OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan BAT BAKARRA.

def: bat-bera 1 Bat bakarra, berbera. Guk dugu sinesten eta ezagutzen Jainko bat-bera dela. Bi amets horiek gauza bat-bera esan nahi dute. // adib: bat 1 zenbtz. Zenbaki arrunten segidan lehenari, apalenari dagokion kopuruaren adierazlea, 1. Begi bat besterik ez du. Liburu bat erosi du, ez bi. Litro bat esne. Libra bat haragi. Pitxer bat ardo. Ordu erdi bat baino gehiago. Aste baten buruan. Beste guztien gain, irabazle bakar bat gelditu zen jaun eta buruzagi. Alkandora bat bakarra dut. Gauza bat bakarrik. || Bat bitan banatua. Zazpiak bat. || bakar 1 adj. Berdinik, kiderik edo lagunik ez duena. Ik. bakoitz. Haren seme bakar Jesu Kristo. Hori dakien (pertsona) bakarra. Ezberdintasun guztien funtsa hitz bakar batean bil daiteke. Bat bakarrak aurkitu zuen kokalekua lege berriaren barruan. Ahapaldi bat bakarra ez da aurkituko jatorrizkoa baino eskasagoa. Buruzagitza bakarraren mendeko ziren bitartean. Espetxea eta zigorra izan ziren erantzun bakarrak. Berrehun kiloko harria esku bakarrez jaso. Alderdi bakarreko sistema politikoa. Hobe duzu begi-esku eta oin bakarrarekin zeruan sartu. Inor ez da deusen jabe bakar. || aitzurlari iz. Nekazaria. Nekez irabazten du aitzurlariak bere ogia. Letra bat bakarra ere ezagutzen ez duten artzain, aitzurlari eta ikazkinak. || amaitu, amai/amaitu, amaitzen 1 du ad. Zerbaiti azkena eman. Ik. bukatu. Amaitu dute etxea. Lan asko hasi eta bat bakarra amaitu ez. Hemen amaitzen ditut zure laudorioak. Datorren astean amaituko dute liburua. Amaitzen duzunean, etor zaitez. Amaitu dugu gaurko aldia.

bat bakarra 147: Ortzadar, Deia 11, Elhuyar 3, Elkar 5, Consumer 12, Berria 56, EiTB 8, Jakin 15, Karmel 3, Argi 18, Erlea, DiarioVasco 14.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bat bakarra 276: Herria, Berria, Elizen arteko Biblia, Jon Muñoz, Asisko Frantzizko, Joxe Azurmendi, Xanti Iruretagoiena, Jose Antonio Mujika, Josu Zabaleta, Aingeru Epaltza, Pello Salaburu, Harkaitz Cano…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa da bat eta bakar sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH argitaratuan ez zaio tratamendu berezirik eman; corpusean egindako bilaketa arinak eman du: bat egon L 2 (Zby: "Fedez eta bihotzez zurekin bat gaude; Eskualdunez Aitari mintzaturen zare", Ox: "Toñok errana nundik has / Guziak bat zauden arras: / Gatuari behar sarri / Joare klaska bat ezarri").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bat egon 5, IE-EB: M. Sein ("Bat gaudela hiru etxeetakoak eta indartsu izanen gare", "Anartean gauden bat otoitzaz, lanaz, biziko harat-hunatez"); J.L. Davant ("Ez nago batere bat J.L. Lizundia adixkideak idazten duenarekin"), J.A. Agirre ("Zenbait herrialdetan bada Garantia Kostituzionalen Tribunal bat, zeinek erabakitzen du Parlamentuan onartutako lege bat Kostituzioarekin bat dagoen"), Egin 1982 ("Geroxeago, Gobernuak ikastoletara bialdu duen zirkularrarekin ez zagozela bat diozue").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bat egon : AB50 2. Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm. Ez dugu bilatu ap. DFrec.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Hiztegi batek jaso du; ik. PMuj DVC: bat egon (eta izan, etorri): convenir, asentir, estar de acuerdo, estar conforme; 'kin bat egon: estar de acuerdo, convenir, concordar; batera ez egon: no concordar. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Lur EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egon.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

bat etorri.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: ez du bilera bat (bakarrik, bera) ere huts egin.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: zurekin bat nator horretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

etorri sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 1 'elkarturik egon, bat etorri': horretan bat gaituk hirekin. 2 'gauza bera izan': gure hizkuntzaren egoera ez da bat Gipuzkoan eta Nafarroan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

banaka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

bat-bana, bat-banatzen.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zenbatu, banaka hartu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. bat-banaka (hau aski dela dio J-L. Davantek, Iparraldean gaur -zka formakoa ageri den arren).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

bat-bateko bertsolaritza eta bat-bateko bertsolari formak aztertzean proposatua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da. Bide batez bat-bateko bertso forma sartzea proposatu da.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

1 bat-batean. 2 aldi berean.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bat-batean (hau da hobestekoa).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

bataiarazi, bataiaraz, bataiarazten. du ad.

Jatorrizko forma

bataiatu, bateiatu

Euskaltzaindiaren Arauak

bataiatu, bataia, bataiatzen. du ad.

Iparraldean eta Hegoaldean hedatuena da

bataiatu hobetsi da zerrendak eskaini dituen bien artean, hedatuena baita, eta Iparraldean onartzeko modukoa (ez dago, beraz, bateiatu sartu beharrik)

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

bataiatu, bataia, bataiatzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BATAIATU GABE. No bautizado. v. bataiatzaka. Bataiatu gabeen errenkurak. EZ Man I 130. Ill dezu zeure etsaia edo aur bateatugabea bekatua esatltzerren? Mg CC 129. Sein batiatu bagia. Mg CO 188. Zeren bataiatu gabea ez da Sakramentu au artzeko gai. AA I 538. Bataiatu gabea zaude? Ag G 317. Beraz, guk ere anai bataia gabea ezagutuko yuagu. Or QA 99. Aurren linboa, bataiagabeen aurtegia. Ib. 53.

bataiatu gabe 7: Aizu 2, Berria 3, Argia 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bataiatu gabe 11: Unai Elorriaga 2, Iñaki Segurola, Iñaki Mendiguren, Karlos Zabala, Xabier Olarra, Joan Mari Irigoien, Patxi Ezkiaga, Koldo Izagirre, Gotzon Garate, Antton Olano.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta sarrera gisa eta lotuta jasotzekoa beste -gabe bukaeradun adjektibo batzuk bezala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Jatorrizko forma

gudu, bataila

Euskaltzaindiaren Arauak

h. gudu.

Lexemen erregulartasuna

-il-/-ll- (tradizioko erabileretan ez -il- soilik ageri: ik. OEH)

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

eukaristiako sakramentu forma aztertzean, gainerako sakramentuak ere azpisarrera egitea proposatu da. Orain adibidea da hiztegian.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabilera-oharrak

testuinguruko besteak-i kontrajarria erabiltzen da; adib., batak eta besteak hasi ziren edaten.

Forma baten adiera(k)

batzuk.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. menda / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

menda.

Euskaltzaindiaren Arauak

batarazi , bataraz, batarazten. du ad.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: batata: Ipomoea batatas.

Zerrenda osagarriak

NekHizt.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Ipomoea batatas.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. izord.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu EEBS-OEH corpusetan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bate : HiztEn-LurE. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bate : ElhHizt, EskolaHE. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal bate / batte, bat formen ordainak: ElhHizt: bate; batear: bateaz jo // Casve FE: (outil) mailü // T-L LBF: (maillet) mailu; (jeu de paume) pala. Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

Erdaretakoak: fr (DLLF): batte, bat; it (S. Carbonell): ez dugu aurkitu; ca (DCC): bat; en (Collins): bat; de (Langenscheidts): Baseball-schläger.

bate 1, EiTB.com (“Aurrekoetan gertatu bezala, Segurtasun Indarrek bateak eta gas negar-eragileak erabili dituzte, eta baita airera tiroak bota ere, hiriburuko erdialdean manifestaldian parte hartu nahi izan duten milaka lagunak sakabanatzeko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: bate 4: Berria 2 (“zazpi beisboleko bate”, “beisboleko bate batez atea behera bota ondoren”), Iñaki Mendiguren (“bludgerrak urruntzeko bate astunak zituztenak”), Pako Aristi (“beisboleko bate bat hartu eta kristoren ostiakoak eman zizkioan ipurdi masailean”).

Zerrenda osagarriak

MilaHitz

Geroago erabakitzekoa da

Bebil #mdash# beisbolean egiten dutenek erabiltzen dute, noski, testuetan jaso ez badugu ere; zaila dirudi beste forma batek ordezkatzea, baina aurrea hartu eta geure aldetik proposatu baino nahiago dugu oraingoz erabaki gabe uztea.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Baldintza minimoa betetzen du, erabileremua zehaztuko da.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: batean: gurasoekin batean bizi da bere etxean; bata etortzearekin batean joan da bestea.

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bateko urre, Etxba Eib (“Kartak bere ordenamentu naturalean geratzen ziren, bateko urrearekin hasirik eta errege bastoarekin buka”); bateko kopa, Kk Ab II (“Bai kartetako "bateko bastua", "bateko kopia", ta orren antzera, ezta?”); bateko basto (cf. supra).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bateko (eta bateko urrea): A Aezk (“Errege bezpera-gabean etxekoen artean botatzen tuzte kartak: gizonendako errege urrea, emaztekiendako bateko urrea”), SGarm Historia triste bat (“Errege, hiruko, bateko, zaldun: sei denera! Eskua luzatzen has bedi irabazirik balu bezela”, “Bateko... biko... errege... eta... zaaaldunnn!”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bateko: HiztEn (joko-kartetan, palo bakoitzeko lehena), LurE (karta jokoan, irudi bakoitzeko lehen zenbakia).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

bateko: ElhHizt (dado eta kartetan as), HiruMila (el as en los naipes), EskolaHE (karta jokoan, irudi bakoitzeko lehen zenbakia), EuskHizt (joko kartetan, sail bakoitzeko lehen zenbakia).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Zehazki: bateko (bateko urrea); ElhHizt: batekoa; HiruMila: bateko (bateko urrea).

Erdaretako formak

es (RAE): as; it (S. Carbonell): asso; fr (DLLF): as; en (Collins): ace; de (Langenscheidts): As.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.: bateko urrea.

Ik. "bateko izlag. / iz. Joko kartetan, sail bakoitzeko lehen zenbakia. Erregeak eta batekoak. Bateko urrea eta bateko bastoia".

Forma arautuaren azalpenaz oharra

bateko pika adibidea eransteko eskatuz.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

kartak: Bi karta-sortetako sail bakoitzeko adibide bat aipatuko da: bateko urrea, bateko pika; biko kopa, biko hirusta; hiruko ezpata, hiruko bihotza; lauko bastoia, lauko diamantea, etab.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

"bateko urrea"

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. besteko 2.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bateko lana, besteko eguraldia, beti aurkitu ohi du ez agertzeko aitzakia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

batekoz(-)beste 6, Berron Kijote ("Dan-dana baieztu zuan bizarlariak, eta ontzat eman, eta oso ongi erabakia zerizkion; aiñ kristau zintzo bait-zerizkion apaizari, eta aiñ egizale, munduko ondasun guztiengatik batekoz beste esango ez zuana", "Esazu zarkurea Don Kijotek berriz, auntzaiak batekoz-beste itzak aldatzen zituala ezin-eramanaz", "Batekoz-beste egon naiz orain arte, Don Kijotek erantzun, ziñetan uste nuan gaztelua zala ta ez exkaxa gaiñera; baiña benta-etxea bada ta ez gaztelua", "Ara, beldurraren ondoretatik bat ori duk, zentzumenak naastu egiten dituala eta gauzak batekoz-beste agerrarazten dituala", "Batekoz-beste aldatze ori, ori bezelatsu egin lezake nere etsai jakintsu lapurrak", "Alabaiña, batekoz-beste gertatu zitzaion bere nagusiari; bereala ta bizi-bizi gogoratu zitzaion, bere liburetako burrukaizunen bat zana uraxe") // Ik. OEH argitaratuan gainera batekoz beste(ra) AS: Gte Erd (G-azp, AN-gip: "Gauza guztiak aldrebes egiten ditu [...] batekoz bestera"; G-azp: "Ez du euskara menperatzen, [...] orrek batekoz bestera itz egiten du"); G-Azp ("Ori ere bada ba, gauza batekoz beste esan bear!" 'una cosa por otra').

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

batekoz beste (eta batakoz beste) 'batez beste' adierako 4: L. Dorronsoro 2 ("Kautxo-zatixkak #mdash#batakoz beste 0,3-tik 0,5 / 1.000 milimetroko zerzena dute#mdash# bata-besteari lotzen zaizkio", "Biztanle bakoitzak, urtean, 50 kilo kontserbaki jaten du, batakoz beste, Estadu Alkartuetan"), Habe 1990 eta 1992 2 ("Batekoz beste 172'5 mg kolesterol dute, eta nexkek 174'8 mg", eta azalpen batean: "Bataz beste: Batenaz beste, batekoz beste: De promedio"); batekoz-beste(ko) 'batetik bestera' adierako 2, M. Ugarte ("Alaere ordea, gabeko orduetan oe-zuria bigunago izaki, edo-ta iñorekin txar egin nai ezak, agian eskupekoek pozturik, ikuspegia batekoz-beste aldatzera oituek bai zeuden, ta zuzmurrak-zuzmur, batzuek eta besteek leenetan zirauen", "Arteraiñoan oitu ez bezela, gabeko ordu astunenak, sarritan gau-giro makurrari aurpegi emanaz, utsean-putzean egon bearrak gogaituek noski, katu eiztaria sagu gose bezelatsu zebiltzan batekoz-besteko, edozein ordutan, eta edonori atzamarrak botatzeko amorruz"); batekoz bestera 'alderantziz' adierako 2: I. Azkune ("Iaz ikusi ahal izan genituen eta, egia esan, kasta-faltarik ez zaie inondik ageri: batekoz bestera baizik"), Elhuyar ("Batzuetan makina hau batekoz bestera erabiltzen da"); batekoz besterako 'alderantzizkoa' adierako 1, J. Arostegi ("Zaarren eta sasoiko kristauen pentsakera: [...]. Gazteen pentsakera: Batekoz besterakoa da. Odola irakiten dauka gazteak; berez da Iraultzaille").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

batekoz beste : DFrec 1 (ZArg: "Badirudi etorkiñak zer-ikusi handia izan dutela batekoz beste"); batekoz bestera : DFrec 2 (La Voz de España: "batekoz bestera gora ta gora beti", "batekoz bestera da au egitazko bertsozale oneri atsegin...") // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bat sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

oker; behar ez den bezala.