OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Forma berria(k) gehitu d(it)u lantaldeak, zerrendakoak eraginda

begirale ere onartzekoa da; ikus, ordea, zein erabileremu eta adiera duen bakoitzak (eta ikuskatzaile bezalakoek): cf. erabilera sektorialak

Sistematika zainduz gehitzekoa

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da. Aditz-mota markatu behar da: du ad. Horrez gain, agertu1 sarreran ‘adierazi’ adiera falta da eta gehitzea komeni da (cf OEH: (No ref. a objetos materiales). Revelar, poner de manifiesto, descubrir, declarar. “Manifestar”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan a) 'gorroto izan' adierako begitan eduki : Mb OtGai 10,80; Or, Ataño TxanKan; begietan izan : Prop, Zby, Elsb Fram, HU (eta "begietanago izan"), JE Bur, Zerb IxtS, Leon Io 7,7 (eta corpusean gainera "begietan izan" 1 SP Phil); begitan izan : Or MB, Ardoy SFran; b) 'bistan izan' adierako begietan eduki (iduki): Mb JBDev, Izt Po, Lard, Dv LEd (eta corpusean gainera "begietan iduki" 1: Cb Eg III); begietan izan : E, Gç, Lg II, Hb Esk, Zerb IxtS, JEtchep; c) cf. begitan izan : ""Begitan diat (Sc), me agrada"" A.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

begitan eduki G 1 (Ataño Txori: "Ura ere, seme maitea, aitak illa izango zala-ta, aitari erantsi nai ez ioken, bada, aren eriotza ere, bein betiko bukatu zedin begitan eukan gizon ori?"); begitan izan G 1 (Onaind Virgil: "etoia begitan zutenak, edo-ta bildur latza ziotenak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

begitan eduki : AB50 1, HiztEn-LurE (AS); begitan izan : HiztEn-LurE (AS) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

begitan eduki : EuskHizt (AS), DRA (begitan euki); begitan izan : EskolaHE; begi(e)tan eduki : ElhHizt; begi(e)tan izan : ElhHizt, DRA // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Esapideei dagokien sistematika

eduki: -etan/-tan (Ipar/Hego banaketakoa da bitasuna, eta lantaldeak ez du forma bakarra hautatzeko ahalmenik, non eta ez duen eredutzat erabiltzen begitan hartu arautua).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

begi sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. begitan hartu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

BEGIETAN IZAN (aux. trans.) a) Tener a la vista. Cf. Lar, Añ: "(Siempre te tengo) presente, beti gogoan zauzkat, aurrean zaitut, nere begi bietan zaude, zagoz". Benedika fortuna! ala enkontru hona! / orai begietan dizit desiratzen nuiena. E 177. Fiñean begietan zaitut, / amaren seme maitea; / utzi duzu ene gorphutza, / preso ziñauden etxea. Gç 73. Nekhez nahi zuten sinhetsi ezin ukha zezaketen eta begietan zuten gauza. Lg II 142. Beira ematen ginen, ederren aldetik; / begietan gintuen Laphurdi guzia, / linho landa iduri, itsaso garbia. Hb Esk 233. Egyptoan ikusiak baitzituen jainko faltsoak, Aaroni galdeka eman zen othoi eta lehenbailehen egin zetzon halakoak, hek bederen bethi begietan ukhaiteko. Zerb IxtS 39. Begietan dituztan lur horiek ez nuzke ikusi nahi. Elur egin balu gehiago, mendiak xuri-xuriak balire, beste gogoeta batzu egin nezazke menturaz. JEtchep 75.

LB: “Nahiz eta ez dudan bere kasua arrazoi horregatik hautatu, bere istorioaren argitasuna eta zehaztasunagatik baizik, begietan izan behar dugu gizarte-errotzerik gabeko egoera batean egoteak dakarren guztia” (UEU); EPG: “Zerritegi batean ez zen hainbertze zikinkeria izanen! ez naiz zuregatik ari, begietan baita gizon aratza zarela, baina zure lankide batzuek eman zezaketen, bederen, kasu handiagoa beren lana egiterakoan!” (Aingeru Epaltza); ETC: 0

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: begietan izan/begietan hartu/begietan eduki coger manía, tomar ojeriza, tomarla con, tener a uno entre ceja y ceja; aborrecer, abominar, tener aversión, no poder ver begitan hartuta nauka eta ez dit ezer barkatzen: me ha cogido manía y no me perdona nada; Adorez: badirudi neure begietan daukadala oraintxe: parece que lo tengo a la vista; Labayru: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

begi 3 (Esapideetan). Begi itxi-ireki baten bitartea (Ik. begi(en) itxi-ireki batean). Baduela zeruetan Aita bat, sekula ahanzten eta begietatik galtzen ez duena. Begi hutsez ikusten diren izarrak. Begiek ikus-ahala guztian. Begien aurrean. Badirudi neure begietan daukadala oraintxe. Haren begietan ez nintzela ezer. Behartsurik behartsuenak, ene begietan, nire herrikoak dira eta nire herria bera. Zoazte nire begien aurretik. Ikusten ez duen begiak ez du minik. Ez duzu izan begi txarra. Begiz hautatzen du ederrena, gizenena. Guri begiz ikusiak eta belarriz entzunak ere ahaztu egin zaizkigu, itxura denez. Txakurra guztiz gogokoa zuen, baina katua ezin begiz ikusi zuen. [begi] begietan eduki Agerian eduki; gogoan izan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa, begietan eduki formarekin egin den bezala. Ezabatu begi 3 adiera. Bi adiera bereiztea komeni da (cf OEH).

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. begitan izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da begi eta izan sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

begitandu, begitandu, begitantzen. Batez ere Bizk. zaio ad. 'iruditu': zer begitantzen zaizu?

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

begitandu, begitan(du?), begitantzen

Erabileremu dialektala

Batez ere Bizk. Ik. iruditu. "Zer begitantzen zaizu?"

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: begitarte egin.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

begitartez begitarte adib. gisa gehitzeko eskatuz.

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

begitarte egin

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

abegitsua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa agertzekoa, begitarte sarreran.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

aurrez aurre.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

irudipena.

Euskaltzaindiaren Arauak

'irudipena'

Forma baten adiera(k)

irudipen ("Irudipen huts, begitazio soil, lilura-izpi, gurari-ernamuin: zer ote?")

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 g.er. begizta. 2 botoi-zuloa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Txostenaren laburpena

betxindor (begi-txindor), bekatxo, betor begiratu dira.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan begi-txindor (s.u. betxindor): A EY I 77 ("Begi-txindorrak zikotzai urteten dautse. Guzurtiai bere bai"); testu-lekukotasunik gabeko bexindor "(Hb), prunelles de l'oeil" eta bekatxo (corpusean behin agertu da, ABar Goi: "Erakutsi ziran Jaungoiko trakets bat, aitaren egiten etzuten aurrak kosketan botatzen zitunak; gezurrak esateagatik bekatxoak atera azitzen zituna"); betor (EOnAlm 1906 ap. DRA: "Bettorra, ukhondoaz baizik ez thorra"); beltxor eta pettor (A EY I 77: "Beltxorra duenak emazte alargun baten eraztuna pasatu behar du begian bederatzi aldiz", "Gezurrak erranta pettorra ateratzen da"; Arin AEF 1980: "Betazaleen sortzen dien beltxorrak gezurra esan dalako etaatze emen die").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

begi-txindor Euskalterm 1 ( bekatxo sinonimoarekin batera, "orzuelo" itzuliak); begitxindor : LurE; bekatxo : HiztEn ("Betazal-ertzean sortzen den garagar-alearen tamainako hantura"); LurE ("Betazalaren ertzean sortzen den pikorta"); Euskalterm 1; betor : HiztEn-LurE ("bekatxoa"); betxindor : HiztEn-LurE ("bekatxoa"). Ez dugu aurkitu iturriotan: DFrec; AB38; AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietako formak: bekatxo , betor , betxindor : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, PMuj DVC (+ bekatxu, bettor); bekatxo : Lur EG/CE eta EF/FB; begitxindor : HiruMila (begi-txindor), XarHizt, Casve EF; bekaxu , bet(h)or , betxor , belsor , bexindor : Lh DBF, DRA (+ beltor). // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG BF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko orzuelo / orgelet formaren ordainak beste hiztegietan: bekatxo : ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FB; betarro : Lur EF/FB, Casve FE (+ bettarro); betxindor : ElhHizt, HiruMila; begi-txindor , XarHizt; betxor : XarHizt (beltxor), HaizeG FB (+ betor), T-L LFB; txindor : HiruMila, XarHizt; txotor : HiruMila; pintzador , pintzidor : HaizeG FB // Eta gainera: PMuj DCV: bekatxo, betor, beltxor, betxindor, begi-txindor, betatxo, memor, mitxingor, txeldor, txindor, txintxur, txotor, txuntxur, zeldor; // Azkue Aurkibidea: begitxindor, bekaitz, bekatxo (-u), beltxor, betarro, betatxo, bet(t)or, betxindor, betxor, galkizkin, izor, memor, mimor, min-txingor, mitxindor, mitxingor, pettaro, petxor, pinttor, pintzindor, pittor, txeldor, txindor, txintxur, txotor, txuntxur, zeldor.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "begitxindorra = orzuelo" / BizBerba: "Begitxindor (txindor, txotor): orzuelo"

Sinonimoa(k)

Sin. bekatxo, beltxor.

Kategoria

iz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta sarrera gisa jasotzekoa begi-urdin azpisarrerarekin batera: “begiurdin edo begi-urdin”.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEGIZ. a) "Ocularmente" Lar. Cf. BEGIZ IKUSI, BEGIZ JAN. Ogia dirudi / begiz beiraturik, / fedeak erraten du / ez dela ogirik. CatB 90. Ehun burutarik begiz hautatzen du / ederrena, gizenena. Gy 235s. Haztazkitzu eta jasta begiz oraiko janari-edariak. HU Zez 66. Aditu bezala ditugu hartzen emaztearen erranak, begiz ez baititzazkegu egizta. JE Ber 31. Erdi ta baztar, lênik neur dite / begiz goitik beenera. Or Eus 304. Aurpegi baten edertasuna begiz ageri zaigu. Or QA 133. Gorputz eder horren gune bakoitza hukitu behar zuen begiz eta eskuz. Mde HaurB 20. Judeako eliz elkarteek, ordea, ez ninduten begiz ezagutzen. Entzun, bai, entzuna zuten esaten zen hau. IBe Gal 1, 22 (TB begithartez, IBk begiz, Bibl ikustez). b) (Tras alativo o dativo). Orientado hacia, de cara a. Burra egiteko lekhuak izan nahi du ipharreko eta mendebaleko artera begiz yarria. "[Il] doit être exposé au nord-ouest". Dv Dial 82 (Ip ipharraren eta ekhitzalgiaren artialat buruz). Udalditar aundizkiak itxasoari begiz eraiki dituen jauregi aberatsetatik zear jetsi dira gaur gazte biak ondartzara. TAg Uzt 36. c) (Estar, etc.) vigilante, atento. Lenbailen Muñube arrapatzeko, begiz ibiltzeko... ta kitto! Loidi 143s.

adib: egiaztatu, egiazta, egiaztatzen du ad. Zerbait egia edo egiazkoa dela, edo uste zen bezalakoa dela ikusi edo frogatu. Haren kezka eta beldurrak egiaztaturik gertatu ziren. Jendearen esamesak beren begiz egiaztatu ahal izan zituzten. Salaketak egiaztatzeko. Jakintzak egiaztaturiko teoriak. Ezin egiazta ez gezurta daitekeen esaldi batek ez du ezer adierazten. || irentsi 2 du ad. Irud. Gezurrak irentsi: gezurrak sinetsi. Ipuin hori irents dezakeenak apoak eta suge biziak ere irentsiko lituzke. Isiltasunean irentsi ditu laidoak. Ezin irents ditzaket haren solas gaiztoak. Begiz irentsi.

begiz 612 (gehienak begiz jo dira): Aizu 4, Deia 3, Elhuyar 15, Elkar 2, Consumer 28, HABE 2, Berria 398, EiTB 46, Euskaltzaindia, Jakin 5, Karmel 4, Argia 64, Laneki 17, Erlea 8, DiarioVasco 15.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

begiz 509: Berria 61, Herria 11, Elizen arteko Biblia 41, Iñaki Segurola, Joan Mari Irigoien, Aingeru Epaltza, Joxemari Urteaga, Karlos Zabala, Patxi Zubizarreta, Anton Garikano, Mirentxu Larrañaga, Felipe Juaristi, Jose Morales…

LB: “Ikuslea modu sotilean eramaten du prozesu hori bestelako begiz ikustera” (Argia), “Etorriko da zure begiz heriotza” (Argia), “Kanpoko begiz, itxuraz gizonak dira komunitatearen pisua daramatenak, baina barruko begiz ikus liteke emakumeak direla familietan erabakitzen dutenak gero gizonak esparru formaletan antzezten dutena” (Berria), “Oharra linguistika alorrean noizbait aztertzeko utzi nuen, Aturri hegian Landetarik zetozenak begiz segitzeko” (Berria); EPG: “normala da hemengo begiz salatzea euskal preso politikoek pairatzen duten egoera hor” (Berria), “Musika lehenik, berez entzuteko, baina bost dantzarik ilustraturik begiz ere gozatzeko” (Herria), “Judeako eliz elkarteek ez ninduten oraindik begiz ezagutzen.” (Elizen arteko Biblia), “Biharamun goizean esnatzean, uste izan zuen ezohiko ikuskari hura izango zuen arrakasta handiaren adierazle zela, ez baitzuen oraindik eskarmenturik jainkozko misterioak aztertzeko eta ez zekien begiz ikusten diren gauzetan ikusten ez direnen egia sumatzen” (Asisko Frantzizko); ETC: “Mankomunitateak eskatu zuen informazio gehiago, eta hurrengo egunean Inguramen Kontseilariak igorri zuen txostena azalduz hondakinek ez zutela inolako arriskurik, eta soilik begiz aztertu behar zirela hondakinen tratamendurako zentroan” (Egunkaria), “Galdera moduko zerbait egin nionean, begiz, zera esan zuen: bo, bo, bo, hasieran tatuaje normalak erabiltzen nituen; tigre baten burua zakil puntan, eta horrelakoak.” (Jon Alonso).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

begi 3 (Esapideetan). Begi itxi-ireki baten bitartea (Ik. begi(en) itxi-ireki batean). Baduela zeruetan Aita bat, sekula ahanzten eta begietatik galtzen ez duena. Begi hutsez ikusten diren izarrak. Begiek ikus-ahala guztian. Begien aurrean. Badirudi neure begietan daukadala oraintxe. Haren begietan ez nintzela ezer. Behartsurik behartsuenak, ene begietan, nire herrikoak dira eta nire herria bera. Zoazte nire begien aurretik. Ikusten ez duen begiak ez du minik. Ez duzu izan begi txarra. Begiz hautatzen du ederrena, gizenena. Guri begiz ikusiak eta belarriz entzunak ere ahaztu egin zaizkigu, itxura denez. Txakurra guztiz gogokoa zuen, baina katua ezin begiz ikusi zuen.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa, eskuz formarekin egin den bezala. Ezabatu begi 3 adiera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa gehitzekoa da begi sarreran ere.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da begi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

begi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

aurrez aurre.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEGIZ EZIN IKUSI. "(No poder verle) pintado, aborrecerle, ezin begiz ikusi" Lar y Añ. "Begiz ere ezin ikusi, no poder ver a alguien ni pintado (V-gip)" A EY III 323, que cita a FSeg. v. BEGIEN AURREAN EZIN IKUSI. Agindu eban ekarri egijuela batzar edo kofradijako buru ta zuzentzalla Sazerdotia, zein leen begiz ezin ikusi eban. Ur MarIl 55. Askok badegu besteren ona / begiz ekusi eziña. Xe 283. Ez zezaketen misionesta begiez ikhus. Prop 1880b, 336 (Dv: 'Ils ne pouvaient supporter la vue du missionnaire'). Santua begiz ezin ikusi zuan bat, gaiztoz, eskale jantzian, ura desonratziagatik [...]. Bv AsL 136. Txakurra guziz artua edo gogokoa zuen, baño katua eziñ begiz ikusi zuen. Urruz Urz 25. Bi katu oiek zeukaten alkar / ezin ikusia begiz, / [...] / biak alkarri desapiua / egiñak dira bost aldiz. Noe 76. Perro samarra zala / aitortzen det egiz, / ezin ikusi zuten / jende askok begiz. Tx B II 127.

adib: ikusi1, ikus, ikusten 3 du ad. (Esapideetan). Ezin du ikusi: gorroto handia dio. Gure artean gauza bat dago izugarri itsusia, begietako bista ona eta inor ezin ikusia. Ezin dute elkar ikusi. Ezin du begiz ikusi. Ez zuten hobetze hori begi onez ikusi. Ea noiz ikusten dugun elkar. Agur, ikusi arte. Dakusagun orain nor datorren.

Ez dugu aurkitu begiz ezin ikusi formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu begiz ezin ikusi formarik.

LB: 0; EPG: 0; ETC: “Mosca kondearen bizkar, berriz, trufa eta txantxa amaigabeak egiten zituzten gizon atzipetua zelakoan, begiz ezin baitzuten hura ikusi” (Elkar), “Erabilera ainitz baditu, begiz ezin ikusia den zientzia horrek, hala nola minbiziaren kontrako tratamenduak hobetzean eta ordenagailuentzat disko gogorrak egiteko” (Herria)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

begi 3 (Esapideetan). Begi itxi-ireki baten bitartea (Ik. begi(en) itxi-ireki batean). Baduela zeruetan Aita bat, sekula ahanzten eta begietatik galtzen ez duena. Begi hutsez ikusten diren izarrak. Begiek ikus-ahala guztian. Begien aurrean. Badirudi neure begietan daukadala oraintxe. Haren begietan ez nintzela ezer. Behartsurik behartsuenak, ene begietan, nire herrikoak dira eta nire herria bera. Zoazte nire begien aurretik. Ikusten ez duen begiak ez du minik. Ez duzu izan begi txarra. Begiz hautatzen du ederrena, gizenena. Guri begiz ikusiak eta belarriz entzunak ere ahaztu egin zaizkigu, itxura denez. Txakurra guztiz gogokoa zuen, baina katua ezin begiz ikusi zuen. ikusi1 4 du ad. (Esapideetan). Ezin du ikusi: gorroto handia dio. Gure artean gauza bat dago izugarri itsusia, begietako bista ona eta inor ezin ikusia. Ezin dute elkar ikusi. Ezin du begiz ikusi. Ea noiz ikusten dugun elkar. Dakusagun orain nor datorren.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Ezabatu begi 3 adiera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa gehitzekoa da begi sarreran ere.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da begi, ikusi eta ezin sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

adib: aldatze iz. aldatu aditzari dagokion ekintza. Ogia aldatzen da Jesu Kristoren gorputz izatera, aldatze hau begiz ikusten ez bada ere. Jasan zuen giro aldatze handia. ||(s.u. ezik) ezik ere (Aditzaren era burutuaren eskuinean). Nik ere maiz dut gogoan mendi eder hura, begiz ikusi ezik ere: ikusi gabe ere. || ikuste iz. ikusi aditzari dagokion ekintza. Zeruan, den bezala ikusiko dugu; eta ikuste horrek dohatsu bilakatuko gaitu. Ordutik, gurutze baten ikuste hutsak negar ugari eragiten zion. Mistikoen ikuste hori ez da begiz ikustea. Elkar ikuste haren ondorioa zein izan zen jakiteko.

begiz ikusi 64: Aizu, Elhuyar 4, Consumer 11, Berria 16, EiTB 4, Jakin 2, Argia 21, Laneki, Erlea 3, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

begiz ikusi 108: Berria 7, Herria 2, Elizen arteko Biblia 22, Asisko Frantzizko 18, Patxi Ezkiaga 8, Iñaki Segurola 4, Aingeru Epaltza 4, Joxean Agirre 3, Fernando Rey 3, Elena Touyarou 2, Jose Antonio Mujika 4, Juan Garzia 2, Anton Garikano 2, Daniel Landart 2, Imanol Unzurrunzaga 2, Piarres Xarriton, Urtzi Urrutikoetxea, Xabier Olarra, Xabier Mendiguren Elizegi, Alberto Ladron Arana, Xabier Amuriza, Bat-bateko bertsolaritza, Joan Mari Irigoien, Xabier Etxabe…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

ikusi sarreran azaltzekoa (beti ezin duela erabiltzen da, nonbait).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, begiz ezin ikusi formarekin egin den bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa begi sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. / AS: begizkoa egin.

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

begizkoa egin

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

iz. eta izond.

Forma baten adiera(k)

begizkoaz joa.

Aldaera baztertuaren ordaina

ik. bigizta

OEHko datuak [laburduren azalpena]

begiztaldi 1, Zait Plat ("Benetako gizon ederberarengan edonolako ezaguerak gizon antzetsuaren begiztaldi nagusia zeinbesteko litekean adierazten omen du") // Ik. OEH argitaratuan gainera G. Ansola Egan 1956 ("Berdin esan genezake, beste mutil gaztea leiotik zugaitz bakarrari begira ta begira baldin badago; ta batean, begiztaldi zorrotzez edo, zugaitzaren ederra adimenez atsi eta erdimiñez itz soil eta bakar bateko liburua azaltzen badigu").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

begiztaldi 3: Or Antze ("Obidius'ek ederki adierazten du: [...] Bizirik ez duten zeru-lurrak, eta Jainkoa maitatuz Aren begiztaldian dagon santua, oro dabiltza Jainkoaren ospe billa, oro beren azken-muga billa"), Zait Plat (221: "Begiztaldi zorrotzez, asmoz eta iakitez atzeman zuen uste ori"), Onaind ("Aien oiñak egite guztiei duintasuna gutxitu oi dien lasterketa utzi zutenean, nire gogoa, bere len-begiztaldian murgildua egoana, jakin-gura bizitan barriro bizkorturik, begiak itzuli nituen itxasotik zerurantza geiago nabarmentzen dan muiñora").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

begiztaldi : DRA (mirada); begiztaldia egin : PMuj DVC (pasar revista, pasar o tomar muestra) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

begiraldia, begiratua.

Euskaltzaindiaren Arauak

begiztatu, begizta, begiztatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

begiztatu, begizta, begiztaten

Euskaltzaindiaren Arauak

Begonia sp.

Erdaretako formak

OfQuLF: plante || Michel Bégon || intendant de Saint-Domingue en l'honneur duquel on a nommé cette plante.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. adb.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

behagarri 3: J.K. Arbilla ("Eredu honek aukera ematen du aditz kategoriako unitateak aztertzeko diskurtsoak sortzen duen komunikazio ekintzaren zenbait arlo desberdinen aztarna behagarriak bezala"), J. Iturbe ("Disoluzio horren pH-a arrazonatuz kalkulatzea eskatzen da, eta gero gertatzen den pH-aren aldaketa zein izango den kalkulatzea, disoluzio horren 1 litrori, 0,050 mol HCI gehitzerakoan, bolumenaren aldaketa behagarririk gertatzen ez delarik"), Nortasunaren psikologia ("Nortasunaren aldagaien ezagugarri nabarmenenetako bat, arartekoak izatearena da, hau da zuzenki behagarriak ez izatearena").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

behagarri : HiztEn (izond. beha daitekeena; behatzea merezi duena); Euskalterm 2 (observable; hauetan aldagai b. 'variable observable') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

behagarri : ElhHizt eta HiruMila (izond. observable) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

beha daitekeena.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

beha.

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

behar adina(ko) forma bilduan eskain daiteke AS s.u. behar izan.

Esapideei dagokien sistematika

adina(ko).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

behar izan sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

behar adina(ko) forma bilduan eskain daiteke AS s.u. behar izan.

Esapideei dagokien sistematika

adina(ko).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

behar izan sarrerari dagokion azpisarrera.

Beste sarrera batean argitzekoa

behar beste(ko) forma bilduan eman daiteke AS.

Esapideei dagokien sistematika

beste(ko).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

behar izan sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Beste sarrera batean argitzekoa

behar beste(ko) forma bilduan eman daiteke AS.

Esapideei dagokien sistematika

beste(ko).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

behar izan sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

behar bezain 570.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

behar bezain 193.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

adib: bezain 1 Erkaketan, nolakotasun berdintasuna adierazteko erabiltzen den hitza. (Dagokion adjektibo edo adizlagunaren ezkerrean ezartzen da). Ik. adina. Antonia Edurne bezain polita da. Handia bezain ederra da. Zu bezain apaina. Aizkoran bezain trebe goldea erabiltzen. Ez zela Jainkoaren begietan bat ere hura bezain atsegingarririk. Zuk bezain ederki egin du. Zuek bezain berandu heldu dira. Diren bezain bihotz-hunkigarri izanagatik. Ohi bezain ongi apaindua. Ez dugula behar bezain sakonki aztertua. Ahal bezain egoki. Ezin esan bezain handia. Ez hark nahi bezain ongi. Sekula ez naiz izan oraintxe bezain egarri. Goraipatua bezain erabilia dela. // behar izan 3 (Aditz laguntzailerik gabe). Ik. behar adina; behar bezala. Behar baino maizago. Behar bezain sakonki aztertu ez den puntua. || (Izen batekin). Ipar. Oi, izarra, behar lekura gidatu Euskal Herria!: behar den lekura. Jakin behar gauzak: jakin behar diren gauzak.

Gramatikak argitu beharrekoa

Gramatikak azaltzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jaso liteke, ahal bezain arautua bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa behar izan eta bezain sarreretan.

Esapideei dagokien sistematika

bezainbat(eko).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

behar izan sarrerari dagokion azpisarrera.

Esapideei dagokien sistematika

bezainbat(eko).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

behar izan sarrerari dagokion azpisarrera.