Txostenaren laburpena

Corpusetan eta OEH argitaratuan ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bazoka : HiztEn ("Armag. Granada-jaurtigailua") // Ez dugu aurkitu iturriotan: DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm (ezta erdaratik abiatuta ere).

Sektore jakin bateko informazioa

EEgunk: bazoka .

Hiztegietako informazioa

bazoka : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF eta FE, HaizeG BF eta FB, Lh DBF, DRA, PMuj DVC eta DCV, T-L LFB, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

fr (DLLF): bazooka; it (S. Carbonell): ø; ca (DCC): ø; en (Collins): bazooka; de (Langenscheidts): Panzerfaust, Bazooka.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "bazoka. Bonbak jaurtikitzekoa".

Ez du baldintza minimoa betetzen, baina adierazle bat behar da

bazooka da nazioartekoagoa (fr-en-de); esan al liteke -o- bakarrekoa forma egokitua dela?

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Maiztasuna

g.er.

Numeroa

pluralean erabiltzen da.

Forma baten adiera(k)

hasi-masiak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

beakur, beakurtzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

errespetatu; gurtu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

biarnesa (saltsa): Leioako Ostalaritza Eskola.

Erdaretako formak

OfQuLF: béarnaise (sauce) / type de sauce || Béarn || ancienne province de France.

Euskaltzaindiaren Arauak

EArau149: "Herritar izena bearnes den arren, erregularragoa den bearnotar era hobesten da, bestea herri mailarako utziz".

Euskaltzaindiak euskara baturako proposatua

Euskaltzaindiaren arauak aipatua duen forma hau dagokio saltsa bereziaren izendatzaileari, eta ez biarnesa.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

"Herritar izena bearnes den arren, erregularragoa den bearnotar era hobesten da, bestea herri mailarako utziz".

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak erabakitzekoa.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

beaumontar izlag. 1, Aranzazu (“Nabarrakoak berriz Agramont eta Beaumontar alderdietan banakaturik”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak erabakitzekoa. / Cf. BAgiria (2001-09-28): "eztabaida luzearen ondoren, agaramontar/beaumontar formak onetsi dira".

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tar/-es: cf. agramondar, etab.

Euskaltzaindiaren Arauak

'ataria'

Hedapenezko adierak

'bajos comerciales' adieran erabilia, zabalkuntza semantikoz

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

becquerel: HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

becquerel: Le Petit Robert, Collins.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

becquerel 1, J.R. Aizpurua ("milioika becquerel —erradioaktibitate-unitatea da— daude barreiatuta itsasoetan").

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

hau da gaur arrunki erabiltzen den unitatea (cf. curie).

Gaurko erabilera zainduan nagusitua da hobestekoa

hau da gaur arrunki erabiltzen den unitatea.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak; Izen propiotikoa.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

cqu/k.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskalkia baino eremu mugatuagokoa

hedadura mugatukoa, euskalkia baino mugatuagokoa (cf. basi sarrerako oharra).

Kategoria

lok.

Erabileremu dialektala

Gip.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bederen, behintzat.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

(behien-eta intoxikazio bat).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

belarka, belar-lana.

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Zub.

Erabileremu dialektala

batez ere Zub.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskalkia baino eremu mugatuagokoa

autore bakarrak (Ag) erabilia, corpusetan; baina sistemaren araberako erregularra.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

bedeinkarazi, bedeinkaraz, bedeinkarazten. dio ad.

Erabilera zainduetan nagusitu den forma

bedeinkatu -n-duna da hobestekoa, gehituz: "benedikatu. Ipar. ik. bedeinkatu"

Jatorrizko forma

bedei(n)katu, benedikatu

Euskaltzaindiaren Arauak

bedeinkatu, bedeinka, bedeinkatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

bedeinkatu, bedeinka, bedeinkatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEDEINKAZIOA EMAN. Dar la bendición. Baita ere ematera beste bedeinkazio ta grazia asko. Mg CC 240. Emon eutsanian bedeinkazinoia D. Juan de Austria kristinauen ontzidijaren buru ta egintarijari. Ur MarIl 51. Patriarka santuak oitura zuten bezala, bere azken bedeinkazioa semeari eman nai izan zion. Lard 32. Abade arek emon eutson bedeinkaziñuakin, entzutea ta ikustea biak batera etorri ei jakozan. Alzola Atalak 37. (Fig.). Dar un golpe. Auzuekaz bakerik izango bazan, nai-ta-naiezkua izan zan Matxini "bedeinkaziño" sendo batzuk emotia. Kk Ab II 122.

bedeinkazioa eman 7: Berria 4, EiTB, Argia, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bedeinkazioa eman 27: Berria (“Aldiz, «herritarren interesen aurka eginiko itunari baiezkoa ematea, berriro ere gauza bera egiteko prest direnei bedeinkazioa ematea» dela dio ELAk”), Elizen arteko Biblia 8, Asisko Frantzizko 8, Jose Antonio Mujika 3, Iñaki Mendiguren 2, Oskar Arana, Agustin Otsoa, Txillardegi, Xabier Etxabe, Koro Navarro.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bedeinkazio sarreran

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH argitaratuan bedel sarrera testu-lekukotasunik gabea.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bedel forma 5 aldiz ageri da: J.M. Torrealdai 3 ("Apostolu ala bedel; hau da aukera, ez da besterik", "Beraz, ez apostolu ta ez bedel", "Ideia-lapur eta bedel dira kasurik onenean") eta P. Salaburu 2 ("Eta bedelak honela erantzuten du: Nik ez dut irakaslea ikusi", "Orduan, ikasle bat ateratzen da ikasgelatik eta ea irakaslea ikusi duen galdetzen dio bedelari").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bedel : AB50 1, HiztEn, Euskalterm 1 (eta 'bedel' itzulitako atezain 1). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bedel forma jaso dutenak: EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, PMuj DVC. Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal bedel/appariteur formen ordainak: bedel : HiruMila, ElhHizt, PMuj DCV; eskolazain : HiruMila, ElhHizt, Casve FE; giltzain : HaizeG FB, PMuj DCV; ordenantza : HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, T-L LBF.

Erdaretako formak

fr (DLLF): appariteur; it (S. Carbonell): bidello; en (Collins): head porter, uniformed employee, janitor; de (Langenscheidts): Pedell.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Forma baten adiera(k)

eskolazaina.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'bana'

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

bederazka: ik. banaka

Erabileremu dialektala

Ipar. ik. bana

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEDERA-BEDERA (SP, H). a) Uno por uno, de uno en uno. "Bana bana" SP. "Chacun à part, en particulier" H. v. bederazka. Lehoiñ hunen eritasunaren berria bertze animalek entzun zutenian, orok, nork bere aldian, bedera bedera, bere bisita eman zutela lehoiñ hari. Tt Onsa 67. Gure ispiritian hartuz gauza eta okasione penosak oro, bedera bedera, eresoli dezagun hetan gure burien Jinkoaren eskura uztera. AR 175. Hartako behar diizi haren bertute guziak, bedera bedera aizinaz goguan erabili. Ib. 183. Orduan Pierres hasi zen heiei kondatzen guzia bedera bedera. TB Act 11, 4 (Lç bata berzearen ondoan, Dv lerroan). Auzo guziak, bedera bedera ethorri ziren eriaren ikustera. Barb Piar II 194. b) "(Sc), onomatopeya que designa la profusión en el derrame de granos, gasto de dinero, etc." A.

Ez dugu aurkitu bedera-bedera formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bedera-bedera 10: Herria 2 (“Olentzerok bere aldetik oparitu zituen haur guziak bedera bedera”), Xabier Montoia 5 (“Bedera-bedera irten dira beren etxeñoetatik, begiak loagatik tipi”), Marzel Etxehandi 2 (“Airez-aire pasatu genuen hiria, eta lekura heldurik, bedera-bedera kondatu gintuzten presondegian sartu aitzin”), Joan Mari Irigoien (“Gosaldu ondoren, guztiok kalerat jalgi eta Villagrandeko dukeak bedera-bedera agurtu gintuen, osaba Joanikot lehenik”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia ‘banan-banan’ adieran eta Iparraldean erabilia. Azpisarrera gisa jasotzekoa Ipar. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bedera sarreran

Erabileremu dialektala

Ipar.

Atzizki jakin batzuen bidezko eratorriak

bederatzina, bederatzinaka, bederatzinakatu, bederatziren

Atzizkien araberako erabakiak

-na #mdash# ik. s.u. hamabigarren, jasoko diren zenbatzaileen eratorriez erabakitakoa: "zenb.en eratorriak: -garren, -na, -naka (eta Ipar. -ra, -raka) osaerako eratorriak ondoko zenb.etan eskainiko dira sistematikoki: 1etik 20 arteko guztietan; 40, 60, 80etan; 100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800, 900etan; 1.000, 1.000.000 eta 1.000.000.000etan".

Kategoria

banatz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bederatziehuna mila.

Atzizkien araberako erabakiak

-na-ka.

Kategoria

adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-garren

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

zazpigarrenez forma aztertzean azpisarrera gisa proposatua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bederatzigarren sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bederatziko: HiztEn (bederatziko urrea), LurE (bederatziko urrea).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Zehazki: bederatziko; (el nueve de corazones) bederatziko bihotza; HiruMila: bederatziko (bederatziko urrea); ElhHizt: bederatziko, (tengo el nueve de copas) bederatziko kopa daukat.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma arautuaren azalpenaz oharra

bederatziko urrea, bederatziko pika adibideak eransteko eskatuz.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko zenb.ekin.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

kartak: ik. oharra s.u. bateko.

Kategoria

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-na.

Kategoria

banatz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bederatzina mila.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-na-ka.

Kategoria

adlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara batuan hobestekoa

Ik. bederatzina.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-na/-ra.

Kategoria

banatz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-naka/-raka: ik. oh. s.u. hamabigarren.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

bederatzinaka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ren zenb.ekin.

Kategoria

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'banaka'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bederazka(tu), bederazkatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

banakatu.

Erabilera zainduetan nagusitu den forma

bederen da hobestekoa zerrendak eskaini dituen bietan

Euskaltzaindiaren Arauak

Gip. 'bederen'

Erabileremu dialektala

Gip. Ik. bederen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Corpuseko ager. guztiak (9) medezi dira eta Zu: Bp II ("Lük medezi saintia, Jondane Pauleren lagüna eta diszipülia"); Mst ("Eztüzü ni konsola niruanik zeliaren pian diren gaizetarik batere, zü baizik, ene Jinko Jauna, arimen zelüko medezia"); Ip Hil 2 ("Jakin dianian phozu iretsi diala, erraiten deio aphezak, behar deiola permetitü medezi bati erraitia zer egin dian, kontrephozu eman diezon"; "Gero medeziagana lagüntü zian, eta hunek jakin zianian zer phozu iretsi zian..."); CatS ("Erraiten dü berak medezi karitalus bat bezala dela, zoin ebilten beita, ez osagarri dünen, bena bai erien ikhusten"); Const 4 ("Ikusliarrak, kantariak, medezia eta Haritchabalet'en heriotzea"; "Aipatüren dügu igaraitian Haritchabalet'en adiskide bat, Ganosee medezia: Ganosse Tarbe'ko zen"; "Medezi bezain ere bazian zunbait aldiz haren beharra: Adin azkarrian errematismek hartü zien, bestalde, ihurk hanbat etzakialarik, bazian estomak xiluan etendüta gaitz bat"; "Nabaritü zialarik medezia kanberan sartzen, eria hasi zia oihüz: Juan barbera egarri!"). Ik. OEH argitaratuan bedezi (Eskual 7-8-1908; Lrq Larraja RIEV 1935; Egunaria 1956 2), bedezigei (Herr 19-9-1957), bedezigoa (Gte Erd).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

medezi 1: Eskualduna 1919 ("Orai danik bada lista bat osoki segurtaturik, gorrien lista: Garat, Bayonako mera, Uztariztar bat Irigoyen deitzen eta Casamayor medezia").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturri-hiztegiotan: DFrec; AB38; AB50; HiztEn; LurE; Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietakoak: bedezi : EuskHizt; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA (Egunaria, 1956); bedezigei : DRA (Herria, 19-9-1957); medezi : Casve EF; Lh DBF. Ez dugu aurkitu besteotan: ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

sendagilea.