Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

benjamin 1: Eguna 1989 ("Torrontegi benjaminaren gorakada").

Beste (edozein) iturritako erabilerak

benjamin: Berria ("benjaminek eta alebinek ezin dute lehiaketetan parte hartu", "Lau mailatan banatuta arituko dira: benjamin, alebin, infantil eta kadeteak"); Herria ("benjamin ttarroen mailean" 4 eta "benjamins ttarroen mailean" 2, "benjamin ttarroak" 6, "benjaminetan" 3, "benjamin mailean").

Erdaretako formak

OfQuLF: plus jeune enfant d'une famille || Benjamin || nom du plus jeune fils de Jacob.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol. (beste adieretakorik ez da jaso testuetan).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Jakite-arloak

Kirol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

benjamintar 19 ager.: Lg I 15; Lard 4.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturri-hiztegiotan: DFrec; AB38; AB50; HiztEn; LurE; Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

benjamindar : BiblE passim (ik. Zen 2,22; 10,24; Jos 18,11.28; Ep 1,21; 3,15; 5,14; 19,16; 20,1-40: 27 ager. 21,1-23: 10 ager. 1 Sm 22,7; 2 Sm 2,15.25.31; 3,19; 4,2; 16,11; 19,17.18; 20,1; 23,29; 1 Erg 2,8; Jr 6,1; Ab 19; Sal 7,1; Esd 4,1; Ne 11,8; 1 Kro 8,13.17.29; 9,9; 11,31; 21,6); Ker passim (ik. pasarte berak: eta Benjamin'en leiñua, Benjamin'en seme, etab.); IrakBa (2 Sm 16,11; eta Benjaminen leinu, lurralde, Benjamineko familia); benyamindar : Ol passim (ik. pasarte berak; eta Benyamin'dar: Jos 18,11.28; Jr 6,1; Ab 19; Sal 7,1; Benyamin'en leñua: Zen 2,22).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

benjamintar jaso duen hiztegia: EuskHizt // Ez dugu aurkitu besteotan: ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA: PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: benjamintar / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond. eta iz.

Forma baten adiera(k)

(Biblian) Benjaminen leinuko kidea.

Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan

menta aldaeraren kaltetan

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. h. abantaila, alde.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta baliokidearekin batera onartzekoa

ik. abantaila, alde, etab.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: bentaja egin .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bentaja sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Heg.

Forma baten adiera(k)

1 (haurrak eta) handitu, hazi. 2 (gaixoak eta) hobera egin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Mailak

Beh.

Forma baten adiera(k)

leihoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bentari forma 46 aldiz ageri da (AB AmaE 1 eta Berron Kijote 45); bentazaiñ behin (AB AmaE); bentera 4 aldiz (Mg PAb).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bentari 3, G-EB (Berron Kijote 2; A. Otxoa).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bentari : DFrec 1, HiztEn.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari/-ero/-zain.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ari/-ero/-zain, -zain/-ari.

Txostenaren laburpena

Ik. s.u. haizemaile eta abaniko, dagokien informazioa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu corpusean eta argitaratuan aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bentiladore 1, Gure Erria 1972: "Eletrizidade ariak ta metro ta erdiko 5 auspo (bentiladore) ipiñita dagoz".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

Banaketa eta Kontsumoko Hiztegia (Bazarra, ehunkiak, oinetakoak eta drogeria): haizagailu.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegiak: Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

egurasgailu : Lur EG/GE eta EF/FE, PMuj DCV (egurastailu); haizagailu : HiruMila, ElhHizt, Casve FE (aizegaillü); haizegile : XarHizt, Casve FE (aizegile), HaizeG FB (haize-egile), PMuj DCV (aiz-egille) // Gainera, HiruMila: (aparato) aireztailu; (abertura al exterior) haizabide // Lur EF/FE: haize makina // XarHizt: haizemaile // Casve FE: aizemaile (ez da aparatua) // HaizeG FB: haize-bide, haize-zilo; (inst.) haize-emaile // T-L LBF: haizakin // PMuj DCV: (instr.) aizeztari, aizemaile, aize-artzaile; (abertura) aize-bide, aize-zulo // Azkue Aurkibidea: haizebide.

Erdaretako formak

Erdaretakoak: fr (DLLF): ventilateur; aérateur (adaptado a una ventana); it (S. Carbonell): ventilatore; ca (DCC): ventilador; en (Collins): ventilator, fan; de (Langenscheidts): Ventilator; Gebläse.

bentiladore 9; haizagailu 203; haizegailu 19.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bentiladore 2; haizagailu 30; haizegailu 5.

bentiladore iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, bentiladore-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. haizagailu].

Zerrenda osagarriak

Prestas: 15 lek. (B 5 / G 10).

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Idatzizkoan gomendioa betetzen dela erakusten dute datuek, baina oraindik ere dezente erabiltzen da ahozkoan. Komeni da debekua mantentzea.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. haizagailu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bentoniko EB 5: Gipuzkoako geografia 2 ("Merkatal-arrainak: arrai bentonikoak"; "Bi zona bereiz ditzakegu: pelagikoa, libreki mugitzen den guztia hartzen duena, eta bentonikoa, hondoan itsatsirik bizi direnen zona"); M. Ausin ("Adierazi aktiniek, koralek eta marmokek egiten duten bizitz mota, planktonikoa, nektonikoa edo bentonikoa"); M. A. Unanua ("Arraultzak lau hilabetetan zehar amaren barnean bilakatzen dira eta orduan, bilakatuak eta bizitza bentonikorako egokituak dauden 30-400 kume "erditu" ohi ditu amak"); I. A. Berriotxoa ("Hidrozoo bentoniko tekatu eta atekatuen estruktura orokorra").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bentoniko : AB38 1; LurE (Biol. Itsasoaren hondoan bizi diren animaliez eta landareez esaten da) // Ez dugu aurkitu bestetan: DFrec; AB50; HiztEn; Euskalterm; bentiko : Euskalterm (arrain bentiko 'pez bentónico').

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Biologia/3. Ekologia: " bentikoa : Itsas hondokoa edo han bizi dena. Adib. zona bentikoa, fauna bentikoa; es béntico, bentónico; fr benthique; en benthic, benthal".

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietako informazioa: bentiko : ElhHizt; bentoniko : HiruMila // Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve FE eta EF; HaizeG FB eta BF; T-L LFB; Lh DBF; DRA; PMuj DCV eta DVC.

Erdaretako formak

Erdaretako formak: fr (DLLF): benthique; it (S. Carbonell): del bentos; ca (DCC): bentònic; en (Webster): benthic, benthal [benthos + -ic or -al]; benthonic [irr. fr. Gk benthos + E -ic]; de (Langenscheidts): ø.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Biol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: bentosa : "Ventoso (sexto mes del calendario republicano francés, que va del 19 de febrero al 20 de marzo). Cf. fr. 'ventôse'. Iazko bentosa edo ilhabethe haizetsua daitzonaren hamahirurean eman zen ordenantza batez. Revol 145. Baionan egina, Bentosaren edo haize ilhabethearen, hogoi eta zortzian. Ib. 147. Ikusirik Izoard, gure lagunaren arrasta, iragan Bentosa deitzen den hillaren 28an emana. Ib. 149".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira 8 bentosa (I. Azkune eta "bentosa-disko", M. Aizpurua, I. Aldabe 2 eta 2 "bentosa lerro"; G. Lantziri: "arrain-bentosa") eta bentosadun 1 (J.M. Irigoien).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bentosa : AB38 4, HiztEn ("1 Hutsa egitean zerbaiti itsatsita gelditzen den tresna ahurra"), LurE ("Zool. Animalia batzuek, ibiltzeko edo jatekoa hartzeko duten organoa. Teknol. Kanpai itxurako ontzia..."), Euskalterm 6 (hauetan aho-bentosa, bentosa horzdun, sabeleko bentosa, purgarako bentosa). Ez dugu iturriotan aurkitu: DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bentosa : EuskHizt ("xurgagailua"), ElhHizt ("1 Ventosa; objeto cóncavo que se adhiere al hacerse vacío. 2 Zool. ventosa"), HiruMila, EskolaHE ("Zool. Animalia batzuek ibiltzeko edo jatekoa hartzeko duten organoa. 2 Teknol. Kanpai itxurako ontzia"). Ez dugu aurkitu hiztegiotan: Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal ventosa/ventouse beste hiztegietan: ElhHizt: bentosa // HiruMila: bentosa, kopadura // Casve FE: (ouverture d'air) aizebide, aizezilo; (eau) hurzilo; (verre) godalet // HaizeG FB: (tuyau) haize-odi, haize-bide; (suçoir) murtxadera, hurrupatzaile // T-L LFB: (bouche d'air) haize-bide; (suçoir) murtxadera; (verre) beira, kopa // PMuj DCV: 1 (paso del viento) aize-bide, aize-irrikitu. 2 (tubo para ventilar) aize-odi, aize-tut. 3 (Cir.) beira, kopa; (aplicar ventosas) kopatu, kopak ezarri; (acc. de aplicar ventosas) kopadura. 5 (timar) atzipez kendu, atzipetu, zimardikatu, iruzur egin // Azkue Aurkibidea: kopadura. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: Lur EG/CE eta EF/FB.

Erdaretako formak

fr (DLLF): ventouse; it (S. Carbonell): sfiatatoio; (Med.) ventosa; (Zool.) ventosa; (gergo.) finestra; ca (DCC): (anat., med.) ventosa; en (Collins): (agujero) vent, airhole; (Zool.) sucker; (Téc.) peg (etc) that adheres by suction, suction pad; (Med.) cupping glass; de (Langenscheidts): 1 Luft-, Wind-loch; Zo. Saugnapf; Gummisaugnapf, Saugteller Befestigen; 3 Schröpfkopf.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. mentura / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. mentura.

Lexemen erregulartasuna

b-/m-.

Jatorrizko forma

benturaz, menturaz

Euskaltzaindiaren Arauak

benturaz* e. menturaz.

Tradizioko erabilerek bermatzen dute

menturaz da hobestekoa

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu OEH argitaratuan ez eta corpusean ere.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

benzina behin ageri da (Egin 1986: "horren erantzunkizun handiena errekinen esku dago, ze batetik benzinak duen beruna kopuru handiagatik, karboxihemoglobina edo karbonoaren monoxidoaren isurketa ematen baita, eta bestetik, errekin likidoetan aurki daitezkeen nitrogeno eta azufrearen ondorioz kutsadura azidoa ematen baita").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bentzina : HiztEn ("petroliotik lortutako hidrokarburo-nahastea, kerosenoa baino arinagoa, disolbatzaile edo erregai gisa erabilia (gasolinaren sinonimo bezala erabili izan da)"), LurE ("Errekin motoreetan erregai gisa nahiz lohidurak edo zikinak kentzeko erabiltzen den hidrokarburo alifatikoen nahasdura, petrolioaren distilazioz lortzen dena"). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

I. Sarasola, Euskara batuaren ajeak (s.u. gasolina).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietan eman dutena: bentzina : HiruMila (Kim. es bencina), ElhHizt (es bencina), EskolaHE (Kim. "Hidrokarburo alifatikoen nahastura, petrolioa destilatuz lortzen dena. Solbatzaile gisa eta errekin motorretan erregai gisa erabiltzen da"), PMuj DVC (benzina es bencina). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdaretako formak

es gasolina beste erdaretan: fr (DLLF): essence, Quim gazoline; it (S. Carbonell): benzina; en (Collins): petrol, motor spirit, gasoline (US), gas (US); de (Langenscheidts): Gasolin, (Auto-)Benzin.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

-ntz- ez du erabilerak agintzen, baina bentzeno forman bezala jokatu nahi izan da.

LBeh (2014-04-03): bentzoiko 42: Elhuyar 3 (“sulfimida bentzoikoa sortu zen”), Consumer 39 (adib.: “azido bentzoikoa”, “Legeak azido hori -gehieneko muga 1.000 zati milioiko izaki, sorbikoa bakarrik baliatzekotan- erabiltzea onartzen du %60tik gora gantza daukaten saltsa emultsionatuetan; bentzoikoa soilik baliatuz gero, muga 500 zm da eta biak konbinaturik agertzen badira, 1.000 zm”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: benzoiko 1, Juan Garzia (“rouge deitzen zion ezpain-margoari, "anillina" anilinari eta "adelaide" aldeido benzoikoari”); ZTC: benzoiko 1, Elhuyar (“Mota horretakoak dira azido sorbikoa, azido benzoikoa, nitritoak eta nitratoak“).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es benzoico / fr benzoïque: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: bentzoiko.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Teknizismo mugakoa hiztegi honetarako.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

azido bentzoiko azpisarrera proposatu denez, honek ere sarrera beharko du, “adj. Kim.” markarekin soilik bada ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

bentzutu, bentzu, bentzutzen. du ad. 'garaitu'

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

bentzutu, bentzu, bentzutzen

Euskaltzaindiaren Arauak

Beozia / beoziar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

begi-bazterra.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

bekaina.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BER GISAN (S). Del mismo modo. "Ber gisan, de la misma manera" A s.v. ber. v. BER GISA, BER GISARA. Gure laguna ikhusten dugunian gosez hiltzera doela, obligatu gira hari sokorri emaitera [...], ber gisan ikhusten dugunian gure laguna tribulazione espiritual handi batetan gure orazione honez obligatu gira haren sokorritzera. Tt Onsa 11. Exhortatzen dütügü ber gisan konfraiak oro, ez jagoiti mankatzez goizanko eta arratseko othoitziari. Mercy 31. Jinko zelükoaren izenian / aita berriz zütüt othoizen, / idola faltsien kitazera / ber gisan exortatzen. Xarlem 672. Orai ere phartitzen beniz zure othoitzez ber gisan / Haietzaz bizi-eraz nezazü malerus nizan denboran. Etch 246. Jesüs harat igaiten ikhusi düzien hura, ber gisan egün batez hantik jaiziren da. CatS 104. Bena mintzatzen giren bezala Jinkoaren beraren perfetzione mügagabez, gure ahalaren arabera, sori düzü zurez ere ber gisan mintzatzera atrebi gitian. Ip Hil VI.

ber gisan 8: Berria 6, Jakin, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ber gisan 13: Herria 9, Berria, Jean Baptiste Etxarren 2, Koldo Izagirre.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ber sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

berez sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

bere kabuz, bere gisa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

berak berez egin zituen ikasketa guztiak.

Euskaltzaindiaren Arauak

beraganatu* e. bereganatu.

Atzizkien araberako erabakiak

forma hobesteko-indartzekoak bereganatu, ne(u)reganatu, ge(u)reganatu, etab. dira, ez beraganatu, neuganatu, geuganatu, etab.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Gramatikak argitu beharrekoa

Gramatikak aztertzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

berauek forma aztertzean proposatua, berau eta berori ageri diren bezala.

Esapide ohiko(en)ak

EGLUk argituko ditu erabilerak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan berhain : O Po ("Ezi eztuket berhain asperrik, ioan' enea zenbait hil-errik, lupean, air' edo zeruan, derakustano den lekuan"); Normandie ("Eztizügü hobenik, Sira, Hebe egonik batere. Berhain bataillatzeko ezkütüzü kapable"); RolTrag ("Berrogei gizonen indarra, hik berhain badük"); StJul 42 ("Eta aldiz deüs ere, berhain ageri eztüzü"); Etch ("Zure ezpiritü unestak beiteizü lüza-erazten, areta berhaiñ bazenakike, zük, dama gazter minzatzen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

F. Krutwig-ek erabiliak dira 9 berhain : "Berhain, erori lur-iaubeen ta kompradoreen arrastuak, orain ere, egoiten badagoz, burgeseria bai badago, ta hiritargo ttipiaren era-aldatzea ia-ia hasirik baizik ezta"; "Berhain ekhintza hunen hedatzea alderdiaren bizitzaren demokratizakuntzatik ditxeka"; "Ezta diffizil gizon batek zenbait egintza ongi egin dezan, berhain bizi osoan egintza onak eta nehoiz ere kalterik ez egitea hau zaila bai bada"; "Berhain hauxe ere ez zen exêgêsi tekhnikoa baizik"; "Berhain, ezein ere gizon ez zegoenagatik, hara joan zen".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu ohiko iturriotan aurkitu: DFrec, AB38, AB50, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

berain : Casve EF ('cependant'), PMuj DVC ('no obstante, sin embargo, con todo, aún así, de todos modos'). Ez dugu aurkitu hiztegiotan: EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

lok.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

hala ere.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

batez ere Zub.

Forma baten adiera(k)

berez.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

berariaz.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'baratxuria'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: berakatz-zopa .

Erabileremu dialektala

Bizk. Ik. baratxuri

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERAKATZ-ATAL (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Iz ArOñ; Elexp Berg. Diente de ajo. "Berakatz-atala lakoxea da mutil ori, ese muchacho es muy fino [...] (Vc)" A EY III 291. "Berakatz atala baño zintzuagua, loc. con que se encarecen las buenas cualidades de una persona. Berakatz atala baño zintzuagua urten detsa artu eban andriak" Etxba Eib. Atsotxu bat egoan [...], berakatz-atala baiño zintzoago ta eguzkia baiño goiztarragoa. A Ezale 1897, 149. Emakume au alper-usain bakoa da, beargin suarra, ekiña, berakatz atala baiño fiñagoa. Erkiag BatB 151."Berakatz-atala gizon nai emakuma zintzo, maratz, langilla, etxerakoagaitik esaten da" A Ezale 1897, 318b. Gizon basto ardandegi-zale batek emazte langille, maratz, berakatz-atala makillaka ausi ausi egiten dabela. A BGuzur 152.

adib: berakatz iz. Bizk. Baratxuria. Berakatz atala. Berakatz burua. || Tentela bezain ergela duzu, ez gatz ez berakatz.

berakatz atal 1, Jakin (“Berakatz atal bat ekartzea nahi duzu?”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ez dugu aurkitu berakatz atal formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa baratxuri(-)atal forma bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa berakatz sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da baratxuri(-)buru formarekin egin den bezala.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERANDU GABE. Pronto, sin demora. Obedi ezazu emeki, kontra ihardetsi gabe; berehala, berandu gabe; arraiki, grinatu gabe. "Promptement, sans retardation". SP Phil 248. Nola beárden aditu Jangoikoaren boza edo inspirázioa, ta obeditu berealá berandugábe. LE JMSB 510. Tolosako jujeak nun diren, eta nun behar-bada presondegia, jakinen dugu orai berandu gabe, ni beldur. JE Ber 47. Martak ordea, berantu bage ta zalantza bage esaten du. Or Mi 136. Eta berandu gabe, goazen polizia-nobela hunen egilearekin. AIr in Izeta DirG 9. Berandu gabe etxeratu giñan irurok. BBrand 89.

berandu gabe 7: Berria 5, Argia, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

berandu gabe 74: Herria 4, Berria 4, Karlos Zabala 14, Joan Mari Irigoien 17, Gotzon Garate 7, Elizen arteko Biblia 4, Fernando Rey, Asisko Frantzizko, Patxi Zubizarreta, Iñaki Mendiguren, Marzel Etxehandi, Xabier Montoia…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa berandu sarreran eta gabe sarreraren 4. adieran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERANDUAGO, BERANTAGO (S, R-uzt; Dv, A). Ref.: Lrq; Iz R 394. Después, más tarde, posteriormente. "Plus tard" Dv y Lrq. "Más tarde" A. "Berantágo, más tarde" Iz R 394. v. GEROAGO. Franko bezütian ezi sortzepenaren legarrak dirade dütügün min güziak ta herioa zorren pakazalia, batzütan lehenago, berzetan berantago. Egiat 239. Esperánza kunplibedi, / ez espéra berantágo. LE Kop 213. Badira gazte guraso onen umeak, ondo aziak, doktrina ederki dakitenak zortzigarren urterako, oek komulgatu bear dute. Beste batzuek dira beranduago ere doktrina ez dakitenak. Mg CC 214. Beranduago erdietsi zuen [gizonak], nekazaritza eta abelzaintza sortu ondoren batez ere, lanbide bereziak hautatzeko astia. MIH 285. / (Con término de comparación explícito, o con cuantificador). "30 segundo beranduago (V-m, G-azp), berantago (BN-arb), 30 segundo geroago (V-arr-m)" Gte Erd 279s. Apirillaren ogei ta bosta bañan berandubago. Sor Bar 70. Zortzi egun berantago [...] urkhatu zuten. Elsb Fram 79. Billaldira besteak baño beranduago eldu zan atsotxu batek. Ag Kr 134. Ordulauren beranduago eldu izan bazan Bermeoko txalupea, danak ittoko zirean. Echta Jos 92. Hanitzez berantago egina izan omen du aitzinalde hura, dena ere ez garaitikoari eman zen molde beretan. JE Ber 22. Burdinori-aldia berriz bosteun urtez beranduago asi eta milla urtean iraun zuan. JMB ELG 63. Esaiozu, datorren ostegunean, toki ontantxe bertan, illun-aurrean, itxogingo diodala; baña ez dedilla etorri iñolaz ere zortzirak baño beranduago. TAg Uzt 254. Egun batzuek beranduago, berak eziñ antz eman zion nolatan ill ez zan. JAIraz Bizia 58. Beren hizkuntzan dute Irlandarrek kultura hori mintzerazi nahi ukan, Europako erresuma erran delako "argituek" asko berantago segitu behar zuten bide bat horrela erakusten zutelarik. Mde Pr 226. Handik askoz, askoz beranduago, laztantze hori amaitu zuenean. Mde HaurB 73 / (Con zenbat eta o en construcción equivalente). Berandurik berandura baño konfesetan eztanari, guztiz astun, eta garratz egiten jaka konfesetia, eta zenbat eta berandubago, ainbat eta astunago. Astar II 222. Xara berantago eta aphalago helduko da. Dv Lab 370. Zenbait kristauk zerua bezala; hara joan nahi, baina zenbat eta beranduago, hobe. MIH 363 / Más tarde (de lo habitual, de lo debido, de lo convenido, etc.). Jaiki bortz orenetan, non edo osasun eskasak, edo arduran baino berantago etzan izanak, edo bertze zenbait arrazoin onek eztuen pixka bat berant-arazten. Dh 48. Segurago da hori, bainan arbola gibelatzen da; berantago heltzen da gero. Dv Lab 380 / (Todavía) más tarde. Beránt áski dá, ta ez útzi / ez nazála berantágo, / ezi ez iltzeas iltzen nágo. LE Kop 214. Nagusia berandu jaikitzen zan, / beranduago morroia. Urruz Urz 36. --Ai amalau legua! Zuk dituzu kulpak. Ez gera beñere alleatuko, burnizko bidian ez jartzeko seta orrekin. --Bai; lepo ezurra austeko eta berandubago alleatzeko. Sor AuOst 73. Amaika bidar gau beranduan uritik bota zituen nekazariak asi oi ziran Lokatzan, beranduago, enbidoka ta ordagoka. Ag G 324.

adib: ezer asko (Ezezko esaldietan). Asko. Hirurogeita hamabost urte; ezer askoren faltarik ez daukat maldan behera erortzeko. Ez da ezer asko, baina, hasteko, nahikoa. Beranduago etorri izan bagina ere, ez genuen ezer asko galduko. || Ez dut ezer askorik egin. Gaztetan adiskide minak izan ginen arren, ezer askorik ez nekien nire lagunaz. [s.u. ezer]

beranduago 2057.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

beranduago 557.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adierak aztertzea komeni da (cf OEH, geroago adiera).

Atzizkien araberako erabakiak

-ago leku-denborazkoekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa berandu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

berandu 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

berandu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

berandu 1 sarrerari dagokion azpisarrera.