Euskaltzaindiaren Arauak

bestelakotu, bestelako(tu), bestelakotzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bestelakotu, bestelako(tu), bestelakotzen

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kotu/-katu

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. bestela / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

lok.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

bestela.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

lok.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

bestela.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: bestengusina ‘prima segunda’: Urt Gram.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Er. gabea.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Ez dago forma hau hiztegi batuan jaso beharrik (aski baitira lehengusu txiki eta bigarren lehengusu / bigarren lehengusina adierazleak).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bestengusu (V-gip, G-azp, AN-gip-5vill; Lar), bestelengusu (V, G), bertzengusu, berzergusu, bertze ergusu (B). Ref.: A (bestelengusu, bertze ergusina); Iz IzG; Gte Erd 211; Izeta BHizt2 (bertze ergusu). Primo segundo. v. bestenkusi, LEHENGUSU TXIKI. Cf. herengusu. Ibirikun dá Patrono San Juan Bautista, Kristoren berzergusu, emakumeetaik jaiodiren sanduen andiéna. LE Bail 225. Aidetasun au iristen da laugarren mallaraño, eta emendik eziñ ezkondu ditezke elkarrekin senideak, lengusu, bestengusu eta erengusuak. AA I 560. Bada denpora gitxiren epean agertu zan beraren bestengusu D. Gaspar Jauregikoa. Izt C 505. Sarjentoa, Falconeren bestengusu zan. NEtx Antz 139. "Aquello que se dice cuando se pierde la amistad con alguien. Leen anai ta orai bertze ergusu" Izeta BHizt2.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

bestengusu 1, Argia (“ Geroxeago irekitzen ditu bere bestengusuak zihaurriak (Sambucus ebulus)”); bestengusina 1, Argia (“eguzki ihintza eta haren bestengusinak”); bestelehengusu 1, Argia (“Ordu txarrean aitatu nion duela bi urte bestelehengusuari birraitatxi Leocadio Etxebarriren Txileko historia”). Ez dugu aurkitu bertzengusu eta bertzengusina formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bestengusu 1, Xabier Mendiguren Elizegi (“Ez amaren aldetik ez aitaren aldetik ez zegoen gurean moja, fraide edo apaizik, amonaren herengusu edo bestengusu moja bat izan ezik; aitaren aldeko familian jaiera gehixeago zuten eliz kontuetarako, baina aitak berak oso gutxi, zaleago zen fraideen gainean gaizki esaka aritzeko, jardun horiek amaren gustukoak ez baziren ere; ama lotuago zegoen elizara, baina hori, beregan, jasotako tradizioen transmisioa ze”); bestengusina 1, Jose Morales (“ezkon-ahizpak: Maria Gavrilovna, Aleksandra Gavrilovna eta Adelgeida Gavrilovna; Fiodor Fiodorovitx Perekroiev-en etxean, Riazan-go probintzian; Frola Vasilievitx Pobiedonosni-ren etxean, Penza-ko probintzian, eta haren anaia Piotr Vasilievitx-enean, zeinak berekin baitzituen ezkon-arreba Katerina Mikhailovna eta ezkon-arrebaren bestengusinak (Rosa Fiodorovna eta Emilia Fiodorovna)”). Ez dugu aurkitu bertzengusu eta bertzengusina formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Iritzi-emaileen oharrak ezagutu behar dira

bizirik da inon?

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

Ez dago forma hau hiztegi batuan jaso beharrik (aski baita lehengusu txiki adierazlea; cf. supra bestelehengusu).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Bizk. 'bestela'.

Erabileremu dialektala

batez ere Bizk.

Forma baten adiera(k)

'bestela'

OEHko datuak [laburduren azalpena]

besterako 4 aldiz ageri da, adnom. gisa behin (Aran SIgn: "Baña Jainkoak nunbait ala naita, etziraden arkitu, eta ordañez beste bi guztiz besterakoak eraman ziozkaten"), guretzat esplikagaitza den erabileran (Or Aitork: "Besterik ezagu eztuna, bera besterako izanik, egin zuten orduko aldakor guzien gaiñ dan Zure doaiez, aldiunerik gabe, artara eraikia izan ez balitz Zuk deituz: bedi argia, ta sortu zan argia" #mdash# quae non novit aliud, cum esset ipsa aliud); eta destinatiboan (a.g.er.) bitan (Aran SIgn: "Arren, gizonak, egiñ alegiñ Igo dezagun zerura: Ara igotzeko, ta ez besterako Jaio giñaden mundura"; Bilbao IpuiB: "Baiña lapur lotsabako bat besterik ezala agertuteko, ez besterako"). Ik. OEH argitaratuan -z besterako 1 (Arr Bearg).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

3 ager.tatik 2 adnom. dira (F. Urkia: "Kaikuaren ordezko besterako ontzia"; J. Arostegi: "Batekoz besterakoa da. Odola irakiten dauka gazteak; berez da Iraultzaille") eta bestea erabakigaitza (Zink Crit: "Bestetzuk besterako akastun izaten dira; ondo dakuste, baña gutxi; gauza alde batetik baño eztakuste; alde au ezkutatu ezkero ezer eztakuste").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: - zbesterako 2 ("Berezkoaz besterako ta zintzotasunik bagako otseintzearena"; "Elorriorik eztautset ezarri gura ori errukiaz besterako litzake-ta") // AB50: besterakotze 'transferencia' 2 // Euskalterm: - z besterako 1 ("bizitegiz besterako area - área no residencial") // Ez dugu aurkitu bestetan: AB38; HiztEn; LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

besterako : DRA ("Contrario. Jaunaren gogoaz besterakoa etzala zeritzan guzia egiteko beti prest eta jarria zegoen neskatxa... Arrue, Beargille; II Para el otro. Batera eta besterakoak, los errantes. Azkue, Eusk. III"); PMuj DVC ("diverso, desemejante") // Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt; ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Formatu erabaki gabeak

formatuari dagokionez, azpisarrera gisa eskain liteke, -(a)z bestera bezala.

Maiztasuna

g.er.

Erabilera-oharrak

x-z besterako gisa erabiltzen da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Jaunaren gogoaz besterakoa.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bestera(tu), besteratzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

beste batera joan edo eraman.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

solasgaitik besteratu zara.

Euskaltzaindiaren Arauak

besterendu, besteren(du), besterentzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

besterendu, besteren(du), besterentzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 39 (Argia 4, Berria 8, Deia 1, Europar Batasuna 1, EiTB 6, Elkar 3, Erlea 2, Espainiako Gobernua 1, Jakin 2, Karmel 1, Laneki 5, UEU 5); ETC 142

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: besterenezin izond. (Zuz.) inalienable; intransferible eskubide besterenezina: derecho inalienable / Adorez: besterenezin adj. instrasferible / Labayru: 0 / NolaErran: ezin besterendu(zko) (zuz.) – besterenezin (zab.) (zuz.) – ezin utzizko – ezin salduzko – ezin saldüzko (ZU) // Euskalterm: besterenezin (Zuz.).

besterendu da/du ad. Zuz., Ekon. Zerbaiten jabetasunaz mintzatuz, besteren batengana igaro edo igaroarazi. Ondasunak besterendu ditu.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa dagozkion markekin.

Jakite-arloak

Zuz. eta Ekon.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

besterenganatu 1: MEIG.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira besterenganatu 6 (S. Goñi, N. Balluerka, AAO 1989 4) eta besterenganaketa 6 (AAO 1989).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

besterenganatu : AB38 1, HiztEn. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

besterenganatu jaso dutenak: HiruMila (transmitir, transferir), Casve EF (-tü: transférer), DRA (adulterar), PMuj DVC (endosar, ceder a favor de otro; adulterar, cometer adulterio). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

besterengana(tu), besterenganatzen.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. besterendu.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ganatu.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTERIK EZINEAN. Por no poder otra cosa. v. BESTERIK EZINDA. Zer erantzunik etzutela ipiñi zituen, eta besterik eziñean, Jesu Kristoren kontra añenekoak botatzen [...] asi ziran. Lard 515. Besterik eziñean da ondamuz beterik. Ag AL 76. Tuntuizek, besterik eziñian, eruapena artzia erabagi eban. Otx 39. Ori agintarien gogoko gauzea etzan izan; baña besterik eziñean, ez ikusi egiten eben. Eguzk GizAuz 131. Agindu zidaten esana egingo diñat; besterik eziñean bainatxion. Zait Sof 163. Besterik eziñean, txistua botatzen zion goitik beera gorrizkako oialari. Anab Poli 22. Anastasik emon ez? Baita biotz erdia be, besterik eziñean. Bilbao IpuiB 204. Beraz, itz ori etzaigu egiten arrotz. Besterik ezinean onartu dizut, beste zerbait adierazteko, ordea. Zait Plat 59. Besterik eziñean edo maitemindurik daudenean. Berron Kijote 171.

besterik ezinean 6: Berria 4 (“Buruzagiek austeritatea hobesten dute hiritar pikarraituentzat, ona dela errepikatzen digute, eta guk bai buruarekin besterik ezinean”), Argia 2 (“Besterik ezinean, Magrebeko agintariek dirulaguntza bidez kontrolatzen dituzte ogiaren eta elikagai oinarrizkoenen prezioak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

besterik ezinean 15: Jenaro Garate 3 (“Horrela, filosofia egiten, Nire ezagumenaren eta fedearen oinarri garbirik gabe geratu eta besterik ezinean Jesuitetatik nahigabez kalera atera nintzen, agnostizismo sakon ilunean hogei urteko ibilaldia hastera”), Ramon Saizarbitoria 3 (“Irribarre egin zuen; besterik ezinean, pentsatzen dut”), Aitor Arana 2 (“Keinu azkar batez alboratu zuen ohegainekoa, besterik ezinean, Ana jadanik hilotza zela ziurtatzeko”), Itxaro Borda 2 (“Gezurrak ez ditut maite, baina besterik ezinean, zer nahi duzu ontsa baliosak dira!”), Josu Zabaleta 2 (“Badut miresle pila bat ere, elkarren begiradak noiz gurutzatuko zain, eta, besterik ezinean, eskola garaian ispilu puska batez begiratzen saiatzen zaizkidanak”), Patziku Perurena (“Ni etxe eroriak animatzen dituen ur soinu haretan natorkik eta noakik, besterik ezinean”), Juan Garzia (“"A-issà" Andramari-Amabirjina da (edo soilki "andrea"); guztiz kriptiko eta deszifragaitza dugu, espero izatekoa zenez, "Odò" hitza, zeharbide horretaz baliatu beharra baitzegoen, noraezean eta besterik ezinean, Kristo zelarik aipagai; ahotsa apalduz eta inguruan arduratsu begiraturik, beti ere:”), Joxerra Garzia (“Alde pitin bat badago, ordea, horrelako gauzak propio idaztetik ezinbestean - besterik ezinean - idaztera”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beste sarreran.

Formatu erabaki gabeak

beti izan-ekin erabiltzen denez, badirudi AS dagokiola; adibide baten bidez ager liteke: hori besterik da ('desberdina da').

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gutarrak eta bestetarrak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: ber(t)zetaratu : Harb ("Zuri zor derauzkitzugun eskerrak berzetaratzen ditugun orduan"); He Phil ("Beharkitua den ordenutik bertzetaratzea"); bestetara : Otx ("Areik itzak bestetara ezin ulertu eikezan-da"; "Bestetara lortu ezin dabena"); Ldi IL ("Baña bestetara gertatu zan"); Or Aitork ("Bestetara ulertzen ez dunak, ez dauka egiz zeru-lurrak ulertzerik"); Bilbao IpuiB ("Aurrerantzean bestetara pentseko ebalakoan"); Zait Plat ("Bestetara uste izateari ulerterrezago deritzagu"). Eta testu-lekukotasunik gabeko bestetarazi , bertzetarazi : "Faire aller ailleurs, à quelque autre" Dv.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bertzetara IE 1 (F. Krutwig: "Empeiriaren enonta linguistikoa bertzetara diabatzen zuten"); bestetara B 3 (K. Egileor: "Gizonak ziran, baña garai artan, bestetara jokatu ete zitekean Kristo?"; Karmel 1979: "Nik bestetara planteatuko neuke"; P. Puxana: "Baiña geienetan, bestetara jazo oi da"); G 2 (Zait: "Inork enazala nagitzat eta aultzat ebatz, ezta baketsu bezala ere, bestetara baizik, etsaientzako gaitzesgarri ta adiskideentzako on, alegia"; Lek Zigor: "Ez bait-det iñola utziko jun dedin / niz-bestetara,/ bañan batez ere morroikumeetara;/ ez dedan-ez utziko"); EB 2 (J.M. Torrealdai: "Gure ustetan, eredu-mota hau behar du Euskal Telebista Nazionalaren bokazioa duen ETBk, eta bestelako ereduak eta telebista alternatiboak bestetara plantea daitezke"; Egin 1983: "Hirietatik bestetara jendea. Gaiztaginen kontrako kanpaina gogorra Txinan"); bestetarakotze EB 2 (Arauzko erabakiak II: "Egitarau-arteko bestetarakotzeak. II Atalburuko diruizendapenen artean beharrezko izan daitezenak"; "Egitarau baten barruko edo egitarau berezien arteko bestetarakotzeak"); bestetaratu EB 2 (Azurm: "Testuingurutik moztuz eta gaizki eta faltsuki eta jatorrizko esanahia bestetaratuz aipatu nuela Gazte aldizkaria"; J. Otaegi: "Hartara emana zen gehienbat, bizi-beharrak bestetaratu ez zuenean").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bestetarakotu : AB50 2 (transferir, transferencia). Ez dugu ohiko iturriotan aurkitu: DFrec, AB38, HiztEn-LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bertzetarakor : Lh DBF (changeant), DRA (cambiante); bertzetaratu , bertzetarazi : DRA ((hacer) ir a otros); bestetaratu : DRA (distraer, divagar), PMuj DVC (1 transmitir, legar, ceder, dejar; 2 distraer, divertir, desviar; 3 divagar, distraerse, desviarse...). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

beste 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

lok.

Forma baten adiera(k)

bestela, beste erara.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

gehienetan, bestetara jazo ohi da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

bestetara(tu), bestetaratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

beste zerbait egitera behartu.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bizibeharrak bestetaratu zuen arte.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

bestetasun (Añ). Diferencia. v. bestelakotasun. Zer diferenzia edo bestetasun dago batiatuba baño eztan, ta konfirmauba dan baten artian? CrIc 133.

LB: 68: Argia 4 (“Eta ozen aldarrikatzea ez dela galdera isolatu bat baizik eta bestetasunarekiko beti maniobratzen den mekanismo oso unibertsal bat”), Berria 10 (“Ustez halakoak positiboak badira ere, bestetasunaren ideia berresten dute”), EiTB (“Lehiaketako epaimahaiak oso ondo landuta dauden kutsu surrealistako irudien aberastasuna eta samurtasuna nabarmendu ditu lan honetan, bai eta eguneroko bizimoduan txertatuta egon arren, intimitatearen bat-batekotasuna eta maitasunaren bestetasuna gainditzen dituela kalea eta gizartea, gerraren oroimena, munduko gatazka politiko batzuk eta denboraren pasaera bezalako gaiei heltzeko”), Elkar 9 (“Prentsan eta eguneroko elkarrizketetan ere sarritan erabiltzen dira bestetasun hori irudikatzen duten metaforak indarkeria sexistari buruz hitz egiterakoan: erasotzaileak piztien gisara aurkezten dira”), Jakin 22 (“Baina kontuz, askotan totalizazioa besteari egozten zaio, hau da, aniztasuna eta bestetasuna gauzatzen ari denari “), UEU 18 (“Areago,gu nazionalaren eraketarako, beharrezkoa da bestetasun atzerritarraren presentzia, bestea modu sinbolikoan ager badaiteke ere“), Euskaltzaindia 3 (“Metodo atzerriratzaileak, berriz, gardentasuna baino gehiago "erresistentzia" bilatzen du; izan ere, itzulpenak sorburu testuaren bestetasuna mantentzen duenez, xede testuak hainbat zailtasun ezartzen dizkio irakurketa erraz bat bilatzen duen irakurleari”); alteritate 28 (Argia 3, Berria 3, Elkar 2, Euskaltzaindia 6, Gomylex 3, Jakin 3, UEU 7) // ETC: 273; alteritate 73.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez: 0, Labayru bestetasun 1 iz. Fil. alteridad, otredad; NolaErran: 0. // Euskalterm: alteritate (es alteridad; fr altérité).

Erdaretako formak

es alteridad / fr altérité: Elhuyar: 0 / Adorez: (Fil.) alteritate, bestetasun / Labayru: (Fil.) alteritate, bestetasun / NolaErran: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, dagozkion markekin. Bide batez, alteritate forma ere jasotzea proposatu da.

Jakite-arloak

Fil., Antrop. (Antropologia marka berria sortu behar da).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BESTETIK. (No precedido de (alde) batetik). Por otro lado, por otra parte. v. BESTE ALDETIK (s.v. alde); cf. BATETIK... BESTETIK... (s.v. bat). Beintzat ez dau itxutu au diru gosiak odola aterateko agindubaz. Besteti, zegaitik orrenbeste arrotu zeure buruba uste izateko ak beste badakizula? Mg PAb 50. Lege zuzenetan ez zaio sinisterik ematen lapur jakiñari. Bestetik aizeriak ukatuko zuen ostu balu ere. VMg 36. Baña ez due guztiak aukera oetan ibiltzeko era; ta bestetik gerta diteke erraz, orazio oek gogoan arturik, loroak bezala esatea biotzaren mugimenturik gabe. AA III 329. Zerren ganadu bagarik ez dago zimaurrik, eta zimaur baga ez dago laborerik. Bestetik bedar bagarik ez dago ganadurik. Ur Dial 60s (It beste aldetik, Dv bertzalde, Ip bestalde). Eta berriro ager-dediñ zenbaterañoko ongi andiak dekazkien liburu onak irakurtzeak, nola ere bestetik eziñ-konta-alakoa dan gaixtoak dakarten ondamen galgarria. Aran SIgn 11. Emen inguruko ballera guziyetan beste bat arkitzen ez dan bezelakua; eta bestetik berriz, zure modura, hura ere, etxe-aldeko alaba da. Moc Damu 22. Ezeban argitu neskatilla orrek maitte beban edo ez; baña bestetik, poztu zan, autortu eutsalako, naiago ebala senar ona. Echta Jos 52. Nai-ta-nai-ez bear alegin zalla, geronen artean bederik gai biurri-samarrak euskeraz erabiltzeko. Ta, bestetik erderaz aritzea errezago. Ldi IL 62. Gizon errexa zan gañera. Bestetik, nere gustoko laguna. Uzt Sas 23. Bestetik, berriz, nik jakin dedanez, Errekatxoko Mirentxurekin asita omen ago. TxGarm BordaB 91. Asmo garrantzizkua benetan, anaikorra bestetik. Gerrika 283. Izan ere, jai-eguerdian botatzen zituzten; eta, bestetik, gaur aiña bertso entzun gabe zegoan jendea orduan. Insausti 22. v. tbn. Añ LoraS 62. JJMg BasEsc 85. Astar II 120. Noe 24. Etxde JJ 129. Basarri 33. Por lo demás. Bizi zan andarakume besteti kristinau ona zan bat txito larri ta estu, pekatu ezañen bat egin ebalako ustiaz. Mg CO 151.

adib: alde2 3 (Dagokion izena ezabaturik). Beste hori ere garestia da. Bi anaia zituen; bata atzerrira joan zen eta bestea hil egin zen. Liburu bat eta beste bat. Bata eta bestea. Batetik eta bestetik. Besteari emateko. Eta horrelaxe, aipa daitezkeen beste hamaika eta hamaika. Bi ekarri zituen; besteak etxean utzi zituen. Beste batean. Besteak ez bezalakoa.

bestetik 9652.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bestetik 4535.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, oso hedatua eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beste sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Erabileremu dialektala

Bizk.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: bestetzu(k) / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Heg.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

batzuek hala diote, eta bestetzuek bestela.

Euskaltzaindiaren Arauak

Zah. Lap. eta BNaf. h. piztia.

Erabileremu dialektala

L, BN: ik. piztia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 30 (Aizu 1, Berria 5, DiarioVasco 1, EiTB 12, Elkar 7, Erlea 2, UEU 2); ETC 56.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: bestiario iz. (Hist.) bestiario / Adorez: 0 / Labayru: bestiario 1 s.m. bestiario / NolaErran: 0.

Erdaretako formak

es bestiario / fr bestiaire: Elhuyar: (Hist.) bestiario / Adorez: (Hist.) bestiario, alegia-bilduma / Labayru: bestiario / NolaErran: 0 // Euskalterm: bestiario (Arteak) / LTH: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gutxienekoa betetzen du; gainera, ez dago beste modurik esateko. Dagokion markarekin jaso.

Jakite-arloak

Art.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. beste (orduz) / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. beste orduz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

best(-)seller 5: M. Solbes ("... horiei nik telefilm bat ikus dezatela edo irakurtzea gustatzen bazaie, best seller bat hartzea gomendatuko diet"), MAtx ("Autore esperimentalistagoak eta berriagoak #mdash#arazo berezirik gabeko best-seller gisakoak salbu#mdash# ez nituzke hain bizkor itzuliko"), Mundua 1993 2 ("Herrialde batzuetan, Finlandia eta Argentinan, adibidez, 'Munduaren egoera' best seller bilakatu da; Finlandian bakarrik kokatzen den arren fikziozko ez direnen best seller zerrendaren lehen buruan"), J. Maia ("Hala, Marca irakurri ohi zuen bulegari katolikoa, El Pais irakurtzen duen exekutibo ttiki agnostiko bilakatzen da; edo errektoreorde bihurtu den halamoduzko irakaslearen emaztea, best-seller-ak irakurtzetik, Proust edo Kafkaz interesatzen hasten da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

best-seller : AB50 1, HiztEn, LurE, Euskalterm 1; bestseller : AB50 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

best-seller : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal best-seller formaren ordainak: best-seller : ElhHizt; salduen, bestseller : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Vox es-eu, Casve FE, HaizeG FB, PMuj DCV.

Erdaretako formak

fr (DLLF): best-seller; en (Collins): best-seller; de (Langenscheidts): Bestseller // Ez dugu aurkitu ap. it (S. Carbonell).

best-seller 28: Gorka Bereziartua 14, Mikel Hernandez Abaitua, Argia 4, Onintza Irureta, Antton Azkargorta, Angel Erro, Iban Zaldua, Iñigo Astiz, EiTB.com 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: best-seller 76: Berria 44, Herria 4, Iñaki Heras 6, Joxean Agirre 4, Oskar Arana 2, Jon Arretxe 2, Xabier Mendiguren Elizegi 4, Javi Cillero 2, Pako Aristi 2, Iban Zaldua 2, Anjel Lertxundi 4.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Mailegu isiltzekoa da, aipatu gabe uztekoa

erdal hitza.

Nazioarteko forma da

Nazioarteko forma da, erabilia eta batera idaztekoa (bestseller).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Ipar. 'bat-batean'.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

astia hartu aztertzean beta sarreran beta eman, beta izan eta beta hartu azpisarrerak egitea proposatu da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

astia hartu aztertzean beta sarreran beta eman, beta izan eta beta hartu azpisarrerak egitea proposatu da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

astia hartu aztertzean beta sarreran beta eman, beta izan eta beta hartu azpisarrerak egitea proposatu da.

LBeh (2014-04-03): beta-karoteno 31: Elhuyar (“Alga berde-urdin horren % 60-70 proteinak dira, eta, horretaz gain, aberatsa da E bitaminan, beta-karotenoan eta hainbat mineraletan”), Consumer 27 (adib.: “C eta E bitaminak, beta-karotenoak, flabonoideak, selenioa eta zinka hartu dituzte beren ikerketen ardatz, batik bat”), Berria (“Beta-karoteno ugari eduki ohi dute”), Argia 2 (adib.: “Jaki horien beta-karotenoak azala eguzki-izpietatik babesten duen melaninaren produkzioa bultzatzen du”); beta karoteno 4: Elhuyar 2 (adib.: “Likido horretan nahasita sartzen dituzte osasunerako onuragarriak diren konposatuak, hala nola likopenoa, beta karotenoa, luteina, fitoesterolak, Q10 koentzima edo DHA eta EPA gantz-azidoak”), Consumer (“Landareek izaten duten pigmentu laranja, hori bizi edo gorrixka da beta karotenoa”), Berria (“Bitamina antioxidatzailetatik (C, E eta beta karotenoak) majo, erradikal askeak uxatzeko: berriro ere berdurak, frutak, fruitu lehorrak, oliba olioa, arraina…”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: beta(-)karoteno 2: Berria (“Badira, esaterako, beta karoteno A bitaminaren aitzindaria kopuru nabarmena duten arroz eta arbi-hazi motak.”), Edorta Agirre (“Klabe-hitzak: light, liraintasuna, eder, "ez gizentzen laguntzen du", beta-karotenoak, azukrerik gabea, eko -, "ez du kariesik sorrarazten", "gehi ariketa fisikoa", etc.”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

ZTH: beta-karoteno sin. β-karoteno. Klorofilarekin batera agertu ohi den pigmentu karotenoidea, A bitaminaren aitzindaria dena.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta premia dago. Onartzekoa baita ere karoteno forma.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa karoteno sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-talde.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

behi-taldea.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 1 'batean, batera'. 2 'bat-batean' / AS: bet-betan Ipar. 'bat-batean'.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

bet-betan

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu 'ia'.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

ia batean.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

erraboila.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) 'aurpegi irribarretsua, argia' adierako iz.ak: begi-argi 3 (A Apend, Jaukol Biozk, Etxba Eib); betargi 3 (Or BM, Zait Sof 2); b) 'alaia' adierako izond.ak: begi-argi 1 (Ir YKBiz); betargi 4 (Erkiag Arran 2, Ol Num 6,24-25, Zait Plat); b1) eta begi-argi bana, 'ikusteko gai dena' adierakoa (Or Lc 18, 42-43 [Ol ikustun]) eta 'bizkorra, argia' (?) adierakoa (Zait Sof).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

begi-argi G 1 (Or Mi: "Itzuli iozute begi-argia, Santak, beti itzala ta itzala, eriotza baiño okerrago da ta"); betardi EB 1 (Non Daude pandak?: "Egunero, eguzkia irtetean basoko kainaberak eztiki banatzen dira eta bi panda betardi guri eta erdilotan, agertzen dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

begi argi : DFrec 1, AB38 1; betargi : HiztEn, LurE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-argi.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

alaia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-ro.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

astiro, poliki.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. bete.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 pl.: betaurrekoak jarri. 2 'urrutira ikusteko tresna'.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

betaurrekodun EB 5 (HezkSaila Euskaaren prog: "Ikasleak taldeka bildu berezitasun baten arabera: jertse gorridunak, betaurrekodunak, ile beltzadunak, e.a."; J.M. Apalategi: "Betaurrekoduna, garaia, lodia"; Urraspide: "Ttattarra, betaurrekoduna, bisigu antza du, irrifar lotsagabea, faltsua eta gezurtia da"; Ugalde: "Eta tirante, kapela eta betaurrekodunak jarri du motortxoa martxan berriz"; UnescoAlb 1990: "Eta harago, itzal bat, aurpegi betaurrekodun baten itzal luzaka, beste guztien artean aise antzemangarria").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

betaurrekodun : AB38 3 (bi "que usa gafas" itzuliak, eta bestea "de anteojos (suge)"); Euskalterm 3 (arrabio betaurrekodun, kobra betaurrekodun, kaiman betaurrekodun).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-dun osaerako librea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Kategoria

adlag.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

astiro.

Sinonimoa(k)

begi-zulo