
1 iz. Bakarrik dagoen edo egon ohi den pertsonaren egoera. Ik. bakardade. Gauza beltza da bakartasuna. Bakartasunean bizi. Bakartasunari ihes egin nahirik. Bakartasuna jasan. Mendiko bakartasunean. Lagunartea utzi eta bakartasuna hartu. Bakartasunak izutzen zuelako.
2 iz. Bakarra denaren nolakotasuna. Jainkoaren hirutasun eta bakartasuna.

Aztergaia: bakartasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:09 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
bakartegi
1 iz. g. er. Bakarlekua. Ihes egiten du Jesusek, eta bakartegira joaten da otoitz egitera.
2 iz. g. er. Komentua.

Aztergaia: bakartegi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:21 1998-01-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

bakarti
1 adj. Bakarrik edo bakartasunean bizi dena. Euskaldun baserritar bakarti baten eta Maisu Juan izeneko bizargin kaletar baten arteko autuak. Zuhaitz arrotzen azpia, ehun urdinek itzalia; hor bide zetzan Gerbault bakartia. Itsas ibiltari bakartia. Otso bakartia. Bakarti bizi.
2 adj. Bakarrik egotea gogoko duena. Ik. bakarzale. Gazte bakartia zen.
3 adj. Gauzez mintzatuz, kidekoetatik bereizia edo urrundua. Testamentu Berriko bilduman pixka bat bakarti eta bere gisakoa azaltzen zaigu eskutitz hau. Gure literaturak ere ezagutu ditu, bere txikian, aroak, gorabeherak eta eraberritzeak; hor dugu Bernard Etxepareren agerkera bakartia.
4 adj. Lekuez mintzatuz, jenderik bizi edo ibiltzen ez dena. Aurkintza, leku, uharte bakartia. Itunik beti doaz bide bakartian.

Aztergaia: bakarti

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:05 1993-11-11 Lantaldeak besterik gabe onartua
bakartoki
1 iz. zah. g. er. Bakarlekua.
2 iz. g. er. jas. Komuna. Non da bakartokia?

Aztergaia: bakartoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
bakartsu
adj. g. er. Bakartia.

Aztergaia: bakartsu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bakartia.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E103]: "bakartar g.er. 1 iz. 'eremutarra'. 2 izond. 'bakartia'".

 - [E103]: "bakartsu izond. g.er. 'bakartia'. Biak kentzea hobe".

 - [E116]: "badituzte adibide aski (Larramendi, Duvoisin, Harriet, Añibarro, Orixe...) sartzeko, duda gabe. Proposamena: sartzea".

 - Erabakia: Erabakia (2004-05-28): "OK".

bakartu, bakar/bakartu, bakartzen
1 da ad. Lagunartetik urrundu. Basamortura bakartzen direnak. Moises berehala bakartu zen Jaunari erregutzera.
2 du ad. Norbait edo zerbait bakarrik jarri, berarekin daudenetatik bereizi. Kaiola berean zeuden txoriak bakartu egin ditugu. Kutsaturik daudenak gela berezi batean bakartu dituzte.

Aztergaia: bakartu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

bakartu, bakar(tu), bakartzen. da/du ad.

Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bakartu, bakar(tu), bakartzen

Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
bakartze
iz. bakartu aditzari dagokion ekintza. Presondegi aldaketa eta bakartze egoera salatu dute. Bakartze ziegak.

Aztergaia: bakartze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

bakarzale
adj. Bakarrik egotea gogoko duena, bakartasun zalea. Ik. bakarti 2. Gizon isilagorik eta bakarzaleagorik ez da inon izan.

Aztergaia: bakarzale

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:36 1998-01-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zale.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-r+z-.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

bakazio
iz. pl. Heg. herr. Oporrak. Guretzat ez dago bakaziorik.

Aztergaia: bakazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-11-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

pl. h. opor

Lantaldearen irizpideak
Mailegu biak onartzekoak dira, euskal ordaina jakinarazteko

ik. opor

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E124]: "bakantza-ri B2 ezarri bazaio, ez dakusat zergatik bakazioa era hobean jarri behar den, gure artean bi-biak erabateko erdarada ezliterariotzat jotzen ditugunean" (1995-01-25)

 - [I102]: agertu ere ez litzateke egin beharko, hegoaldeko toki batzuetan bakantza ere esaten delarik. Nire ustez, hori erdarakada zabaldu hutsa da" (1995-01-10)

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]:  Heg. Herr. ipini behar zaio.

bake
1 iz. Inolako ezinegonak, ondoezak edo grinak asaldatzen ez duen baretasunezko egoera. Bernard Leheteri Bernard Etxeparekoak gogo onez goraintzi, bake eta osagarri. Ezerk galaraziko ez zidan barruko bake eta sosegua. Bakerik eza. Ez du bakerik aurkitzen.
2 iz. Lasaitasunezko edo isiltasunezko egoera. Mendietako, hilerrietako bakea. Arantzazu, bake leku. Zeruko bakea. Betiko bakea.
3 iz. Liskarrean edo borrokan ez dauden pertsonen arteko egoera. Erreinuaren bakea zaintzeko. Harrezkero ez da bakerik haien etxean.
4 iz. Besteren batekin gerran ez dagoen nazio baten egoera; nazioarteko borrokarik eza. (gerra-ren aurrez aurre). Bake denboran. Bake uneak. Bakearen ikurra. Bake ituna. Bakea izenpetu, hautsi.

Aztergaia: bake

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau54
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-07-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: bakea eman , bakeak egin , bakean utzi , bake-epaile , bake-epaitegi , bakez , bakezko , bakezkoak egin .

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [A104]: "Aipatzekoak: "bakeleku, bakeurruti"" (1994-08-02)

bake epaile, bake-epaile
iz. Bake epaitegietan, epaile zereginak betetzen dituen pertsona. Bake-epaileak hiru egun ditu argibideak emateko.
bake epaitegi, bake-epaitegi
iz. Epaitegirik ez den udalerrietan, garrantzi gutxiko auziak erabakitzen edo epaitzen diren tokia. Oiartzungo bake epaitegia erre dute eraso batean.
bake prozesu, bake-prozesu
iz. Bake-prozesua ahalik eta arinena abiatzeko eskatu dute alderdiek.
Ohiko lexiak

Aztergaia: bake-prozesu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-09-10 Adibide gisa onartzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHadib 2023-12-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): bake-prozesu 96: Berria 2, EiTB 87, Jakin, Argia 6; bake prozesu 814: Deia, Berria 393, EiTB 158, Jakin 5, Argia 251, DiarioVasco 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bake(-)prozesu 1154: Berria 1144, Herria 3, Iñigo Aranbarri 2, Joseba Zulaika, Markos Zapiain, Ana Urkiza, Lutxo Egia, Bernardo Atxaga.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa da, bake sarreraren barruan.

bakea egin
du ad.-lok. Haserreturik edo etsaiturik zeudenak adiskidetu. (Singularrean nahiz pluralean). Ik. bakezkoak egin. Ez zegoela haiekin bakea egiterik. Frantsesek eta alemanek bakeak egin dituzte. Egizue ahalegina Jaunarekin bakeak egiteko. Gero, poliki-poliki, bakeak egin nituen neure buruarekin.

Aztergaia: bakea egin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH-AS 2017-10-10 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratua BAKEA EGIN

adib: erres iz. Batez ere pl. Bahia, bermea. Bakea egin zuten, bai eman ere erresak. Ezkontzan, erresak eman. || araiz2 adb. Ipar. Oxala. Bakea eginen dugu araiz!

bakea egin 49: Elhuyar, Berria 27, EiTB 9, Euskaltzaindia, Argia 10, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bakea egin 28: Herria 7, Berria 5, Iñaki Iñurrieta 3, Asisko Frantzizko 2, Aingeru Epaltza 2, Xapri Arbelbide 2, Edorta Jimenez 2, Juan Kruz Igerabide 2, Agustin Otsoa, Javi Cillero, Rafa Egiguren, Patxi Iturritegi, Koldo Zuazo, Patxi Ezkiaga, Iñaki Mendiguren, Joan Mari Irigoien, Mirentxu Larrañaga, Joxan Elosegi, Txillardegi, Josu Zabaleta, Ramon Saizarbitoria, Josetxo Azkona, Karlos Linazasoro.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bake sarreran.

bakea eman
dio ad.-lok. Bakean utzi. (Batez ere ezezko eta aginterazko esaldietan erabiltzen da). Piarresek ez dio bakerik ematen, non zer gaitz duen aitorrarazi artio. Bere kontzientziak bakerik ematen ez zion. Goiz eta arratsalde ez didate bakerik eman. Zoazte hemendik!, emazue bakea!

Aztergaia: bakea eman

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:34 1998-01-14 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

eman: -a.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bake sarrerari dagokion azpisarrera.

bakea lortu
du ad.-lok. Diskriminazio guztiak desagertzea ezinbestekoa da bakea lortu nahi bada.
Ohiko lexiak

Aztergaia: bakea lortu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: UF (IZE+ADI) 2022-06-07 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

bakea sinatu
du ad.-lok. Haserreturik edo etsaiturik dauden bi parteren edo gehiagoren artean bake-akordioa sinatu. Bigarren Mundu Gerratik, Moskuk eta Tokiok ez dute bakea sinatu, eta auziari heltzeko prest agertu dira. Gobernuak eta matxinoek bakea sinatu zuten.

Aztergaia: bakea sinatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: UF (IZE+ADI) 2023-02-23 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez da guztiz gardena, azpisarrera gisa jasotzea komeni da.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bake eta sinatu sarreretan.

bakealdi
iz. Bakezko aldia, liskarrik edo gerrarik gabeko denbora. Bakealdietan pozez kantatu ohi diren eresi bigunak. Gudurako prestuak baina bakealdirako ezdeusak.

Aztergaia: bakealdi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1998-01-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

bakean
adb. Ik. bakez. Gerla gorrian bizi gara gaur, lehen ginenak bakean. Bakean eta elkar maitatzen bizi. Bakean lo egin dezala. Ez digu utzi egun bat bakarra bakean igarotzen. Ahal duguna egingo dugu, eta zaude bakean, ama. || Bake ederrean biziko gara aurrerantzean. || Eta nirekin biziko da bake-bakean, nahi duen arte.
Loturak
bakean bizi izan
da ad.-lok. Nire etxean nago eta bakean bizi nahi nuke. Handik aurrera denak pozik eta bakean bizi izan ziren. Gerra onenean baino hobe da bake txarrenean bizi.
Ohiko lexiak

Aztergaia: bakean bizi izan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11:EHadib [2] 2023-05-16 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

bakean joan
da ad.-lok. (Aginterazko aditzekin, norbaiti agur esatean, jendetasunezko formula bezala). Zeure sinesmenak salbatu zaitu; zoaz bakean!

Aztergaia: bakean joan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH-AS 2017-10-10 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BAKEAN JOAN. Ir en paz. v. BAKEREKIN JOAN. Zoazte elgarrekin guziak bakean. Iraultza 75. Gero Isaakek bidaldu zituen, eta goan ziren harenganik bakean. Urt Gen 26, 31 (Ur pakean joan, Ker, Bibl bakean joan; Ol adiskidetsuki aldendu). Zuaz bakian, dino bere aldeti konfesoriak. Mg CO 92. Zure uste onak sendatu zaitu; pakean zoaz, eta bizi zaite. Lard 390. Zu berriz joango zera zure gurasoak gana pakean. Ur Gen 15, 15. Ene haurra, zure sinheteak salbatu zaitu; zoaz bakean eta zaren zure gaitzetik osagarritan. Dv Mc 5, 34 (Lç habil bakerekin). Ützazu orai, Jauna, zure zerbützaria joaitera bakian. Ip Hil 118. Zoaz pakean --esan zion, ezkontza zikindu zuan andreari--, nik ez zaittut gaitzetsiko. Inza Azalp 107. Parka ene muldegaizkeria, ez nakizün nur zinen. Zuatza, zuatza bakian! Const 32. Zoaz pakean, ta senda bekizu gaitz ori. Ir YKBiz 97. Ilabetea bete artio egoten aal zara, gero kontu guziek garbituko ditugu eta goan zaite bakean. Izeta DirG 108. Agur Iparragirre! / Orain oake pakean! NEtx LBB 231. Zoaz pakean zerre bidean, mandoari eskola ematen. Ib. 182. Sosik ere artu gabe joan bear izan zuan, eta pakean joan ala ere. AZink 24. Ez baduzu hoberik eskaintzeko, bazoazke bakean zeure bidetik. MIH 223.

adib: zikindu, zikin/zikindu, zikintzen 2 da/du ad. Irud. Bekatuz zikindurik dagoen bihotza. Eta latin eredura euskara egokitu beharrean ari zirenean, uste zuten, zuzen noski, ez zirela euskara nahaspilatzen eta zikintzen ari, aberasten eta gaiagotzen baizik. Erdalkeriak zikindu duen Aberriaren bihotza garbitzeko. Ez dut nahi zikindu inoren famarik. Lagun hurkoaren izen ona itsusten eta zikintzen. Zoaz bakean –esan zion ezkontza zikindu zuen andreari–, nik ez zaitut gaitzetsiko.

bakean joan 5: Deia, Berria 2, EiTB, Karmel.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bakean joan 31: Berria, Elizen arteko Biblia 20, Martin Anso, Agustin Otsoa, Joan Mari Lekuona, Juan Garzia, Jose Antonio Mujika 5, Patxi Altuna, Asisko Frantzizko, Itxaro Borda.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bake sarreran.

bakean utzi
du/dio ad.-lok. Norbait ez gogaitarazi edo nekarazi, norbaiti ez eragotzi. (dio aditza denean, nor osagarririk gabea da). Ik. bakea eman. Ume hauek ez didate bakean uzten. Alabari, aitzakia hau sinetsirik, bakean utzi zion. Utz niri bakean! Utz nazazu bakean! Bakean utzi zuen, eta hitzeman zion ez ziola nehori haren izenik salatuko. || Arnoldori bake-bakean utzita, Amando eta lagunak irten ziren gelatik kanpora.
[Oharra: bakean utzi esapidea, Iparraldean, du aditza da eta Hegoaldean du edo dio ].

Aztergaia: bakean utzi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:38 1998-01-14 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bake sarrerari dagokion azpisarrera.

bakearazi, bakearaz, bakearazten
du ad. Baketzera behartu. Poz hark geldiarazten eta bakearazten du arima bere Egile eta Jainkoagan.

Aztergaia: bakearazi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

bakearazi, bakearaz, bakearazten. du ad.

bakebide
iz. Baketzeko bidea. Indarkeriaren erabilerari uko egitea eta bakebideari eustea jarri ditu baldintza gisa.

Aztergaia: bakebide

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-14 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

baketzeko bidea.

bakegile
adj./iz. Bakea ezartzen duena, bakeak eginarazten dituena. Jesu Kristo garailea, Jainkoaren eta gizonaren arteko bakegilea. Zorionekoak bakegileak.

Aztergaia: bakegile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-14 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

bakegintza
iz. Baketzea. Bakegintzarako bideak. Bitarteko demokratikoak murriztea beti da bakegintzaren kontra jotzea.

Aztergaia: bakegintza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2002-10-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

bakegintza 1, AB AmaE ("O Pirineo agura zar ta buru makurra! / [...] Izan bazara gaur arteraño, beti ta beti, / Bakegintzako mugarri altu eregia, / Gaur alde biok zure gañera; baña jo dabe, / Oso galtzera zeunkan lo gozo onegia").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bakegintza 4: Peillen ("Han nengoenean "bakegintza" hasia omen zen"), UZEI ("Montesquieu-ren botere exekutiboaren barruan bi motatako zuzenbideok zeuden: zuzenbide zibila [...], eta jendeen zuzenbidea #mdash# gerra-deklarazioak, bakegintzak, soldaduska, aduanak etab."), Egunk 1993 ("iduritzen zait horrek ematen digula bakegintzan bete behar dugun papera, nahiz eta askotan errazena ez izan"), X. Gurrutxaga ("John Hume buruzagi irlandarra gure artean izan dugu aste honetan Ipar Irlandako bakegintzari buruz bere ideiak azaltzen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bakegintza : Euskalterm 1 (bakegintzako politika) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bakegintza : Abendua'1998 (53 ager.), Garizuma'1999 (ager. 1), ElizEb (6 ager.).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

bakelita
iz. Erresistentzia kimiko eta elektriko handiko erretxina sintetikoa, formaldehidoen eta fenolen kondentsazioaren bidez lortzen dena eta, besteak beste, isolatzaile elektrikoak eta bernizak egiteko erabiltzen dena. Bakelitazko orrazia.

Aztergaia: bakelita

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2008-07-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bakelita 1 (Garm EskL IV).

Erdaretako formak

OfQuLF: matière plastique || Leo Hendrik Baekeland || chimiste belge qui a inventé cette matière.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko bilkura (2015-03-27): bakelita

bakeoso
adj. Heg. beh. Baketsua.

Aztergaia: bakeoso

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1998-01-14 Bigarren mailan onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ik. baketsu.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tsu/-oso.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Heg.

Mailak

Beh.

bakero
1 adj. Heg. Ehunez mintzatuz, kotoi sendoz egina eta oso iraunkorra, gehienetan urdina, jeansak egiteko erabiltzen dena. Bergarako ehun bakeroak Amerikaren konkistan.
2 adj. Heg. Jantziez mintzatuz, kotoi sendoko ehun urdinarekin egina. Gehiegi ez nabarmentzeko, praka bakeroak eta elastiko beltz bat janztea aski zuela. Jaka bakeroaren lepoa altxatu zuen.
3 iz. pl. Heg. Jeansak. Bakeroen atzeko poltsikotik liburuxka bat atera dio. Bakero estuak ditu soinean. Bakero higatuak.
4 iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, bakero-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori 'unaia' adieran ez erabiltzea gomendatzen du; ik. unai; behizain].
Orrialde guztiak:
 

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper