heia
1.
(SP, Lar in Aq, Dv, H (+ eia)).
Establo.
"Toit à bêtes"
SP.
"Caballeriza, sea de cualesquiera animales"
Lar in Aq 1352.
Tr. Documentado en la tradición septentrional. La forma hei no es frecuente (la emplean Birjin, Duhalde y Baratciart).
[Salbatzaillea] sorthu zen heia xarrera / zirenean hurbildu.
EZ Noel 62.
Heian zuen bezain sarri / Jesus ikhusi argiak.
Gç 73 (tbn. refiriéndose al 'establo de Belén' en Mih 85, Jnn SBi 11 y Zby RIEV 1908, 208).
Ardi bat bezala, heiara bihurtzeko.
He Gudu 46.
Behorrak dauden heiia.
(1765).
SenperEus
58.
Sar arazi heien xahalak edo aretxeak heia batean.
Lg I 258.
[Artzain onak] gidatzen gaitu bere heirat.
Brtc 246.
Hei txar batean sortzetik eta gurutzearen gainean hiltzeraino.
Birjin 556.
Betelengo heitik.
Dh 259.
Azienda heian egonago eta hobeago da.
"Étable"
.
Dv Dial 62 (It ukulluan, Ur kortan, Ip barrükian).
Orkhatz bat herio-suhar heia bateratu zen, / Zoiñtan errara idi batzu hausnarrean baitzauden.
Gy 89.
Neskatxa begi ilhun bat [...] heiatik heldu zaiote.
Zerb Ipuinak 278.
Heian dugun akherra.
Ox 112.
Heia handi batean etzanak ikusi zituen zazpi behor.
Barb Leg 139.
2.
(H),
ei (G-bet-to, AN-gip-araq-ulz; Dv; eia det. Lar),
eire (AN-larr),
aia (G-nav)
Ref.:
A (ei); Iz Als (aiya), Ulz, IzG; Asp Leiz; Satr VocP.
Pocilga.
"
Aiya, la pocilga"
Iz Als. Cf. Garate
Cont BAP 1957, 47: "Eia-urdea. Pecha de Ulzama en 1418, según Julio Caro (288)". En el Dicc. Geográfico de Madoz se menciona la pecha de eyurdea (Errazquin, 1462).
Tr. Sólo se documenta en autores guipuzcoanos, que emplean siempre la forma ei . Sg. Azkue ei, ehi y hei se emplean en labortano con el significado de 'pocilga' (en Azkue no se encuentra heia significando 'establo').
Leku agirietan ta jendea dabillenean gobada jotzen duenak era lotsagarrian, [...], onelako emakumeak iduki behar lirake ei batean sarturik.
AA III 560.
Baita txerriak ere: bestela ez da aien eiai begiratzea baizik.
"Pocilgas"
.
It Dial 34s (Ur tokijai, Dv khurtxilei, Ip thegiari
).
Zerriak, ia eira.
Bv AsL 85.
Kurruska andigoz ei (txerritegi) bazterrean.
"Cochiquera"
.
Or Eus 279.
3.
(Lar, H).
"Muladar, itua, heia
"
Lar.
"Lieu sale, puant, plein de malpropreté, d'immondices. Etxe hura heia bat dirudi
"
H.