1 emaitza bihikatu bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-12-30 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
bihitu 10: a) 'bihiz bete, bihi bihurtu' adierako 2: Ax ("Gauza ona da koleraren lehenbiziko narritamenduari, mugidari eta abiadurari begiaren edukitzea, hazi haren hotzitzetik, sortzetik eta bihitzetik begiratzea"), O Pr ("Handikeria lilitzen bad'ere ezta bihitzen"); b) 'bihiak burutik bereizi' adierakoak dira gainerakoak: Lç 4 (Lk 6,1: "Eta buruka idokiten ari baitziraden haren diszipuluak, eta iaiten eskuez bihiturik", 1 Ko 9,9-10: "Eztraukak ahoa lothuren idi bihitzen ari denari [...] ezen speranzatan behar du laboratzen duenak, laboratu: eta bihitzen duenak partizipant izateko speranzatan"; ik. 1 Tm 5,18), Barb Leg 2 (adib.: "ogiak meta batean ezarririk, su eman zioten [Jondoni Petrik]. Eta, su harekin, ogi guziak bihitu ziren, lastoa alde baterat eman, arlantza eta ahotza bertzerat, eta ogia bertze batetarat"), JE Ber 2 (adib.: "Abere pare batek edo biek, buztarturik, beren harat-hunat ibiliaz zangopean bihitzen dituzte gero") // Ik OEH argitaratuan, gainera, a) adierako bihistatu 1, Lf GH 1924 ("Bihistatzen hasia deneko [lihoa], idorra dateke"); eta b) adierako bihitu 1, He Lk 6,1 ("Eskuz bihiturik"), eta bihikatu 4: He 1 Tm 5,18 ("Ez diozu estekatuko ahoa bihikatzen hari den idiari"), Prop 1897 ("Bihia ondu deneko alhorraren erdian metatzen da, eta muthil gazteak erakharriz, han berean joiten dute eta bihikatzen"), Leon Lk 6,1 (izenburuan: "Ogi-buru bihikatzea"), SoEg Herr 1956 ("Gure amak erhiak higatu, konda ahala baino gehiago arrosario bihika bihikatuz"); bihikatzekotan AS (GH 1926: "sei langiliak bere bihikatzekotan jarririk ziren"); bihitzaile 1, Dv (cf. infra); eta testu-lekukotasunik gabeko bihikarazi, bihikari, bihikatzaile.
bihitu 5: Eskual 1909 4 (adib.: "Badire anhitz ilhar mota, bainan bereziki biga. Batzu bihiturik jaten dire, bertzeak leketan, bihitu gabe; leka osoak hala-hala, edo bi hiru pusketan"), Barb Leg (OEHkoetako bat: "Jesusek suarekin bihitu zituela ogiak heienganik jakinik...").
bihitu : HiztEn - LurE (1 bihiak burutik bereizi; 2 bihiz bete) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
a) bihitu : Gatxitegi (67: "Arpatzetik jalgi ogi ondoek ez bailukete bihitzeko denborarik"); b) bihitu : Dv (Is 28,27-28: "suge-ilharra ez da burdinazko hortzekin bihitzen [...] bihitzaileak ez du bethi bihituko"; Kt 7,12: "dugun ikhus hea loratu den mahastia, hea loreak bihitzen diren, hea loratu diren mingranak"); Elsb LehE (50: "Piarres, muthila, artho bihitzen eman zuten"); LabGidar (36: "Hazien bihitzeaz kestione. Errekoltak bildo ondoan... [...] Arthoa nola bihi. Ez da oraino egiazko mekanikarik artho buruen bihitzeko. Buruak ongi idortu ondoan, bihitzen ahal dire makhilaz jotzen direlarik [...] badire, Limoges-eko hirian, saltzeko, bihitzeko mekanika batzu, zoinetan, arthoa, untsa joiten ahal baita; egunian, bihitzen ahal dute 20, 25 zakhu-etaraino"); Gatxitegi (76: "Badira tresnak [... artoa...] biltzen, xuritzen eta bihitzen baitute landan berean"); TesBer (Lk 6,1: "Eta dizipuluek, ogi-buruak hartu eta eskutan bihiturik, jaten zituzten"); bihitzaile : Dv (cf. infra); bihitze : LabGidar (209: Urtharrileko lanak [...] "Denbora xarretan bihitzeak egin #mdash# artho, ilhar"); bihikatu : I. Borda %100 B (10: "eri artean bihikatu etxe-gasna xerra fin baten irenstea"; 97: "Puska fina behatz artean bihikatuz"; 100: "Joanes plantan baketurik atzeman genuen, igandez apaindua, konderak ahurrean bihikatzen"; 148: "gaualdi berri batean bidearen bihikatzeko gai naiz orduan"; 172: "Orduak bihikatzea salbu, ez nuen ezer konpontzen"); bihikatze : I Borda %100B (217: "oilo salda usaina, baba eta ilar bihikatze soinua...").
bihikatu : EuskHizt (bihiak burutik bereizi), ElhHizt (desgranar), Lur EF/FE (égrapper, égrener), Casve EF (dépiquer, égrener), HaizeG BF (égrapper, égrener), Lh DBF (1 égrapper; 2 dépiquer, égrener grain par grain), DRA (1 desgranar; 2 descobajar o separar el escobajo de los racimos), PMuj DVC (biikatu: 1 desgranar grano a grano; 2 descobajar los racimos); bihitu : EuskHizt (1 bihiak burutik bereizi; 2 G.er. Zah. bihiz bete), ElhHizt (desgranar, trillar; formarse el grano, hacerse el grano), HiruMila (1 desgranar; 2 granar, formarse el grano en los cereales), EskolaHE (bihiak burutik bereizi; eultzitu, larrainean bihitu; bihiz bete), Lur EF/FE (grener), Casve EF (1 égrener; 2 produire des grains), HaizeG BF (égrener, séparer le grain), Lh DBF (1 égrener, séparer le grain de son enveloppe; 2 produire grains, épis; 3 battre le blé sur l'aire), DRA (1 desgranar; 2 granar; 3 trillar), PMuj DVC (biitu: 1 desgranar, garraspar, desvainar; 2 granar, formarse el grano, empanar, fructificar; 3 trillar trigo; 4 granado, graneado, reducido a grano) // Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE.
bihikatu, bihika(tu), bihikatzen. du ad. 'aletu'.
J-L. Davantek dioenez, adiera banakoak dira bihikatu eta bihitu ('bihiak bereizi' / 'bihiz bete'); testuetakoak, berriz, ez dira horren argi bereizten edo banatzen, eta lantaldeak ez du eskurik banaketa hori egiteko.
bihikatu, bihika(tu), bihikatzen
'aletu'