OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERE DENBORAN. A su debido tiempo. Hura manifesta dadinzat bere denborán. Lç 2 Thess 2, 6 (He, TB bere denboran; Dv ordu, IBk, IBe garai, Bibl tenore). Gorputzaren, bada, pena hauk dire jeneralak, / bere denboran erranen tugu partikularrak. EZ Man I 102. Utzazu ene gaiñean zure egitekoen artha, nik burutan atheratuko ditut zeiñ bere denboran. Ch III 39, 1. Iateko bear dana, Zuk bere denporan emaiten dozu. Cb CatV 106s (v. tbn. Mg PAb 57, CatLlo 97, CatBus 58). Bere denporan ezkontzaga dagozanez zure erruz. Añ EL1 133 (EL2 141 euren aldia eldu ezketiño). Bere denboran erreprenditu eta kastigatu etzitualako. Gco II 48. Bakotxa bere denporan artu biar dirianak. fB Ic III 279. Ekarri egidazue ona. Eta erantzun eutseen: Bere denporan, bada oraindik ez deusku itxiten. Ur MarIl 42. Zure ondorea bere denboran andik atera eta promestuta daukadan lur autu onetara ekarriko det. Lard 60. Merkatarijen eta langillen batzaarrak bere [diru zati bat] emongo dabe bere denporan. "En su día" (1860). BBatzarN 191. [Umeei] bere denboran dagokioten bizi modua [ematea]. Legaz 28 (v. tbn. CatB 45, CatUlz 31). Amaika alegiñ egin zaio bere denboran, baño gelditu zan goiko abe zar ori baño eskola geiago bage. Apaol 48. Artuteko, euren denporan, Sakramentu guztiak. Itz Azald 7. Gelditzen zaio obligazionea bekhatu mortalen kofesatzeko eta heien absoluzionearen errezebitzeko bere denboran. CatJauf 118.

adib: burutan atera Bururatu, amaitu. Utz ezazu ene gainean zure egitekoen arta, nik burutan aterako ditut zein bere denboran. [s.u. buru]

bere denboran 7: Berria 2, Karmel 3, Argia, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bere denboran 101: Herria 68, Berria 2, Joan Mari Irigoien 9, Iñaki Segurola 3, Jon Alonso, Gotzon Garate, Javi Cillero, Juan Garzia, Inazio Mujika Iraola, Edorta Jimenez, Iñaki Iñurrieta, Jose Morales, Juan Kruz Igerabide, Filosofia apaingelan, Matias Mugica, Ramon Saizarbitoria.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa denbora sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERE GARAIAN. A su debido tiempo. Bere garaiean Egia sinistu eta Argia ikusi nai etzutelako. Lard 536. Bere garaian iritxiko da. Alz Ram 70. Lañeza txarra bere garaian / ez bada egiten ezi. MendaroTx 131. Eman dizu bere garaiean. SMitx Aranz 5. Gibel-urdin goxoak bere garaian billatzeko. Munita 46. Bere garaiean eman ziola [...] bear zuen geigarria. Vill Jaink 64. Gauza bere garaian (G-nav). Inza NaEsZarr 126. Beure garaian moztu bear du, abenduko ilberan. Ostolaiz 117. v. tbn. Arr May 52. Tx B I 42. Lab EEguna 117. Ir YKBiz 387. TAg Uzt 295. JAIraz Bizia 88. And AUzta 139. Anab Aprika 16. (beren garaian). Seme-alabak arduraz azi ta ezi, eta beren garaian bizi-bidea egokitzea. KIkG 53 (KIkV 67 garaiz). Nik agindu dizkitzudan mesede-doaiak elduko dira beren garaian. Berron Kijote 228. (bere garaiko). Denboraren denborako, gauza guziak bere garaiko. (B). Inza NaEsZarr 2137.

adib: garai1 iz. Nolabait mugatutako denbora-bitartea; zerbait egiteko une egokia. Ik. sasoi; aldi; aro. Rubensen garaiko poeta. Hitzaldi hura eman nuen garaian ez nuen hori uste. Errepublika-garaian. Gerra-garaietan. Arbi garaia zen. Bezperen ondoan, dantzatzeko garaian. Atunetarako garaia. Baina orduko garaiak ez ziren oraingoak baino hobeak. Foru garaiko agintariez ari naiz. Nor bere garaiko ume da. Garai hartako Grezian. Garai bertsuan gertatua. Garai batean gaztetasuna bagenuen. Non ote dago garai bateko gure adiskidetasuna. Garai onean etorri zara. Bere garaian iritsiko da. Haurrari garai onean bataioa emateko. Garaia denean jakingo duzu. Garaia datorrenean. Garai txarrean, zahartuxea, harrapatu ninduen. Bederatziak ziren; etxeratzeko garaia, alegia. Aspaldi etorri zitzaion ezkontzeko garaia, baina ezkongai dago oraindik. Mintza bedi behar duen lekuan eta garaian, ez desorduan eta ezlekuan. Bazen garaia! Bazen ere garaia!

bere garaian 1423: Aizu 29, ElCorreo 2, Deia 32, Elhuyar 23, Elkar 6, Consumer 39, HABE 8, Berria 652, EiTB 360, Euskaltzaindia 4, Eusko Legebiltzarra, Jakin 40, Karmel 5, Argia 148, Laneki 4, Erlea 9, DiarioVasco 61.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bere garaian 608: Berria, Herria, Elizen arteko Biblia, Asisko Frantzizko, Ramon Saizarbitoria, Iñaki Mendiguren, Pello Zabala, Harkaitz Cano, Jon Muñoz, Pello Salaburu, Joan Mari Irigoien, Piarres Xarriton…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa garai sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bere gisako 33: B 2 (Ag Kr, Bilbao IpuiB); G 3 (Mb IArg I, Tx B I, Or Mi); IE 12 (ES, Lg II, Jnn SBi, Elsb Fram 2, HU Zez, Barb Leg, Zerb IxtS, Lf Murtuts, Mde Pr, StPierre, Xa EzinB); EB 16 (MEIG); OEH argitaratuan gainera Lap 1 ("Ez da populurik, bere gisako erlijione bat ez duenik"); bere gixako G 1 (Inza Azalp); bere-gisako 4: G 1 (Ir YKBiz); EB 3 (Mde HaurB; hemen bera-gisako 1). Eta OEH argitaratuan gainera: beregisako Prop 1911 ("Norbaitek erran dezake: Jende beregisakoa!"). Ik. ondoan testuinguruak.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bere gisako IE 3 (Lf 2: "Inchauspe-k bere gisako segida batean ezarri ditu, bainan ez zaiku iduri arrimu berri horrek ere gauzak arrunt argitzen eta hatxean emaiten dituela"; "Nehor izan bada nehun eta nehoiz bere gisakorik, Spinoza izan da halakoa, bai jitez bai gogoz"; S. Arotzarena: "Azkenean alkate jaunari gaztiatu zioten zer zen gerthatzen... zori bitzi bere gisako batek herria dena asaldaturik zaukala!"); beregisako IE 1 (Vill: "Euskaraz h'rik ez jartzeko usantza duenari, h dun euskal idazti bat ikustean, lehen kolpean bertze hizkuntza arrotz dela-edo gogoak emaiten derauko; eta horrenbertze ezpada ere, bethi gaitz eta beregisako bihurtzen zaio").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ohiko iturriotan: DFrec, AB38, AB50, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bere gisako : HiruMila (Adib.: bere gisako jaun bat da; es un señor especial"), XarHizt (AS: original, particulier; eta beregisako s.u. original), Casve EF (original), HaizeG BF (AS: original), Lh DBF (AS: original), DRA (beregisako: original), PMuj DVC (bere-gisako: 1 raro, extravagante, excéntrico, original. 2 caprichoso, antojadizo. 3 extraordinario, inusitado, inaudito, excepcional, raro, extraño. 4 peculiar, especial, particular, propio, característico, distintivo, privativo). Ez dugu aurkitu hiztegiotan: EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Formatu-arazoak

gisa sarreran ere agertzea komeniko da, gisako sarrerarekiko aldea nabarmentzeko.

Forma baten adiera(k)

hala moduzkoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: bere hartan utzi zituzten kontuak.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: bere horretan (bere hartan erabiliagoa da).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERE IZAN. (Con aux. trans.). a) Ser suyo (de él). Iustiziak, nori berea emaiten dio, eta kontenta erazitzen du bat-bedera bere duenaz. Mat 144. Bat bedera penatzen da bere duen faltaren eta hobenaren arauaz. Ax 583 (V 374). Apezak azken hitza bere. O Pr 29. Bertze batek zuzenez bere duen gauzari iabetzeko. SP Phil 266. Etzitzaion handi zela / bere zuen korthean, / non etzen kausitzen zela / baxotasun batean. Arg DevB 163. Hetarik batek ere ez zagokan zituen gauzetarik deusere bere zuela; aitzitik guziak zituzten erkide elkharren artean. He Act 4, 32. Onek kulparik etzuela, besteak testimonio falso andi bat jaso, ta karzelan iduki, ta bere zuen azienda guzia galerazo zion. Cb Eg II 165. Urthe iragan eta ethorkizunekoak bere ditu. Hb Egia 92. Ezik bere ditu bihotz guziak. Laph 213. Zer-danak bere baitu oro. Zait Plat 44. An eskeñi nintzaion / nerau, dudan guziaz; / bere nindula agindu / nion, danak utziaz. Or in Gazt MusIx 200. [Nafarroko Erresuma] handiago eta azkarragoa izana zen, bere zituelarik Ondarrabiatik hasirik, Bilbao eta Gazteizerainoko eremuak. Ardoy SFran 36. (Berea izan, bereak izan). Nola Jainkoak añ berea zuen Luis. Cb Just 34. Ekusten du etsaiak ordu artaraño berea izan duala bekataria. AA III 573. Damasko, karmesi ta perlerija guztia beria dau Jaungoikuak. fB Ic I 48. Ur benedikatua berea bazuten. Hb Esk 226. Ugarteko Buru edo Prinzipe Publiok bereak zituen itsasotik irtenda lurra artu zuten bazterrak. Lard 529. Zaldiya beria zuan. Bv As 44. Burasoak hilez geroz, bereak zituen hekien onthasun handiak. Jnn SBi 172. Jesusek berea zaitu. Ag G 284. Urtzik beria eban ta berak / Deitu dau Bere ondora. Enb 204. Gizonari bereak dituan eskubide ta zuzenok ezautu ta emon bear yakoz. Eguzk GizAuz 97. Gurenda berea duke luzaro aundirik gabe. Etxde JJ 200. Ontzietako kontramaixueri deitzen diete "lostramo", baño gure onek berea balu bezela zuan izen ori. Anab Poli 54. Saria berea ebala ustez. Bilbao IpuiB 186. Nekazariak bereak ditu / ontasun oriek danak. And AUzta 141. Berea baitu azken hitza, gure artean askok uste dutenez, jakite mota horrek. MEIG VI 99. v. tbn. Astar II 160. JanEd I 41. HU Aurp 111. Echta Jos 308. A Ardi 96. Lek EunD 21. Or Eus 46. JAIraz Bizia 111. Akes Ipiñ 21. MAtx Gazt 20. b) Ser suyo (de ellos). Yandanik Frantziaren erdia bere dutela. Elsb Fram 157. Zazpi debruek bere baitzuten, galtzera zoan Maria. Ox 72. Eta zakurrek, agertuz hainak, / bere zituzten oihanak. Ib. 91. Badakite gainera bere dutela gazteek, zuzen ala oker, azken hitza. MIH 302. (Berea izan). Doatsu, azkenean, persekuzionea Yaunaren ohoretan yasaten dutenak; ezen berea dute zeruko erresuna. Lg II 146.

bere izan 4: Berria (“hain bere duen hori“), Argia (“bere duen beste ezaugarri bat”), Nafarroako parlamentua (“Auzetegiek bere duten eskumena”), DiarioVasco (“euskal senak hain bere duen -k hori”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bere izan 3: Berria 2 (“Laborista berrien liberalismoak gero eta gehiago mugatu du estatuak herritarren artean gutxieneko kohesio soziala bermatzeko bere duen esparrua”), Xabier Olarra (“Bere azken eleberrian, hain bere duen bizitasuna erakutsiz”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bere sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

modu sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

neurri -- (Con vbs. como iragan, irten, atera...).Cf. infra NEURRITIK KANPO(RA). * Iñoiz bere neurritik ataratzen bada be serenuak errespetuz beiratzen detsa. SM Zirik 53. Zoritxarrez, laister dator geiegikeria ta naaspilla, gauzak bere neurritik ateratzea. Vill Jaink 79. Ni askotan neurritik atera egiten nintzan. AZink 169.

LB: 3 “Eta... zer ikasten zabiltzan jakinda..., ez nuke baztertuko, kontua bere egiazko neurritik ateratzen bada, zure ikasketei ere eragitea” (Elkar); EPG: 3 “Iragankortasunari eta behin-behinekotasunari buruzko eztabaida neurritik atera da” (Berria), “Bazekiat, hala ere, kartzelara sartu bezain laster "tratu txarrak" salatuko dituzuela, beti bezala, gauzak bere neurritik aterata” (Rafa Egiguren); ETC: 30 “Boladan egon da kontu hau azkenaldian, baina ez dakit dagokion neurritik ateratzea ere komeni den” (Jon Sarasua), “Gauzak bere neurritik ateratzen ari zarela iruditzen zait” (Miren Arratibel).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: neurritik atera exagerar, sacar de quicio; Adorez: 0; Labayru: 0;

neurri 5 iz. Egokitzat edo normaltzat hartzen den kopuru edo tamaina jakina. Guztiak du bere neurria. Jaunak gauza guztiei ipini diela beren neurria. Janean eta edanean neurri ona eta modu ona gorde. Azaltzen zuen, ez luze eta ez labur, neurri onean. Gauzak bere neurritik ateratzea: bere onetik ateratzea. Neurria igaro. Neurri gabe edaten duenak. Jainkoaren edertasun neurri eta mugarik ez duena (Ik. neurrigabe).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adibidea azpisarrera berrian jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da neurri eta atera sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BERE ORDUAN, BERE ORDUZ. a) A su tiempo, a su hora, cuando corresponda. Cf. ORDUZ. Prest-erazten du mugaz, garai onez ta bere horduz bear den guzia. Mb IArg I 310. Egin bear diran guziak ongi ta bere horduz egiteko. Ib. 303. Eta zer? Eriotzea, guri parre eginez, bere orduan jetxi oi izan da. A Ardi 96. Bere orduan adakizko bendeziño on bat lakorik eztago, jentia zuzen erabilteko. Kk Ab II 158. Ori da. Gauzak bere bidez eta orduz sortuko dira, ezta ala? NEtx LBB 20. (bere orduetan). Bidez dijoanak kontu egiten du bere orduetan artzeko bear duan jana ta edana. AA III 292. b) A la hora, puntualmente. Azillan lauko eguberdian [...] / bazkarian zain nintzala pozik, / orra beinguan / au eldu yatan bere orduan; / Euzkadi be bai bazkalonduan. Enb 191 (ref. al periódico). Gorostiagara trena bere orduan iritxi dala ere, zalburdiak bere astia biar du. Alz Ram 64.

bere orduan 10: Consumer 3, Berria 2, EiTB 3, Argia, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bere orduan 9: Berria, Elizen arteko Biblia 2, Edorta Jimenez, Josu Zabaleta, Agurtzane Juanena, Asisko Frantzizko, Anjel Lertxundi, Pako Aristi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bere eta ordu sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bere sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

indargarriak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

berehala sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

indargarriak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

berez sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

izatez.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bere(-)berezko (eta beren b. 1) 9: Inza Azalp 3 ("Gizonak bere-berezko argitasunaz ezagutu dezakegu bai, badala Jaungoikoa", "Anima utsik ezta gizona, gorputza utsik ere ez; bakoitzak bere-berezko izatea gordetzen duala, biak alkarrekin daudenean orra gizona", "Bere berezko indarrez"), Berron Kijote 5 ("Alaz ere zorionekotzat zeukan bere burua, onelako ezbearra bere-berezkoa dutela, uste izanaz, zaldun ibiltariek", "Jende onek bere-berezkoa duala gezurti izatea", "Don Kijotek berriz; diot alegia, eziñ ditekela andere-gabeko zaldun ibiltaririk izatea; ain bait-dute beren berezkoa maite-miñak izatea, ortzeak izarrak izatea bezelaxe", "Ongi zerizkion guztientzat maitekor izate ura bere-berezko izatea zuan", "Orduan, bere-berezkoa badu zaldun ibiltariak amuruztua izan bearra, bide lagunak zion, sinistu leike berori ere alaxen dagola"), MEIG V ("Bere-berezko kezka propioak bazituen, noski guztiok ditugun bezala: orobat maiz oihuzkatzen zituen politika bideak ere").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bere(z)(-)berezko (eta berez-b. 1) 9: EgutKarm 1953 ("Lentxoago gatx egiten jakonari, arik gerotxoago erraza eta berez-berezkoa eretxi eutson"), J.A. Orbegozo ("Bere-berezkoa du Jesus-Jainkoagandik gaiñez eginda sorkarietaraiño jextea"), A. Apaolaza ("Ez da emen Jainkoak betidanik bere-berezko duen santutasun ezin-aundiagoa bereiziki ikutzen"), B. Latiegi ("1920'ean "Bonnum Sane" deritzan "motu proprio" edo "bere-berezko" idaztiaren bidez komunismoaren pentsaera gaitzetsi zigun"), KontsumProi 1990 ("Lan honen antolaketari ekiterakoan, errealitate hori aztertu genuen eta eskolako porrotaren zergatitariko bat dela pentsatzera heldu ginen, izan ere, bere-berezko eragozpenak bait dakartza eta, ondorioz, ikasketa lanerako oztopoak sortzen ditu"), LEF ("Eta, okerrenean ere, bere-berezkoa"), Ribera ("Bere bilakaerak, hasierako bere caravaggismotik azken obretako piktorizismo zeharo barrokoraino, Venezia eta Flandesko oparotasun zentzukoi guztia biltzen du, bere-berezko fintasun-akordeak lortuz hala ere"), A. I. Morales ("Bertan adierazten zen nola AOI saiatzen den hizkuntzak ikasteko baldintzarik onenak ezartzen, eta ikasgelan hizkuntz mota diferenteak eragiten _bai hizketa pribatua, berez-berezkoa, ikertzekoa, eta bai jendaurreko bertsioak, planifikatuak, azken-azkenekoak"), P. Urzelai ("Eta ezker abertzaleak bere berezko proiektu politiko eta soziala garatzeko bidea libratu du"); bere-berezkotasun 1, Tantak 1989 ("Soziolinguistikaren bere-berezkotasuna bait da finkatuegi mantendu nahi den status quo delakoarekiko jite errebultsiboa, iraultzailea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bere berezko : DFrec 1 ("bere berezko euskal hiriak"); bere-berezko : Euskalterm (bere-berezko betebehar 'obligación personalísima') // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

berez sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEREA EGIN (V-gip). a) Salirse con la suya. "Beria eiñ, hacer lo que uno quiere, tercamente. Makiña bat aldiz esan gontsan ez joateko, baiña arek beria eiñ arte eztauka bakeik" Elexp Berg. Akitofel gizon galdu biotz gaiztoko, eta ezeri begiratzen etziona zan, berea egin ezkero. Lard 198. Bazan edale-artean italiar jatorriko ergel bat, beti berea egitea nai izaten zuana. NEtx LBB 40. Ark berea egiteagatik, bizi-bizi ta zutik edo zearka [lotsa] utzi-erazi nai diola-ta. Berron Kijote 160. Baiña karrerako agintari arek, esanak esan, berea egin zuan, eta or konpon! Insausti 305. Brutok berea egin du. Bera mintzatuko zaio aurrenik herriari, gero Antonio. MIH 315. Gizon azkarra izanagatik [Napoleon] / etzuan egin bererik. Imaz in FrantzesB II 144. Conseguir su objetivo (sin sdo. peyorativo). Joan dan igandez ere berea / egin zuan Aguraiñen: / berrogei urte bizkarrean da / gelditu danaren gaiñen. Insausti 262. Cumplir su cometido. Orain egin beza berea pistola onek. NEtx Antz 109. b) v. s.v. BERE EGIN.

adib: bere2 5 (Esapideetan). Berea egin: nahi duena egin. Egin zituen ahalegin handiak berearekin irteteko. Han atera zen, poz-pozik, azkenean berearekin atera zela-eta.

berea egin 132: Elhuyar 3, Consumer 2, HABE, Berria 71, EiTB 17, Euskaltzaindia, Jakin 4, Karmel 2, Argia 23, Laneki 2, Erlea, DiarioVasco 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

berea egin 44: Berria 17, Herria 5, Juan Kruz Igerabide 2, Javi Cillero, Jose Ramon Goikoetxea, Karlos Zabala, Ramuntxo Etxeberri, Elizen arteko Biblia, Iñaki Zabaleta, Aingeru Epaltza, Itziar Otegi, Patxi Ezkiaga, Aitor Arana, Anton Garikano, Pello Salaburu, Txiliku, Harkaitz Cano, Pedro Alberdi, Xabier Etxabe, Juan Martin Elexpuru, Paddy Rekalde, Ramon Saizarbitoria, Xabier Arregi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lexikalizatua dago eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa bere eta egin sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEREA EMAN. a) (Ref. a la 3.ª pers. sing. o pl.). Dar su fruto. v. BEREA ERAMAN. Joan ziren urtiak: lanak eman zian beria. Dominika Haritxabaletako seme apez geiak sakolan zian lati gramera. Horrek erran nahi beitü hari nausitürik zela. Const 17. "Bererik ez eman, no dar ganancia alguna, provecho alguno. Pinuak ez du bererik ematen" Asp Gehi. Dar según su capacidad. Langilleai lana opatzeari buruz emanak dauden aginduak eta lanean ari diran guziak berea eman al izan dezatela lortu nai degu. "Dar plena eficacia". EAEg 29-12-1936, 674. Beribiltegi landolak berea eman dezaketen eraz eraberritu nairik. "Reorganización eficaz". Ib. 4-11-1936, 214. Ezkio-Txikik nere ustetan etzuan bererik eman, eta etzuan Tolosara joateko bear adiña puntu lortu. Insausti 332. b) Acabar. Egunak eman du berea. Euskal sukaldean, argia itzali zaigu. NEtx LBB 156.

adib: bere2 3 (Dagokion izen sintagmarik gabe). Bakoitzari berea zaio zor. Jainkoaren jauntasuna ezagutzen duenak badaki nori berea ematen. Berea zuen baserria, bereak lurrak, berea basoa.

berea eman 77: Deia, Consumer, HABE, Berria 43, EiTB 8, Jakin 5, Karmel 4, Argia 8, DiarioVasco 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

berea eman 69: Berria 26, Herria 13, Imanol Unzurrunzaga 4, Elizen arteko Biblia 2, Patxi Ezkiaga 2, Aingeru Epaltza 2, Juan Ignacio Perez 2, Iñaki Heras 2, Piarres Xarriton, Xabier Olarra, Iñaki Mendiguren, Jon Alonso, Pello Salaburu, Jon Muñoz, Joxerra Garzia, Esteban Antxustegi, Iñaki Iñurrieta, Xabier Kintana…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa bere eta eman sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eman: -ak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bere sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

neskari bereak ematera joan zen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

entzun: -ak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bere sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

joan zen, baina bereak entzunda.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

esan: -ak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bere sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

hartu: -ak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

bere sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Irabazi egin zuen borroka, baina bereak hartuta.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEREAREKIN (NEUREAREKIN, etc.) ATERA (Aq, Dv, H (que cita a Echve)). "Salir con la suya, item, berearekin atera" Aq 1428. Aldi guzietan burua agertu nai duenari edo berea ta berea baizik ez denari ta berearekin beti atera-naiari ere. Mb IArg I 93. [Etsai] aiek berenarekin atera ez ditezen, ta anima ura betiko galdu ez dedin. Echve OngiB 3s. Berearekin ateratzeagatik eder eztana ere egingo lukete orrelakoek. Zait Plat 124. An atera zan poz-pozik, azkenean orratio bereakin atera zala-ta, ezer pagatzeke alegia. Berron Kijote 192. Aita triste ta ama negarrez asten zaizkit, baña ni nerearekin aterako naiz. TxGarm BordaB 129. Baiñan alperrik. Aiek berenarekin atera ziran. BBarand 178.

adib: bere2 5 (Esapideetan). Berea egin: nahi duena egin. Egin zituen ahalegin handiak berearekin irteteko. Han atera zen, poz-pozik, azkenean berearekin atera zela-eta.

berearekin atera 29: Berria 3, EiTB 25, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

berearekin atera 5: Xabier Olarra 3, Patxi Altuna, Fernando Rey.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa bere eta atera sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEREAREKIN IRTEN (Lar; b. urten V-gip), BEREAREKIN ATERA, BEREAGAZ IRTEN. (Ref. a la 3.ª pers. sing. o pl.). Salirse con la suya. "(Salir con la) suya" Lar. "Beriakin urten, salirse con la suya. Temoso utsa da; beti beriakin urten biar izaten dau" Elexp Berg. v. BEREAZ IRTEN, BEREAZ EGIN. Aldi guzietan burua agertu nai duenari edo berea ta berea baizik ez denari ta berearekin beti atera-naiari ere. Mb IArg I 93. Berearekin irteten utzitzen etzion, ta gauza txikietan ere bere borondatea autsitzen zion. Cb Eg III 364. Sandia da seta utsa, eta berearekin irteten ezpada, pakearik emango ez duana. AA I 594. Baña etzuan ala ere etsi berearekiñ irteteaz. AA III 566. Ta itxiko deutsat beriagaz urteten, gatx guztiak neuri dakardazan bati, goitu alizan ezkero? fB Ic II 272. Beriagaz urten ezin dabenian. Astar II 92. Egin zituzan iños baño alegin andijaguak beriagaz urteteko. Ur MarIl 28. Nor berearekin irten naiez, alde batetik lau Errege jarri ziran, eta bestetik bost. Lard 15. Baie Batxik bereagaz orduen bere urten euen. A BGuzur 156. Beti bereakin irtetzen oitua zegon txikitandik. TAg Uzt 186. Oraingoan ere bereakin errez irtengo zalakoan. Ib. 188. Berearekin ateratzeagatik eder eztana ere egingo lukete orrelakoek. Zait Plat 124. An atera zan poz-pozik, azkenean orratio bereakin atera zala-ta, ezer pagatzeke alegia. Berron Kijote 192. Diabrua ebillen tentaka, eta azkenian be beriagaz urten eban. Gerrika 169.

adib: bere2 5 (Esapideetan). Berea egin: nahi duena egin. Egin zituen ahalegin handiak berearekin irteteko. Han atera zen, poz-pozik, azkenean berearekin atera zela-eta.

berearekin irten 1, EiTB (“Ezin da berearekin irten”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

berearekin irten 2: Juan Kruz Igerabide, Elizen arteko Biblia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa bere eta irten sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoria-adierak gehituz: lok. 'orobat, halaber'.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

Zub. 1 adlag. 'bakarrik': bereber bizi da. 2 izond. 'berezia, beregaina': hiru pertsona bereber.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

1 adlag. ("bereber bizi da"); 2 izond. ("hiru pertsona bereber")

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Zub.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: Ik. beribil / HiztEn: Ik. beribil / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. beribil.

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bere gaineko IE-EB 4 (Lç, SP Phil, ES, MEIG); beregaineko IE 36 (Harb 3, SP 30, ES 2, Mde Pr); beregainezko EB 1 (MEIG); beregaiñezko IE 4 (Ax).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

beregaingo 1 (aip. ap. J.A. Irigarai: "[Irakaspena] beregaingoa bada, batez ere Elizaren baimenez arauturiko gizon edo emakumiena..." #mdash# privada).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

beregaineko : Euskalterm 2 ('consistente'); beregainekotasun : HiztEn, Euskalterm 1 ('consistencia'); beregainezko : HiztEn (beregaine(z)ko), LurE (AS). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

beregaineko : EuskHizt (AS), DRA ('excelente'; SP, Van Eys), PMuj DVC (bere-gaineko: 'excelente, eminente, selecto, magnífico'); beregaine(z)ko : ElhHizt; beregainezko : EskolaHE (AS), Lh DBF, DRA ('singular, particular'; Harriet, Dv), PMuj DVC (bere-gainezko: 'singular, particular, especial, característico, propio, raro, extraordinario'). Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HELH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: AS: beregainezko / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ko/-zko.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

gorena, hautuena.