Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: betibizi hori: Helichrysum stoechas; teilatuetako betibizi: Sempervivum tectorum.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Sinonimoa(k)

Sin. betilore.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Sempervivum tectorum, Helichrysum stoechas, etab.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Leku-denborazko izenen eratorriak

Deklinabidea

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -daniko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

betikotasuna.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'beti'. 2 'nolanahi ere'.

Forma baten adiera(k)

1 'beti'; 2 'nolanahi ere'

Euskaltzaindiaren Arauak

Betika / betikar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 izlag.: betiko bizitza. 2 adlag.: betiko joan da.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArau20: "hau da Euskaltzaindiaren erabakia: Idazleen erabilera eta deklinabideko egituratze formala kontuan hartuta, garbi dago betiko dela forma egokia Euskal Herri osoari begira eta aditzondoa + ko forma dela hobetsi beharrekoa. Hortaz, gaurko, biharko... bezalaxe, atzoko, etziko, sekulako, luzaroko eta betiko bezalako formak dira aditzondoentzako hobesten direnak".

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: betikoan, betikotzat .

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierak bereiziz (irudizko zentzua ere badu).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

betiko bizitza iritsi aztertzean, azpisarrera gisa proposatua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierak bereiziz (irudizko zentzua ere badu).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierak bereiziz (irudizko zentzua ere badu).

Txostenaren laburpena

Ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

betikoan : DFrec 1 (Azurm: "Eta betikoan gara. Betikorik ez dena ordea zera da...") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

betiko sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabilera-oharrak

"betikoan izan, egon, iraun..." gisa erabilia: Betikoan da orain ere gure Peru temosoa!

Euskaltzaindiaren Arauak

betikotu, betiko(tu), betikotzen. da/du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

betikotu, betiko, betikotzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tzat.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

betiko sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

betiko.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. eta Naf. h. betiko.

Deklinabidea

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Sinonimoa(k)

Sin. betibizi.

Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Sempervivum tectorum, Helichrysum stoechas, etab.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

betilun(du), betiluntzen.

Aditz-erregimena

da ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

tristatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

betirako h. betiko.

Forma-adieren gurutzamenduak

cf. betiko

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara batuan hobestekoa

iz. Ik. betikotasun; izond. Ik. betiereko.

Euskaltzaindiaren Arauak

g.g.er. 'betikotasuna'.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

ik. betikotasun

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ro.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

beti.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. betidanik.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tik/-danik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

beti sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: Ud (“Udarregi juan da/ aurten Aralarra, / betizu arrapatzeko / nago gizon zarra”), A. Arzac (“Ez xaldi, ez betizu, / Ez auntz, ez ardirik, / Denak, denak joan dira / Lurra lo! utzirik”), Larz GH (“Ez du aspaldi oraino, Larrungo mendian […] bizi zirela behi basa batzu edo, jendeek deitzen zituzten bezala: betizoak”), JMB ELG (“Euskotarrak orain azitzen duten bei gorri ori antziñan emen bertako mendietan zebiltzan betizuen ondorengoa da”), Zerb Azk (“Pottokak, zaldi ttipi erdi-basa batzu diren bezala, betizoak behi ttipi erdibasa batzu ziren, gizona hurbildu orduko haizea bezala ihesari emaiten zirenak”), Salav (“Gero atera zituzten bi zezen koxkor batera, mendi-betizu oietakoak, eta aiek ere jarri zuten festa ederra”), Uzt Sas (“Etortzen ziran beor / eta betizuak, / gabaz eman izandu / dituzte pausuak”, “Beiak, berriz, bota itzazu emengo mendietara; betizu txiki oiek izan ezean, behintzat, ez dago emen mantentzerik”), BasoM (“Pagadi onak bazituan len, ikatza egiteko; ardientzako larre onak ere bai uda-parterako; ta auntzak, beorrak eta betizuak eukitzeko ere bai”). // Or Eus ("Albisu, sasi-ardi betizu — begi-izu"); MIH ("[Baroja] berekoia, gaizki esalea, betixu xamarra, hestua, ausardi gutxikoa azaltzen zaigu").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

JMB ELG (“Euskal Herrian gaurdaino ezagutu ditugun abelgorriak, bertan Neolitos Garaian gure mendietan ibili ziren betizuen ondorengoak dira), JKort (“Luzaro gabe, betizuak ere otzantzen eta olaperatzen ioango zan”), J. Oregi (“Gure arbasoek ikasi zuten, beraz, bertako betizuak, pottokak, auntzak eta basurdeak ezitzen”, “Ba-ditugu betizuak ere oraindik —abelgorri txiki ezigabeak— Goizueta’ko mendietan”), MAtx (“Larrungo betizu edo larrabehiez egin zuen ikerketa”), H. Etxeberria (“Zezina egiten zen mendian solte bizi ziren larrabehi edo betizuen okelarekin”), J. Agirre (“betizu ugari egoten dira larrean”). // La Salle taldea (“behi betizuei adarrak lapurtu zizkien”), X. Olarra (“Mila demoniok naramatela sekula ikusi dudan zuri betizuena ez bada — esan zuen Tommyk”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

betizu: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

betizu: NekHizt; EHAA, 2008-04-22 (passim).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

betizu arraza: DV (“Betizu arrazako animaliak larunbatean ospatuko den Santo Tomas ferixan”), navarra.es (“Betizu arrazako behi azienda”), Elhuyar (“Betizu arrazako behiek ez dute laguntzarik behar ernaltzeko, ezta erditzeko ere”); gipuzkoa.net ("Betizu arrazako behi taldea") // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. eta izond.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Arrazak

Kategoria

iz. eta izond.

Euskaltzaindiaren Arauak

Betleem / betleemdar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 50: Aizu 2 (“Betoizko zubi bat”), Argia 9 (“Parisen obsesio bat zen hori enetako, han ez da lurrik, ez da belarrik, dena gudroina, dena betoia”), Berria 34 (“Betoziko harresiak hiri guztia inguratzen du”), DiarioVasco (“Zintzilika gelditu zen betoizko lur zatia kentzen ibili ziren eta ondorengo egunetan geologoek azpialde osoa aztertu beharko dute irtenbide egoki bat bilatzeko”), Elkar 4 (“Almazen handi bat zen, betoi armatuzkoa”); ETC: 190 (“Berlingo Harresiaren hamabi kilometro betoiz eraiki ziren”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: betoi iz. (Ipar.) hormigón; Adorez: betoi: iz. hormigón; Labayru betoi 1 iz. hormigón; NolaErran: betoi (BL) – betu (ZU) – hormigoi (MD) béton.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa, dagokion euskalki-markarekin.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond. Sin. begi-oker.

Sinonimoa(k)

begi-oker

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. Sin. begi(-)ondo.

Sinonimoa(k)

begi-ondo

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. Sin. begi(-)ondoko.

Sinonimoa(k)

begi-ondoko

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bekatxoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

'letagina'.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

ik. letagin

OEHko datuak [laburduren azalpena]

betroi: Xe (“Ostegun joan danian amabost Ernaniñ betroiaren tratua genduen egiñ”, “lurrera botatzen du euliyaren kargak, talentu onak dauzka nere betroi zarrak”, “Nere betroiak ez du auko loalia, egunero nai ezik ogi-alia”, “ustez alabatu det betroiaren kara”); bei betroi: Lek (“Ernaniko bei betroia, Ikazketako mandoa eta Kale-garbitzallearen zaldia, Iru abere illezkor”); behi bretoin: Hb Esk (“Behi gorriak ere hainitzek baituzte; Bretoinek yende xehe ixil hazten dute, Khentzen zaiotelarik xahala pikoko, Eta gazitzen ere esnea gasnako”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

betroi: Jaukol ("ezin iñolaz ere gizendu betroi madarikatua"), Tx. Garmendia ("Xenpelar'en betroiaren bertso sonatuak", "Betroia zer dan ez dakienik iñor balego: esne asko dun bei pintoa"); bretoi arraza: Egunk 1994 (“Haragitarako zaldi abere lehiaketa. Bretoi arrazakoak, ardandarrak, pertxeroiak nahiz arraza horien eta pottoka arrazakoen arteko nahasketak aurkeztu ahal izango dira”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

betroi: Harluxet-LurE (Euskal Herrian oso ezaguna den behi-mota bati ematen zaion izena)

Sektore jakin bateko informazioa

Ez dugu aurkitu ap. NekHizt.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

betroi: Google (Xenpelarren bertsoez ari) // ap. Herria 2001-2005 (EPG): bretoin arraza eta betroin arraza (“Zaldietan [52 buru], bretoin arrazakoetan lehen sariak: Uztaritzeko Veschembes, Earl de la Nive eta Ahetzeko Amestoy; eta "comtois" arrazakoetan, Senpereko Jamattitt Etcheverry”, "Betroin arrazan, Nidjie, C.", "Breton arraza"; “Behi gorrastak eta betroin eta "comtoise" arrazako zaldiak hazten dituzte”).

Euskaltzaindiaren Arauak

'behi mota'.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Arrazak

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(doinu-mota).

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'begi-ninia'.

Erabileremu dialektala

Bizk.: ik. begi-nini

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg. Sin. ziraia.

Mailegu biak onartu dira, bakarra aukeratu ezinik

forma-adieren gurutzamendua dela eta cf. berniz, zira/ziratu, mundrun, ormigoi), forma bakarrik jasoko da orain

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Forma baztertua

Bazt. Ik. behizain.

Atzizkien araberako erabakiak

-zain.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. begi(-)zulo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bexamel 2 ager. (Hemen 1987).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bechamel : HiztEn; bexamel : Euskalterm 6 // Ez dugu aurkitu bestetan: DFrec; AB38; AB50; LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

bechamel : P. Esnal DenSuk; bexamel : EEgunk ("†bechamel"); Banaketa eta Kontsumoko hiztegia (Eroski); K. Argiñanoren menua in Egunk 1994-96.

Hiztegietako informazioa

bechamela : T-L LFB (eta esne-gain-saltsa); bexamel : ElhHizt; HiruMila; HaizeG FB (-a; eta esne saltsa) // Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt; EskolaHE; Lur EF/FE eta EG/CE; XarHizt; HaizeG BF; Casve EF eta FE; DRA; Lh DBF; PMuj DVC eta DCV.

Erdaretako formak

fr (DLLF): béchamel; it (S. Carbonell): balsamella (béchamel); ca (DCC): besamel; en (Collins): white sauce, béchamel sauce; de (Langenscheidts): Béchamelsobe.

Erdaretako formak

"... por el Marqués Louis de Béchamel". // OfQuLF: sauce blanche || Louis de Béchamel || maître d'hôtel de Louis XIV.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "bexamel († bechamel)".

Maileguen egokitzapen sistematikoa

ch/x.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEZAIN AGUDO (bezin agudo AN-5vill ap. Gte Erd 7). Tan pronto como. v. BEZAIN LASTER. Ikusi bezain aguro aozpeztu zan Gil. Bv AsL 61. Abadea atera zan beziñ aguro. Sor Bar 37. Arren anima edo gogoa gorputz ilkorretik bereixten dan bezin agudo idikitzen dittu anima arrek bere begiak. Inza Azalp 80. Ori enzun bezin aguro, joan zan sendalariaren etxera. Muj PAm 76. Sukarrak alde egin bezain aguro. Etxde AlosT 55. Ama Birjiñari aterpea egin genion bezin aguro, an ziran laño pilloak gure buru-gañean. NEtx Antz 55. Eskatu bezin agudo, arpegira botazten zion aboa beteko ur guztia. Anab Poli 113.

adib: agudo 1 adb. Heg. Laster, arin. Goazen etxera, eta agudo. Agudo atera nuen gorderik neukana. Agudo zabaldu ziren munduan haien ideiak. Ahitu egin omen da agertu bezain agudo liburutxo bikain hau.

bezain agudo 17: Consumer, Berria 10, Jakin, Argia, Erlea, DiarioVasco 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bezain agudo 52: Berria 3, Asisko Frantzizko, Xabier Montoia, Agustin Otsoa, Aingeru Epaltza, Imanol Zurutuza, Iñaki Zabaleta, Pello Zabala, Oskar Arana, Anjel Lertxundi, Jose Morales, Pedro Alberdi, Mirentxu Larrañaga…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza arrunt-librea da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa agudo sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEZAIN FITE (bezen f. BN-arb ap. Gte Erd 7). Tan pronto como. v. BEZAIN LASTER. Irabazi bezain fite despendatu hain fite. Volt 271. Kofesa bedi beraz bat bedera bekhatua egin duen bezain fite. Ax 542 (V 348). Eror eta iaiki dabiltza; garbitu bezain fite likitsten dira. Ib. 539 (V 346). Elas pena, pena, triste, / Sesitu ziñtuena! / Atakatu bezaiñ fite, / Hill kolpea zuena. Arg DevB 225. Iguzkia orienten agertzen eta ialgiten den bezain fite, lurrian argia da. Tt Onsa 56. Agertzen hasten den bezain fite, kandela bezala galzen hasten baita. Gç 30. Errepostu eman nion / entzun bezain fite. Bordel 125. Fan zrena bezain fite kuek, asi zinuen Jesus xardokiz Juanez. Samper Mt 11, 7 (Echn bezen laixter; Lç ioaiten ziraden bezala). Zure alportxak ahal bezain fite ekhar dietzon Piarres gaixo zenari. Lf Murtuts 42. Hel bezaiñ fitez dirade argüsten. Egiat 212.

adib: fite adb. Ipar. eta Naf. Berehala, laster. Egingo duzun ongia eta ontasuna dagizula fite, luzamenduetan ibili gabe. Artzainak, zatozte fite, zatozte heia honetara. Adimenera heltzen den bezain fite. Zeren atsegina iragan den bezain fite, han da berehala damua. Ohera joan, eta fite. Eta gero, handik fite. Laster eta fite ezagutu zuten egia zela.

bezain fite 18: Aizu, Deia 2, Berria 7, EiTB, Jakin, Argia 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bezain fite 124: Herria, Berria, Joan Mari Irigoien, Aingeru Epaltza, Javi Cillero, Ramuntxo Etxeberri, Patziku Perurena, Aurelia Arkotxa, Pello Zabala, Jean Baptiste Etxarren, Filosofiako Gida…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa fite sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEZAIN LASTER (BN-lab-ciz, S; Lecl; bezin laster G-azp). Ref.: Gte Erd 7, 245. (Tras frase relativa). Tan pronto como. v. BEZAIN AGUDO, B. AZKAR, B. AURKI, B. FITE, B. LEHEN, B. PREST, B. SARRI. Amianskoa egin den bezain laster Errege ara dijoala. (c. 1597). FLV 1993, 453. Zeren zure burua utzi bezain laster hura berriz hartzen eztuzula, grazia geiago eta handiago emanen zaitzu. SP Imit III 37, 1 (Mst bezañ sarri). Bere haurrak bere besoetan harturik sortu ziren bezain laster, Iesus gure Iaunari ofrezitzen ziotzan. SP Phil 401. Oldartzen baita aimanta gana, diamanta urrundu den bezain laster. Ib. 420. Eskualherritik ilkhitzen garen bezain laster. ES 398. Hitza aditu bezain lauster, egizu manatzen darotzutena. He Gudu 111. Aitaren naikunza ikasi bezain laster, artu zuen ark arako bidea. Mb IArg I 94. Arratseko gelditegira bezain laster, asi ziran aren billan. Ib. 170. Hitz hauk erran zituen bezain laster, Jesusek hedatu zuen eskua haren gainerat. Lg II 141. Atzarri zaren bezain laster, Jainkoari bihotza altxa diozozu. Brtc 10. (s. XIX) Hetaz ere ohartzen diren bezain laster hartzen duten urrikiak eta egiten dituzten penitentziek hekien barkhamendua errexki ardieste deraie. Dh 140. [Juizio] bat ill bezain laster, eta berzea azken juizioko egunean. CatB 73. Ahal bezain laster. CatLuz 34. Erromatik diploma errezibitu den bezen laster. JesBih 466. Jaun Doni Petri thunbatik atheratu bezen laster. Jaur 161. Bestela busti bezin laster legortzen da. It Dial 44 (Ur baxen laster). Merkataritza erori bezin laster, nekazaritza asi izan zan altxatzen. Izt C 180. Mediku, sendagaillutan egiñ diren gastoak: / Ahal bezaiñ laster diru onez pagatzekoak. Gy 100. Pilatok il zedilla agindu bezain laster. Lard 456. Busti bezañ laster idortzen da. Ip Dial 44. Zohitzen diren bezain laster eraiten balira. Dv Lab 338. Lurra hustu bezain laster iauli behar da. Ib. 201. Ek goan ziren bezen laixter, Jesus asi zen Juanez mintzatzen yendei. Echn Mt 11, 7 (Samper fan zrena bezain fite). Boza iritxi liteken tamañara allegatu bezin laster. Bil 163. Haren gezurrer ohartu ziren bezain laster, bazterrerat utzi dute. Laph 177. Beren errira zitezen bezañ laster Golo beren atzaparren artean puskatuko zutela. Arr GB 92. Zerekin bizi ta pasa guztientzat arkintzen zuen bezaiñ laster. Aran SIgn 63. Oroitu bezain laster saltatzen zitzaion negarra. Bv AsL 37. Sendatu zan bezain laster. Ib. 30. Ohartu naizen bezein laster, guan naiz Zugarramurdira. Elzb PAd 75. Berriz ere preso hartua izanen zela, agertu bezein laster. Jnn SBi 133. Ahal bezen laster jakinen dugu. HU Zez 96. (s. XX) Ostia saindua iretsi, aphur bat hezatu den bezain laster. CatJauf 117. Loak artu bezin laster asi nintzan amesetan. Ag G 208. Plazan sartu beziñ laster. Urruz Urz 12. Sartu bezen laster, handik eskapatzeko solasak abiatu ziren Frantsesen artean. StPierre 29. Bizkaian pakea egingo dan bezain laister, bildu ditezela batzarreak Gernikan. Or SCruz 34. Etxera bezin laister, / seaskara noa. Jaukol Biozk 63. Nere belarrietara dan bezain laster, umea pozez yauzi zait nere sabelean. Ir YKBiz 8s. Azkenengo orraztua eman bezain laster. TAg Uzt 76. Itz oiek buka bezin laster. NEtx Antz 54. v. tbn. Arb Igand 88. Arti Tobera 288. Bezein laster: Izeta DirG 45. Bezen laster: MarIl 73. CatJauf 29. Barb Sup 54. Bezin laster: Alz Ram 68. Ir YKBiz 283. TAg Uzt 210. Bezin laister: Zab Gabon 64. Goñi 100. Zait Sof 35. Exde JJ 157. Txill Let 36. Bezin laixter: SMitx Aranz 5. Ugalde Iltz 32. Bezin laxter: Munita 26.

adib: bezain 1 Erkaketan, nolakotasun berdintasuna adierazteko erabiltzen den hitza. (Dagokion adjektibo edo adizlagunaren ezkerrean ezartzen da). Ik. adina. Antonia Edurne bezain polita da. Handia bezain ederra da. Zu bezain apaina. Aizkoran bezain trebe goldea erabiltzen. Ez zela Jainkoaren begietan bat ere hura bezain atsegingarririk. Zuk bezain ederki egin du. Zuek bezain berandu heldu dira. Diren bezain bihotz-hunkigarri izanagatik. Gertatutakoaren berri jakin bezain laster etorri zen. Ohartu (ziren) bezain laster atera ziren. Ohi bezain ongi apaindua. Ez dugula behar bezain sakonki aztertua. Ahal bezain egoki. Ezin esan bezain handia. Ez hark nahi bezain ongi. Artoa bildu bezain sarri. Sekula ez naiz izan oraintxe bezain egarri. Goraipatua bezain erabilia dela. // laster 6 adb. Denbora laburrean, denbora gutxiren buruan. Ik. agudo; aurki. Laster etorriko da. Nolakoa den laster igarriko dio irakurle zuhurrak. Laster esango den bezala. Huts hura laster betetzekoa genuelakoan. Laster ikusi genuen zenbaterainokoa izan zen bere eragina. Hain laster igarotzen diren gauzei lotzea. Larramendi hil bezain laster. Uretara maiz doan txarroa laster da hautsia (esr. zah.). || (Esapideetan). Laster aski heldu zaie hiltzeko ordua. Laster asko egin zuen. Laster baino lasterrago lanerako prestatzera. || (-tik atzizkiaren eskuinean). Handik laster etorri zitzaien zigorra. // 7 adb. Lastertasunez. Ik. lasterka. Laster dabilen zaldia. Laster esaten da hori. Etorri bezain laster joaten dena. Laster, laster! Lasterrago baitabil beti gogoa begia baino. Lasterregi haserretu naiz. Ahalik lasterrena handik alde egiteko. Hainbat lasterren ikus ditzagun.

bezain laster 1209: Aizu 9, ElCorreo, Deia 10, Elhuyar 7, Elkar 21, Consumer 25, HABE 4, Berria 534, EiTB 376, Gipuzkoako batzar nagusiak, Jakin 16, Karmel 6, Argia 73, Laneki 11, Nafarroako parlamentua 2, Erlea 10, DiarioVasco 103.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bezain laster 1336.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea dirudi; adibide gisa ematea aski litzateke.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa laster sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEZAIN SARRI (S; Urt Gram 100, Lecl, Hb y Foix ap. Lh). Ref.: Lrq; Gte Erd 137, 245. (Tras part. o frase relativa). Tan pronto como. "Aussitôt que" Lrq. "Gerlatik ützüli bezain sarri eskuntü zen (S)" Gte Erd 245. v. BEZAIN LASTER. Hartan sarthuren zareten bezain sarri, eridenen duzue asto ume bat estekatua. Lç Mc 11, 2 (He -tu zarenekotz, TB -tzean, Dv -tzean berehala, Ol -tu ala, Leon, Or, IBk, IBe -tu orduko, Ker -tuaz batera). Gero gure dohakabetasuna erakutsi draukun bezain sarri, konsolatzen ere bagaitu bere miserikordiaz. Lç Ins A 8v. Zure señoriaren kutuna errezebitu beza[i]n sarri. (c. 1597). FLV 1993, 453. Iaio bezain sarri. EZ Noel 77. Gizona adimendura heltzen den bezain sarri, pontu berean, obligatu dela bihotzaren Iainkoagana ailtxatzera. Ax 171 (V 115). Ni zuretzen has bezain sarri / Berhez nindizun bertarik. O Po 42. Mundukoek ikusiko duten bezain sarri bizitze debotari iarraiki nahi zaizkola. SP Phil 425. Eta frogatzen tik haren miser[i]kordiaren señaleak, haren baithan ematen duen bezain sarri esparanza. Gç 44. Fumigazione hori eginen duzuen bezain sarri hartuko duzue erramunia. Mong 594. Iratzarri den bezain sarri zeñhatü behar dü. Bp I 127. [Etsaia] hurbill senti dugun bezaiñ sarri, arimako athea zarratzen diogunean. Ch I 13, 5. Iratzarri zaren bezain sarri egiñ behar duzun lehenbiziko gauza da. He Gudu 99. Eta ezagütü den bezañ sarri, ikhusliak greützen beitütü. Mst I 8, 2. Han sarthu bezain sarri bathuko duzue gizon bat pegar bat ur daramana. Lg II 252. Gerla akabi bezain sarri etxerat zen ethorri. Egiat 179. Hil zinen bezain sarri. CatLan 47. Enzün bezain sarri / gütüzü phartitü. Xarlem 394. Mundutik ilki bezain sarri / Sar gaiten baltsa handian. Monho 134. Orduan munduari behatuko diot, airean agertu den bezain sarri suntsitzen den lanho bati bezala. Dh 126. Egin liroke mandatu hori / Napoleon handiari, / ikusten dien bezain sarri. FrantzesB II 17. Iraul zazu beraz ahalik barnena, arthoa bildu bezain sarri. Dv Lab 26. Komenturat ethorri bezain sarri, eritasunak hartu zituen. Laph 233. Nausiak manu hori / egin bezein sarri. Zby RIEV 1908, 412. Hiletarik phiztü zen bezain sarri, Jesüs agertü zeiola bere Amari. Ip HIl 178. Eta horrela bethi elgarretara ditezela, lurraren bazter guzietan, hotan andana kokatu izanen den bezain sarri. JE Bur 213. Zerra bat ahoan sartu bezain sarri, bota zuen. Zub 70. Igorriko derauzut, garbitan ezarri bezain sarri. Mde Pr 195. Pettarrian lehen etsaiak / aizatürik bezaiñ sari [sic], / Bestelibat tzaizkü heltzen / guretzat gaixtagin gorri. Casve SGrazi 144. v. tbn. Arg DevB 62. ES 152. CatS 72. Elzb PAd 62. Const 37.

adib: bezain 1 Erkaketan, nolakotasun berdintasuna adierazteko erabiltzen den hitza. (Dagokion adjektibo edo adizlagunaren ezkerrean ezartzen da). Ik. adina. Antonia Edurne bezain polita da. Handia bezain ederra da. Zu bezain apaina. Aizkoran bezain trebe goldea erabiltzen. Ez zela Jainkoaren begietan bat ere hura bezain atsegingarririk. Zuk bezain ederki egin du. Zuek bezain berandu heldu dira. Diren bezain bihotz-hunkigarri izanagatik. Gertatutakoaren berri jakin bezain laster etorri zen. Ohartu (ziren) bezain laster atera ziren. Ohi bezain ongi apaindua. Ez dugula behar bezain sakonki aztertua. Ahal bezain egoki. Ezin esan bezain handia. Ez hark nahi bezain ongi. Artoa bildu bezain sarri. Sekula ez naiz izan oraintxe bezain egarri. Goraipatua bezain erabilia dela. // sarri 1 adb. Berehala; aurki, laster. Berriz piztuko dela sarri. Agian sarri, lehenbailehen agian. Hari ere Jauna agertu zitzaion handik sarri. || Ereiten ari den haziak emango du fruitu, baina ez dakigu noiz eta, nolanahi ere, ez du erein bezain sarri emango. Ahal bezain sarri: ahal bezain laster.

bezain sarri 12: Deia, Consumer, Berria 2, Euskaltzaindia 3, Argia 4, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bezain sarri 57: Berria 2, Herria, Joan Mari Irigoien 21, Jon Muñoz 8, Aingeru Epaltza 6, Oskar Arana 4, Elena Touyarou 3, Piarres Xarriton, Martin Anso, Patxi Altuna, Juan Luis Zabala…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea dirudi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarri sarreran.