bete1, bete, betetzen
1 da/du ad. Zerbaitek hutsune edo tarte bat zeharo hartu, hutsune edo tarte bat zerbaitez zeharo hartua gertatu. (Betegarria aipatzen denean, -z atzizkiarekin ezartzen
da). Urak ibar osoa bete zuen. Zuloa bete. Pitxerra ardoz bete. Gariz bete du larraina. Urez bete da ontzia. Ikusleek antzokia bete zutenean. Antzokia bete zenean. Sakelak txanponez beteta. Leporaino, mukuru bete. Eltzea ezpainetaraino bete zuen neskameak.
2 da/du ad. (Gauza abstraktuez mintzatuz). Berri hark nahigabez bete zuen. Zorrez beterik bizi zela. Bedeinkazioz bete zuen bere semea. Ondasun gogoz beterik. Nekez beterik. Nahigabean bizi direnak alai itzazu, eta bete itxaropenez. Errukiz bete zaren andere eztia. Burua haizez betea.
3 da/du ad. Ase. Bazkaltzen zeharo bete naiz. Sabela babaz beteta zuela.
4 da/du ad. Gogoaren edo espirituaren beharrak erabat bete. Ik. ase1 2. Ez gaituzte betetzen nork bere atseginerako, nork bere eskua trebatzeko, egiten dituen lanek. Munduko gauzek ezin bete dezakete gizonaren bihotza. 5 du ad. Idazki edo dokumentu bateko hutsuneetan dagozkien datuak idatzi. Eskabide orria bete.
6 du ad. Aipatzen den adinera heldu. (Osagarritzat adina adierazten duen zenbakia hartzen duela). Ik. urteak bete. Gaur zortzi urte betetzen ditu seme nagusiak. 75 urte bete zituen egunean iragarri zuen bere erretiroa. 100 urte bete dituen dendaren atarian. Hamar urte beteko ditu Hirukide elkarteak apirilean. 7 da/du ad. Aipatzen den denbora-hedadura ahitu. Iaz bete ziren ehun urte jaio zenetik. Egunak bete zirenean, Agar-ek Abrahami seme bat eman zion. Zahartze dohatsu batean bere egun guztiak beterik.
8 du ad. Norbaitek hartu duen eginbidea edo zerbaitek eskatzen duena egin. Jainkoaren legeko aginduak bete. Ipini zion penitentzia bete arte. Berak beteko du nik ezin bete nezakeen egiteko hau. Idazlearen eginkizuna erraz da adierazten, gaitz betetzen. Ez dut uste erregela hori zorrozki betetzen denik alde guztietan. Kontseilari edo administratzaile kargua betetzeak berekin dakartzan zuzendaritza- eta kudeaketa-eginkizunak betetzen dituztenak.
9 da/du ad. Asmoak, nahiak eta kidekoak gauzatu. Bete ote da haren ametsa? Orduan bete zen Jeremias profetak esan zuena.
10 du ad. adkor., lgart. Haurdun utzi. Peruk bere andregaia bete omen du.
11 da ad. Arnasa estutu. Aizpuruk ere lan ona egin du, baina bete egin da pittin bat amaiera aldera.