Ikusiko da eratorriari dagokion formatua

-ka

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. besezur.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-hezur.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ki 'babesgarria'.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

besoaren babesgarria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-lagun.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

(norbaiti buruz) besotik heltzen diona.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

nekazaritzako peoia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 besakada. 2 neurria (1,67 m).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1 'Manco': besamotz: Or SCruz; Berron Kijote; besamotx: Or Eusk; beso-motx: Tx B I; beso-motz: Tx B I; Etxba Eib; beso motx: Izeta DirG; besomotz: Anab RIEV; besomotx: Ag G. #mdash# 2 'De manga corta': besomotz: EgutAr; BESO MOTZETAN: "Con los brazos descubiertos" (A EY III)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(guztiak 'maingu' adierakoak) besamotz: 4 ager. (G, EB); beso-motz: 1 (G).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

AB38: besamotz (1). AB50: besamotz (1). HiztEn: besamotz; besomotz. Ik. besamotz. LurEn: besamotz. Euskalterm: beso-motz (6: 'mahuka motza')

Aldaerak daude lehian

besamotz/beso-motz/besomotz

Euskaltzaindiaren Arauak

h. besomotz.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

(zuhaitz) adartsua.

Txostenaren laburpena

egitura askekoak dira EEBSn besapean lematizatuak; adib.: J.L. Beobide ("Estudianteak bere zaragia itzi ta bestea besapean ebala, etxebidea artu eban"), Saski-naski 1985 ("oillarra besopean artu eta etxera joan zan"), A. Luku ("Boneta buruan, xixtera besapean ibil haiteke").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

besapean : DFrec 1 (Deia: "saskiak besapean zituztela"), AB38 2, AB50 1, LurE (adib. gisa); besape : DFrec 1 (Zer: "artu aita besapetik, urten kanpora"), AB38 2, AB50 1, HiztEn, Euskalterm 7.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

besapean : EuskHizt (adib. gisa s.u. besape), PMuj DVC (besapean eraman: sobarcar, llevar debajo del brazo, bajo el sobaco); besape : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: adib. / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -pean.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

besape 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

badoa, bere ogi handia besapean.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-pe-ko.

Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

makulua, beso-makila.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

besape 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

besoz beso.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. besabe

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

besara, besaratzen.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-e/-a-.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

besareaz lurra harrotu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: besare / HiztEn: besare / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: besare

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(are-mota).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kada

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa, musu eman formarekin egin den bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa besarkada eta eman sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

forma berria; ongi eratua.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

besarkada.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

besarkaraz, besarkarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

besarkatu, besarka, besarkatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

besarkatu, besarka, besarkatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1 'Brazada': besoetara : Jnn SBi; besatra : Prop 1890; Gazte Mayo 1957; besotara : JEtchep. 2 'Codo, medida de longitud': besata , besatra (A), besotara (L, BN ap. A), besatre (AN-5 vill ap. A); besata : Egiat. 3 Besatraka , besotaraka , besotraka bina ager.:1 'Abrazando': besatraka (Jnn SBi; Prop 1903); 2 'A brazadas': besotraka (Egunaria 1849; Ardoy SFran); besotaraka (EOnAlm 1927; Barb Piar I).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

HiztEn: besatara . LurE: besatara .

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'besakada'.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

besotara (batez ere Ipar.) eta besokada (Heg.) hobestekoak dirateke

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tara

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

besakadaka.

Jatorrizko forma

besa(u)lki

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

berria, premia bati erantzuten diona.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Anat.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa emanez: besazpiz .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

besazpi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

besape.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

pilota besazpiz jo zuen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

beserdi forma 38 aldiz jaso da (Zait Plat); ik. OEH argitaratuan, gainera: a) 'medio codo (medida de longitud)': besaerdi "Zuetako nork besaerdi bat luzeagotu al dezake bere gorputzari?" Arr Bearg 87 (ap. DRA); beserdi "Ez zeuden, ba, legorretik urrun, berreunen bat beserditan baño" Ol Io 21,8 (Lç besoren ingurua, LE, Or ukondo, EvS ürhatsen üngürünia, Arriand ukondokada, IBk ehunen bat metrora) [Cf. besaldi: BiblE Eg 27,28 eta azalpena "Bibli Hiztegia"n, 446. or.]. b) 'manguitos hasta el codo para trabajar': besoerdi "Miton, besoerdi, mahankerdi" Casve.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

beserdi 3 'medio codo (medida de longitud)' adierakoak: J. Arana Saski-naski 1981 ("Bularrez, irurogei ta amabost beserdi; jiran, irurogei ta amar ta, anka tartean, berrogei ta amairu beserdi luze bota zuan palanka"; "Albistur'ko plazan, amar librako palankakin ta berrogei ta amar beserdi ta atz batzuek luze bota zuan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Euskalterm: beso-erdiko blusa (blusa de media manga), beso-erdiko kamiseta (camiseta de media manga), beso-erdiko bolea (bolea de costado). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegietan jaso dutena: besaerdi : HiruMila (medida de longitud); beserdi : DRA (medida antigua de un pie de largo; un poco más de medio metro, dos pies), PMuj DVC (pie, medio brazo, codo (medida de longitud)); besoerdi : ElhHizt (beso-erdi: Manguito hasta el codo para trabajar), Lh DBF (fausses manches qui vont jusqu'aux coudes, pour travailler), DRA (manguitos hasta el codo para trabajar), PMuj DVC (beso-erdi: manguito, media manga hasta el codo, manga corta). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

(neurri bat).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu behazun-xixku, behazun-zorro eta besikula formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira besikula 11: J. Jauregi 3 ("Hauekin batera, ilun edo argiak (mikroskopio elektronikoan) ikus daitezkeen besikula franko", "Zati postsinaptikoan agertzen ez diren besikula hauek, gaur dakigunez, transmisoreen gordelekuak dira", "Akzio potentziala zilindro-ardatzetik irteten da eta botoira iristekoan besikulak mantentzen zuten transmisorearen liberazioa bultzatuko dute"), UZEI 4 ("mesodermozko besikula enterozelikoak", "Besikula hauen hazkundeaz, zaku bihurtuko dira", "behatzetako larruazalean besikula edo pusla batzuk agertzen dira"; semen-besikula: zerrenda batean), I.A. Berriotxoa 4 (adib.: "besikula marginal", "besikula terminal"); mikrobesikula 1 (J. Jauregi: zerrenda batean); behazun(-)xixku 4 (NaturOrientab 1984: "Gibela liseri-aparatuarengandik banandu, eta saia zaitez ea behazun xixkua eta bere urinak jariatzeko hodiak identifikatzen dituzun"; Habe 1990: "Sufritzen duenak behazun-xixkuan arazoak izateko arrisku gehiago du"; "Jose Miguelek azaldu zigunez, sufritzen duen jendeak, esate baterako, behazun-xixkuan arazoak izateko arrisku handiagoa du, sufritzen duenaren bilisa lodiagoa delako eta behazun-xixkuak ez duelako behar bezala funtzionatzen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

behazun-bisikula : AB38 1; behazun-maskuri : HiztEn (AS), Euskalterm 1; behazun-xixku : AB38 1, Euskalterm 1; behazun-zorroto : AB38 1; besikula : DFrec 1, AB38 3 (eta biriketako besikula 'vesícula pulmonar', besikula seminal, eta ttu bisikula 'vesícula de la saliva' bana), AB50 1, HiztEn (1 xixkua; 2 baba), LurE (ik. maskuri), Euskalterm 12 (hauetan aire-besikula, entzumen-besikula, besikula otiko, Poli-ren besikula, semen-besikula, besikula unbilikal, garun-besikula, birika-besikula bana; eta besikula bi aldiz xixku sinonimoarekin, eta behin pusla, baba sinonimoekin); xixku : AB38 1 (eta semen-xixku 'vesícula seminal' 1) // Euskaltermen, gainera: baloi 'vesícula alar, balón del polen' eta behazun 'vesícula biliar'.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Medikuntza/1 Hiztegia: besikula, xixku; behazun-xixku, behazun-xixkuko koliko.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Beste hiztegiak: behazun bixika : XarHizt; beazun xixku : PMuj DVC; besikula : HiruMila (1 ampolla; 2 anat. vesícula), ElhHizt (1 anat. vesícula; 2 ampolla), EskolaHE (zaku formako organo txiki hutsa); besikular : HiruMila // EskolaHE: besikulitis, behazun besikula (AS); birika besikula (adib.).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal vesícula / vésicule formen ordainak: HiruMila: (anat.) besikula // ElhHizt: 1 (anat.) besikula, xixku. 2 (med.) baba, pusla, besikula // Lur EF/FE: besikula, bixika // XarHizt: bixika, xixku; (ampoule) maskuri // Casve FE: kiskill, kixkilli, kiskillü, (cavité glandulaire) xixku; (se soulever par vésicules) kiskilltü // HaizeG FB: maxkuri, pix-ontzi, bixika // T-L LBF: vésicule, petite vessie: bixika; petit bouton séreux: su, xixku, bixika // PMuj DCV: maxkuri, puspulo, xixku // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE; b) Erdal vesícula pulmonar / vésicule pulmonaire formenak: birika : XarHizt, HaizeG FB; birika xixku : Casve FE, PMuj DCV (birika-xixku); bular-xixku : HaizeG FB; c) Erdal vesícula biliar / vésicule biliaire formena: beazun-xixku : XarHizt, Casve FB (behazun xixku), HaizeG FB, T-L LBF eta PMuj DCV; d) Erdal vesícula seminal / vésicule seminale formenak: hazi-xixku : XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF (azi-xixku), PMuj DCV (azi-xixku, azi-xakuto); e) Erdal vesícula ovárica / vésicule ovaire formena: arraultze-xixku : XarHizt, HaizeG FB (arroltz-xixku), PMuj DCV (arrautx-xixku); f) Erdal vesical / vésical formenak: bixikako : HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV; pixontziko : HaizeG FB, PMuj DCV // eta gainera: Casve FE: pixastürüko // PMuj DCV: bixika-; g) Erdal vesicante / vésicant formenak: Casve FE: kiskilligile, kiskillizale, kiskillerazle // HaizeG FB: pintzegile, maxkulugile // PMuj DCV: puslagarri, puslarazle, azpulo-egille, maxkurigille; h) Erdal vesicular / vésiculaire formenak: HiruMila: besikular, besikulako // ElhHizt: 1 besikula-formako; 2 (anat.) besikulako, xixkuko, xixku- // Casve FE: kiskilldün, kiskilltsü, kiskilliko // HaizeG FB: xixku-iduria, xixku-bezalako // PMuj LBF: xixku-antzeko, bixika-antzeko // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Azkue Aurkibidea; i) Erdal vesiculoso / vésiculeux formenak: xixkutsu : HaizeG FB, PMuj DCV; zakartsu : PMuj DCV, Azkue Aurkibidea; maxkuritsu : PMuj DCV; zarkazu : Azkue Aurkibidea; j) fr vésication formarenak: Casve FB: kiskilligite, kiskillerazte; k) fr vésicatoire formarenak: Casve FE: kiskillerazteko // HaizeG FB: bixikatore, maxkulutako // T-L LBF: bixikadore.

Erdaretako formak

es vesícula: fr (DLLF): vésicule; it (S. Carbonell): vescicola, vescichetta; ca (DCC): vesícula, bufeta; en (Collins): vesicle; blister; de (Langenscheidts): Bläschen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: Ik. maskuri / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Jakite-arloak

Anat.

Forma batek ez d(it)uen adiera(k)

ez du 'behazuna' adierazten.

Sektore jakin bateko informazioa

fm (fathom): Harluxet.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

beso: HiztEn (adib. gisa), LurE

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: besoz beso.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adierak zehaztean, horietako bat "luzera-neurria" dela adieraziko da.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

besoz beso

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 25 (Argia 3, EiTB 2, Elkar 9, Consumer 2, Laneki 8, UEU 1); ETC 38

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: beso-euskarri 1 cabestrillo 2 reposabrazos, apoyabrazos / Adorez: beso-euskarri iz. cabestrillo / Labayru: 0 / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Bi adiera ditu: es ‘reposabrazos’ eta ‘cabestrillo’. Bestalde, es ‘en cabestrillo’ren ordain gisa tokan eta trailan adberbioak erabili ote diren begiratuko da hurrengo bilerarako.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESO-ZABALIK. Con los brazos abiertos. v. BESO-ZABAL. Gero joaten da beso zabalik Pillipe laztantzera. Ill Pill 29. Aspaldi ontan beso-zabalik ne-zai zeundela / badakit ziñez, Aizkorri. Jaukol Biozk 57. Beso-zabalik emen naukazu / Jesusen aurrean. Ib. 73. Zijoan tokira zijoala, beso-zabalik artzen zuen nunai. TAg Uzt 237. Elkarren etsai bizi dira-ta / gauz onik ez uritarrak. / Mendiyan beso zabalik daude / lizar, aritz, orrikarak. EA OlBe 16. Beso zabalik artuko zaitu, / "Kaixio, mutil" esanda. BEnb NereA 262. Beso zabalik eskatzen diot / zeru-lurren labeari. MMant 111. Beso zabalik artuko zara / erritar danen aurrean. FEtxeb 163. Con los brazos tendidos. Ermita aldian beso zabalik / utzi zuan ama zarra, / arren begitan ez da faltako / ikusi arte negarra. EusJok II 153.

adib: zabalik adb. Zabaldurik; irekirik. Besoak zabalik hartu dute kritikariek. Etxeko atea zabalik. Liburua zabalik utzi. Zabalik eduki ezazu begia. Ahoa zabalik begiratu zion. Ez baitzen beste biderik ikusten zabalik. Gogoa zabalik badauka. || Beso-zabalik hartuko zaitu.

beso zabalik 32: Deia 4, HABE, Berria 10, EiTB 12, Euskaltzaindia, Jakin, Karmel, Erlea, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

beso zabalik 26: Berria, Lander Garro, Patxi Zubizarreta, Arantxa Iturbe, Andoni Egaña, Xabier Montoia, Edorta Jimenez, Karlos Zabala, Patxi Iturritegi, Aingeru Epaltza, Iñaki Zabaleta, Harkaitz Cano…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beso sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESOAK GURUTZATU. Cruzar los brazos. "Cruzados los brazos, besoak gurutzeturik" Lar. "Besoak gurutzetuek (B) [...] besoak guruztuta (AN-gip-5vill)" Gte Erd 57. Besoak bulharraren gainean gurutzatuz, gurutzefika bat besarkatuz. SP Phil 114 (He 116s besoak gurutzatu; Echve Dev 149 eskuak gurutziaren moduan [...] ipiñi). Aita gure bat Abe Maria bategaz besoak krutzeturik errezetea. Añ LoraS 123. Bularraren gañian besuak gurutzeturik. Bv AsL 99. Etxeko-andrea, zaude bi besoak kurutzaturik, argiari so. HU Zez 81. Ipiñi ebazan besuak gurutzetuta belaun-ganetan. Kk Ab I 103. Mutilla bazera besoak gurutzatuaz, eta nexka bazera eskuak bilduta. ArgiDL 46. Besuak gurutzauta, burua makurrik. Enb 32. Izterrak zabalduak, besoak kurutzatuak, dantzarier zo zagona. Zub 86. Ez gira gu Roschild, hola hemen, bi besoak gurutzaturik bizitzeko. Larz Iru 48. Sukaldean an zeuden bi gizon besoak gurutzatuta. Zendoia 219. Hor zaude exerita, besoak gurutzaturik, mokoka. MEIG IX 108. [Langileak] hobeki daki lanaren berri besoak gurutzaturik begira dagoenak baino. MEIG III 154. v. tbn. B. gurutzetu: Alz Bern 54. B. kurutzatu: Barb Sup 25. Ardoy SFran 167. Etxekoek begiak hesten daroztate, besoak gurutzatzen. Dv LEd 183.

adib: beso 1 iz. Gizakiaren goiko gorputz adarra, besaburutik eskuraino hedatzen dena. Erori eta besoa hautsi du. Gauza tristea zela beso bat galtzea. Besoa falta zaiona. Beso eskuina, ezkerra (edo eskuineko, ezkerreko besoa). Besoak altxatu, jaso, goratu. Besoak tolestu, gurutzatu. Besoak zabaldu. Besoak zabalik. Beso zabalka eskaintzen digun aukera. Beso zaintsua. Norbaiti besotik heldu.

besoak gurutzatu 114: ElCorreo, Consumer, Berria 50, EiTB 54, Jakin, Karmel, Argia 5, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

besoak gurutzatu 95: Berria, Herria, Ramon Saizarbitoria, Koldo Biguri, Bernardo Atxaga, Asisko Frantzizko, Pello Lizarralde, Fernando Morillo, Karlos Zabala, Josu Landa…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beso sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESOAK ZABALDU. Abrir los brazos; (fig.) acoger, mostrarse acogedor. Cf. BESO-ZABALIK. Munduian ezta gauzarik hain eder ez plazentik / Nola emaztia gizonaren petik buluzkorririk; / Beso biak zabaldurik dago errendaturik / Gizonorrek dagiela harzaz nahi duienik. E 127s. Azken hatsak diraueño, ziadutzak Iainkoak, Arimen rezibitzeko, zabaldurik besoak. EZ Man I 55. Iesus besoak zabaldurik zagozkiguna. EZ Man II 195. Saihetsa idekirik; besoak zabaldurik; zangoak hedaturik; zauriz betherik. Harb 311. Ni seme galdua, ta Aita ona besoak zabaldu ta niri laztan ematera. Cb Eg II 139. Leku ezkutuan zagozala, besoak zabaldu. Añ EL1 59. Besoak zabaldurik dago, seme ondatzallea artu zuan eran artzeko. AA II 230. Deitzen ninduzun. Besoak zabaltzen zinerozkidan. Dv LEd 240. Mariaren onran besoak zabaldu eta Gloria Patri zazpitan errezatzea. Arr May 13. Aitak, besoak zabalduta, bere bularraren kontra estutu eban-da. Ag AL 73. Bere athean bat ikusten zuen ber [...], edozoin izan zadien, besoak zabalduz altxatzen ziozkan, ama batek bere haurrari buruz bezala. JE Bur 66. Berari beira jarri zitzaion / zabaldurikan besuak. Tx B II 116. Apaiz antz-antzeko bat ere ikusi genunan besoak zabalik itzaldian. Or QA 51. Gizonak besoak zabaldu zituen sorbaldak goitituz. JEtchep 29. Besoak zabaltzerakoan, zabala, neurrigabea nai dugu arrapatu. Vill Jaink 133. Etsaiari besoak zabaltzera zijoan. Alkain 60. v. tbn. Mat 214. FrantzesB I 156. Lard 43. Bordel 202. Hb Egia 103. Apaol 114. HU Aurp 196. A Ardi 71. Alz Bern 58. Zub 38. Yanzi 165. Or Poem 549. Zerb IxtS 37. Anab Poli 88. Berron Kijote 113. (Fig.). Bealdetik, mueta guztiko txalopaz beterikako ibaia igaro ezkero, aurreko beste mendiaren ondoan estu estu dagozan ontzitegiak edo itxasoak bere goraldietan besoak zabalduteko bear daben ondartzea. Ag Kr 18.

adib: beso 1 iz. Gizakiaren goiko gorputz adarra, besaburutik eskuraino hedatzen dena. Erori eta besoa hautsi du. Gauza tristea zela beso bat galtzea. Besoa falta zaiona. Beso eskuina, ezkerra (edo eskuineko, ezkerreko besoa). Besoak altxatu, jaso, goratu. Besoak tolestu, gurutzatu. Besoak zabaldu. Besoak zabalik. Beso zabalka eskaintzen digun aukera. Beso zaintsua. Norbaiti besotik heldu.

besoak zabaldu 44: Elkar 2, Berria 6, EiTB 31, Jakin 2, Karmel, Argia, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

besoak zabaldu 147: Berria, Herria, Koldo Biguri, Koldo Izagirre, Bernardo Atxaga, Josu Zabaleta, Pello Lizarralde, Fernando Morillo, Asisko Frantzizko, Joan Mari Irigoien, Matias Mugica, Aingeru Epaltza, Felipe Juaristi, Aitor Arana, Pako Aristi, Jose Morales, Joseba Sarrionandia…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beso sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESOAK ZABALIK, BESOAK ZABAL. (Tener, etc.) los brazos abiertos. Begira nola bere besoak zabalik dauzkan pekatariak artzeko. Cb Eg III 290. Belauniko, besoak zabalik. Añ EL2 54. Gurutze baten iltzez josia, / besoak zabal gugana. Echag 219. Eta dakus altaran Santo Kristo andi bat, / Kurutzean josita besoak zabalik. AB AmaE 390. Mundakan neskatilla eder asko dagoz, besoak zabalik Mati senartzat artuko leukienak. Echta Jos 219. Besoak zabal nago gaur zure begira, / Elgar besarkatzean baitzaizkit hetsiko. Iratz 61. Besoak zabalik diraute geienak. SMitx Aranz 146. Kaleek, besoak zabalik balituzte bezela, abegi onez artzen dituzte kanpotarrak. Anab Poli 73. Aiñengille aen antzera, besoak zabal, baiñan madarikatzeko ordez parkeskeko oiuak egiñaz. Erkiag Arran 186. Zoaz apaizarengana, besoak zabalik artuko zaitu. MAtx Gazt 47. Itxaron beste anaiok astiro, besoak zabalik, naparrok erri kontzientzi geiago artzen daben arte. Gerrika 274. v. tbn. Besoak zabalik: Ag G 44. A Ardi 89. Inza Azalp 154. Enb 42.Yanzi 132. NEtx Nola 20. Osk Kurl 97. Larz Iru 36. Olea 275. Besoak zabal: Or Eus 413. SMitx Aranz 134. Izeta DirG 75. NEtx LBB 231. (Fig.). Besoak zabal zengozan, / kimak dardaraz beterik. / Baso erripan ez ei zan / zure gerizpea lakorik. Gand Elorri 198. (Besoak zabal-zabala). Othoitzik khartsuenetan zaraman handik hasirik-eta, biharamun eguerdirainoko denbora, besoak zabal-zabala, batere erortzerat utzi gabe. Jnn SBi 86. (Besoak zabal-zabal). Besoak zabal-zabal zure zai, begira. Jaukol Biozk 9. (Besoak zabal-zabalik). Besoak zabal-zabalik bere ugazama besarkatu nai izan zun. Etxde AlosT 93.

adib: beso 1 iz. Gizakiaren goiko gorputz adarra, besaburutik eskuraino hedatzen dena. Erori eta besoa hautsi du. Gauza tristea zela beso bat galtzea. Besoa falta zaiona. Beso eskuina, ezkerra (edo eskuineko, ezkerreko besoa). Besoak altxatu, jaso, goratu. Besoak tolestu, gurutzatu. Besoak zabaldu. Besoak zabalik. Beso zabalka eskaintzen digun aukera. Beso zaintsua. Norbaiti besotik heldu.

besoak zabalik 67: Aizu 2, Deia, Elhuyar, Consumer, HABE 2, Berria 34, EiTB 17, Karmel, Argia 5, DiarioVasco 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

besoak zabalik 54: Herria, Berria, Joan Mari Irigoien, Juan Kruz Igerabide, Eskarne Mujika, Itxaro Borda, Daniel Landart, Anjel Lertxundi, Aurelia Arkotxa, Fernando Rey…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beso sarreran.