- du ad. tomar, coger, recibir;
hartuko dut esku batean gezia, bestean zuzi irazekia: tomaré en una mano la flec ha, en el otro antorcha encendida
liburua mahaitik hartu: tomar el libro de la mesa
bi eskuez hartu: tomar con ambas manos
harria hartu eta jaurtiki zuen: cogió la piedra y la arrojó
esnea hartu: tomar leche
airea hartu dugu: hemos tomado el aire
zazpietako trena hartuko dugu: tomaremos el tren de las siete
hartu dut eta ados: recibido y conforme
- du ad. coger, cargar;
beldurra ematen dit halako ume txikia altzoan hartzeak: me da miedo coger una criatura tan pequeña en el regazo
lebitek hartu zuten arka sorbaldetan: los levitas tomaron el arca a hombros
hartu dute ura balde batean eta txoko batera joan dira, lanera: han tomado agua en un balde y han ido a un rincón al trabajo
bere semea besoetan hartu zuen: cogió a su hijo en brazos
lepoan hartu eta segi aurrera!: cárgalo a la espalda y sigue adelante!
- du ad. transportar;
hartzen ditu hiru anaiak gurdian eta badaramatza isil-isilik: coge a los tres hermanos en el carro y los transporta silenciosamente
seme zaharrena harturik lagun: tomando como compañero a su hijo mayor
- du ad. (mostrando modo) recibir, obtener, tomar, acoger;
gutuna hartu edo jaso: recibir la carta
kaskarrekoa hartu duzu: has recibido un coscorrón
nahigabea hartu: recibir un disgusto
esnea hartu: tomar leche
airea hartu dugu: hemos tomado el aire
nola hartuko ote nau?: ¿cómo me recibirá?
esaldi bat hitzez hitz hartu: tomar una frase literalmente
- du ad. coger, recoger, agrupar, reunir;
bada, hamarrenaren izenak berak dioen legez, hartzen denetik hamarretik bat zor zaio Jaungoikoaren Elizari: pues, como e mismo nombre lo indica uno de cada diez que se recoge se debe a la Iglesia de Dios
izerdia ugari, soroetan hartzeko arto eta gari: mucho sudor para recoger maíz y trigo en los cazamos los zorroz campos
- du ad. (caza, pesca…) coger, atrapar, capturar, hacer prisionero/ra;
hartu ditudan arrainak dakartzat portura: trae al puerto los peces atrapadas
iaz ere ez genuen atun askorik hartu: tampoco capturamos mucho atún el año pasado
azeriak burdin lakio bat ipinirik hartzen ditu: cazamos zorros poniendo trampas de hierro
han sarritan ibilia zen Nikanor sugandilak hartzen: Nicanor había andado muchas veces allí cogiendo lagartijas
gerran hartutako gatibuak: cautivos hechos en la guerra
zure bihotza hartzeko botako dut sarea: he lanzado la red para atrapar tu corazón
- du ad. (formando verbos);
aintzat hartu: dar por bueno
arnasa hartu: respirar
atseden hartu: descansar
damu hartu: arrepentirse
parte hartu: tomar parte
min hartu: hacerse daño
esku hartu: participar
ontzat hartu: dar por bueno
su hartu: encenderse / incendiarse
elkar hartu: ponerse de acuerdo / convenir / avenirse / llevarse bien
bere (neure...) gain hartu / bere (neure...) ardurapean hartu: tomar a su cargo / bajo su responsabilidad / responsabilizarse de / hacere cargo
gogoan hartu: recordar
- du ad. acoger, recibir, hospedar;
apopiloak hartzen dituen etxea: casa que hospeda huéspedes
bere etxean hartu zituen ihes zihoazenak: acogió en su casa a los que iban huyendo
ministroa errukitu egin zitzaion eta bere jauregian hartu zuen: se le compadeció el ministro y lo recibió en su palacio
- du ad. coger, contratar, emplear;
beste morroi gazte bat hartu zuten eurei laguntzeko lan guztietan: contrataron otro criado joven para que les ayudara en todos los trabajos
hartu dudan artzain berriak gauza onik ez dit egiten: el nuevo pastor que he contratado no me hace nada correctamente
- du ad. rebibir, acoger, hacerse con (marido, esposa, amigo…);
oraindik ez daukadala senarra hartzeko gogorik: que todavía no tengo ganas de hacerme con marido
laster laguna hartzekoa du gure haurretan gazteenak, lehendik ere bi baditugu ezkondurik daudenak: pronto ha de tomar compañera nuestro hijo menor, tenemos dos ya casados desde antes
- du ad. (mostrando modo) coger, tratar, aceptar;
zerbait edo norbait ongi, gaizki, gogorki hartu: tratar aalgo a alguien bien, mal, duramente
har ezazu gogo onez zeure alaba: acepta de buen grado a tu hija
ez naute ongi hartu: no me han tratado bien
hemengo klimak ongi hartzen nau: el clima de aquí me va bien
esaldi bat hitzez hitz hartu: tomar una frase literalmente
txantxetan hartu: tomar a bromas
onera, gaitzera hartu: tomar a bien, a mal
indarrez hartu: tomar con fuerza
- du ad. (recibir en el cuerpo sobre todo comidas) tomar, asimilar, aquirir;
eguzkia hartu: tomar el sol
sendagai bat hartu: tomar una medizina
hartutako immunoeskasiaren sindromea (HIES): sindrome de inmunodeficiencia adquirida (SIDA)
zer hartuko duzu gosaltzeko?: qué tomarás para cenar
sendagai bat hartu: tomar una medicina
- du ad. (golpes, males…) tomar, padecer, sufrir, soportar;
bekainean hartu zuen muturrekoa: tomó el morrazo sobre la ceja
zorionekoak zuzentasunagatik gorroto eta erasoak hartzen dituztenak: bienaventurdos los que padecen rencor y persecución la justicia
- du ad. (un lugar) apoderarse, tomar, ocupar, adueñarse;
indarrez hartu du: se ha apoderado por la fuerza
indarrez hartu: tomar a la fuerza
hiri bat etsaiei hartu: apoderarse de la ciudad de un enemigo
Kartago ere hartuko zutela: que tomarían también Cartago
pixkanaka beti aurrera zetozen, Donostia inguruko mendi eta herri denak hartuaz: poco a poca iban avanzando tomando todos los montes y pueblos cercanos a San Sebastión
- du ad. (h. kendu, lapurtu) tomar, quitar, robar;
ugazabari isilik lukainka hartuta nator: vengo habiendo robado silenciosamente el chorizo al patrón
gezur txiki bat esatea, sagar gordin edo azaburu bat norbaiti hartzea, nahigabe bat besteri ematea: decir una pequeña mentira, robar una manzana cruda o repollo de berza, dar un disgusto a otro
- du ad. ( h. baliatu) ocupar, tomar, coger, caber, contener;
aulki guztiak hartuta daude: todas las sillas están ocupadas
ontzi horrek ardo ugari hartzen du: ese recipiente contiene mucho vino
ontziak ez du hartzen isuri ahala eta gainez egiten du: en el recipiente no cabe cuanto se derrama y se desborda
telefono linea harturik zegoen: la línea telefónica estaba ocupada
Mahai bat hartu eta menua arretaz irakurri zuen: tomó una mesa y leyó con atención el menú
- du ad. (casas abstractas) tomar, adueñarse;
oinaze ikaragarri batek harturik: tomado por un grandísimo dolor
indar berriak hartzeko: para tomar nuevas fuerzas
hartu duen ohitura hori: esa costumbre que ha tomado
loak hartu du: se ha dormido
- du ad. tomar la dirección de, dirigirse;
Donostiako bidea hartu: tomando la dirección hacia Donosti
autobusak ezkerretara hartu du: el autobús ha tomado hacia la izquierda
esan digute honantz hartu zutela: nos han dicho que se dirigieron hacia acá
Donostiarako bidea hartuz: tomando el camin para San Sebastián
- du ad. tomar (un vehículo para ir a algún lugar);
autobusa hartu du: ha tomado el autobús
Ameriketara doan lehen itsasontzia hartuko nuke: tomaría el primer barco que va a América
elkarrekin taxi bat hartuko dugu: tomaremos juntos un taxi
- du ad. (h. alokatu) tomar (en renta), reservar, arrendar, alquilar;
gela bat hartu dut Bilboko hotel batean: he reservado una habitación en un hotel de Bilbao
paristar horiek gure herrian bazuten hartua etxeño bat polita: esos parisienses tenían alquilada una bonita casita en nuestro pueblo
- du ad. tomar (imágenes), grabar;
aski luke behin magnetofonoan hartzea gure kantaldia: tendría suficiente con grabar una vez en magnetofón nuestro recital musical
telebista kamerek hartu zuten haren irudia, eta albistea mundu osoan barreiatu zen ordu gutxian: las cámaras de televisión tomaron su imagen, y la noticia se difundió en pocas horas por todo el mundo
- du ad. tomar (para un quehacer);
bera hartzen dut lekuko: le tomo a aquel como testigo
Joan zen Jauna dizipuluak harturik: se fue el Señor tomando a los discípulos
ararteko har dezala Ama Birjina: que tome como intercesora a la Virgen María
- du ad. (-tzat hartu) tomar por, considerar, suponer, dar por;
alabatzat hartu zuen: lo tomó como hija
Jesus erregetzat hartu behar zutela: que iban a tomar a Jesús como rey
Inazio hartu zuten buruzagitzat: tomaron a Ignacio como dirigente
har dezagun zuk diozuna egia dela: supongamos que sea verdad lo que tú dices
- du ad. (-tzat hartu) tomar por, considerar, juzgar;
zorotzat hartzen zuten: lo tomaban por loco
umetzat hartzen ninduen artean ez nintzen inora joango: no iría a ninguna parte mientras me conderaban niño
- du ad. Ipar. (h. ulertu) entender, comprender;
ezin har dezaket nola daitekeen gauza hori: no puedo comprender cómo puede ser eso
- du ad. tomar (una zona) extenderse, expadirse, apoderarse de;
etxe guztia hartu zuen erre usainak: el olor a quemado se extendió por toda la casa
mendi guztia hartua da kanaberazko sasi batez: un zarzal de cañas se ha apoderado de todo el monte
emeki-emeki gau beltzak hartzen ditu bazterrak: lentamente la noche oscura se apodera de los rincones
- du ad. (barnean) incluir, contener (dentro);
Eguzkialdeko neurri batek gutxi gorabehera 40 litro hartzen zituen: una medida de oriente incluía más o menos 40 litros
poltsa sendoak dira, hainbat kilo har ditzakete apurtu gabe: son bolsas fuertes, pueden contener muchos kilos sin romperse
- du ad. (peso del cuerpo) aumentar, engordar;
Gobonetan 3 kilo hartu ditu: en Navidades ha engordado tres kilos
garai horretan irensten dituen esnearen eta elikagai osagarrien azukreek eta gantzak pisua hartzeko beharrezkoa den energia emango diote haurrari: los azúcares y grasas de la leche y alimentos complementarios que consume en esa época le darán la necesaria energía al niño
- du ad. (h. onartu) recibir, aceptar;
San Frantziskok ez zuen bere ordenan inor hartzen, munduko gauzentzat zerbait amodio zuenik: San Francisco no recibía en su orden a nadie que tuviera algún amor a las cosas mundanas
- du ad. (sin ‘nor’) (h. sustraitu) enraizar, hechar raíces;
hiru pago landare sartu nituen eta batek bakarrik hartu du: metí tres plantas de haya y tan sólo ha enraizado una
- du ad. Ipar. (sin ‘nor’) (h. gogortu) endurecerse, cuajar;
zementuak ez du ongi hartu: el cemento no ha cuajado
- adj. (participio pasivo) amado/da, estimado/da, querido/da;
emakume batzarretan ere bazituen Mariak lagun hartuak: María tenía también amigas estimadas en las asambleas de mujeres
bere bizitzan bi debozio guztiz hartuak izan zituen: en su vida tuvo dos devociones muy queridas
- lok. (bere, neure... buruaz hartu) soberbio/bia, autosuficiente;
beretzat bizi dena, bere buruaz hartua bizi dena, ez da gizakia, ez da deusetako bizi: quien vive para si, quien vive como autosuficiente, no es persona, no vive para nada
- lok.;
elkar hartu: unirse, estar / quedar / ponerse... de acuerdo
familia-elkartasuna egiten zen, aita-semeek elkar harturik baserria batera lantzeko: se hacía una unión familiar, para trabajar el caserío juntos puestos de acuerdo los padres e hijos
ezkonduek elkar ongi hartzeko: para unirse bien los casados
- lok.;
bere (neure...) gain hartu: resposabilizarse, cargar sobre si
bere gain hartu beharko lukeen lana: trabajo del que debía responsabilizarse
gure bekatuak bere gain hartu eta gurutzeraino eraman zituen: cargó con nuestros pecado sy los llevó hasta la cruz
- lok.;
bere (neure...) buruaz hartu: soberbio/bia, engreido/da
beretzat bizi dena, bere buruaz hartua bizi dena, ez da pertsona, ez da deusetako bizi: quien vive para si, quien vive engreído de si mismo, no es persona, no vive para nada