Euskaltzaindiaren Arauak

berandutu, berandu(tu), berandutzen. du eta zaio ad.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

berandutu, berant / berandu, berandutzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

"berandutxo habilela uste diat"

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERANTXEAGO (-txigo S; beranxago R-uzt), BERANDUXEAGO. Ref.: Lrq (berant); Un poco más tarde. "Berantxigo, un peu plus tard" Lrq. "Beranxágo, un poco má t." Iz R 394. Guziá dágo órtan, joátean óngi eméndik; dela goixágo, déla berantxágo, guti doáie óntan. LE Ong 76v. Osasunik hazkarrena maiz flakatzen dute, batzutan laster ere bai, eta bethi kasik berantxago bederen bai. Dh 198. Belhar meta berotuko da goitxago edo berantxago, nolako trenpua duen. Dv Lab 125. Badaki Jainkoarentzat ari dela, badaki Jainkoa goizxago edo berantxago helduko zaiola. Laph 238. Hortakotz eman zen lazakeriari; eta berantxago, sartu soldadu. Jnn SBi 90. Zer laguntza, zer indarra eztukezu berantxago zeok moldaturikako aphez andana baten ganik! Prop 1904, 171. Gero Izpuran, Madalenan berantxago, Donazaharre-Maiderrenean azkenik. Barb Sup 179. Ardandegitik beranduxeago zetorrelako. Etxeg in Muj PAm 22. Uste bañon beranduxeago netorrek. Alz Ram 105. Uste baño beranduxeago iritxi. Anab Poli 109. Egun ontan oitura zuan baño beranduxeago jeiki zan Kalixto. TxGarm BordaB 82. Beranduxeago medikua etorri zan. JAzpiroz 211.

beranduxeago 62: Aizu 2, Deia 2, Elhuyar 2, Consumer, HABE, Berria 17, EiTB 23, Jakin 2, Argia 6, DiarioVasco 6; Ez dugu aurkitu berantxeago formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

beranduxeago 36: Berria 6, Pello Zabala, Xabier Etxabe, Iñaki Zabaleta, Harkaitz Cano, Jon Muñoz, Bernardo Atxaga, Juan Kruz Igerabide…; berantxeago 1, Herria.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta oso erabilia. Sarrera gisa jasotzekoa geroxeago bezala.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-xko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. eta Naf. izond.: aza berantak landatu ditugu

Erabileremu dialektala

Ipar. izond. ("aza berantak landatu ditugu")

Euskaltzaindiaren Arauak

berantarazi, berantaraz, berantarazten. Ipar. du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ardi.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ardi beranta.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-axuri.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

axuri beranta.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

berantetsaraz, berantetsarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

berantetsi, berantets, berantesten. du ad.: banoa, etxekoek ez nazaten berantets.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

berantetsi, berantets, berantesten

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

"banoa, etxekoek ez nazaten berantets"

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-nt+g-.

Kategoria

izond.

Diakronia

Zah.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ZTC: berantiar 24.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. berankor.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

beranduxko.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

legamia, altxagarria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

atzerapena.

Atzizkien araberako erabakiak

-xko.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

beranduxko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

beraraz, berarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: berariazko.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

Jatorrizko forma

beraska, breska [beraska hobestekoa da]

Euskaltzaindiaren Arauak

h. abaraska.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. aberaska

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak argitzekoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ti/-bera.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bihozbera.

Euskaltzaindiaren Arauak

beratu, bera(tu), beratzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

beratu, bera, beratzen

Jatorrizko forma

bera, beratz

Euskaltzaindiaren Arauak

Lap. eta Naf. 'bera, biguna'.

Berrestekoa da, erabat nagusitu ez den arren

beratz forma berretsi da, beratx zerbait erabiliagoa izan arren, diferentzia nabarmena behar baita lehendiko erabakia aldatzeko

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Gramatikak argitu beharrekoa

Gramatikak argitzekoa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

EGLUko argibideak jasoko dira, erabilera-banaketez

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabileremu dialektala

Ipar.-Naf.; ik. beratasun

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: berba egin, berbako: gizon berbakoa, berbarako 'adibidez'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: berba eman , berba-joko , berbaz .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

berba egin, berbako ("gizon berbakoa"), berbarako ('adibidez')

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERBA BATEAN (berba baten V-gip). En una palabra, resumiendo. "En resumen" Etxba Eib. Dago Jesu Kristoen Odola. Baia, Odol bizia zelan dagoan, Gorputz ta Arimeagaz dago, eta Jangoikotasun edo iru Personakaz. Berba baten: Ostian Jesu Kristo guztia dago, eta kalizan bere Jesu Kristo guztia. Cb CatV 74. Baña ni naz gizon baketsuba, eruapen andikua [...]; berba baten, Jangoikuaren bildurrekua. Mg PAb 49. Eta autstu ta apurtuko dituz Uriak, Jauregiak, etxeak ta ondasunak; berba baten: mundu ta mundutar guztiak. Añ EL1 39. Santa Teresa batek, San Franzisko Salesek, eta berba baten, edozein Santu garbienak. Añ LoraS 173. Berba baten, neure Kristinaubak: Ez dau inok ardurarik iminten, dotrinia biar dan moduban ikasteko. fB Ic I 4. Berba baten: erosten dabenari biar leukian baño gitxijago emoten deutsanak, dan moduban dala, pekatu mortala egiten dau. Astar II 165s. Berba baten, eztago, dino Santu onek, ordi bat salbadu al leijan gauzarik. Ib. 129. Etxe bateko andrea / zan bada guztiz kirmena, / begiratua ta mena: / berba baten, egillea. Zav Fab RIEV 1907, 96. Juan beragaz egotera bere irudiren baten aurrian, emon zerbait eskekoren bati, berba baten, igaro egun au albait onduen. Ur MarIl 120. Berba baten, erakusten deuskube izaten biargiñak ta begiratubak. Ur Dial 27 (It itz batean, Dv, Ip hitz batez). Berba baten, egiten dira alegiñak guztijak eskolak obatu eta gaztai aziera on bat emoteko. (1860). BBatzarN 189. Au da esatea ziur / eta berba baten / gorriak dagozala / guzurrak esaten. Azc PB 217s. Agaiti orain Martian / Don Pedro Santanak / agintariak, eta / --berba baten-- danak / gogoz zin egin dabe. Ib. 208. Ezingeiagoan eta egiaz gura dituzulako gure arimen ona, gure esetsialdiak eta burrukak, gure garaitzak, berba baten, gure zoriontasun betikoa. Itz Azald 117. "Mautsa"-k badauka euki nogaz berba egin, nok erantzun; berba batean, nogaz banandu bere bakartadea, katuaz osterantzean, mutillari esker. Erkiag BatB 131s. Txarrean ala onean billa datozanak, lapurrak berba baten. Ib. 141. Berba baten: esan dozun guztia, guzurra. Etxba Eib.

adib: berba iz. Hitza. Ik. ele. Berba zantarrak. Berba labainez. Harrokeriazko berbak. Gogoz, berbaz eta egitez. Berba batean: esan duzun guztia, gezurra. Berba barik gelditu. Indartsua, berba gutxikoa, ona eta baketsua zen.

berba batean 6: Berria 2, Euskaltzaindia, Jakin 2, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

berba batean 1, Ana Urkiza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa hitz batean forma bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa berba sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

berba sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

hizpidea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

1 hiztuna. 2 hitzekoa, berbakoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

B dira berbaera 7 (Ur MarIl, Itz Azald 5, Echta Jos) eta berbakera 1 (A BGuzur); OEH argitaratuan, gainera, berbaera (Etxba Eib) eta berbakera (EgutAr 1956) bana.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu gure corpusean.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

berbaera : HiztEn, LurE.

Hiztegietako informazioa

Beste hiztegietan: berbaera : HiruMila, ElhHizt, DRA, PMuj DVC; berbakera : DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-era.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

LBeh (2016-10-26): berbagai 22: Deia 2 (adib.: “Problemak poeman errepikapenak erabiltzen ditu bizkaitarrak intriga tanta bat erantsiz piezari; hemen ere, arazoaren eta konponbidearen arteko dantza larria berbaga”), HABE (“Gai unibertsal bat, heriotza, berbagai bihurtzeko erreminta unibertsal bat erabili duzu, ipuina…”), Berria (“Hezur-muinaren transplanteak eta hezur-muinaren emaileak ditut aspaldian berbagai”), EiTB (“Gainera, Hareazko ipuinak eta Pasado perfecto ikuskizunak izango dituzte berbagai”), Argia 3 (adib.: “Hitzetan, maitemina, galdera existentzialak, Bagdadeko gorabeherak, martzianoen inbasioak eta bestelako istorioak dituzte berbagai”), DiarioVasco 14 (adib.: “AED elkarteak antolatuta, Koldo Zuazo hizkuntzalari eibartarrak "nundik dator gure euskeria" gaia izango du berbagai gaur martitzenean Kulturaten (19:00) izango den hitzaldian”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

berbagai : Berria (“Abesti baterako ideia buruan bueltaka duten unetik, kantua bera gauzatzen duten arteko prozesu hori izango dute berbagai”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Ez dugu aurkitu berbagai formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ondo eratua eta erabilgarria, eta mintzagai arautuarekin batera jasotzekoa, euskalki marka ezarriz.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

berbakizun handiak eman zituen trabes hark.